Kasım 2007, Şubat 2008, Sayı Sayı23 GENEL KURUL'A GİDERKEN İÇİNDEKİLER 1 Genel Kurul'a Giderken 2 Haberler 8 Teknik Makale 11 Kongre Takvimi ASMÜD Yönetim Kurulu olarak iki yıldan bu yana üstlendiğimiz görevin süresi yakında tamamlanıyor. Mart ayı içerisinde yapılacak Derneğimizin 7. Olağan Genel Kurul'u ile yeni bir dönem başlayacak. Sahip olduğumuz en önemli değerlerden biri olan zaman, son derece hızla akıyor, sektörün temsilcisi firmalar olarak bizler, maalesef zamanı gerektiği şekilde değerlendiremiyor, ödeneksizlik nedeniyle kapasitelerimizin çok altında çalışıyoruz. Dünya ve özellikle de Avrupa, asfalt endüstrisinin sürdürülebilirlik kavramına katkılarını artıracak politikaları belirlerken; sektörümüzde donanımları, ve deneyimleri ile dünyanın birçok yerinde rekabet edebilecek durumda olan firmalarımız, ülkemizdeki sistem ve şartlar nedeniyle ne yazık ki kurumsallaşmamış firmalarla rekabet edemez duruma gelmiştir. Ancak memnuniyetle ifade etmeliyim ki, geride bıraktığımız yıllar içerisinde ASMÜD, ülkemizde asfaltın odak noktası olarak çalışmalarını büyük bir gayretle sürdürmüş, çalışanlarımız Avrupa'da ve ülkemizde asfalt sektöründe yaşanmakta olan mevzuata ilişkin değişimler ve teknik gelişmeleri dikkatle izleyerek, bu konuların ülkemize aktarılması ve adaptasyonu ile ilgili olarak çeşitli taraflarca sürdürülen çalışmalarda fiilen görev almışlardır. Göreve başladığımız 2006 yılının ASMÜD'ün kuruluşunun 10. yılı olması nedeniyle yönetimimiz, Derneği daha ilerilere taşıma sorumluluğunu daha güçlü hissederek, ülkemiz asfalt endüstrisini uluslararası platformlarda temsil etmek ve ASMÜD'ün bilinirliliğini artırmak üzere girişimlerde bulunulmuş ve ASMÜD'ün 2006 yılında üyesi olduğumuz Avrupa Asfalt Üstyapı BirliğiEAPA'nın Yönetim Kurulunda yer alması sağlanmıştır. Bu görev nedeniyle Avrupa Bitüm Birliği-Eurobitume Yönetim Kurulu ile yapılan müşterek İcra Kurulu Toplantılarına da katılınmıştır. Derneğimizin 10. yılı, uluslararası konuşmacıların yer aldığı bir sempozyumla kutlanmış, bu vesile ile çeşitli AB üyesi ülkelerin asfalt endüstrileri ile mevzuat değişiklikleri ve teknolojik gelişmeler hakkında sektöre bilgi aktarılmıştır. Derneğimizin sektöre sağladığı en önemli hizmetlerden biri olan ülkemiz asfalt endüstrisinin durumunu rakamlarla ortaya koyan istatistiki çalışmalar, geçen dönemlerde olduğu gibi bu dönemde de her yıl sektörden toplanan verilerle hazırlanmış ve çeşitli platformlara bilgi olarak sunulmuştur. Derneğimize duyulan güvenin sağladığı Avrupa Standardizasyon Kurumu Teknik Komitelerindeki TSE adına gözlemci üyelik statüsü nedeniyle, sözkonusu komitelerden Yol Malzemeleri Komitesinin Yıllık Toplantısı Derneğimiz evsahipliğinde ülkemizde yapılmıştır. Asfalt endüstrisinin otoritesi konumunda olan Karayolları Genel Müdürlüğü ile yakın işbirliğini sürdüren ASMÜD, bu yönetim döneminde de, karayolu ve asfaltla ilgili mevzuat, teknik ve idari sorunların değerlendirilmesi ve çözümlerin üretilmesinde sektöre katkı sağlamayı sürdürmüştür. Bu kapsamda, her yıl düzenlenen geleneksel Bölge Müdürleri Toplantılarının İdare-Müteahhit İlişkileri oturumlarında sektörümüz sorunları ve çözüm önerilerimiz dile getirilmiş, hazırlanan raporlar yetkililere sunulmuştur. KGM'nin, 2007 yılında Ulaştırma Bakanlığı'na bağlanması nedeniyle ASMÜD Yönetim Kurulu, Bakan ve Müsteşar yardımcısını ziyaret ederek, asfalt sektörü ve sektörün karayolları projeleriyle ilgili sorunları ve çözüm önerileri ile Derneğimiz hakkında bilgi vermiş ve konuyla ilgili bir rapor takdim etmiştir. Yönetim kurulu olarak 6. Dönem çalışmalarımızı tamamlarken, ASMÜD ün giderek artan bir ivme ile hedefleri doğrultusunda daha etkin çalışmalar yapacağına ve sektörü daha ileriye taşıyacağına olan inancımla, tüm üyelerimize ve sektör temsilcilerine bize verdikleri destek ve güven için teşekkür eder, yeni dönemin daha başarılı geçmesini dilerim. Tuncer Ertan / Yönetim Kurulu Başkanı Sayfa 1
Karayolu Güvenlik Mühendisliği ve Karayolu Altyapı Finansmanı Semineri İstanbul da Düzenlendi Uluslararası Karayolları Federasyonu (IRF) Brüksel Program Merkezi ile Avrupa Komisyonu tarafından 13-14 Aralık 2007 tarihlerinde İstanbul da Avrupa Komisyonu ile Karayolları Güvenlik Mühendisliği ve Karayolları Altyapı Finansmanı Semineri düzenlemiştir. Karayolu Güvenliği Mühendisliği ve finansman konusunun tüm boyutlarını (güvenli yol yönetimi politikaları, yasal boyutlar, ekipman standartları, stratejik tertiplenme, araştırma projeleri) ele alan seminere ASMÜD'ün de yer aldığı yaklaşık 70 kişi katılmıştır. Ayrıca seminerde; Avrupa politikaları, hukuki konular, karayolu ekipman standartları ve karayolu güvenliği ve finansman modelleri dahil özel konular ele alınmış, örnek çalışmalardan bahsedilmiş ve karşılıklı görüş alış verişinde bulunulmuştur. Seminer sonunda Trafik Yönetim Sistemi açısından iyi bir örnek olan Fatih Sultan Mehmet Köprüsüne bir ziyarette bulunulmuştur. Karayolu Güvenliği Mühendisliği ile ilgilenen uzmanlar, bu seminerle ilgili dokümanlara ve sunulara www.irfnet.eu web sitesinden ulaşılabilirler. İSFALT A.Ş. Seminerlerine Devam Ediyor Derneğimiz üyesi İSFALT A.Ş. ve ILLINOIS ÜNİVERSİTESİ işbirliği ile 3 Ocak 2008 tarihinde İSFALT A.Ş. Konferans Salonunda İnce Asfalt Yolların Analizleri ve Performansları, Yol Üstyapısında Geosentetik Kullanımı ve Yol Üstyapı Yönetimi konulu bir seminer düzenlenmiştir. Karayollarında altyapı güvenliği konusunda AB çapındaki gelişmelerin aktarıldığı seminerin açılış konuşması Karayolları Genel Müdürü Sayın Cahit Turhan tarafından yapılmıştır. Sayın Turhan; daha güvenli yolların oluşturulması için yapılacak çalışmalarda tüm potansiyel aktörler dahil etkili bir stratejinin gerekliliğinin altını çizmiş ve yollarda ölümlü kaza sayısının azaltılmasına yönelik önlemler alınması için çalışmaların sürdürüldüğünü belirterek, yatay ve düşey trafik işaretlemelerinin geliştirilmesi için daha iyi karayolu yönetim tekniklerine ihtiyaç olduğunu vurgulamıştır. Sayın Turhan, hükümetin karayolu güvenliği ile ilgili olarak AB deki gelişmeleri yakından izlediğini ve bu çerçevede Tünel Güvenlik Yönetmeliğini uygulamaya koyduğunu açıklamıştır. Karayolları Genel Müdürlüğü nden İnşaat Yük. Müh. İrfan Ünal, tünel Güvenliği ile ilgili olarak KGM'nin yaptığı ulusal ve uluslararası boyuttaki çalışmalarından bahsetmiştir. Illinois Üniversitesinden Doç. Dr. Erol Tutumluer in konuşmacı olarak katıldığı seminerde ince asfalt yolların analizleri ve performansları, yol üstyapısında geosentetik kullanınmı ve yol üstyapı yönetimi konuları ele alınmıştır. Agregalarda CE İşaretlemesi Semineri İstanbul da Düzenlendi Agregalarda CE işaretlemesi konulu seminer Türkiye Hazır Beton Birliği Kalite Güvence Sistemi (KGS) İktisadi İşletmesi ile Agrega Üreticileri Birliği (AGÜB) tarafından 5 Şubat 2008 tarihinde İstanbul da düzenlenmiştir. Derneğimiz uzmanı Zeliha Temren'in de katıldığı seminere, agrega ve hazır beton üreticileri ile kamu sektöründen ilgililer katılmışlardır. Seminerde, 01.01.2007 tarihinde yürürlüğe giren Yapı Malzemeleri Yönetmeliği kapsamında yapı işlerinde daimi olarak kullanılmak üzere üretilen yapı malzemelerinin uyması gereken temel gerekler, uygunluk değerlendirme işlemleri ile piyasa gözetimi ve denetimi hususunda genel bilgiler verilmiş, agregalarda CE işaretlemesi konusunda katılımcılara daha detaylı bilgi aktarılmıştır. Sayfa 2
Bir denetim ve belgelendirme kuruluşu olan KGS İktisadi İşletmesi temsilcisi, seminerde Yapı Malzemeleri Yönetmeliği kapsamında, beton, bitümlü yüzey uygulamaları, bitümlü karışımlar, bağlayıcısız temel malzemeleri ile demiryolu balastı olarak kullanılan agregaları imal eden ve piyasaya arz eden üreticilerin, ISO 9001 benzeri bir Fabrika İmalat Kontrol Sistemi kurarak, imalatını kontrol etmek ve farklı seviyede uygunluk teyit sistemleriyle üretimini CE işaretiyle belgelemek zorunda olduğunu vurgulamıştır. Karayolu 1. Ulusal Kongresi için ASMÜD Tarafından Hazırlanan Bildiri Sunuma Seçildi Karayolları Genel Müdürlüğü ile Yollar Türk Milli Komitesi tarafından 1-3 Nisan 2008 tarihleri arasında düzenlenecek olan Karayolu 1. Ulusal Kongresi nde ele alınacak konular arasında yer alan Sektörün karayollarına bakışı, sorunlar ve çözüm yolları konusu kapsamında Derneğimizce hazırlanan Asfalt Sektörünün Bakış Açısıyla Karayolları başlıklı bildiri sunuma seçilmiştir. Söz konusu bildiride asfalt sektörünün bakış açısıyla, özellikle asfalt uygulamaları açısından karayollarının geçmişi ve bugünü genel olarak değerlendirilmiş, karşılaşılan sorunlar ve darboğazlar irdelenerek, çözüme yönelik görüşlere yer verilmiştir. Ayrıca Deneğimiz üyesi ve EAPA Teknik Komite temsilcimiz Sayın Hikmet Tuğlu tarafından hazırlanan Bitümlü sıcak karışım üretimi ve uygulamalarında yeni gelişmeler konulu bildiri de Kongrede sunulacaktır. Seminerde KGS İktisadi İşletmesi nin, agregalar ve kimyasal katkılar (beton için) ile ilgili ürünlerde CE işaretlemesi için fabrika imalat kontrol sisteminin belgelendirilmesi hususunda onaylanmış kuruluş olarak AB Komisyonundan onay alındığı ve yakın gelecekte resmi gazetede ilan edileceği açıklanmıştır. Bu konuyu yakından takip eden ve çalışmalar yapan Derneğimiz, sektörümüzü ilgilendiren, agrega standardlarından bitümlü yüzey uygulamaları ve bitümlü karışımlar ile ilgili standard (TSEN 13043) ile bağlayıcısız temel agrega (TSEN 13242) standardlarının Türk Standardlarına çevrilmesinde raportörlük görevi üstlenmiş ve Avrupa da agregalarla ilgili standardizasyon çalışmalarını takip etmek amacıyla TSE bünyesinde kurulan ayna komitede görev almış ve taslak standardlara görüşler bildirmiştir. Ayrıca bu standardlar ile karayolu şartnamelerinde verilen agrega kriterlerinin karşılaştırılması ve bu standardların getirdiği yenilik ve değişikliklerle ilişkin olarak yapılan çalışma, 2006 yılında düzenlenen 4.Ulusal Kırmataş Sempozyumu nda bildiri olarak sunulmuştur. Seminerde Agrega Üreticileri Birliği temsilcisi, ülkemizde betonun yanı sıra asfalt işlerinde de 100 milyon ton civarında agrega kullanıldığını vurgulayarak, Derneğimizle ortak çalışmalar yapmak arzusunda olduklarını belirtmişlerdir. Bu kapsamda asfalt ve bağlayıcısız temel tabakası yapımında kullanılan agregalarda CE işaretlemesi hususunda ortak bir seminer düzenlemesi hususunda girişimler başlatılmıştır. Karayolu konusunun sosyal ve ekonomik yönleriyle ağırlıklı bir şekilde ele alınacağı bu kongre, Karayollarına özgün nitelikte düzenlenen ilk etkinlik olduğundan, sektörümüzden kongreye yoğun katılımın sağlanması beklenilmektedir. Bitümlü Karışımlarda CE İşaretlemesi Dökümanı Tercüme Edildi Avrupa Birliği ne uyum sürecinde yaşanmakta olan son gelişmeler, ülkemizde yeni düzenlemeleri de beraberinde getirmektedir. Avrupa Birliği nde müteahhitlerce yüklenilen işlerde sorumluluk giderek idarelerden yüklenicilere kaymakta, malzeme üreticileri de ürünleri için daha fazla sorumluluk üstlenmektedir. Ülkemizde de Avrupa Birliğine uyum kapsamında yürürlüğe giren yönetmelikler ve standardlar nedeniyle her sektör kendi payına düşen sorumluluğu yerine getirmek için gerekli önlemleri önceden almak durumundadır. Üreticileri temsil eden sivil toplum kuruluşları, temsil ettikleri endüstri adına gelişmeleri izleyerek, sektörün adaptasyonu için gerekli çalışmaları yapmaktadır. Ülkemizde yürürlüğe girmiş olan Yapı Malzemeleri Yönetmeliği kapsamında yer alan ve sektörümüzü yakından ilgilendiren bitümlü karışım standardları gereği piyasaya arz edilecek bitümlü karışımın CE İşareti taşıması gerekmektedir. Bu kapsamda Derneğimiz, sektöü bilgilendirmek üzere, üyesi olduğumuz Avrupa Asfalt Üstyapı Birliği (EAPA) tarafından bir rehber niteliğinde hazırlanan Bitümlü Karışımlarda CE İşaretlemesi konulu dokümanı Türkçeye tercüme ederek, üyelerine dağıtmıştır. Sayfa 3
Bitümlü Karışım Standartları ve Avrupa Birliği Standardizasyon Kurumu (CEN) Yol Malzemeleri Çalışmalarında Son Durum Avrupa Standardizasyon Kurumu (CEN) Bitümlü Bağlayıcılar Teknik Komitesi 1.Çalışma Grubu Toplantısı Genova da yapıldı Avrupa Standardizasyon Kurumu'nun yol malzemeleriyle ilgili teknik komitesi CEN TC 227 bünyesinde bitümlü karışımlar konusunda çalışan 1. çalışma gurubunun (WG-1), 15 yıldır sürdürdüğü faaliyetleri kapsamında 2005 yılında standartların 1. jenerasyonu tamamlanmış ve bitümlü karışımlara ait aşağıda belirtilen 8 adet ürün standardı ve 2 adet kalite kontrol standardı ile 43 adet test standardı hazırlanmıştır. I-Ürün (malzeme) Standartları (EN 13108 1 den 13108-7 e kadar) EN 13108 Bölüm 1: Asfalt Betonu EN 13108 Bölüm 2: Çok İnce Tabakalar İçin Asfalt Betonu EN 13108 Bölüm 3: Yumuşak Asfalt EN 13108 Bölüm 4: Hot Rolled Asfalt EN 13108 Bölüm 5: Stone (Taş) Mastik Asfalt EN 13108 Bölüm 6: Mastik Asfalt EN 13108 Bölüm 7: Poröz (Geçirimli) Asfalt EN 13108 Bölüm 8: Geri Kazanılmış Asfalt II-Kalite Standartları EN 13108 Bölüm 20: Tip Deneyler EN 13108 Bölüm 21: Fabrika İmalat Kontrolü III- Test Standartları (EN 12697 1 den 12697-43 e kadar) 8 farklı tip bitümlü karışımların özelliklerini belirleyen ürün standardları, Avrupa Birliği nin Resmi Gazetesinde Mart 2007'de yayınlanmıştır. Bu tarihten itibaren 1 yıllık gönüllü uygulama sürecinde olan bu standartların AB ülkelerinde zorunlu uygulama tarihi Mart 2008 dir. Bu standartlarda, bileşen malzemeler ve karışım özellikleri hususunda yerine getirilmesi gereken şartlar, kategoriler ve sınıflar halinde listelenmektedir. Ülkeler istedikleri kategori ve sınıfları bu yeni standardlara göre seçerek, nihai kullanımlarına uygun ulusal şartların yer alacağı Ulusal Açıklayıcı Dokümanlar ı hazırlayacaklardır. Ülkemizde halen İngilizce metin halinde TS EN olarak yayınlanan bu standardlardan, Asfalt Betonu, Taş Mastik Asfalt ile Kalite Standardlarının Türkçeye çevrilerek basılması için TSE İnşaat İhtisas Grubu tarafından çalışmalar yapılmaktadır. Derneğimiz uzmanı da yapılan bu çalışmalarda raportörlük üstlenmiştir. AB ülkelerinde ürün standartlarının Mart 2008'den itibaren uygulanmasının zorunlu olması nedeniyle CEN TC 227 WG-1 Başkanı, tüm ülkelerdeki durumu öğrenmek, karşılaşılan zorlukları aşmak ve ortak bir dil kullanabilmek amacıyla bir anket düzenlemiştir. Bu anket için gerekli ülkemiz verileri Derneğimizin de yer aldığı TSE ilgili ayna komitesi tarafından hazırlanarak CEN TC 227 WG-1 Başkanlığı'na gönderilecektir. AB adaptasyonu çalışmalarında asfalt sektörüne düşen sorumluluğun yerine getirilebilmesi ve bu konulardaki gelişmelerin üyelerimize önceden duyurulması amacı ile TSE adına gözlemci üye statüsü ile yer aldığımız Avrupa Standardizasyon Kurumu'nun (CEN) Bitümlü Bağlayıcılar Teknik Komitesi (TC 336) 1. Çalışma Grubu (WG-1) bünyesinde, yol üstyapılarında kullanılan bitümlü bağlayıcılara (Kaplamalarda Kullanılan Bitümlü Bağlayıcılar, Sert Sınıflı Bitümler, Modifiye Bitümler, Katbekler ve Flux Bitümler ve Bitüm Emülsiyonları) ilişkin standart hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir. Bu çalışmalarda Grup, ülkemizde Asfalt Çimentoları (Penetrasyon Asfaltları) olarak adlandırılan Kaplama Sınıfı Bitümlere ait mevcut standard olan EN-12591 Kaplama Sınıfı Bitümler standardının harmonize çalışmalarını tamamlamış ve yaptığı programa göre bu standardın Avrupa Birliği üyesi ülkelerde 2008 başında gönüllü, 2009 yılı başında ise zorunlu standard olarak yürürlüğe girmesi için sözkonusu standardı onaya göndermişti. Ancak hazırlanan bu standarda, 2007 yılında Finlandiya nın yapmış olduğu bir itiraz üzerine, grup, bu duruma ortak bir çözüm arama yoluna gitmek zorunda kalmıştır. Grupta Türkiye'den gözlemci üye statüsünde yer alan Dernek uzmanımızın ve KGM uzmanının katıldığı 6-7 Aralık 2007 de Genova'da düzenlenen grup toplantısında birçok konunun yanı sıra, Finlandiya nın bu standartta yer alan bazı zorunlu testlere ait itirazı karşısında nasıl bir çözüm bulunacağı konusu gündemin en önemli maddesi olmuştur. Harmonize standardın çıkabilmesi için gerekli olan değişikliklerde tüm ülkeler arasında mutabakatın sağlanmasının şart olması gerektiğinden, EN 12591 in de harmonize olarak çıkabilmesi için ortak çözümün bulunabilmesi amacıyla bu toplantıda çeşitli fikirler tartışılmıştır. Toplantıda Eurobitume tarafından getirilen öneri uygun bulunarak bazı ufak revizyonla bu standardın değiştirilmesine karar verilmiştir. Ancak yapılan bu değişiklik nedeniyle, standardın zorunlu uygulamaya girme tarihinin umulandan 6 ay ila 1 yıl daha uzayacağı (yani en erken 2009 Haziran olacağı) belirtilmiştir. Sayfa 4
Bu gecikme nedeniyle, Komite, tüm bitümlü bağlayıcılara ait ürünlerin ham maddesinin kaplama sınıfı bitüm olması gerekçesi ile halihazırda harmonize standard olarak tamamlanmış olan polimer modifiye bitüm ve katyonik bitüm emülsiyonları standardlarının zorunlu uygulamasına geçilmemesine ve tüm bitümlü bağlayıcılar için zorunlu uygulama tarihinin kaplama sınıfı bitüm standardı (EN 12591) ile eşzamanlı olacak şekilde düzenlenmesine karar vermiştir. 7. Çerçeve Programı Kapsamında Yüzey Ulaştırması (Karayolu - Demiryolu ve Deniz yolu) Bilgilendirme Günü ne Katılım ve ASMÜD Üyelerinin Brüksel de Tanıtımı Avrupa Komisyonu tarafından verilen proje yardımları kapsamında 7. Çerçeve Programındaki (ÇP) Yüzey Ulaştırması alanında 2008 yılına ait Çalışma Programı ile yardım verilecek proje başlıkları belirlenmiş ve çağrılar yayınlanmıştır. Karayolu-Demiryolu ve Denizyolunu içeren ulaştırma alanında çalışma programının kapsamı hakkında ilgili tarafları bilgilendirmek ve bu tarafları bir araya getirmek amacıyla Avrupa Komisyonu tarafından 7 Şubat 2008 tarihinde Brüksel de Yüzey Ulaştırması (Sustainable Surface Transport-SST) Bilgilendirme Günü düzenlenmiştir. Bu organizasyon sırasında, AB tarafından verilecek proje yardımlarından faydalanabilmeleri ve proje ortağı bulabilmelerine fırsat yaratmak amacı ile firma veya kurumlara, ilgi alanlarını, çalışma şartlarını ve olması halinde yenilikçi proje fikirlerini poster halinde hazırlayıp toplantının yapılacağı konferans salonu fuayesindeki panolara asarak kendilerini tanıtabilme şansı da verilmiştir. Bu sayede projelerde yer almak isteyen kamu sektöründen kurumlar, dernekler, birlikler, üniversiteler gibi kuruluşlar ilgi alanlarını sergileyebilmiş, uzmanlık alanları ile ilgili projelere ortak olabilmek için katılımcılar arasında işbirliği sağlanmıştır. ASMÜD, üyelerinin ilgi duyup yer alabileceği proje konularına ait başlıkları 2008 Çalışma Programından seçerek, Derneği, üyelerini ve ilgi alanlarını tanıtan İngilizce posterleri hazırlayarak bu fuayede sergilemiştir. Bu sayede ASMÜD ve üyeleri AB ülkelerinden proje sahiplerine ve ilgili taraflara tanıtılmış, kontaklar sağlanarak ASMÜD üyelerinin bu projelerde ortak olarak yer alması için gerekli girişimlerde bulunulmuştur. Bu aktivite sonrasında bazı yabancı firmalardan dernek ve üyelerimizle ortak proje hazırlamak veya neler yapılabileceğini araştırmak için bazı teklifler alınmıştır. 7. ÇP çalışmalarının Türkiye odak noktası TÜBİTAK olup, sözkonusu kurum, bu aktiviteye ülkemizden 10 akademisyen ve özel sektör temsilcisine seyahat katılım desteği vereceğini duyurmuş, yapılan değerlendirme sonucunda Derneğimiz uzmanı Gülay Malkoç u da bu gruba dâhil etmiştir. Ayrıca Bilgi Günü sırasında Dernek uzmanımız, sadece ASMÜD üyelerinin değil, ulaşım alanındaki projelerde yer alabilecek Karayolları Genel Müdürlüğü, İstanbul Belediyesi, Demiryolları gibi kurumlarımızın, AB üyesi ülkelerin proje sahipleri ile temasa geçmesine önayak olmuştur. Yüzey Ulaştırması (Sustainable Surface Transport-SST7) Bilgi Günü ne katılan Dernek uzmanı, 2007 2013 yılları arasında AB Komisyonu tarafından bu alan için ayrılan bütçenin 4,1 Milyar olması, proje hazırlayıcılarının tüm Avrupa da adını duyurarak teknik çalışmalarda yer alması, gerektiğinde proje tamamlandığında o çalışmaya katılan taraflara patent hakkı verilmesi, endüstrilerde gerekli olan teknolojik gelişme ve yenilikçi fikirlerin fonlar aracılığıyla sağlanması gibi birçok avantaj getiren 7. ÇP projelerine ait düzenlenen bu Bilgi Günü ne tüm Avrupa ülkelerinden son derece yoğun bir ilginin olduğunu izlemiştir. Avrupa Komisyonu toplantı salonunda yapılan bu aktiviteye birçok ülkenin üniversitelerinden, kamu ve özel sektör kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarından yaklaşık 700 kişi katılmıştır. Bilgi Günü sırasında edinilen bilgi ve çalışma programına ait detaylar ve aktivite sırasında verilen dokümanlar Dernek uzmanımızca derlenmiş olup, konu hakkında detaylı bilgi Derneğimizden temin edilebilinir. 7.ÇP Ulaştırma Alanı Bilgi Günü Sırasında Türkiye ve İspanya İşbirliğinde Brüksel de Resepsiyon düzenlendi Avrupa Komisyonu tarafından Brüksel de düzenlenen 7.ÇP Ulaştırma Alanı Bilgi Günleri sırasında; TÜBİTAK, CDTI (İspanya Endüstriyel Teknoloji Geliştirme Merkezi) ve TuR&Bo (Türkiye Araştırma ve İş Dünyası Kuruluşları Kamu - Özel Kesim Ortaklığı) tarafından 6 Şubat 2008 akşamı Türkiye nin Tur&Bo ofisinde bir resepsiyon düzenlenmiştir. Sayfa 5
Yaklaşık 110 kişinin katıldığı etkinliğe Türkiye den 25, İspanya dan ise 20 temsilcinin yanı sıra Avrupa Komisyonu Araştırma Genel Müdürlüğü, Avrupa ölçeğindeki Ar-Ge dernek ve birlikleri, özel sektör kuruluşları ve üniversitelerden de yüksek bir katılım sağlanmıştır. Etkinlikte özellikle 7.ÇP Ulaştırma Alanı 2008 yılı çağrılarına yönelik olarak proje fikirleri tartışılmış ve pek çok yeni proje işbirliğinin oluşması sağlanmıştır. Türkiye ve İspanya nın bu etkinliğin organizasyonunda gerçekleştirdiği işbirliği birçok ülke tarafından takdir edilmiş ve önümüzdeki dönemde bu tür etkinliklerin tekrarlanmasının önemine değinilmiştir. AB 7. Çerçeve Programı Capacity Başlığı Altında Laboratuar Desteği TÜBİTAK ve TURBO ofisinin daha önce 7.ÇP nin farklı alanlarında birçok kez düzenlediği bu tür etkinliklere Avrupa düzeyinde ilginin artması ve artık diğer ülkelerle işbirliklerinin yapılması konumuna gelinmesi, Avrupa Komisyonu tarafından da takdir edilerek örnek gösterilmiştir. Etkinliğe Türkiye den; Asfalt Müteahhitleri Derneği (ASMÜD), ATARD, DAMIS, Ford Otosan, KUZGUN High Technology Design, ODTÜ, Pamukkale Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi, SDT, Savronik, TAI, TemSA, Tofaş, TÜBİTAK MAM Bilişim Teknolojileri Enstitüsü ve TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü temsilcileri katılım sağlamıştır. Bu konuda hazırlanacak projeler doğrudan Avrupa Komisyonu'na elektronik ortamda online olarak sunulacak olup, program hakkında gerekli tüm bilgi ve belgeleri içeren web sayfasına http://cordis.europa.eu/fp7/dc/index.cfm? fuseaction=usersite.capacitiesdetailscallpage&call_id=102 adresinden ulaşılabilinir. Söz konusu resepsiyona davet edilen Dernek uzmanımızın Brüksel'e gitmeden önce TÜBİTAK ile yaptığı görüşmeler sonucunda Avrupa Komisyonu, EAPA, EUROBITUME, ERF gibi iletişim halinde bulunduğumuz kurumların ilgili yetkililerinin de resepsiyona davet edilmesi mutabakatına varılmıştır. Dernek uzmanımızca gönderilen davet üzerine ilgililerin resepsiyona katılması sağlanmış, işbirliğinin geliştirilmesi ve bu kişilerin ülkemizden toplantıya katılan taraflarla tanıştırılarak ulaştırma alanındaki ağın genişlemesine vesile olunmuştur. Derneğimiz, Avrupa Birliği'nde çok uluslu araştırma ve teknoloji geliştirme projelerinin desteklendiği Çerçeve Programları ile ilgili çalışmaları yakından takip etmekte ve bu programların Türkiye merkezi olan TÜBİTAK ile iletişimini sürdürmekte olup, AB 7. Çerçeve Programları kapsamında verilen hibelerden haberdar olmaktadır. Bu kapsamda, 2008 yılında AB 7. Çerçeve Programlarının Kapasiteler (Capacities) Özel Programı başlığı altında "araştırma altyapılarına destek verileceği ve mevcut herhangi bir araştırma merkezi, birimi veya laboratuvarının kapasitesini artırmak üzere 500,000 ila 1,000,000 Euro arasında karşılıksız hibe desteği sağlanacağı" öğrenilmiştir. Araştırma Potansiyeli (Research Potential-REGPOT) programı olarak adlandırılan bu programının çağrısı 30 Kasım 2007 günü itibari ile açılmış olup, 14 Mart 2008 günü Brüksel saati ile 17:00'de kapanacaktır. Ayrıca üyelerimizin konuya ilgi duyması halinde Dernek, hazırlanacak projelere örnek teşkil etmek üzere 2007 yılı ilk çağrısına sunulmuş ve destek almış örnek projeleri TÜBİTAK tan elde edebilecek ve proje hazırlanmasına yardımcı olmak üzere sizlerle paylaşabilecektir. ASMÜD, bu kapsamda hemen hemen her sene açılan proje hibelerinden yaralanmak üzere bir sonraki seneye şimdiden hazırlık yapılmasının uygun olacağı görüşündedir. Konu ile ilgili olarak detaylı bilgi Derneğimizden veya TÜBİTAK tan Sn. Hakan Karataş tan (Tel: 0-312-468 53 00 / Dahili: 1978) öğrenilebilinir. ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü ile ASMÜD İşbirliği Orta Doğu Teknik Üniversitesi-ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü, endüstrilerden çıkan yan ürünlerin yapı malzemesi, ulaşım ve zemin mekaniği alanlarındaki kullanımlarını tespit etmek amacıyla üniversitelerinin ilgili laboratuarlarının kapasitelerini 7. ÇP "Kapasiteler (Capacities) Özel Programı" altındaki Araştırma Potansiyeli (Research PotentialREGPOT) adlı hibe programından yararlanarak artırmak için bir proje hazırlamaktadır. Sayfa 6
Proje hazırlama prosedürü gereği, kapasitesi artırılmak istenen laboratuarların çalışma konuları hakkında Avrupa Birliğinden konularında uzman araştırmacıların bilgi değişimi ve danışma sağlayabilmek amacıyla hazırlanmakta olan projelerde yer almaları gerekmektedir. Bu seminerde Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından global ısınma ve CO2 yayılımının engellenmesi kapsamında çevre ve enerjiye verilen önem vurgulanarak, bu kapsamda Avrupa da yayınlanan mevzuatın yaklaşık % 70 uyumunun yapıldığı belirtilmiştir. Bu nedenle ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümünce hazırlanan projenin yetkilileri, üyesi olduğumuz Avrupa Asfalt Üstyapı Birliği- EAPA ile temasa geçerek asfalt kaplamalar konusunda destek istemiştir. Destek talebini kabul eden EAPA, Türkiye den üyesi ASMÜD ün de endüstriyi temsil etme sıfatı ile projede yer almasının uygun olacağını belirtmiştir. Bu kapsamda ODTÜ ve Dernek temasa geçerek ASMÜD ün bu çalışmada hangi konularda yer alabileceğini saptayan bir toplantı yapmıştır. Yapılan toplantının sonucunda, öncelikle projeye dahil edilmesi gereken yabancı uzmanlarla iletişime geçilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. ASMÜD ün CEN Teknik Komitelerindeki ve EAPA üyeliği ile 7. ÇP kapsamındaki hakemlik görevinden dolayı kurduğu güçlü iletişim sayesinde proje için gerekli yabancı uzmanlarla iletişim kurarak projeye destek olabileceğini belirtmesi üzerine Dernek, projenin Danışma Grubuna dahil edilmiştir. ASMÜD kısa bir zaman içerisinde projenin sahibi ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü tarafından talep edilen araştırmacılarla görüşerek bu kişilerin sözkonusu projeye dahil olmalarını sağlamıştır. Ayrıca Dernek, proje çıktılarının mümkün olabildiğince çok tarafa dağıtılmasını amaçlayan projenin dağıtım bölümünde de, gerek ülkemizdeki ilgili taraflara gerekse üyesi bulunduğu CEN Teknik Komitelerine ve EAPA ya ulaştırabilme imkanı olabildiği için yer alacaktır. Ayrıca, ülkemizde atıkların değerlendirilmesi ve ürünlerin geri kazanım teknolojileri hususlarında endüstriler ile belediyelerin kendi alanlarında yapabilecekleri konularda Türk ve İngiliz Firmalar arası ikili görüşmelerin sağlanabileceği bir platform da oluşturulmuştur. Mart 2008 de Avrupa Komisyonuna değerlendirilmek üzere sunulacak olan bu projenin kabul görmesi halinde tamamlanma süresi yaklaşık 3 yıl olacaktır ve bu süreçte yapılacak çeşitli aktiviteler üyelerimize duyurulacaktır. 2006 yılında Goteborg da düzenlenen TRA 2006 nın başarısını takip edeceği düşünülen TRA 2008, karayolu ulaştırmasının tüm boyutlarını içeren bir Avrupa Araştırma Alanı yaratılması için önemli bir adım niteliğindedir. Amacı tüm ulaştırma sektörleri arasında yeni ve üretken işbirliklerinin geliştirilmesi olan TRA 2008 Konferansında ulaştırma ve iklim değişiklikleri, yeşil ve akılı bir ulaştırma ve trafik güvenliği başlıkları altında birçok konu değerlendirilecektir. Konferansta Avrupa Birliği ne yeni üye olan ve aday ülkelere yönelik olarak da bir oturum düzenlenecek olup, bu oturumda ele alınacak konuların ülkemiz ulaştırma sektörü açısından önem taşıyacağı düşünülmektedir. Bu proje kapsamında endüstri atıklarının asfalt sektöründe kullanılmasını değerlendirmek üzere genişletilen laboratuar imkanlarından elde edilen çıktılar, ASMÜD üyelerine iletilecek ve pilot bölgeler seçilerek yol performanslarını izlemek üzere deneme kesimleri yapılabilecektir. Atık Bertaraf ve Geri Kazanım Teknolojileri Semineri İngiltere Çevre Endüstrileri Sektör Birliği ve T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı'nın katkılarıyla ile 21 Şubat 2008 tarihinde Ankara Bilkent Otel de Atık Bertaraf ve Geri Kazanım Teknolojileri Semineri düzenlenmiştir. Söz konusu seminerde, İngiliz firmalar tarafından yapılan sunumlarla Avrupa Birliği mevzuatı ile uyum çalışmaları kapsamında çevre sektöründe Atık Yönetimi konusunda yapılan çalışmalar aktarılmış, Türkiye Atık Yönetimi ve Çevre Mevzuatı ve ilgili çalışmaları ile Büyükşehir Belediyelerinin sorunları konularında sunumlar yapılmıştır. Ulaştırma Araştırma Alanı (Transport Research ArenaTRA) 2008 Konferansı Slovenya'da düzenlenecek Avrupa Komisyonu, Avrupa Yol Direktörleri Birliği-CEDR ve Avrupa Yol Ulaştırma Araştırması Danışma Kurulu-ERTRAC tarafından 21-24 Nisan 2008 tarihlerinde Ljubljana, Slovenya da Avrupa için Temiz, Emniyetli ve Akıllı bir Karayolu Ulaştırması temalı Ulaştırma Araştırma Alanı (Transport Research Arena-TRA) 2008 Konferansı düzenlenecektir. 1500 katılımcı beklenen TRA 2008 Konferansı, Avrupa daki ve karayolu ulaştırması alanında Dünya nın önde gelen diğer ülkelerindeki sanayi kuruluşlarını, araştırma merkezlerini, yerel ve bölgesel yönetimleri ve kamu kurumu temsilcilerini bir araya getirecektir. 7.Çerçeve Programı nda karayolu ulaştırması konularındaki projelere katılımda önemli bir fırsat olan TRA 2008 e izleyici olarak katılma ve diğer ayrıntılı bilgilere http://www.traconference.com sitesinden ulaşabilirsiniz. Sayfa 7
YOL ÜSTYAPILARINDA BİTÜMLÜ SICAK KARIŞIM TİPİNİN SEÇİLMESİ Bir ülkenin ekonomisinde kritik bir öneme sahip olan yolların önemli bir kısmı Bitümlü Sıcak Karışım-BSK tabakalarıyla kaplanmaktadır. Belirli mühendislik özelliklerini karşılamak üzere tasarlanan üstyapılar, ömür boyunca değişik trafik ve iklim şartları altında belirli bir performansı göstermesi gerekir. Bu nedenle, özel olarak tasarlanan her yol kesiminde, üstyapının üst tabakalarında kullanılan BSK tabakalarının da beklenilen performansı sağlayacak şekilde dizayn edilmesi gerekmektedir. BSK tabakaları ve bu tabakalarda kullanılacak karışım tipinin seçiminde, trafik ve çevre şartları ile kaplamanın altında bulunan üstyapı tabakaları ve takviye işlemlerinde mevcut üstyapının durumunun dikkate alınması gerekmektedir. Ayrıca yapım tekniği de BSK seçimini etkileyen diğer önemli bir faktördür. BSK kaplamalarda, genellikle kullanılan yoğun gradasyonlu asfalt betonu karışımların yanı sıra, kesikli gradasyonlu Taş Mastik Asfalt -SMA ve açık gradasyonlu bitümlü sıcak karşım tipleri uygulanmaktadır. Ayrıca yüzeyin sürtünme direncini artırmak, yüzey suyunu direne ederek su sıçramasını önlemek ve gürültü seviyesini azaltmak amacıyla tasarlanmış özel karışımlar da mevcuttur. Bu makalede, ülkemizde en çok kullanılan karışım tipleri olan yoğun gradasyonlu karışımlar ile yeni uygulanmaya başlanılan SMA karışımlarının seçimine ilişkin olarak, Amerika da Federal Karayolu İdaresi (FHWA) ile Ulusal Asfalt Üstyapı Birliğinin (NAPA) birlikte hazırladığı konuyla ilgili klavuz doküman incelenerek, karışım tipi seçim kriterleri belirtilmiştir. 1. Bitümlü sıcak karışım tabakaları ve trafik 1.1 Bitümlü sıcak karışım tabakaları Tipik bir esnek üstyapı, Şekil-1 de görüldüğü gibi özel olarak hazırlanmış üstyapı tabanı üzerine yerleştirilen granüler alttemel, temel ile bir veya birkaç BSK tabakasından oluşur. Genellikle aşınma, binder ve temel tabakalarından oluşan BSK tabakalarında farklı kompozisyona sahip bitümlü sıcak karışımlar kullanılır. Şekil-1 T ipik esnek üstyapı enkesiti Kaplama tabakalarının her biri üstyapıda farklı bir fonksiyona sahiptir. Aşınma tabakasının dizaynında, sürtünme, düzgünlük, gürültü, tekerlek izine karşı direnç ve drenaj gibi karekteristikler dikkate alınmaktadır. Binder tabakası ise, aşınma tabakasına iyi bir platform oluşturmak ve trafik yüklerini dağıtarak üstyapı tabanına gelen gerilmelerin kalıcı deformasyonlara neden olmasını önlemek üzere tasarlanmaktadır. Binder tabakasının altına, bir veya birkaç tabaka halinde serilen temel tabakası, trafiğe bağlı olarak BSK ile teşkil edilebildiği gibi bağlayıcısız granüler malzemeyle de oluşturulabilmektedir. Temel tabakasının ana fonksiyonu üstyapıya yapısal bir destek sağlamaktır. 1.2 Trafik Üstyapıda kullanılacak BSK tabakalarının, kalınlıklarının ve karışım tiplerinin tayin edilmesinde yolun ömrü boyunca üzerinden geçecek trafik sayısının tahmin edilmesi gerekmektedir. Ağır araç trafiği, üstyapı dizaynını ve performansı etkileyen ana faktördür. Esnek üstyapılar için esas alınan 20 yıllık proje ömrü süresince yol üzerinden geçen trafik, 8,2 ton standard eşdeğer dingil yükü tekerrür sayısı (EDY) olarak belirlenerek, aşağıda verildiği gibi, düşük, orta ve yüksek trafik olarak sınıflandırılmıştır. Trafik Dizaynı Düşük Orta Yüksek EDY < 300.000 300.000-10.000.000 > 10.000.000 2- Bitümlü sıcak karışım tipleri 2.1 Yoğun gradasyonlu karışımlar Yoğun gradasyonlu karışımlar sürekli derecelenmiş gradasyona sahiptir. (İriden inceye her boyuttan agrega taneleri içerir). İyi dizayn edilmiş ve uygun şekilde serilerek sıkıştırılmış yoğun gradasyonlu karışımlar geçirimsizdir. Maksimum tane boyutuna göre anılan karışımlar, ince ve iri gradasyonlu olarak sınıflandırılabilirler. Basitçe ince gradasyonlu karışımlarda ince kum boyutundaki tanelerin oranı, iri gradasyonlu karışımdakinden daha yüksektir. Tablo 1 de ince ve iri gradasyonlu karışımın tanımlanmasında kullanılan kriterler verilmiştir. Tablo 2 de ise bu karışımların birbirine göre avantajları belirtilmiştir. Karışımın Dmaks, mm İri gradasyonlu karışım İnce gradasyonlu karışım 37,5 9,5 mm elekten 9,5 mm elekten 25 4,7 mm elekten geçen <%40 4,7 mm elekten geçen <%40 19 4,75 mm elekten 4,75 mm elekten 12,5 2,36 mm elekten geçen <%39 2,36 mm elekten geçen <%39 9,5 2,36 mm elekten 2,36 mm elekten Tablo 1- İnce ve iri gradasyonlu karışımların tanımlanması Sayfa 8
İnce Gradasyonlu İri Gradasyonlu Düşük permeabilite Daha kalın tabakaların serimine imkân vermesi (Dmaks<25mm) İşlenebilirlik (Dmaks< 25mm) İri yüzey dokusu (Dmaks<25mm) Yoğun gradasyonlu karışımların kullanıldığı tabaka ve trafiğe bağlı olarak, karışımlarda kullanılan agrega, bağlayıcı ve katkıların genel özellikleri, Tablo-4 de belirtilmiştir. Tabaka Aşınma Daha ince kalınlıkta serim imkânı (Dmaks<25mm) Düşük trafik seviyesinde daha iyi durabilite (Dmaks<25mm) Malzeme dayanım- Yoğun gradasyonlu karışımların esas hedefi olan yapısal dayanım tabaka kalınlığının bir fonksiyonudur. Ayrıca karışımda kaliteli malzemelerinin seçilmesi ile taşıma kapasitesi artırılabilir. Kayma direnci Kayma direnci aşınma tabakaları için önemli bir parametredir. Bu özellik, agrega ve karışım özelliklerinin bir fonksiyonu olarak yoğun gradasyonlu karışımlarla sağlanabilir. Düzeltme tabakası olarak uygulanabilmesi- Yol boyunca oluşan deformasyonların giderilmesi ve çukurların doldurulmasında bu karışımlar ince ve kalın tabakalar halinde kullanılabilmektedir. Yama malzemesi olarak kullanılması- Yoğun gradasyonlu karışımlar yama malzemesi olarak da kullanılabilmektedir. Bağlayıcı Normal bitüm, Normal ağır trafik şeritleri bitüm ve kavşaklarda modifiye bitüm gerekebilir. Diğer Gerektiğinde soyulmayı önleyici katkılar Agrega Çakıl (limitli), kırma çakıl, kırma taş ve kırılarak hazırlanmış kum veya doğal kum Bağlayıcı Normal bitüm Diğer Gerektiğinde soyulmayı önleyici katkılar Yapısal Maksimum tane boyutuna göre yoğun gradasyonlu karışımların kullanıldığı tabakalar ve bu tabakalardaki fonksiyonu Tablo-3 de verilmiştir. Agrega, Dmaks Tabaka 4,75 mm 9,5 mm 12,5 mm 19 mm Sürtünme, yapısal dayanım Aşınma Aşınma direnci, sürtünme, düzgünlük Aşınma direnci, sürtünme, düzgünlük, yapısal dayanım Binder Tesviye, düzgünlük Düzgünlük, yapısal dayanım Temel Kullanılmaz 25 mm 37,5 mm Kullanılmaz Yapısal dayanım Tablo 3- Maksimum tane boyutuna göre yoğun gradasyonlu karışımlara uygun tabakalar ve fonksiyonları Temel Yüksek trafik Çakıl (limitli), kırma çakıl, kırma taş ve kırılarak hazırlanmış kum veya doğal kum Tablo 2- İnce ve iri gradasyonlu karışımların avantajları Binder Orta trafik Agrega Düzgün ince dokulu yüzey (Dmaks<25mm) Yoğun gradasyonlu karışımlar farklı trafik koşulları altında tüm üstyapılarda etkin olarak kullanılabildiğinden, BSK tabakalarının temel yapı taşı niteliğindedir. Yoğun gradasyonlu karışımlar aşağıda belirtilen tüm gerekleri karşılayabilecek şekilde dizayn edilebilmektedir. Hafif trafik Kırma çakıl, kırma taş ve kırılarak hazırlanmış kum veya doğal kum Modifiye bitüm ve uygulamalarda performansı kanıtlanmış ise normal bitüm Kırma çakıl, kırma taş ve kırılarak hazırlanmış kum veya doğal kum Çok ağır yükleme şartları veya trafiğin yavaş hızla seyrettiği kesimler hariç normal bitüm Agrega Kırma çakıl, kırma taş ve kırılarak hazırlanmış kum veya doğal kum Bağlayıcı Normal bitüm Diğer Çok ağır trafik şartları veya trafiğin yavaş hızla seyrettiği kesimler hariç normal bitüm Gerektiğinde soyulmayı önleyici katkılar Tablo 4 Yoğun gradasyonlu karışımlarda malzeme seçimi 2.2 Taş Mastik Asfalt SMA Karışımları Zengin bitümlü bağlayıcı ve filler ile fiber gibi stabilize edici katkılar ve/veya bitümü/ asfaltı modifiye edici katkılarla, iri agrega tanelerinin birbiri ile temas halinde bir iskelet yapı teşkil edilecek şekilde bir araya geldiği SMA karışımları, tekerlek izine karşı maksimum düzeyde direnç gösteren ve yüksek durabilite sağlayan kesikli derecelenmiş bir bitümlü sıcak karışım tipidir. SMA, Avrupa da tekerlek izine (kalıcı deformasyon) ve çivili lastik aşınmasına karşı direnç sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. Yüksek oranda bitüm ve sağlam agrega gereksinimi nedeniyle SMA, yoğun gradasyonlu karışımlara göre daha kaliteli ve maliyeti yüksek bir karışımdır. Yüksek durabilitesiyle yorulma ve tekerlek izi direncinin yanısıra Sayfa 9
SMA karışımının esas amacı, tekerlek izine karşı direnç ve durabiliteyi artırmak olduğundan, bu karışımlar sadece yüksek trafik hacimli yolların aşınma tabakalarında kullanılmaktadır. Ağır araçların yavaş hareket ettiği tırmanma şeritleri ve kavşaklar gibi bazı özel durumlarda SMA karışımının aşınma tabakasının yanı sıra binder tabakasında kullanımı da gerekebilmektedir. SMA karışımının kullanıldığı tabaka ve trafiğe bağlı olarak, karışımda kullanılan malzemelerin genel özellikleri Tablo 6 da belirtilmiştir. Tabaka Aşınma/ Binder Malzeme Orta trafik Ağır trafik Agrega Kırma taş, kırma çakıl, kırılarak hazırlanmış kum,mineral filler Bitümlü bağlayıcı Genellikle modifiye bitüm veya uygulamalarda performansı kanıtlanmış normal bitüm Modifiye bitüm Diğer Fiber, gerektiğinde soyulmayı önleyici katkılar Tablo 6 - SMA karışımında malzemeler SMA karışımlarının maksimum tane boyutuna göre kullanıldığı tabakalar ve bu tabakalarda karışımın fonksiyonu Tablo 7 de verilmiştir. Dmaks Aşınma 9,5mm 12,5mm 19mm Aşınma direnci, sürtünme, yapısal dayanım, yüzey dokusu Binder Kullanılmaz Kullanılmaz Yapısal dayanım Tablo 7 - Maksimum tane boyutuna göre SMA karışımlarına uygun tabakalar ve fonksiyonları 3. Uygun BSK tipinin seçimi Üstyapı dizaynında kalınlıkları belirlenen BSK tabakalarında kullanılacak karışım tiplerinin seçiminde, trafik seviyesi, karışımın maksimum tane boyutu ve uygulama kalınlığı dikkate alınmaktadır. İnce ve iri yoğun gradasyonlu karışımlar ile SMA karışımlarının, trafiğe ve maksimum tane boyutuna bağlı olarak kullanılabileceği tabakalar ve uygulama kalınlıkları Tablo 8 de belirtilmiştir. Tabaka Trafik İnce yoğun gradasyonlu karışım, kalınlık, mm diğer kanıtlanmış yararları ise, iri yüzey dokusu nedeniyle yağışlı havalarda gösterdiği yüksek kayma direnci ve gürültü seviyesinin düşüklüğüdür. Ayrıca SMA karışımında oluşan çatlaklarda dağılma eğilimi daha az olduğundan, yansıma çatlakları yoğun gradasyonlu karışımlarındaki kadar şiddetli değildir. Aşınma Düşük Maksimum tane boyutu, mm 4,75 9,5 12,5 12,519 2537,5 3062,5 2537,5 3062,5 Orta 19 25 37,5 50-70 Yüksek Binder Düşük Temel 50-70 75-100 Orta 50-70 75-100 Yüksek 50-70 75-100 Düşük Orta 50-70 75-100 100150 Yüksek 50-70 75-100 100150 Tablo-8 Yoğun gradasyonlu karışımlar ile SMA karışımlarının trafiğe ve maksimum tane boyutuna bağlı olarak uygulama kalınlıkları Tablo-8 den görüleceği üzere, düşük ve orta trafik seviyesinde, Aşınma Tabakasında daha çok ince yoğun gradasyonlu karışımlar kullanılırken, yüksek trafik seviyesine doğru yaklaşıldıkça iri yoğun gradasyonlu karışımlar ve SMA karışımları önerilmektedir. Bu tabakada kullanılacak agreganın maksimum tane boyutu, trafiğe ve dizayn edilen tabaka kalınlığına bağlı olarak seçilmektedir. Yüksek trafik seviyesinde, maksimum dane boyutu büyük olan agregalar kullanılmaktadır. Aşınma tabakası için BSK seçiminde, yüzey dokusu da dikkate alınması gerekli önemli bir parametredir. Maksimum tane boyutu büyük olan karışımlar, kayma direnci yüksek iri bir yüzey dokusu oluştururlar. Ancak, bu karışımların segregasyon hassasiyetleri daha fazladır. Binder tabakasında ince ve iri yoğun gradasyonlu karışımlar kullanılabilmektedir. Binder tabakasının kalınlığına bağlı olarak maksimum tane boyutu 19 mm veya 25 mm olan karışımlar seçilmektedir. Yüksek trafik seviyesinde maksimum tane boyutu 19mm olan SMA karışımları da önerilmektedir. Orta ve yüksek trafik seviyesinde gerekli olan Bitümlü Temel tabakası, ince ve iri yoğun gradasyonlu karışımlarla teşkil edilebilmektedir. Tabakanın kalınlığına bağlı olarak maksimum tane boyutu 19 mm, 25 mm ve 37,5 mm olan karışımlar kullanılabilmektedir. Kaynak: HMA Pavement Mix Type Selection Guide, U.S Department of Transportation, Federal Highway Admininstration NAPA, National Asphalt Pavement Association Sayfa 10
KONGRE VE TOPLANTI TAKVİMİ Asfalt Müteahhitleri Derneği Bülteni TUNCER ERTAN Yönetim Kurulu Başkanı Onur Çetinceviz Başkan Vekili Ayberk Özcan Sekreter Üye İbrahim Yaykıran Muhasip Üye Kemal Yavuz Batum Üye Deha Emral Üye Çağatay Kalkancı Üye Derya Şenyay Genel Koordinatör Zeliha Temren Teknik Uzman Gülay Malkoç Teknik Uzman Seray Toraman Yönetici Asistanı Yönetim Yeri Küpe Sokak No: 10 / 3 06700 GOP/ANKARA Tel: 0.312.447 42 25 Faks: 0.312.447 42 26 4 Mart 2008 İMSAD Paneli Global Krizin Türk İnşaat Krizine Etkisi, İstanbul www.imsad.org 4-5 Mart 2008 EAPA HSE ve Teknik Komiteleri Müşterek Toplantısı, Viyana 1-21 Mart 2008 Yol Aktif Yönetimi Hakkında Uluslararası Seminer, Hindistan www.piarc.org 1-3 Nisan 2008 Karayolu 1. Ulusal Kongresi, Ankara www.ytmk.gov.tr 21-24 Nisan 2008 Transport Research Arena-2008, Slovenya http://www.traconference.com 12-16 Mayıs 2008 14. Uluslararası Yapı Malzemeleri, İnşaat Teknolojileri ve Ekipmanları Fuarı / BUILDEX 2008, Suriye www.buildex.com.sy 20 Mayıs 2008 EAPA Yönetim Kurulu Toplantısı, Kopenha, Danimarka 20 Mayıs 2008 EAPA Genel Kurul Toplantısı Kopenhag, Danimarka 21-23 Mayıs 2008 4. Eurasphalt & Eurobitume Kongresi Kopenhag, Danimarka www.eecongress.org 18-20 Ağustos 2008 Asfalt Kaplamalar ve Çevre Hakkında Uluslararası ISAP Sempozyumu, Zürih, İsviçre www.asphalt.org 21-23 Ekim 2008 PIARC Uluslararası Sempozyumu Karayolu ve Havaalanları için Üstyapı Yüzey Özellikleri / SURF 2008 Ljubljana, Slovenya www.piarc.org 27-29 Mayıs 2009 7. Uluslararası RILEM Sempozyumu http://www.ntua-rilem-atcbm09.gr/ 9-12 Mart 2009 Asfalt Dünyası Konferansı ve Sergisi, Orlando, Amerika www.worldofasphalt.com 27-29 Mayıs 2009 Bitümlü Malzemelerin Özelliklerinin Belirlenmesi ve İleri Deney Metotları hakkında 7. Uluslararası RILEM Sempozyumu, Yunanistan http://www.ntua-rilematcbm09.gr/layout.php www.asmud.org.tr aca@asmud.org.tr Sayfa 11