ARAPÇA DİLBİLGİSİ BELİRLİLİK TAKISI, ŞEMSÎ VE KAMERÎ HARFLER Abdullâh Saîd el-müderris Rahmân ve Rahîm olan Allâh In ismiyle. Hamd, Allâh a mahsustur. O na hamd eder, O ndan yardım ve mağfiret dileriz. Nefislerimizin şerrinden ve amellerimizin kötülüğünden O na sığınırız. O nun hidâyete erdirdiğini hiç kimse saptıramaz, saptırdığını ise hiç kimse hidâyete erdiremez. Şehâdet ederim ki, Allâh tan başka ibâdete lâyık hiçbir ilâh yoktur. Ve yine şehâdet ederim ki, Muhammed aleyhisselâm O nun kulu ve Rasûlü dür Bundan sonra: BELİRLİLİK TAKISI Tanımı: Bir isimin ya da sıfâtın önüne gelen ve onun belirli olduğunu gösteren belirlilik takısı denir. Arapçası / Hurufu t-ta rîf dir. elif-lam a Kısımları: İsim ve sıfâtlar, belirlilik takısı alıp almamasına göre iki kısma ayrılırlar. 1
1. Başına elif-lam takısı alan kelimeler. Bu kelimeler marife kelimeler olup, belirli ve bilinen varlıkları gösterir. Marife kelimenin sonu tenvinli olmaz. Bu nedenle nekira bir kelime marife yapılırken sonundaki tenvin düşer ve tek hareke kalır. 2. Başına elif-lam takısı almayan kelimeler. Bu kelimeler nekira kelimeler olup, belirsiz varlıkları gösterir. Nekira kelimenin sonu tenvinli olur. Misâlen: Marife Belli bir kitâb Belli bir öğrenci Belli bir öğretmen Nekira Herhangi bir kitâb Herhangi bir öğrenci Herhangi bir öğretmen HARFLER Arap alfabesinde üzere 28 harf vardır. olmak ş Bu harfler, kendi arasında şemsî ve kamerî olmak üzere iki kısma ayrılır. 2
Şemsî Harfler: Şemsî harfler Arap alfabesindeki 28 harften olmak üzere 14 tanesi şemsîdir. ş Belirlilik takısı olan dan sonra gelen kelime şemsî harflerden biri ile başlarsa ın harfi yazıldığı halde okunmaz ve kelimenin ilk harfi şeddeli olarak okunur. Misâlen: et-tâciru (tâcir) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf es-sevbu (elbise) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf ed-dîn (dîn) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf olduğundan mın harfi yazıldığı halde okunmamış ve kelimenin ilk harfi olan ise ez-zi bu (kurt) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf er-raculu (adam) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf ez-zehratu (çiçek) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf es-semeku (balık) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf 3
ise eş-şemsu (güneş) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf ise es-sadru (göğüs) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf ise ed-dayfu (misafir) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf ise et-tâlibu (talebe) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf ez-zahru (sırt) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf el-lahmu (et) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf en-necmu (yıldız) kelimesinde dan sonra gelen ilk harf şemsî bir harf Kamerî Harfler: Kamerî harfler Arap alfabesinde 28 harften olmak üzere 14 tanesi kamerîdir. 4
Belirlilik takısından sonra gelen kelime kamerî harflerden biri ile başlarsa yazıldığı gibi okunur, hiçbir değişiklik olmaz. Misâlen: el-ebu (baba) kelimesinde el-bâbu (kapı) kelimesinde el-cennetu (cennet) kelimesinde el-himaru (eşek) kelimesinde el-hubzu (ekmek) kelimesinde el-aynu (göz) kelimesinde olduğundan el-gulâmu (genç) kelimesinde yazıldığı gibi okunmuştur. el-femu (ağız) kelimesinde el-kameru (ay) kelimesinde olduğundan el-kelbu (köpek) kelimesinde yazıldığı gibi okunmuştur. el-mâu (su) kelimesinde el-veledu (çocuk) kelimesinde el-hevâu (hava) kelimesinde el-yedu (el) kelimesinde 5
Elif-Lam lı Kelimeden Önce Harekeli Bir Kelimenin Gelmesi: elif-lam takısı alan bir kelimeden önce harekeli başka bir kelime gelirse elif-lam takısının harfi yazıldığı halde okunmaz. Bu harfine wasl hemzesi denir. Misâlen: (Kur ân) gibi kamerî bir harfle başlayan kelimenin önüne gibi harekeli başka bir kelime gelirse harfi yazıldığı halde okunmaz. şeklinde yazılır ve okunur. (güneş) gibi şemsî bir harfle başlayan kelimenin önüne başka bir kelime gelirse harfi yazıldığı halde okunmaz. Cümle yazılır ve okunur. gibi harekeli şeklinde Elif-Lam lı Kelimeden Önce Lam Harfinin Gelmesi: elif-lam takısı alan bir kelimeden önce lam harfi gelirse elif-lam takısının harfi düşer; yazılmaz ve okunmaz. Misâlen: (hüküm) gibi kamerî bir harfle başlayan kelimenin önüne harfi gelecek olursa harfi düşer. Yazılmaz ve okunmaz. Kelime şeklinde yazılır ve okunur. (gölge) gibi şemsî bir harfle başlayan kelimenin önüne harfi gelecek olursa harfi düşer. Yazılmaz ve okunmaz. Kelime şeklinde yazılır ve okunur. Hamd âlemlerin rabbi olan Allâh a mahsustur. Salât ve selâm yaratılmışların en hayırlısı Muhammed sallallâhu aleyhi ve sellem in, âlinin ve ashabının üzerine olsun. 6