Sayfa 1 / 37 AUTOCAD 2004 3 BOYUT EĞĐTĐM NOTLARI Revizyon: 01 Revizyon Tarihi: 12.08.2007 Hazırlayan: Evren BAYRAM Autocad 3 boyut, 3 boyut egitimi, 3d dersleri, 3 boyut ders notlari, kati modelleme, persfpektif gorunus, 3 boyutlu tasarim uygulamasi, kati modelleme, surfaces, 3 boyutlu cizim, 3d cizim I. HAFTA Dersin içerik ve kaynaklarının tanıtılması. AutoCAD 2000 (veya 2002,2004) George OMURA (Önerilen kaynak) Ölçme ve değerlendirmede izlenecek yöntem. Haftalık Planlar Derste not tutulması için ince bir klasöre takılmış kareli bloknot sayfaları önerilmektedir. Dersin uygulamasının değerlendirilmesi ve uygulama sınavı. ÜÇ BOYUTLU ÇĐZĐME GĐRĐŞ YÜZEY VE KATILARIN BĐRLEŞTĐRĐLMESĐ, ÇIKARILMASI, ARA KESĐTLERĐNĐN ALINMASI: WCS UCS UCSICON VPOINT PLAN : World Coordinate System, Dünya (Absolute) Koordinat Sistemi. : User Coordinate System, Kullanıcı Koordinat Sistemi. : Koordinat göstericinin On/Off edilmesi veya orijine taşınmasını sağlayan komuttur. : Çizime bakış istikametini değiştirmek için kullanılan bir komuttur. : WCS veya UCS sembolünün çakışık olduğu düzlemi display e çakışık hale getiren komuttur. Orijin noktasında bulunmayan WCS
Sayfa 2 / 37 Orijin noktasında bulanan WCS Orijinde bulunmayan kullanıcı koordinat gösterici (UCS) Orijin noktasında bulunan kullanıcı koordinat gösterici. (UCS) gösterici. Orijinde bulunan fakat Z ekseni istikametinden bakıldığını gösteren (UCS) kullanıcı koordinat Orijinde olmayan bakış istikametinin Z ekseni istikametine ayarlandığını gösteren kullanıcı koordinat sistemi göstericisi (UCS) Aşağıda sıralanan ve yüzeylere nasıl uygulanacağı örneklenen komutlar aynı zamanda üç boyutlu katı objeler için de benzeri şekilde uygulanabilir. REGION : Taşan kısmı olmayan objelerle sınırlanan alanların yüzey olarak tanımlanmasını sağlar. (Taşan kısmı olanlar için BOUNDARY kullanılır fakat yüzey örmez) SHADE : Yüzeylerin gölgelendirilmesini sağlar. UNION : Region ile tanımlanmış örtüşen iki yüzeyi veya iki solid (katı) objeyi birleştirip tek yüzey veya tek katı obje haline getiren komuttur. SUBTRACT : Region ile tanımlanmış örtüşen iki yüzeyden ilk seçilenden ikinci seçileni çıkarır. Şayet seçilen objeler solid ise birinci solidden ikinci solidi çıkararak kalanı tek solid yapar.
Sayfa 3 / 37 INTERSECT : Region ile tanımlanmış örtüşen iki yüzeyin ve katının ortak alan veya hacmini gösterir. Uygulama: Pline, Line, Arc, Spline, Polygon gibi komutları kullanarak şekil a) gibi iki kapalı alan oluşturun. SHADE komutu ile gölgelendirmeye çalışın. ( Yüzey olmadığı için gölgelendirilemez! ) Đki kapalı alanı sağa kopyalayarak REGION komutu ile düzleme çevirip tekrar SHADE ile şekil b) gibi gölgelendirin. REGION ile oluşturup SHADE ile gölgelenen iki boyutlu düzlemlerden şekil c) gibi sağa MOVE komutu ile örtüşecek şekilde kopyasını alın. Örtüşen bu düzlemlerden şekil d) e) ve f) yi oluşturabilmek için 3 tane daha kopyasını alın. Şekil d) için UNION (birleştirme) komutu uygulayın. Şekil e) için SUBTRACT ( çıkarma ) komutu uygulayın. Şekil f) için INTERSECT ( ara kesit ) şekillerin benzerini elde ediniz. a) b) c) d) e) f) Line, Polygon, Fillet Region, Shade Copy, Move Union Subtract Intersect Bu komutların düzlemlere uygulandığı gibi hacimli katı objeler (SOLIDS) için de uygulanabileceğini unutmayın. Aşağıda CUBE ve CYLINDER ile örtüşecek şekilde çizilen iki katı objeye sıra ile UNION, SUBTRACT, INTERSECT uygulanarak sonuçları verilmiştir.
Sayfa 4 / 37 Box,Cylinder Union Subtract Intersect INTERFERE : Bu komut ile ortak hacimleri bulunan iki solid objenin, örtüşen hacminden üçüncü bir solid oluşturmak mümkündür. Üç boyutlu çizimde veya katı modellemede iki solid birbirine bindirilerek üçüncü solidi oluşturma yöntemi çok kullanılmaktadır. Aşağıdaki uygulamada birbirine bindirilen BOX ve WEDGE yardımı ile örtüşen hacimden sağ ortada kalan üçüncü solid üretilmiştir. BOX+WEDGE INTERFERE MOVE komutundan sonra 3. SOLID Đki boyutlu x-y düzleminde çalışırken kullanılan Line, Circle vb. komutlarla çizilen objeler x-y düzlemine çakışık durumdadır. Çizilen objelerin x-y düzleminden yükseltilmesi için ELEV komutu kullanılır. Çizilen objelere THICKNES komutu ile bir kalınlık kazandırılarak düzlem haline getirilebilmektedir. Uygulama: Start From Scratch ile çizim ortamına girerek yatık A4 kağıdına sınırları ayarlayıp, çizim alanını çerçeveleyin, grid=snap=10 değerine kurun ve aktif yapın. Merkezi 100,150 koordinatlarında yarı çapı 50 birim olan bir çemberi x-y düzleminde siyah renkte çizin. ELEV komutu ile çalışma düzlemini 100 birim +Z ekseni istikametinde yükselterek yukarıdaki özellikte bu kez mavi renkte bir çember daha çizin. ELEV komutu ile +Z ekseni istikametinde çizim düzlemini 200 birim yukarıya kaldırıp THICKNES değerini 50 birim değerine kurarak aynı özellikte çemberi kırmızı olarak çizin. Bakış istikametiniz x-y düzlemine dik ve Z ekseni istikametinde olduğu için çizilen çemberleri tek çember gibi göreceksiniz. Bakış istikametini VPOINT komutu ile üç eksene de eşit uzaklıkta bir nokta olarak tanımlayarak bakacak olursak ELEV ve THICKNES için çembere kazandırılan özellikleri obje renklerinden izleyebilirsiniz. Yeni bir çizim ortamına girerek önce VPOINT ile bakış istikametini <1,1,1> olarak kurup yukarıdaki işlemleri üç boyutlu düzlemde görsel olarak yapınız. Standart araç çubuğundan ORBIT komutu ile bakış istikametinizi görsel olarak değiştirin, muhtelif istikametlerden çizime bakış yapın. Görünmemesi gereken ELEV 200 olan silindirik yüzeyi SHADE ile gölgelendirin veya RENDER ile yüzeyini örün ve görsel olarak izleyin.
Sayfa 5 / 37 ÜÇ BOYUTLU KORDĐNAT TANIMLAMA,UCS KONUMUNU DEĞĐŞTĐRME, ÇALIŞMA DÜZLEMĐ DEĞĐŞTĐRME, BAKIŞ ĐSTĐKAMETĐNĐ GÖRSEL OLARAK DEĞĐŞTĐRME (ORBIT) Örnek olarak üç boyutlu BOX komutu ile çizilen bir dikdörtgenler prizmasının yüzleri üzerinde aşağıdaki uygulama ile UCS komutu kullanılarak çalışma düzleminin değiştirilmesi ve bu yüzlerde çalışma açıklanmıştır. ORBIT komutu ve parametreleri ile çizilen üç boyutlu objelerin görselleştirilmesine dikkat ediniz. Uygulama: Yeni bir çizim ortamına girerek limitleri yatık A4 boyutlarına kurup çerçevesini çiziniz. Bakış istikametini VPOINT ile <1,1.5,2> değerine kurunuz. BOX komutu ile sol alt köşe koordinatı <50,50,50> karşı köşesi <250,100,50> ve yüksekliği 50 birim olan bir dikdörtgenler prizmasını çiziniz. UCS komutu ile kullanıcı koordinat göstericiyi orthographic parametresi ile RIGHT düzleme paralel hale getiriniz.
Sayfa 6 / 37 PLAN komutu ile çalışılan düzlemi ekrana paralel hele getirerek ELEV 40 yapmak sureti ile yaklaşık köşegen kesişim yerini merkez kabul eden yarıçapı 20, yüksekliği 100 birim olan bir CYLINDER (Silindir) çakınız. ORBIT ile sonucu yukarıdaki şekilde gözledikten sonra SUBTRACT ile silindiri dikdörtgenler prizmasından çıkararak delik açma uygulamasını gerçekleştiriniz. RENDER komutunu hiç ayarlama yapmadan uygulayıp son durumu aşağıdaki gibi sonucu görselleştiriniz.
Sayfa 7 / 37 ORBIT>Shading Modes>Wireframe seçimi ile görüntüyü tekrar üretiniz. UCS>ortoGraphic>back seçimi ile çalışma yüzünü değiştiriniz. Bu yüze ortalayarak aşağıdaki resimde görüldüğü gibi bir SPHERE (küre) gömerek UNION ile birleştiriniz. ORBIT>More>Continuous Orbit yolu ile hareketli yüzeyi RENDER ile kaplanmış objeyi sürekli hareketli halde inceleyiniz. Evren BAYRAM
Sayfa 8 / 37 III. HAFTA GEOMETRĐK YÜZEYLER: (SURFACES) Yüzey geometrik olarak kalınlığı sıfır kabul edilen düzlemler anlamına gelir. SURFACES araç çubuğu üzerinde bulunan düğmeler yardımı ile çizilirler. Bazıları ile ilgili çizim örnekleri aşağıda verilmiştir. Yüzeylerin kalitesi SURFTAB1 Ve SURFTAB2 sistem değişkenleri ile kurulurken SOLID yüzey kalitesi ISOLINES ile ayarlanır ve değer verirken çok büyük rakamların yüzeylerin ve katıların oluşturulmasını yavaşlatacağı unutulmamalıdır. Diğer taraftan görünmez ayrıtları gizlenen objeler RENDER veya SHADE edilince yüzeyin düzgünlüğünü kurmak için geçerli değeri 0,01 ile 10 arasında seçilebilen FACETRES değişkeni kullanılır. Yüksek değerler daha akıcı düzgün görünüşlü yüzeylere karşılık gelir. COMMAND:3DFACE : Üç boyutlu kalınlığı sıfır olan yüzeyler oluşturmak için kullanılabilir. Aşağıda ELEV değerleri farklı iki POLYGON çizilmiş ve bunların arası örülerek çöp kutusuna benzer bir yapı kazandırılmıştır.
Sayfa 9 / 37 3DFACE COMMAND: BOX : Đçi boş kutular çizer. Komut iletileri aşağıdadır. Command: _ai_box Initializing... 3D Objects loaded. Specify corner point of box: Specify length of box: Specify width of box or [Cube]: Specify height of box: Specify rotation angle of box about the Z axis or [Reference]: 45 Command: render Using current view. Default scene selected. BOX COMMAND: WEDGE : Takoz çizer. Komut iletileri aşağıdadır.
Sayfa 10 / 37 Command: _wedge Specify first corner of wedge or [CEnter] <0,0,0>: Specify corner or [Cube/Length]: <Ortho on> Wedge of zero width not permitted. Specify corner or [Cube/Length]: Specify height: Specify second point: WEDGE COMMAND: PYRAMID : Piramit çiziminde kullanılır. Komut iletileri aşağıdadır. Command: _ai_pyramid Specify first corner point for base of pyramid: Specify second corner point for base of pyramid: Specify third corner point for base of pyramid: Specify fourth corner point for base of pyramid or [Tetrahedron]: Specify apex point of pyramid or [Ridge/Top]: 40,30,50 PYRAMID
Sayfa 11 / 37 COMMAND:CONE : Koni çiziminde kullanılır. Komut iletileri aşağıdadır. Command: _ai_cone Specify center point for base of cone: Specify radius for base of cone or [Diameter]: 40 Specify radius for top of cone or [Diameter] <0>: Specify height of cone: 80 Enter number of segments for surface of cone <16>: CONE COMMAND: SPHERE : Küre çizimi için kullanılır. Komut iletileri aşağıdadır. Command: _ai_sphere Specify center point of sphere: Specify radius of sphere or [Diameter]: Enter number of longitudinal segments for surface of sphere <16>: Enter number of latitudinal segments for surface of sphere <16>:
Sayfa 12 / 37 SPHERE COMMAND: DOME : Kubbe çizmek için kullanılır. Yarım SPHERE gibidir.komut iletileri aşağıdadır. Command: _ai_dome Specify center point of dome: Specify radius of dome or [Diameter]: Enter number of longitudinal segments for surface of dome <16>: Enter number of latitudinal segments for surface of dome <8>: DOME COMMAND: DISH : Yarım küre şeklinde tabak çizmek için kullanılır. Komut iletileri aşağıdadır. Command: _ai_dish Specify center point of dish: Specify radius of dish or [Diameter]: Enter number of longitudinal segments for surface of dish <16>: Enter number of latitudinal segments for surface of dish <8>:
Sayfa 13 / 37 DISH COMMAND: TORUS : Đçi boş simit şeklinde objeler çizer. Komut iletileri aşağıdadır. Command: _ai_torus Specify center point of torus: Specify radius of torus or [Diameter]: Specify radius of tube or [Diameter]: Enter number of segments around tube circumference <16>: Enter number of segments around torus circumference <16>: TORUS Yukarıda belirtilen Primitive objeler haricinde EDGE, 3DMESH, REVSURF, TABSURF, RULESURF, EDGESURF düğmeleri de bulunmaktadır. Bu düğmeler ile oluşturulacak yüzeylerin şekli çizen tarafından şekillendirilebilir. Bunlardan önem taşıyanlar için birer örnek verelim. COMMAND: REVSURF : Line ile çizilen döndürme ekseni etrafında Pline ile oluşturulan profilin döndürülmesi ile oluşturulan yüzeylerdir. Örnek olarak bir kadeh resmi oluşturulmuştur. Komut iletileri aşağıdadır. Command: revsurf
Sayfa 14 / 37 Current wire frame density: SURFTAB1=16 SURFTAB2=16 Select object to revolve: Select object that defines the axis of revolution: Specify start angle <0>: Specify included angle (+=ccw, -=cw) <360>: REVSURF COMMAND: TABSURF : Đki boyutlu bir düzlemi bir bir yönlendirme çizgisi boyunca öteleyerek üçüncü boyut kazandırma yöntemidir. Aşağıda U profil demiri benzeri 3D YÜZEY obje oluşturulmuştur. TABSURF COMMAND: RULESURF : Aşağıdaki örnekte görüldüğü gibi ELEV değerleri farklı çemberlerin arasına yüzey örme işlevini yaparak huni benzeri bir yüzey örülmesi sağlanmıştır. RULESURF
Sayfa 15 / 37 COMMAND: EDGESURF yüzey oluşturabiliriz. : Örnek olarak aşağıda görüldüğü gibi dört sütunun üzerine şadırvan çatı örtüsü benzeri bir KATI (SOLID) OBJELER OLUŞTURMAK EDGESURF SOLIDS araç çubuğunda da SURFACES araç çubuğunun benzeri olarak aynı adı taşıyan ve benzeri yöntem ile kullanılan komutlar bulunur ve fark olarak içi dolu (SOLID) objeler çizer. Bunun dışında türetme katılar oluşturmada kullanılan EXTRUDE ve REVOLVE komutlarından bahsedelim. COMMAND: EXTRUDE : Kapalı olarak çizilen Pedit>Join ile oluşturulan bir profilin yükseltilerek katılaştırılması komutudur.aşağıda görüldüğü gibi, en solda çizilen kapalı profil tepe açısı daraltılarak, aynı açıda veya genişletilerek yükseltilebilmektedir. Elektrik kablosunu temsil eden bir pline etrafında bir çemberi yürüterek yörüngeye silindirik kalınlık kazandırılabilir. EXTRUDE COMMAND: REVOLVE : Bir eksen etrafında döndürerek katılaştırma komutudur.aşağıda bir transformatör buşingi için çizilen kapalı profil 120,180 ve 360 döndürülerek komut kullanımı açıklanmıştır.
Sayfa 16 / 37 COMMAND: SLICE : Üç boyutlu objeleri istenen yerinden bir düzlem geçirerek dilimlemek demektir. Yukarıda çizilen buşing resmi üzerinden bir kesme düzlemi geçirilerek aşağıdaki şekilde kesilmek suretiyle komut uygulanmıştır. SLICE COMMAND: SECTION : Slice komutunda kesme düzleminin deydiği yüzeyin kesit resmini çizmek için kullanılır.aşağıda sağ yandaki katı obje üzerinden geçirilen SECTION düzlemi üzerine çizilen kesit resim elde edilmiştir. SECTION
Sayfa 17 / 37 Evren BAYRAM ÜÇ BOYUTLU TASARIM UYGULAMASI: Aşağıda izometrik perspektifi verilen parçanın A-A bakışı için verilen ayrıntılara da dikkat ederek katı modellemesini oluşturalım. Bu arada bir slayt gösterisi için gerekli slaytları da aşağıda verilecek açıklamalara göre çekelim ve otomatik slayt gösteri dosyasını da hazırlayalım.
Sayfa 18 / 37 SLAYT HAZIRLAMA ĐLE ĐLGĐLĐ KOMUTLAR VE ĐŞLEVLERĐ Slayt hazırlamak için aşağıdaki katı modelleme örneğinde görüleceği gibi işlemlerin aşamalarını izleyebilmek amacına yönelik olarak her aşamada slayt oluşturulacaktır. Slayt oluşturma ile ilgili komutların özeti aşağıdadır. Otomatik olarak arka arkaya çekilen slaytları göstermek için içinde aşağıda örnekleneceği gibi komutlar bulunan SCRIPT file NOTEPAD veya DOS EDĐTÖRÜ (EDIT) ile yazılır. Otomatik işletim dosyaları.scr uzantılı olmalıdır. Konu sonunda NOTEPAD ile yazılmış dosyası da verilecektir. MSLIDE VSLIDE DELAY RSCRIPT ESC tuşu RESUME SCRIPT : Ekran görüntüsünün fotoğrafını çekerek slayt haline dönüştürür ve.sld uzantılı dosya oluşur : Oluşturulan bir slaydı izlemek için bu komuttan sonra izlenecek slayt adı verilir. : Otomatik slayt izleme dosyasında slaytlar arasında bekleme süresini yaklaşık olarak milisaniye cinsinden kurmayı girilen rakam sayesinde sağlar. : Yazılan otomatik işletim dosyası içinde en alt satır olup slaytları baştan bir döngü halinde yeniden gösterme emri anlamına gelir. :Bir slayt dosyasının otomatik gösterimi klavyede ESC tuşuna basılarak kesilebilir. : Otomatik gösterim dosyasının ESC ile kesildikten sonra kalınan dosyadan devam etmesi için kullanılan komuttur. : Hazırlanan otomatik slayt gösterim dosyasının çalıştırılması bu komut ile sağlanır. PERSPEKTİF GÖRÜNÜŞÜN DİREKT KATI MODELE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ VE SLAYT UYGULAMASI İÇİN ÖNERİLEN İŞLEM SIRASI 1. Çizimin taban köşesini 0,0,0 WCS orijininde kabul ederek çizime başlayınız. 2. Tabanda bulunan 5x10x145 ölçülerindeki ayağı PLINE ile çiziniz. 3. Yüksekliği 5 birim olacak şekilde EXTRUDE ediniz. 4. Çizimin taban köşesini 0,0,0 WCS orijininde kabul ederek çizime başlayınız. 5. Tabanda bulunan 5x10x145 ölçülerindeki ayağı PLINE ile çiziniz. 6. Yüksekliği 5 birim olacak şekilde EXTRUDE ediniz. 7. 3DORBIT>PRESET PREVIEW>NE bakış istikametini kurunuz. 8. Görünüşten MSLIDE komutu ile A1 slaydını çekiniz. 9. Çizilen ayağın COPY ile 70 birim y eksenine doğru uzağa kopyasını alınız. 10. Görünüşten A2 slaydını MSLIDE komutu ile oluşturunuz. a1
Sayfa 19 / 37 11. HIDE komutunu kullanarak MSLIDE ile A3 slaydını çekiniz. a2 a3 12. UCS ile WCS sembolünüzü Z ekseninde 5 birim yukarıya alınız. HIDE komutundan sonra A4 slaydını çekiniz. 13. 125,40 merkez noktalı R90 bir çember CIRCLE çiziniz.sağ yarısını TRIM ile budayınız. 14. Bu konumda A5 slaydını çekiniz. a4 a5 15. Ana tabanı LINE ile tamamladıktan sonra PEDIT>Join ile PLINE haline getiriniz. 16. Aynı bakış açısından A6 slaydını oluşturunuz.
Sayfa 20 / 37 a6 17. Bakış istikametinizi değiştirmeden EXTRUDE ile ana tabanı15 birim yükselterek katılaştırınız. 18. Aynı bakış açısından objelere HIDE uygulayarak A7 slaydını oluşturunuz. 19. Üç katı parçayı da UNION ile tek katı parçaya dönüştürünüz. 20. HIDE komutu ile görünmemesi gereken ayrıtları gizleyiniz. 21. Gizlenmiş konumda A8 slaydını çekiniz. a7 a8 22. UCS>Move ile Z istikametinde 20 koduna yani alt tabanın tam üstüne çıkarınız. 23. Bu bakış açısından A9 slaydını oluşturunuz. a9 24. PLAN komutu ile çalışma düzleminizi ekrana paralel konuma getiriniz. 25. Ana gövdenin üzerinde 2D olarak elipstik ve dairesel delikleri çizip A10 slaydını çekiniz.
Sayfa 21 / 37 a10 26. Çapı 50 olan delik ile elipstik delik arasındaki 20 birim yükseklik oluşturan parçayı PEDIT edip EXTUDE ile yükseltiniz. 27. Bakış istikametini 3DORBIT>PRESET VIEWS>NE iken yaparak A11 slaydını çekiniz. a11 28. Aynı bakış istikametini koruyarak 40 birim yükseklikteki deliği yükseltip A12 slaydını çekiniz. a12 29. Resme HIDE konutunu uygulayarak 30 birim çapta delik oluşturacak solidin çıkarılması gerektiğini görünüz ve bu durumda A13 slaydını çekiniz. a13 30. 30 birim çaplı deliği oluşturmak için SBTRACT uygulayıp A14 slaydını çekiniz.
Sayfa 22 / 37 a14 31. Aynı bakış açısında elipstik deliği oluşturmak için PEDIT>JOIN yaptığınız delik elemanlarını 25 birim EXTRUDE ettikten sonra, içte deliği oluşturan solidi SUBTRACT edip çıkarınız. HIDE edilmiş görünüşün A15 adı ile slaydını çekiniz. a15 32. Bu ana kadar çizilen bütün objeleri UNION ile birleştirip RENDER edince aşağıdaki görünüş elde edilecektir. 33. Yukarıdaki son resimde Z ekseni istikametinde olan yanal tabanı çizmek için öncelikle UCS x-y eksenini yanal tabana yönlendirmek gerekmektedir. Bu işlemi aşağıdaki komut itlisi ile gerçekleştirebiliriz. Command: ucs Current ucs name: *NO NAME* Enter an option [New/Move/orthoGraphic/Prev/Restore/Save/Del/Apply/?/World] <World>: z Specify rotation angle about Z axis <90>: Command: UCS Current ucs name: *NO NAME* Enter an option [New/Move/orthoGraphic/Prev/Restore/Save/Del/Apply/?/World] <World>: x
Sayfa 23 / 37 Specify rotation angle about X axis <90>: Command: ucs Current ucs name: *NO NAME* Enter an option [New/Move/orthoGraphic/Prev/Restore/Save/Del/Apply/?/World] <World>: m Specify new origin point or [Zdepth]<0,0,0>: 0,0,5 34. PLAN komutu uygulanarak yanal yüzün tabanını aşağıdaki A16 slaydında olduğu gibi tamamlanmalıdır. Tabanda 38 birim çapındaki çemberin merkez koordinatlarının UCS ye göre 40,75 olacağını dikkatten kaçırmayınız. a16 35. PEDIT>JOIN ile birleştirilen yanal tabana Z ekseni istikametinde 8 birim kalınlık EXTRUDE edilerek kazandırılır ve A17 slaydı çekilerek aşağıdaki görünüş elde edilir. Izgaranın (grid) x-y düzlemine her zaman çakışık olacağını hatırlayınız. a17 36. Izgara UCS Z ekseni 8 birim öne çekilerek yanal tabanın yüzüne çekilip PLAN komutu uygulanarak yanal tabanın üzerindeki delikleri oluşturmak için uygun orijine çemberleri çizip A18 slaydını çekin.
Sayfa 24 / 37 a18 37. Yanal yüzde çizilen çemberleri 42 birim EXTRUDE edip 20 birim çaplı silindiri SUBTRACT ediniz. Solidler için yüzey kalite çizgilerinin sayısını artırmamız gerekir. Bu işlem için ISOLINES sistem değişkeni kullanılır, varsayım değerini 16 değerine yükseltip, A19 slaydını oluşturunuz. 38. Verilen Perspektifte 10 birim kalınlığındaki son delikle elipstik delik arasındaki yamuk destek parçasını da çizerek çizimi tamamlayacağız. Önce UCS x-y eksenleri çalışmak istediğimiz düzleme yönlendirilir, çakıştırılır. Sonra R20 ve 38 birim çaplı kovanların quadrantlarını bir PLINE ile birleştiriniz. Solidler UNION ile birleştirme yapılınca sonuca etkisi olmayacağı için mevcut katıların içinden geçen, çizmek istediğimiz profilden daha geniş kapalı bir PLINE oluşturunuz. Aşağıdaki A20 slaydında oluşturulan PLINE seçili durumda bırakınız. a20 39. Oluşturulan son PLINE açığa taşınarak, 10 birim kalınlık oluşturacak şekilde EXTRUDE edilmelidir. Daha sonra A21 slaydını çekiniz.
Sayfa 25 / 37 a21 40. Yukarıdaki slaytta crosshatc sembolünün bulunduğu quadranta gelmesi gereken açıkta oluşturulan parçayı midpoint noktası ile örtüştürerek taşıyınız. A22 slaydını çekiniz. a22 41. Son slaytta uygun yere taşınan solid ile diğerlerini UNION ile tek solid haline getiriniz ve A23 slaydını çekiniz. Böylelikle parçamızın çizimi tamamlanmış olmaktadır. a23
Sayfa 26 / 37 42. Katı modelimizin yüzeyini RENDER ederek son imaj ile modelimizin çizimini tamamlayalım. Autocad 3 boyut, 3 boyut eğitimi, 3d dersleri, 3 boyut ders notları, kati modelleme, persfpektif görünüş, 3 boyutlu tasarım uygulaması, katı modelleme, surfaces, 3 boyutlu çizim, 3d çizim RENDER edilmiş makine parçasının farklı bakış açılarından görünüş örnekleri. 43. Katı modelimizin istenirse izometrik perspektif görünüşü üzerinde UCS ilgili düzlemlere sıra ile taşınarak, aşağıda örneklendiği gibi ölçülendirme de yapmak mümkün olacaktır.
Sayfa 27 / 37 Hidden ve Wireframe Perspektif Ölçülendirilmiş Görünüşler. 44. Yukarıda çizim anında çekilen slaytların otomatik olarak gösterilebilmesini sağlayan ve her slayt için yaklaşık 10 saniye bekletme yapan dosyanın açılan not defterine yazılım satırları aşağıdadır.
Sayfa 28 / 37 Command:NOTEPAD File to edit : show.scr (Not defterinde yazılacak dosyaya verilen isimdir!) vslide a1 vslide a2 vslide a3 vslide a4 vslide a5 vslide a6 vslide a7 vslide a8 vslide a9 vslide a10 vslide a11 vslide a12 vslide a13 vslide a14 vslide a15 vslide a16 vslide a17 vslide a18 vslide a19 vslide a20 vslide a21 vslide a22 vslide a23 rscript 45. ÖDEV:1 Katı modelimizin iki boyutlu 3 görünüşünü daha önceki bilgilerinize göre 1/1 ölçeğinde A3 antetli kağıdına CAD ile çizip çıktısını alın. Çizim kopyasını diskete kaydedin. (Yalnız Elektrik Prg için.) Yukarıdaki işlem basamaklarına göre çizeceğiniz ölçülendirilmiş perspektif görünüşünü HIDDEN formatında 1/1 ölçekli çıktısını alın.en az 20 slaytlık Script File oluşturup otomatik işletim dosyasını yazarak resimle birlikte diskete kaydediniz. (Bu ve diğer işlemler bütün gruplar için.) Word ile düzenleyeceğiniz ödev kapak sayfasına kimlik bilgilerinizi eksiksiz girip çıktısını alınız. Plastik dosyaya uygun standartta katladığınız çıktılarınızı takınız. Disketlerinizi dosyanın arka kapağına yapıştıracağınız zarfa düşmeyecek şekilde koyunuz. Ödevlerini Nisan ayındaki ilk ders saatinde teslim etmeyenler uygulamadan başarısız sayılır. Evren BAYRAM AUTOCAD KOMUT KISAYOLLARI VE ÖZELEŞTİRİLMESİ
Sayfa 29 / 37 Bu ana kadar yapılan anlatımlarımızda komut satırından komutları girerken komutların öğrenilmesine yönelik olarak tam adlarını yazmayı tercih etmiştik. Fakat komut satırına komutların bir, iki veya üç harften oluşan kısa yollarını da yazarak komutları çalıştırmak mümkün olur. AutoCAD paketinde çok kullanılan komutlar için kısa yollarının neler olduğu acad.pgp dosyasının içinde yazılıdır. İhtiyaca göre bu dosya düzenlenerek kısa yollar görülebilir, değiştirilebilir veya yenileri eklenebilir. Bunun için aşağıdaki işlem sırasına göre hareket edilmelidir. 1. Kısayolların kayıtlı olduğu dosya C:\Program Files\ACAD2000\SUPPORT altında bulunur. Bu nedenle bu kısma aşağıdaki satırlar ile ulaşılır ve NOTEPAD ile ilgili dosya açılıp içeriği görülür. Command: SHELL OS command C:\Program Files\ACAD200\CD SUPPORT C:\Program Files\ACAD200\SUPPORT\NOTEPAD acad.pgp 2. Dosyanın içindeki metinlerin arasında komut kısa yollarını gösteren kısım aşağıda görüldüğü gibi yazılıdır. (Yer kaplamaması için büyük çoğunlu aradan çıkarılmıştı! ) 3A, *3DARRAY 3DO, *3DORBIT 3F, *3DFACE 3P, *3DPOLY A, *ARC AA, *AREA AL, *ALIGN AR, *ARRAY ATT, *ATTDEF -ATT, *-ATTDEF B, *BLOCK -B, *-BLOCK BH, *BHATCH BO, *BOUNDARY -BO, *-BOUNDARY BR, *BREAK C, *CIRCLE CH, *PROPERTIES -CH, *CHANGE CHA, *CHAMFER COL, *COLOR COLOUR, *COLOR CO, *COPY D, *DIMSTYLE X, *EXPLODE XL, *XLINE XR, *XREF -XR, *-XREF Z, *ZOOM 3. Kısa yol satırlarından görüldüğü gibi komutların kısa yolu kısaltma harflerinden sonra bir virgül ve tab boşluğundan sonra * ve komutun adı formatındadır. Buna göre dosyada bulunmayan (genellikle az kullanılan) komutlar için benzeri format ile kısa yol tanımlaması yapılabilir. Ayrıca tanımlı kısa yollar değiştirilebilir yada bir komut için birkaç ayrı kısa yol tanımlaması yapılabilir. Unutulmaması gereken başka komut için kullanılan bir kısa yolun yeniden kullanılmamasıdır. Örnek olarak COPY komutunun CO kısaltmasına ilave olarak CP kısaltmasını da atamayı düşünelim. Bunu gerçekleştiren
Sayfa 30 / 37 altı çizili satırı aşağıda olduğu gibi araya girip dosyayı aynı isimle kaydedip çıkın. COLOUR, *COLOR CO, *COPY CP, *COPY D, *DIMSTYLE 4. Bu ayarlamadan sonra CAD ortamına EXIT ile dönünce, CP kısaltmasının çalışmadığını görürseniz, çalışmasını sağlamak için, resminizi SAVE edip çıkmanız ve CAD ortamına yeniden giriniz. Çünkü bu dosyanın içeriği çizim ortamına girerken yeniden okunur. KATI MODELLERDEN İKİ BOYUTLU GÖRÜNÜŞLERİ ÜRETMEK Katı modeli çizilen bir objenin bize sağladığı avantajlar görsellik yanında parçanın iki boyutlu görünüşlerini de birkaç dakika içinde çizilmesini sağlamasıdır. Bunun için gerekli işlemleri sıra ile inceleyelim. 1. Öncelikle yukarıda çizdiğimiz ve solid2004.dwg adını verdiğimiz dosyayı kaydederek çıkınız. 2. Çizdiğimiz üç boyutlu parçamızın içine yerleşebileceği büyüklükte uygun bir şablon dosyası (sheet title block) seçiniz. Yukarıda çizimi yapılan modelimizin 1/1 ölçekli üç görünüşü en küçük A3 (tercihen A2) ölçüsünde bir sayfa başlığı bloğu içine sığması mümkündür. Bunun için ; AutoCAD ortamına Startup mönüsünden Use a template (şablon dosyası kullan) seçimi ile giriniz. Açılan şablon dosyalarından Iso a2 color dependent named plot styles.dwt dosyasını seçerek açınız. Bu dosya çizimimizin içine sığabileceği A2 formatında antet çizimi hazır bir şablon dosyasıdır. Şablon dosyasının görünüş penceresinin iç sınır çizgisini aşağıdaki görünüşte olduğu gibi seçerek klevyedeki Delete tuşuna basınız. ( Seçilen sınırlar mavi renge dönüşür! ) Çerceve seçilip Delete tuşuna basılıyor. View>Viewports> 1 Viewport seçimini yaptıktan sonra çizim alanı içinde yaklaşık toplam çizim alanının 1/4 ünü içine alacak şekilde çapraz iki nokta arasında açılan pencere içini aşağıda görüldüğü gibi bir görünüş penceresi yapınız. ( Ekranda henüz değişen hiçbir şey olmayacaktır! )
Sayfa 31 / 37 View>Viewport> 1 Viewport yolu ile bakış penceresi oluşturuluyor. File>Save as ile dosyanızı solid2004_title.dwg adı ile kaydediniz. Artık antedi çizilmiş görünüşü kağıt düzlemine benzeyen fakat yüzen model düzleminde bir bakış penceresinin içindesiniz. (Floating Model Space) 2. Sıra son işlemde oluşturulan yüzen bakış penceresine (Floating Viewport) önceden çizdiğimiz solid2004.dwg katı modelini indirmeye geldi. Katı modelinizi indirmeden ölçülendirme ve eksen çizgilerinin çizildiği katmanları OFF yapınız. Daha sonra aşağıdaki yolu izleyiniz. Yüzen bakış penceresine çift tıklayarak seçili hale getirin ve resminizi Insert>Block File penceresi ile çağırarak açınız. Yalnız Insert penceresinde Explode onay tiki bulunmalı, Specify On Screen tikleri bulunmamalıdır. Aktif yüzen bakış penceresinin içinde yerleşen görünüş önceden kaydettiğiniz üç boyutlu modelinizin ön görünüşü olarak, View>3D views>front seçimini yaparak parçanın görünüşünü ön görünüş olarak ayarlayınız. View>Zoom>Scale seçmini yapın ve bakış pencerenize çizimin 1/1 ölçekli yansıması için Enter a scale factor iletisine 1xp yazarak uygulayın. Ön görünüş açtığınız pencereye sığmıyor ise, görünüş penceresi dışına (paper space) çift tıklayarak oluşan griplerden tutup pencereyi uygun boyuta aşağıdaki ekran görünüşünde olduğu gibi ayarlayın. Bakış penceresi dışına çift tıklayarak gripler ile pencerenin uygun boya ayarlanma seçimi.
Sayfa 32 / 37 Ayarlanmış uygun büyüklükteki bakış penceresi 4. Sıra diğer ortoganal görünüşlerin (üst ve yan görünüşlerin) oluşturulmasına geldi. Bunun için aşağıda önerilen yolu izleyiniz. Draw>Solids>Setup>View seçimini yapınız. Komut satırında çıkan Ucs/Ortho/Auxiliary/Section/<Exit> iletisine Ortho seçimini yapınız. Bakış penceresinin sağ kenar çizgisine yaklaşarak Midpoint seçimi belirince sol tıklayın Specify side of viewport to project mesajında pencerenin sağ yanında midpoint kenetlenmesi varken tıklayınca beliren çizgiyi oluşturacağınız görünüş penceresinin yaklaşık merkezine gelecek bir yere sağa sürükleyip tıklayınız. Aşağıdaki görüntü oluşur. İhtiyaç duyarsanız bundan sonra çıkan Specify view center mesajı için muhtelif noktaları tıklayarak görünüş penceresini yukarıdakine yakın bir konuma getirip basınız. Specify first corner of viewport yeni oluşmasını istediğiniz bakış penceresi çerçevesinin sol alt köşe yerini, çıkacak Specify opposite corner of viewport iletisine sağ üst köşe hizasını göstererek onay veriniz. Enter view name iletisine rightside diyerek cevap veriniz.
Sayfa 33 / 37 Bu durumda front view pencersine geri dönülmüş olur. Komut satırında yeniden çıkan Ucs/Ortho/Auxiliary/Section/<Exit> iletisine Ortho seçimini yaparak devam edip yukarıdaki yolu izleyerek Top yani üst görünüşü ve penceresinin ayarını tamamlayınız. Böylelikle üç görünüşün çizimi aşağıdaki görünüşte olduğu gibi tamamlanmış olur. Son olarak çıkan Ucs/Ortho/Auxiliary/Section/<Exit> iletisini Exit seçimi ile yani ile onaylayıp komuttan çıkınız. Aşağıdaki görünüşü elde etmiş olacaksınız. 5. Şimdi de çizim alanının sağ üst köşesine üç görünüşünü çizdiğimiz parçanın perspektif görünüşünü aşağıdaki işlem sırasına uyarak ekleyelim. Model sekmesini tıklayarak çizim düzlemine geçiniz. View>3D Views > SE seçimi ile perspektif objemizde bakış istikametini South East istikametine ayarlayınız. Tools>New UCS>View seçilerek yöneldiğiniz bakış istikametine UCS yi paralelleştiriniz. Model Space üzerinde SE istikametine UCS paralel hale getirilmiş durumda. Tools>Named UCS seçimi ile perspektifte kurduğunuz bakış istikametine SEIsometric
Sayfa 34 / 37 adını verdikten sonra Layout sekmesine basarak geri dönünüz. Bu durumda Model Space için görünüşü kurmuş olmanıza rağmen bunun Layout sekmesindeki bakış pencerelerinde değişiklik oluşturmadığını göreceksiniz. Solids araç çubuğunda Setup View düğmesini seçiniz. Ucs/Ortho/Auxiliary/Section/<Exit> iletisine UCS diye cevap veriniz. Enter view scale <1.0000> iletisini ile geçiniz. View center iletisini seçtikten sonra perspektifin uygun yerleştiğine karar verene kadar muhtelif yerleri tıklayarak yerleşimi uygun şekle getiriniz. Son durumda izometrik perspektif ile birlikte din a2 formatında 1/1 ölçekli görünüşlerin yerleşimi 6. Bu aşamadan sonra sıra görünmemesi gereken ayrıtları gizlenerek kesik çizgili hale getirilmiş teknik resim kurallarına göre oluşturulacak görünümleri oluşturmaya geldi. Bunun için Setup Profile aracı aşağıdaki yöntemle uygulanmalıdır. Sol alt görünüş penceresinin içini çift tıklayın. Solid araç çubuğundan Setup Profile seçimini yapın. Pencere içindeki katı modeli tıklayıp seçerek tuşuna basın. Display hidden profile lines on separate layer? [Yes/No] <Y> iletisine tuşuna basarak olumlu cevap verin. Project profile lines onto a plane? [Yes/No] <Y> iletisine tuşuna basarak olumlu cevap verin. Delete tangential edges? [Yes/No] <Y> iletisine tuşuna basarak olumlu cevap verin. Bu durumda program bir süre çalışır bize yansıyan bir değişim olmamasına rağmen komut satırı yeniden belirir. Bu aşamada Setup Profile aracının etkisini henüz izleyemezsiniz! İstenilen değişikliklerin yansıması için aşağıdaki işlemleri de sıra ile yapmanız gerekmektedir.
Sayfa 35 / 37 Aktif pencerenin dışındaki alana çift tıklayarak bakış penceresinden paper space e çıkın Sonra bakış penceresine tekrar içe çift tıklayarak girin. Gerekiyorsa önden görünümü bakış pencerenizi dolduracak şekilde zoom yapın. Katı modelinizi çizdiğiniz katmanı ( 0 katmanında çizmiştik!) kapatın. Ancak bu durumda ön görünüşün oluşumu ekrana yerleşecektir, Setup Profile aracının etkisi yansımış olacaktır. Fakat hala görünmemesi gereken ayrıtlar kesik çizgi olarak aşağıda da görüldüğü gibi izlenememektedir! Setup Profile aracı uygulamasının sonucu. Object Properties araç çubuğundan, Layers düğmesine basarak PH ile başlayan katmanı seçip aşağıda görüldüğü gibi çizgi tipini hidden olarak ayarlayıp çıkınca bakış penceresindeki görünüş aşağıdaki sol şekilden görünmezlerin gizlendiği sağ şekle dönüşecektir.
Sayfa 36 / 37 Ön görünüşün görünmemesi gereken ayrıtlarının gizlenmesi öncesinde ve sonrasında bakış penceresi Bu durumda Model Space açılırsa aşağıdaki görünüş benzeri bir görünüş ile karşılaşılacaktır. Model Space görünüşünde perspektifin yanına düşürülen iki boyutlu görünüş. Benzeri yolla diğer bakış pencerelerindeki görünüşleri de ön görünüşe benzer şekilde üreterek aşağıdaki şekli tamamlayınız. İstenirse ölçülendirme de yapılabilir. Daha fazlası için kaynak kitaplardan faydalanınız.
Sayfa 37 / 37 Bütün bakış pencerelerinde görünmemesi gereken ayrıtlar gizlenip ölçülendirme örneğinden sonra. Autocad 3 boyut, 3 boyut egitimi, 3d dersleri, 3 boyut ders notlari, kati modelleme, persfpektif gorunus, 3 boyutlu tasarim uygulamasi, kati modelleme, surfaces, 3 boyutlu cizim, 3d cizim