KÜRESEL EKONOMİ VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE BEKLENTİLER NİSAN 2014 Birleşmiş Milletler (UN), Uluslararasın Para Fonu (IMF), Ekonomik İşbirliği ve Kalınma Teşkilatı (OECD) ve Dünya Bankası nın (WB), küresel ekonomi ve Türkiye ekonomisine ilişkin önümüzdeki dönemle ilgili beklenti ve öngörüleri aşağıda kısaca özetlenmiştir. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER Dünya ekonomisi 2013 yılında tahmin edilenlerden daha düşük performans sergiledi. Kasım ayı itibariyle dünya gayri safi hasılası %2,1 oranında arttı. Düşük performans hemen tüm bölge ve ekonomiler için geçerli. Gelişmiş ülkeler etkileri giderek hafifleyen finansal krizle çetin mücadeleye devam ettiler. Önemli ölçüde yavaşlayan yeni gelişen ekonomiler ise gerek uluslararası gerekse yurtiçinden ortaya çıkan yeni pruva rüzgarları ile karşılaştılar. Ancak yakın dönemde iyileşme sinyalleri görülmeye başlandı. Avrupada uzun süren durgunluktan çıkış gerçekleşti. Küresel ekonominin 2014 ve 2015'te daha iyi olma beklentisi var. Dünya gayri safi hasılasının bu yıllarda sırasıyla %3 ve %3,3 oranında artması tahmin edilmektedir. Ancak bu artış oranları 2013 yılından yayınlanan Dünya Ekonomik Durum ve Beklenti Raporunda göre sırasıyla 0,3 paun ve 0,2 puan aşağı yönlü revize edilmiş oranlardır. Gelişmekte olan ekonomilerin 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla %5,1 ve % 5,3 oranında büyümesi tahmin edilmektedir. Bu oranlarda 2013 yılı tahminlerine göre yarım puan daha düşüktür. Birleşmiş Milletler Türkiye ekonomisinin 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla % 5,0 ve % 3,0 oranında büyüyüceğini tahmin etmektedir. Dünya genelinde enflasyon uysal kalmaya devam ederken işsizlik temel sorun olmaya devam edecek. 2013 yılında gelişmekte olan ülke paraları değer kaybettiler. Önümüzdeki dönemde de değer kaybetme baskısı altında olacaklar. Petrol, madenler, cevher ve metal, gıda, tarımsal hammadde (birincil emtia) fiyatlarında ılımlı aşağı yönlü trend olacak. 1 Uluslararası ticaret hacmindeki büyüme 2014 e 2015'te sırasıyla % 4,7 ve %5,2 olarak gerçekleşecek.
Dünya ekonomisine ilişkin yukarıda ortaya konulan görünümle ilgili birtakım belirsizlikler ve riskler sözkonusudur. Kaynak: UN World Economic Situation Prospects 2014 http://www.un.org/en/development/desa/policy/wesp/index.shtml İMF İMF'ye göre son dönemde dünya ekonomisi genel olarak güçlendi. 2014 ve 2015 yıllarında daha da gelişmesini bekleniyor. Bu çerçevede İMF küresel ekonomik büyümenin 2013 yılındaki % 3 seviyesinden 2014 yılında % 3,6 ve 2015 yılında % 3,9 seviyesine çıkmasını tahmin etmektedir. 2 İMF'ye göre iyileşme daha çok gelişmiş ekonomilerden kaynaklandı. Aşağı yönlü riskler azalmış olsa da daha geniş çıktı açığı ve emtia fiyatlarında düşüşe işaret eden beklenenden düşük enflasyon gelişmiş ülkeler açısında risk oluştururken, bu durum gelişmekte olan ülkelerde finansal iniş çıkışların artması ve yatırım maliyetlerinin yükselmesi manasına gelmektedir.
2013'te gelişmekte olan ülkelerdeki büyüme dünya büyümesinin üçte ikisini oluşturmakla birlike dış finansal ortamdaki aleyhe şartlar sebebiyle hayal krırklığı yarattı. Bu ülkelerin takip eden dönemde gelişmiş ülkelere olan ihracatlarındaki artışa paralel olarak çıktı seviyelerinde artış beklenmektedir. Gelişmekte olan ülke ekonomileri 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla %4,9 ve %5,3 oranında büyüyecek. Dünya ticaret hacmi 2014 yılında % 4,3, 2015 yılında %5,3 oranında genişleyecek. İMF'ye göre petrol fiyatları 2014 yılında 2013 yılındak seviyesini korurken 2015 yılında hafif bir gerileme meydana gelecek. Petrol dışı emtia fiyaltarında ise takip eden iki yılda dikkate değer bir gevşeme söz konusu. Enflasyon oranında ve faiz oranlarında önemli sayılabilecek bir değişim beklenmemektedir. İMF'nin Türkiye için büyüme tahminleri 2014 ve 2015 yılları için sırasıyla %2,3 ve %3,1 şeklindedir. Aynı dönem için tüketici enflasyonu beklentisi sırasıyla %7,8 ve %6,5. Cari açıkta nispi bir iyileşme tahmini var. Buna göre cari açığın GSYH oranı 2013 yılındaki %7,9 seviyesinden, 2014 yılında %6,3 ve 2015 yılında %6,0 seviyesinde olacak. İşssizlik oranı ise içinde bulunudğumuz 2014 yılında 2013 teki %9,7 seviyesinden %10,2 oranına, 2015 yılında %10,6 oranına çıkması öngörülemketdir. 3
Kaynak: IMF World Economic Outlook April 2014 OECD GLOBAL ECONOMİC OUTLOOK OECD ye göre belli başlı gelişmiş ekonomilerde ekonomik büyümedeki güçlenme sürüyor. Bu güçlenmede uyumlu maliye politikaları ve azaltılan mali engeller katkı sağlamaktadır. Gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ise durum biraz karışık; bazıları güçlü bir büyüme performansı sergilerken, bazılarında özellikle tersine sermaye hareketler, dolayısıyla gerileme söz konusu. 4 Raporda OECD ülkelerininin 2014 yılında ortalama olarak %2,3 oranında, 2015 yılında %2,7 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. OECD'ye göre Türkiye ekonomisi 2014 yılında % 3,8 oranında, 2015 yılında %4,1 oranında büyüyecek.
Kaynak: OECD Economic Outlook http://www.oecd.org/eco/outlook/economicoutlookannextables.htm DÜNYA BANKASI Dünya Bankasına göre küresel ekonomide geçen birkaç yılda süregelen aşırı zayfılığın arakasından yüksek gelir grubu ülkeler sorunu aşarak, küresel ekonomik büyümenin 2013 yılındaki % 2,4 seviyesinden 2014 yılında %3,4 ve 2016 yılında % 3,5 seviyesine yükselmesine katkıda bulunmaktadır. Yüksek gelir grubundaki ülkelerde büyüme 2014 te %2,2, 2015 ve 2016 yıllarında %2,4 oranında olması tahmin edilmektedir. 5 Düşük gelir grbundaki ülkelerde ortalama büyüme oranı 2014 yılında 2013 yılındaki %4,8 seviyesinden % 5,3 seviyesine, 2015 yılında % 5,5 seviyesine, 2016 yılında % 5,7 seviyesine çıkması öngörülmektedir. Dünya ticaret hacmindeki genişleme 2013 yılındaki %3,1 seviyesinden 2014 yılında % 4,6 seviyesine, 2015 ve 2016 yılında % 5,1 seviyesine yükselmesi beklenmektedir.
Raporda petrol fiyatlarının takip eden üç yılda azalacağını tahmin edilmektedir. Buna göre 2013 yılında $ 104,1 olan petrolün varil fiyatı 2016 yılı sonunda $96,6 olarak öngörülmektedir. Petrol dışı emtia fiyatlarında ise 2014 yılında % 2,6 oranında bir gerileme ve takip eden iki yılda istikrarlı bir seyir öngörülmektedir. Dünya Bankası Türkiye ekonomisinde 2014 yılı için % 3,5 oranında, 2015 yılı için % 3,9 oranında, 2016 yılı için % 4,2 oranında bir büyüme tahmin etmeketedir. Kaynak: WB http://www.worldbank.org/en/publication/global-economic-prospects 6