Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası

Transkript

1 Ekim 2011 Sayı: 23 MÜSİAD Araştırmalar ve Yayın Komisyonu GÜNCEL EKO-YORUM: MERKEZ BANKASI GÜCÜNÜ BİR KEZ DAHA GÖSTERDİ Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), 26 Ekim tarihinde yayınladığı Ekim 2011 Enflasyon Raporu nda açıkladığı eylem planıyla, iki temel hedefi olan fiyat istikrarını ve finansal istikrarı sağlamak için tüm gerekli araçları kullandığını, dolayısıyla genel resmi görerek duruma hakim olduğunu kanıtlamış ve belli kesimlerin yaptığı yüzeysel eleştirilerin ne kadar yersiz olduğunu göstermiştir. Bilindiği gibi, son dönemlerde yaşanılan kriz endişesi sebebiyle küresel risk iştahının aşağı yönlü seyretmesi, diğer gelişmiş ülkelerde de görüldüğü gibi, Türkiye den sermaye çıkışına neden olmuştur. Bu da, doğal olarak, döviz kurunun artmasıyla sonuçlanmıştır. Dolayısıyla TL de görülen değer kaybı, ithal girdi maliyetlerinin de artmasıyla birlikte, yılın son çeyreğinde etkisini bilhassa üretici fiyatlarında yukarı yönlü göstermiştir. Bu minvalde, önümüzdeki aylarda bu etkinin tüketici fiyatlarına da giderek yansıyacağı beklentisi de güçlenmektedir. Merkez Bankası nın kararlı eylem planı, orta vadede hedeflenen görünüme ulaşmayı güçlü bir şekilde destekleyecektir. Bu gelişmeleri değerlendiren Merkez Bankası da, temel amacı olan fiyat istikrarının sağlanması ve dolayısıyla enflasyonun kontrol altında tutulması amacıyla, borç verme faiz oranını yükseltmiş ve böylelikle piyasada TL sıkıntısı oluşturmaya çalışarak parasal sıkılaştırma yoluna gitmiş ve döviz satışını teşvik etmiştir. Bu uygulamanın hemen akabinde de, döviz kuru aşağı yönlü seyretmeye başlamıştır. Bunun yanı sıra, TCMB, hedefine ulaşmada sadece klasik faiz tedavisiyle yetinmediğini, zorunlu karşılık oranları ve döviz rezervlerine ilişkin benimsediği politikalarla da, geniş bir strateji paketiyle duruma el koyduğunu ve bundan sonra da gerek yerel gerekse küresel piyasalarda yapacağı sıcak takiple gereken tüm tedbirleri alacağını açıkça göstermiş ve güven tazelemiştir. Merkez Bankası nın bu kararlı eylem planı, orta vadede hedeflenen görünüme ulaşmayı güçlü bir şekilde destekleyecektir.

2 yılı Temmuz ayında işsizlik oranı 2011 bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,5 puan azalarak % 9,1 düzeyine geriledi. Böylece, Şubat 2005 ten bu yana en düşük işsizlik oranına ulaşıldı. İşsizlik Hedeflere Uyumlu İşsizlik oranındaki bu düşüş, Temmuz ayının işgücü yaratma kapasitesi ile ilişkilendirilebilse de, mevsimsel etkilerden arındırılmış rakamlara göre, Haziran ayında % 10,3 olan işsizlik oranının Temmuz ayında % 10,1 seviyesine gerilemesi, bu gerçekleşmenin mevsimsellikten kaynaklanmadığına işaret etti. Bir diğer deyişle, Temmuz ayında işsizlik, Haziran ayına göre, net bir şekilde düşüş gösterdi. Kaynak: TÜİK Temmuz 2010 da % 50 olan işgücüne katılım oranı ise Temmuz 2011 de % 51,2 olarak kaydedildi. Çalışmak isteyen kişilerin sayısının bir yıl içerisinde 1,2 puan gibi ciddi bir seviyede arttığını gösteren bu gelişme, oldukça dikkat çekici oldu. İşgücüne katılım oranındaki bu artışa rağmen, Temmuz ayı işsizlik oranının yıllık bazda 1,5 puan azalmasında, son bir yıl içinde 1,5 milyon kişiye istihdam yaratılmış olması rol oynadı. Bu gelişmeler de, düşüş trendini devam ettiren işsizlik oranının, Orta Vadeli Program da % 10 olarak belirlenen 2011 yılsonu hedefine rahatlıkla ulaşacağına işaret etti. Son Çeyrek İçin Sanayide Büyüme Sinyalleri Ekim ayında oran, geçen yılın aynı ayına göre 1,7 puan, Eylül ayına göre ise 0,8 puan artarak % 77 seviyesine yükseldi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış oran da, yine bir önceki aya göre 0,3 puanlık bir artış gösterdi. Bu da, Eylül ile Ekim arasında, kapasite kullanım oranında, mevsimsel faktörlerin haricinde de bir artış olduğuna işaret etti. Orandaki bu artışta, geçen yıldan bu yana 4 puanlık yükseliş gösteren yatırım mallarındaki kapasite kullanım oranı oldukça etkili oldu. Bunun yanı sıra, yıllık bazda sırasıyla 3,8 ve 2,3 puanlık artan dayanıklı tüketim malları ve ara malları sektörleri de rol oynadı. Bu çerçevede, Sanayi Üretim Endeksi nin ve bir anlamda büyümenin öncü göstergesi olan İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı, Ekim rakamlarıyla, yılın son çeyreğinde de büyüme temposunun devam edeceğinin sinyalini vermiş oldu. Kaynak: TCMB 2 2

3 3 Bütçe Son Çeyreğe Fazlayla Girdi Kaynak: Maliye Bakanlığı Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan Bütçe Gerçekleşmeleri Raporuna göre, Merkezi Yönetim Bütçesi, Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 72,9 oranında iyileşerek 1,9 milyar TL açık verdi. Bütçe giderleri yıllık bazda % 5,8 azalarak 23,9 milyar TL, bütçe gelirleri ise yıllık bazda % 19,3 artarak 22,1 milyar TL oldu. Yine aynı dönemde, 1,2 milyar TL faiz dışı fazla gerçekleşti Ocak-Eylül döneminde ise, 234 milyon TL bütçe fazlası verildi. Vergi gelirlerinde yıllık % 22,5 oranında bir artış ve faiz giderlerinde % 11,5 luk bir düşüş gerçekleşmesi, bütçenin bu ilk 9 aylık performansında etkili oldu. Yine aynı dönemde, faiz dışı fazla yıllık bazda % 94,5 oranında artarak 35 milyar TL olarak gerçekleşti. Reel Kesim Güven Endeksi Ekim de Düştü T CMB nin açıkladığı Reel Kesim Güven Endeksi 2011 Ekim ayında bir önceki aya göre, 10,5 puan azalarak 101,9 seviyesine geriledi. Ancak, mevsimsel etkilerden arındırılmış endeksin, bir önceki aya göre 2,9 puanlık azalış gerçekleştirmesi, Ekim ayındaki düşüşte mevsimsel etkilerin de önemli rol oynadığını gösterdi. Endekste ortaya çıkan düşüşte, gelecek 3 ay için üretim hacmi ve ihracat sipariş miktarı beklentileri ile son 3 aydaki toplam sipariş miktarındaki aşağı yönlü hareketler etkili oldu. Kaynak: TCMB

4 Tüketici İyimserleşmeye Başladı TÜİK tarafından gerçekleştirilen aylık Tüketici Eğilim Anketine göre, 2011 Eylül ayında, Tüketici Güven Endeksi bir önceki aya göre % 2,1 oranında artarak 93,7 değerine yükseldi. Böylelikle, Temmuz ve Ağustos aylarında düşüş gösteren endeks, yeniden iyimserlik yönünde yükselişe geçti. Endeksteki artış, tüketicilerin mevcut ve gelecek dönem satın alma gücü, gelecek dönem genel ekonomik durum, gelecek dönem iş bulma olanakları ile mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu durumlarına ait değerlendirmelerinin iyileşmesinden kaynaklandı. Kaynak: TÜİK TCMB Enflasyonu Değerlendirdi TCMB tarafından dönemlik olarak yayınlanan enflasyon raporunun 4. çeyrek fiyat gelişmelerini ve önümüzdeki dönem enflasyon tahminlerini içeren raporu açıklandı. 123 sayfalık kapsamlı raporda, enflasyonda son dönemde TL nin aşırı değer kaybetmesine bağlı olarak enflasyonun yıl sonu hedeflerinden bir miktar sapacağı ifade edildi. Rapora göre, iktisadi faaliyetlerin güçlü bir şekilde devam ettiği ve sıkılaştırıcı tedbirler sonuncunda ilk defa bu dönemde net dış talebin büyümeye olumlu katkı yaptığı gözlendi. Bu nedenle, hızlı sermaye çıkışlarına rağmen yıl sonu büyüme tahminlerinin yakalanacağı beklentisi güçlendi. Raporda, enflasyonun, 2011 yılı sonunda % 7,8 ile % 8,8 aralığında, 2012 yılı sonunda ise % 3,7 ile % 6,7 aralığında gerçekleşeceği tahmin edildi ve orta vadede % 5 düzeyinde istikrar kazanacağı öngörüldü. 4 4

5 5 IMF ten Ortadoğu ve Asya Raporu IMF Ortadoğu ve Asya masası tarafından, 2011 yılı Ortadoğu ve Asya bölgesi hakkında görüşler ve öneriler içeren bir rapor yayınlandı. Raporda küresel ekonominin tehlikeli bir dönemeçte olduğu vurgulanırken 2010 yılında küresel üretim ve ticaretteki sert düşüşlerin beklenilmedik bir gelişme olduğu belirtildi. Önümüzdeki dönem için de tahminlerin dışında gelişmelerin olabileceğinin altı çizilirken aşağı yönlü risk algısının arttığı ifade edildi. Raporda, Ortadoğu, Kuzey Afrika, Afganistan ve Pakistan Bloğu nda (MENAP) enerji fiyatlarının büyümeye olumlu katkı yaptığı gözlenirken, mali kırılganlığın artmakta olduğu belirtildi. MENAP Ülkelerinin 2010 yılında ortalama % 4,5 oranında büyüdüğü ancak bu ülkeler için 2011 yılı büyüme beklentilerinin % 2 civarında seyrettiği açıklandı. Bu ülkeler için, mali ve para politikalarının, şokların etkilerini azaltıcı biçimde düzenlenmesi gerektiğinin altı çizildi. Ayrıca, finansal istikrar için kalıcı reformların kaçınılmaz olduğu da ifade edildi. Özellikle petrol ihraç eden ülkelerin % 10,5 civarında olan enflasyon oranlarının tehlikeli olduğu vurgulandı. Rapora göre, Kafkaslar ve Asya Ülkeleri için 2011 yılı ortalama büyüme tahmini, petrol ihraç eden ülkeler için % 6,5, diğer ülkeler için % 5 düzeyine çekildi. Bu ülkelerde güvenli yatırım ortamını geliştirmek için kamusal konsolidasyonların hedeflenmesi önerisinde bulunuldu. Ayrıca, fiyat istikrarsızlıklarının bu ülkeler için genel bir sorun olduğu not edildi. Raporda ayrıntılı ülke analizlerine yer verildi. Bu analizlerden 2011 ve 2012 yılı büyüme tahminleri ile enflasyon beklentileri aşağıdaki grafiklerde özetlenmiştir. Kaynak: IMF