UĞUR DEMĠR ĠÇĠNDEKĠLER



Benzer belgeler
YÖNT 101 İŞLETMEYE GİRİŞ I

- İşletmelerin Sınıflandırılması - Şirket Türleri - Kurumsallaşma

İşletme türleri nelerdir? Nasıl Sınıflandırılır?

İŞLETME TÜRLERİ. Ekonomik Yapı Sınıflandırmaları. Faaliyet Konularına Göre Sınıflandırma. Sermaye Mülkiyetleri Açısından Sınıflandırma

Bölüm 13.Tarımsal Kooperatifçilik

İŞLETME YÖNETİMİ. İşletmeler hukuki(türel) biçimlerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılarak inceleme konusu yapılmaktadır.

10/7/13 BÖLÜM II İŞLETMENİN AMAÇLARI EKONOMİ İÇİNDEKİ YERİ VE SINIFLANDIRILMASI

Su Ürünleri Kooperatiflerinin. Kooperatifçilik İlkeleri Açısından Analizi

ŞİRKETLER MUHASEBESİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ

Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği

İŞLETMELERİN HUKUKSAL YAPISI

MEHMET KAYA YEMĠNLĠ MALĠ MÜġAVĠR BAĞIMSIZ DENETÇI LİMİTED ŞİRKET Mİ, ANONİM ŞİRKET Mİ?

Türkiye deki ġirketlerin Yapısal Özelliklerini, Ekonomik Kriz Derinden Etkiliyor

Anket formu. 2. Bilgilerini girmek üzere olduğunuz kurum aşağıdaki hangisidir?

İŞLETME KAVRAMI. Üretim faktörlerini bir araya getirmek Üretim yapmak

ELEKTRONİK TİCARET ÖDEME ARAÇLARI

İŞLETME KAVRAMI. Üretim faktörlerini bir araya getirmek (bilinçli/sistemli) Üretim yapmak

HUKUKİ AÇIDAN İŞLETME ÇEŞİTLERİ. Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT

SĠRKÜLER (2019/39) Bilindiği üzere 6102 sayılı TTK nun 516,518,565 ve 610.ncu maddeleri hükümlerine göre;

İŞLETME TÜRLERİ İŞLETME TÜRLERİ Faaliyet Alanlarına Göre İşletme Türleri

Yurt içi ve Yurt dışı müteahhit şirketleri muhasebesi ve raporlama, bütçeleme sistemlerinin kurulması,

RESMİ İSTATİSTİKLER KAPSAMINDA TOBB TARAFINDAN YAYINLANAN KURULAN / KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ METODOLOJİSİ

Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Uygulanmakta Olan Damga Vergisi ve Harç Ġstisnası Uygulaması GeniĢletildi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:

Ünite 3. İşletme Çeşitleri. İşletme Yönetimi Önlisans Programı GENEL İŞLETME. Öğr. Gör. Musa KARABACAK

Sorumluluğu sınırlı olmayan ortaklara komandite, sorumluluğu sınırlı olanlara komanditer denir.

VAKIF PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş FAALİYET RAPORU

1- Aşağıda verilenlerden hangisi ticaret şirketlerine uygulanacak mevzuat hükümlerinden

VAKIF PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. 01/01/ /12/2010 FAALİYET RAPORU

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... VII İÇİNDEKİLER... IX TABLOLAR... XV KISALTMALAR LİSTESİ... XVII

VAKIF PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. 01/01/ /03/2010 FAALİYET RAPORU

Türkiye deki başlıca şirket türlerinin temel özellikleri aşağıdaki gösterilmektedir.

KONU : Sermaye Piyasası Kurulu nun Seri : VIII, No:39 Sayılı Tebliği uyarınca yapılan açıklamadır.

VAKIF PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. 01/01/ /06/2010 FAALİYET RAPORU

Madde 2- (1) Bu Yönerge Türk Psikolojik DanıĢma ve Rehberlik Derneği tüzüğüne dayanarak hazırlanmıģtır.

VAKIF PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. 01/01/ /09/2010 FAALİYET RAPORU

2016 YILI BAĞIMSIZ DENETĠM KRĠTERLERĠ

BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI!

Anonim Şirketler ve Limited Şirketler de Yönetim Kurulunun Başlıca Sorumlulukları

ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA KANUN

ALKHAIR PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. YÖNETİM KURULU 2011 YILI FAALİYET RAPORU Sayfa No: 1

VAKIF PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş FAALİYET RAPORU

2015 YILINA AĠT KALĠTE GÜVENCE SĠSTEMĠ GÖZDEN GEÇĠRME RAPORU

Örgütler bu karmaģada artık daha esnek bir hiyerarģiye sahiptir.

İşletmelerin Özel Hedefleri Müşteri/Çalışan memnuniyeti - eğitimi ve kariyer gelişimi

Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü

BAĞIMSIZ DENETĠME TABĠ ġġrketlerġn ĠNTERNET SĠTESĠ AÇMASI ve ĠNTERNET SĠTESĠNDE BULUNMASI GEREKEN ZORUNLU HUSUSLAR

TÜRK PATENT ENSTĠTÜSÜ YILI SAYIġTAY DENETĠM RAPORU

GELİR VERGİSİNE TABİ MÜKELLEFLERE GÖRE; KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİNİN VERGİSEL AVANTAJLARI TÜR DEĞİŞTİRME

MÜTEŞEBBİSLER HANGİ ŞİRKET TÜRÜNÜ VE TİCARİ FAALİYETLERİNDE HANGİ KONULARI TERCİH EDİYOR

AR&GE BÜLTEN 2010 ġubat EKONOMĠ ĠZMĠR FĠNANS ALTYAPISI VE TÜRKĠYE FĠNANS SĠSTEMĠ ĠÇĠNDEKĠ YERĠ

87 Seri No.lu Gider Vergileri Genel Tebliği Yayımlandı DUYURU NO:2010/48

Editörler Prof.Dr.Mustafa Kara &Yrd.Doç.Dr.Hayrettin Ertan GENEL İŞLETME

Dar Kapsamlı Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Etik Kurallar

SUN BAĞIMSIZ DIŞ DENETİM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

Yeminli Mali Müşavirlik Bağımsız Denetim ve Danışmanlık

Yeminli Mali Müşavirlik & Denetim & Danışmanlık

İÇİNDEKİLER. Contents I. KISIM İŞLETMECİLİK İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER

ULUSAL Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KONSEYĠ YÖNETMELĠĞĠ BĠRĠNCĠ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç ve kapsam

HSBC Portföy Yönetimi A.Ş YILI FAALİYET RAPORU

TÜRKİYE DE KOBİ UYGULAMALARI YMM. NAİL SANLI TÜRMOB GENEL BAŞKANI IFAC SMP (KOBİ UYGULAMARI) FORUMU İSTANBUL

Özgörkey Otomotiv Yetkili Satıcı ve Yetkili Servisi

MERRILL LYNCH MENKUL DEĞERLER A.ġ. YÖNETĠM KURULU EYLÜL 2008 ARA DÖNEM FAALĠYET RAPORU

HĠTĠT ÜNĠVERSĠTESĠ. SÜREKLĠ EĞĠTĠM UYGULAMA VE ARAġTIRMA MERKEZĠ FAALĠYET RAPORU

HSBC Portföy Yönetimi A.ġ YILI FAALĠYET RAPORU

MEVDUAT VE KATILIM FONLARININ VADELERİ VE TÜRLERİ HAKKINDA TEBLİĞ (SAYI:2007/1)

Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü

DOĞUŞ OTOMOTİV SERVİS VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ ESAS SÖZLEŞME TADİL METNİ

VAKFIN 2013 YILI BEYANNAMESİ

Türkiye Ekonomisindeki Son Gelişmeler

İşletme Biliminin Temel İlkeleri

ġġrketler MUHASEBESĠ

İŞLETMENİN KURULUŞU (6) DOÇ.DR.HAKAN SUNAY A.Ü.Spor Bilimleri Fakültesi

YENİ TÜRK TİCARET KANUNU VE VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN LİMİTED ŞİRKET HİSSE DEVİRLERİ

BİLGİ NOTU / Bu bilgi notumuzda anılan kanunun vergi alacakları ile ilgili düzenlemelerine yer verilecektir.

VAKIF FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. ( ANA SÖZLEŞMESİ )

ÜNİTE:6 Teknik Analiz ÜNİTE:7 Yatırım Politikaları ÜNİTE:8 Yatırım Şirketleri

GÜNEġĠN EN GÜZEL DOĞDUĞU ġehġrden, ADIYAMAN DAN MERHABALAR

FAALİYET RAPORU

Bu makale Şubat 2006 tarihinde Yaklaşım Dergisi nin 158 numaralı sayısında yayımlanmıştır. KOOPERATİFLERDE ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI UYGULAMASI

ĠġLETMENĠN BÜYÜKLÜĞÜ VE KAPASĠTESĠ UĞUR DEMĠR

Finansal Sistem ve Bankalar. 1. Bankacılık İşlemleri ve Banka Türleri. 2. Dünya da ve Türkiye de Bankacılığın Gelişimi

VAKIF PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. 01/01/ /06/2009 FAALİYET RAPORU

Birinci Bölüm. İşletme Finansmanına Giriş

PEMAR TURĠZM YATIRIMLARI VE TĠCARET ANONĠM ġġrketġ DÖNEMĠ YILLIK FAALĠYET RAPORU

OSTİM ENDÜSTRİYEL YATIRIMLAR VE İŞLETME ANONİM ŞİRKETİ ANASÖZLEŞMESİ

UNICORN PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. YÖNETİM KURULU 2011 YILI FAALİYET RAPORU Sayfa No: 1

DoğuĢ Otomotiv Servis ve Ticaret A.ġ. Yönetim Kurulu BaĢkanlığı ndan OLAĞAN GENEL KURUL GÜNDEMİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

ŞİRKET TÜRLERİ. Almanya da söz konusu şirket türleri şunlardır: ADİ (KOLLEKTİF) ŞİRKET -GbR- KOLLEKTİF ORTAKLIK ŞİRKETİ -ohg- ŞAHIS ŞİRKETLERİ

ALKHAIR PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. YÖNETİM KURULU 2011 YILI FAALİYET RAPORU Sayfa No: 1

TUNCELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ YILI SAYIġTAY DENETĠM RAPORU

UNICORN PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş. YÖNETİM KURULU 2011 YILI FAALİYET RAPORU Sayfa No: 1

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

SİNERJİ SİRKÜLER RAPOR

GİRİŞİMCİLİK VE İŞ KURMA

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN KAMU ALTYAPI YATIRIMLARININ SERMAYE PİYASALARI ARACILIĞIYLA FİNANSMANI KONULU

FAALİYET RAPORU

İÇİNDEKİLER. Giriş... 1 BİRİNCİ BÖLÜM ŞİRKETLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Transkript:

ÜNĠTE 2. ĠġLETMENĠN SINIFLANDIRILMASI UĞUR DEMĠR ĠÇĠNDEKĠLER 1. Ekonomik Fonksiyonlarına Göre ĠĢletmeler... 2 1.1. Ġmalatçı ĠĢletmeler... 2 1.2. Hizmet ĠĢletmeleri... 2 1.3. Satıcı ĠĢletmeler... 2 2. Büyüklükleri Bakımından ĠĢletmeler... 3 3. Faaliyet Konuları Bakımından ĠĢletmeler... 3 4. Sermaye Mülkiyeti Bakımından ĠĢletmeler... 4 5. Ulusal, Uluslararası ve Küresel iģletmeler... 4 6. Hukuki Bakımdan ĠĢletmeler... 4 6.1. Tek KiĢi ĠĢletmeleri... 4 6.2. ġirketler (Ortaklıklar)... 5 6.2.1. Adi ortaklık... 5 6.2.2. ġahıs ġirketleri... 5 6.2.3. Sermaye ġirketleri... 6 6.3 Kooperatifler... 7 6.4. Dernekler ve Vakıflar... 8 6.5. Kamu ĠĢletmeleri... 8 7. Hitap Ettiği Pazara Göre ĠĢletmeler... 8 Kaynakça... 9 Çoktan Seçmeli Değerlendirme Soruları... 9 1

Ünite 1 de iģletmenin tanımını ve iģlevini inceledik. Bu ünitede ise çeģitli niteliklerine göre iģletme türlerini inceleyeceğiz. 1. EKONOMĠK FONKSĠYONLARINA GÖRE ĠġLETMELER 1.1. ĠMALATÇI ĠġLETMELER Somut mamulleri üreten imalat iģletmelerdir. Bu mamuller tahıl veya sebze gibi tarım ürünleri olabileceği gibi beyaz eģya veya otomobil gibi sanayi ürünleri de olabilir. Üretici iģletme türlerini aģağıdaki gibi sıralayabiliriz: Tarım işletmeleri Maden işletmeleri Enerji üretim işletmeleri İnşaat ve yapı işletmeleri Diğer sanayi kuruluşları (Tengilimoğlu, Atilla, & BektaĢ, 2009) 1.2. HĠZMET ĠġLETMELERĠ Ġnsanların ve baģka iģletmelerin somut olmayan ihtiyaçlarını karģılayan iģletmelerdir. Hizmet üreten iģletmeleri aģağıdaki gibi sıralayabiliriz: Sağlık işletmeleri Danışmanlık hizmeti veren işletmeler Finans hizmeti veren işletmeler Seyahat ve turizm işletmeleri Eğlence ve spor işletmeleri Kamusal hizmet veren işletmeler Kiralama ve dağıtım hizmeti veren işletmeler Eğitim hizmeti veren işletmeler Telekomünikasyon hizmeti veren işletmeler Kişisel hizmet ve bakım hizmeti veren işletmeler (Tengilimoğlu, Atilla, & BektaĢ, 2009) 1.3. SATICI ĠġLETMELER BaĢka iģletmeler tarafından üretilen mamullerin satıģını yapan iģletmelerdir. Satıcı iģletmeler toptan, yarı toptan veya perakende olarak faaliyet gösterirler. 2

2. BÜYÜKLÜKLERĠ BAKIMINDAN ĠġLETMELER Yirminci yüzyıl sonlarına doğru rekabet ve yeniliğin kıymeti toplumdaki tüm kesimler tarafından fark edilmiģtir. Rekabet ve yeniliği artırmak içinse küçük ve orta büyüklükteki iģletmelerin (KOBĠ) çok önemli olduğu anlaģılmıģtır. Bu durum, iģletmelerin büyüklükleri bakımından sınıflandırılmasını daha anlamlı kılmaktadır. Ülkeler gerek uluslararası arenada varlık gösterebilmek gerekse de kendi ekonomileri içerisinde refahı artırmak için KOBĠ lere önem vermeye baģlamıģlardır. Bu çerçevede çeģitli açılardan çeģitli KOBĠ tanımları yapılmıģtır. Biz Türkiye de temel ölçüt olarak çalıģan sayısını almaktayız. ĠĢletme içerisinde 250 den az çalıģan varsa bu tür iģletmelere KOBĠ tanımlaması yapılmaktadır. ÇalıĢan sayısı dıģında da çeģitli ölçütler konmakla birlikte temel ölçüt olarak çalıģan sayısıdır. ĠĢletmeleri büyüklük açısından aģağıdaki gibi listeleyebiliriz. 1. Mikro iģletmeler 10 kiģiden az kiģi istihdam eden ve yıllık net satıģ hasılatı veya mali bilançosu bir milyon Türk Lirasını aģmayan iģletmelerdir 2. Küçük iģletmeler 50 kiģiden az kiģi istihdam eden ve yıllık net satıģ hasılatı veya mali bilançosu beģ milyon Türk Lirasını aģmayan iģletmelerdir. 3. Orta büyüklükteki iģletmeler 250 kiģiden az kiģi istihdam eden ve yıllık satıģ hasılatı veya mali bilançosu yirmi beģ milyon Türk Lirasını aģmayan iģletmelerdir. 4. Büyük iģletmeler KOBĠ sınıfına girmeyen iģletmelere denir. 5. Dev iģletmeler Eğer büyük iģletme 2000 den fazla kiģi istihdam ediyorsa ve bunun yanında ulusal ve uluslararası pazarlarda varlığı hissediliyor ve çok sayıda hissedarı varsa bu sınıfa girmektedir. 3. FAALĠYET KONULARI BAKIMINDAN ĠġLETMELER ĠĢletmeler faaliyet gösterdikleri faaliyet koluna göre de sınıflandırılabilir, bunlar: Tarımla uğraģan iģletmeler Ormancılık, balıkçılık, hayvancılık veya bitkisel ürün üreten tüm iģletmeler. Sanayi iģletmeleri Her tür somut ürün imal eden iģletmelerdir. ĠnĢaat iģletmeleri Konut veya çalıģma alanları gibi üst yapıları ve yol, kanalizasyon veya baraj gibi alt yapıları yapan tüm iģletmeler. Ticari iģletmeler Mal veya hizmetlerin satıģını yapan iģletmelerdir. UlaĢtırma iģletmeleri Kara, hava ve deniz taģımacılığı yapan ve posta, telefon, televizyon ve internet gibi alanlarda faaliyet gösteren iģletmelerdir. Mali müesseseler Bankacılık, sigorta ve aracılık faaliyetlerini yürüten iģletmelerdir. 3

4. SERMAYE MÜLKĠYETĠ BAKIMINDAN ĠġLETMELER ĠĢletmeleri sermaye sahiplerince de sınıflandırabiliriz. ÇeĢitli (gerçek, tüzel, kamu veya yabancı) kiģilerce sahiplenilebilir. Bu durum iģletmenin iģleyiģini etkileyebilir veya sınırlamalar getirebilir. Özel İşletmeler Sermayesinin tamamı gerçek veya tüzel kiģilerce sağlanmıģ iģletmelerdir. Kamu İşletmeleri Sermayesinin tamamı ya da yarısında fazlası kamu tarafından sağlanmıģ iģletmelerdir. Bu iģletmelerin birinci amacı topluma hizmet götürmektir. Karma İşletmeler Sermayesi kamu ve özel kiģiler tarafından sağlanmıģ iģletmelerdir. Yabancı Sermayeli İşletmeler Sermayesinin tamamı veya bir kısmı ülke dıģı özel veya tüzel kiģiler tarafından sağlanmıģ iģletmelerdir. 5. ULUSAL, ULUSLARARASI VE KÜRESEL ĠġLETMELER Ulusal iģletmeler Kaynaklarını yurt içinden temin eden ve ürettiği mal ve hizmetlerin tamamını yurt içine satan iģletmelerdir. Uluslararası iģletmeler Temelde bir ülkede faaliyet gösteren fakat girdilerini birden fazla ülkeden temin eden ve/veya ürünlerini birden fazla ülkeye satan iģletmelerdir. Çok uluslu iģletmeler Ülke bağımlılığı azalmıģ, birden fazla ülkede yerel firma görüntüsüne ve iģleyiģine sahip iģletmelerdir. Örneğin; Unilever, Pepsi Cola, Ford v.b. 6. HUKUKĠ BAKIMDAN ĠġLETMELER ĠĢletmeleri hukuken temel olarak özel iģletmeler ve kamu iģletmeleri olarak ikiye ayırabiliriz. Faaliyetleri bakımından iki tür birbiri ile kimi alanlarda örtüģse de iki tür kimi yerlerde farklı düzenlemelere konu olmuģtur. Bu baģlık altında özel ve kamu iģletmelerini detaylandırarak inceleyeceğiz. 6.1. TEK KĠġĠ ĠġLETMELERĠ Bu iģletme türünde adından da anlaģılabileceği gibi tek kiģi vardır. Kararları veren, sorumlulukları üstlenen ve iģletmenin baģarısı sonucu mükâfatlandırılan aynı kiģidir. Üstünlükleri: Kurmak kolaydır ĠĢletmenin sahibi ve genellikle yöneticisi bir kiģi olduğu için yetkiler tek kiģide toplanır ve bu sayede hız ve esneklik kazanılır ĠĢletmenin sorunları ve alınan kararlar gizli kalır Kar bölünmez ĠĢletme örgütü esnektir. DeğiĢen koģullara hızla ayak uydurabilir. ĠĢletme sahibi iģletmenin borçlarından bütün varlığıyla sorumludur, bu da güvenilirliği artıracaktır KiĢi kendi patronu olmanın tatminini yaģar Çabuk karar alınır ĠĢletmenin zararları kiģisel gelirden düģülebilir 4

Sakıncaları: Sınırlı bir büyüklüğe ulaģabilir. Sermayesi tek kiģinin kaynakları ile sınırlıdır. Sahibinin tecrübe ve yetenekleri ile sınırlandırılmıģtır. ĠĢletmenin yaģam süresi sahibi ile sınırlı olabilir. BaĢarısızlık sonucu iģletme sahibi tüm varlığını kaybedebilir. 6.2. ġġrketler (ORTAKLIKLAR) 6.2.1. ADİ ORTAKLIK Borçlar Kanunu Madde 520 (Adi ortaklık) İki veya daha fazla kişinin müşterek bir amaca ulaşmak için emeklerini ve mallarını birleştirmeyi kabul ettikleri bir sözleşmedir Adi ortaklığın herhangi bir tüzel kiģiliği yoktur bu da ortakların muhatap olmasına sebebiyet vermektedir. Ortakların arasında konulacak Ģartlar yazılı veya sözlü biçimde kurulabilen Ģirket sözleģmesini oluģturacaktır. Üçüncü Ģahıslara olan borçlardan ortaklar müteselsil-en yani ayrı-ayrı sorumludurlar. 6.2.2. ŞAHIS ŞİRKETLERİ Kolektif Şirketler Türk Ticaret Kanunu Madde 153 Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla gerçek şahıslar arasında kurulan ve ortaklardan hiçbirisinin sorumluluğu, şirketin alacaklarına karşı sınırlandırılmamış olan şirket, kolektif şirkettir. Bu maddeden de anlaģılabileceği gibi kolektif Ģirketler belirli bir iģletmeyi iģletmek üzere kurulurlar. Ortakları yani Ģirket sahipleri yalnız gerçek kiģiler olabilir. ġirket ortaklarının Ģirket borçlarından sorumlulukları sermayeleriyle sınırlandırılmamıģtır. Bir diğer değiģle tüm ortaklar tüm borçlardan sınırsız sorumludurlar. Komandit Şirketler Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacı ile kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirket komandit şirkettir. Komandit Ģirketler kolektif Ģirketler gibi belirli bir iģletmeyi yürütmek üzere kurulurlar. Bunun yanında komandit Ģirketleri özel kılan bir husus iki tür oraklığa sahip olabilmesidir. Komandit Ģirkette komandite ve komanditer denen iki tür ortaklık mevcuttur. Komandite ortak Ģirketin tüm borçlarından sınırsız sorumlu ortaktır. Komanditer ortak ise Ģirketin borçlarına karģı yalnız Ģirkete koyduğu sermaye kadar borçludur. Bunun yanında bir Ģahıs Ģirketi olduğu halde tüzel kiģiler komandit Ģirketlere komanditer ortak olabilmektedir. 5

6.2.3. SERMAYE ŞİRKETLERİ Sermaye Ģirketleri kiģilerin sorumluluğundan çok sermayenin birleģtirilmesi kaydıyla sözleģmesinde bulunan herhangi bir faaliyeti yürütmek üzere kurulurlar. ġahıs Ģirketleri gibi belirli bir ticari iģletmeyle sınırlandırılmazlar. Sermaye Ģirketlerinin üç türü vardır; anonim Ģirket, limited Ģirket ve sermayesi paylara bölünmüģ komandit Ģirket. Anonim Şirketler Türk Ticaret Kanunu Madde 269 Anonim şirket, bir unvana sahip, esas sermayesi muayyen (belirli) ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mamelekiyle (mal varlığıyla) mesul bulunan şirkettir. Ortakların mesuliyeti, taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile mahduttur (sınırlıdır). Anonim Ģirketler ticari iģletmelerin en üst seviyede kiģilik kazanmıģ türüdür. Anonim kelimesinin verdiği anlam itibariyle sahibinden bağımsız veya sahibinin bilinmesine gerek olmayan iģletme türüdür. Bu sayede, iģletme ortaklarından bağımsız olarak yaģamını sonsuza kadar sürdürebilme yeteneğine sahiptir. Anonim Ģirketler sahibinden bağımsız olması sayesinde sınırsız sahibi olabilir ve her ortak yalnız sermayesi kadar Ģirket borçlarından sorumludur. Bu sayede, kiģiler küçük veya büyük sermaye koyarak anonim Ģirketlere ortak olabilirler ve sorumlulukları yalnız sermayeleri ile sınırlı olur. Yüksek sermaye toplama yeteneği kazanan anonim Ģirket ise büyük yatırımlar yapabilir. Sermaye birlikteliği sayesinde büyük yatırımlar yapabilen anonim Ģirketler ayrıca sahibinden bağımsız olması dolayısıyla profesyonel yönetim ve karmaģık örgütsel yapı gibi yüksek maliyetli yürütme araçlarına sahip olabilir. Anonim Ģirketler bu özgürlüklerinin yanında bazı gereklilikleri de barındırır. Anonim Ģirketler en az 5 ortakla ve 50.000 TL sermaye ile kurulması gerekir. Her yıl bir kez tüm ortakların davet edildiği genel kurul yapması gerekir ve bu genel kurulda Ģirketin yürütmesini gerçekleģtirecek yönetim kurulu oluģturması gereklidir. Yönetim kurulunun dıģında denetim kurulu bulundurulması beklenen anonim Ģirketin yükümlülükleri diğer sermaye Ģirketlerine kıyasla yüksektir. Limited Şirketler Türk Ticaret Kanunu Madde 503 İki veya daha fazla hakiki veya hükmi şahıs tarafından bir ticaret unvanı altında kurulup, ortaklarının mesuliyeti koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile mahdut (sınırlı) ve esas sermayesi muayyen (belirli) olan şirkete limitet (limited) şirket denir. Ortaklar tarafından konulan sermaye için, anonim şirkette olduğu gibi hisse senedi çıkarılamaz. Anonim Ģirketlerde olduğu gibi limited Ģirketlerde belirli bir ticari unvan altında kurulurlar ve sözleģmelerinde yer alan tüm faaliyetleri gerçekleģtirebilirler. Anonim Ģirketlerden farkı ise adının Ġngilizce karģılığı olan sınırlı olmasından gelir. Limited Ģirketler ortak sayısı bakımından sınırlandırılmıģlardır ve hisse senedi çıkaramazlar. Limited Ģirketlerin hisse senedi çıkaramaması hisse yapısı olmadığı anlamına gelmez. Limited Ģirketlerin sermayesi de paylara bölünmüģtür ve bunların satıģı ve devri mümkündür yalnız bu belirli düzenlemeler altında yapılır ve hissedarların kim olduğu bu sayede her zaman belirlidir. 6

Ortak yapısında olan sınırların yanında limited Ģirketlere yürütmesinde çeģitli kolaylıklar sağlanmıģtır. ġirketin yürütmesinin, belirlenmiģse, bir veya birden fazla Ģirket müdürü gerçekleģtirir. Bunun dıģında alınacak kararlar için yine ortakların bir araya gelerek karar almaları gerekir. Limited Ģirket kurmak için en az iki ortak ve 5.000 TL sermaye gerekmektedir. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler Türk Ticaret Kanunu Madde 475 Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kolektif şirket, diğerleri bir anonim şirket ortaklığı gibi sorumlu olan şirkettir. ġahıs Ģirketlerinde de incelediğimiz komandit Ģirket aynı yapıyı sermaye Ģirketi olarak ta devam ettirebilir. En az bir ortağın komandite yani sınırsız sorumlu olması gerekir ve bunun yanında ister komandite ister komanditer olabilen dört ortak daha gereklidir. Anonim Ģirket özelliği kazanan komandit Ģirket anonim Ģirket iģleyiģine benzer bir iģleyiģ kazanmak zorunda kalır. 6.3 KOOPERATĠFLER Kooperatifler Kanunu Madde 1 - Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir. Kooperatifler ekonomik faaliyet yürütmek için kurulurlar. Bu nedenle, ticari bir iģletmeden pek farklı değildir. Kooperatifleri ticari iģletmelerden ayıran özelliği önceliğin ortaklar arasında dayanıģma ve yardımlaģma anlayıģına dayanmasıdır. Ekonomik koģullar karģısında zorlanan kiģilerin birlikteliği sayesinde ekonomik menfaat sağlamasını sağlayan kooperatifler modern ekonomide geniģ kullanım alanı bulmaktadır. Kooperatifçiliğin İlkeleri: Gönüllü ve açık ortaklık Kooperatif hizmetlerinden yararlanmak isteyen ve ortaklığın gerektirdiği sorumlulukları yerine getirmeyi kabul eden herkes kooperatife girebilir ve istediği anda çıkabilir. Demokratik ortak kontrolü Kooperatiflerde kararlar tüm ortakların topladığı genel kurulda alınır ve yine bu kurulda kooperatifin günlük iģlerini gerçekleģtirecek heyet ve denetim heyeti seçilir. Her ortağın bir oyu vardır ve demokratik ilkelere bağlı olarak iģleyiģ yürütülür. Ortağın ekonomik katılımı Ortaklar gerektiğince veya güçlerince kooperatif sermaye aktarmakla yükümlüdürler. Bunun yanında aynı oranda gelir ve nema paylaģımı hakkı kazanırlar. Özerklik ve bağımsızlık Kooperatifler özerk ve bağımsız kuruluģlardır. Hiçbir sosyal veya ticari örgüte bağlı olmamak üzere kurulurlar. Bu özelliği sayesinde kooperatifler yalnız ortaklarına hizmet etme kabiliyeti kazanırlar. Eğitim, öğretim ve bilgi Ömür sınırı olmayan kooperatifler eski veya yeni ortaklarına, temsilcilerine, denetçilerine, yöneticilerine ve çalıģanlarına eğitim faaliyetinde bulunabilirler. Bu Ģekilde gerek kooperatifin iģleyiģi geliģtirilirken gerek de kooperatif ömrü boyunca oluģan bilgi birikiminin aktarımı sağlanmıģ olur. 7

Kooperatifler arası iģbirliği Kooperatifler sektörel, ulusal ve uluslararası iģbirlikleriyle bilgi paylaģımı ve ticari anlaģmalar yapabilir. Toplumsal sorumluluk Toplumun istek ve geliģimi yönünde kendine Ģekil verebilen kooperatifler sayesinde toplumsal refah ve büyüme gerçekleģebilir. 6.4. DERNEKLER VE VAKIFLAR Dernekler ve vakıflar tamamıyla sosyal sorumluluk amacıyla kurulmuģ örgütlerdir. Bu iģletmeler de faaliyetlerini gerçekleģtirmek için gelire ihtiyaç duyarlar. Dernekler gelirlerini temelde üye ödemelerinden ve bağıģlar sağlarlar. Vakıflar ise belirli bir mülkün veya iģletmenin gelirini alarak ve üye ödemeleri ve bağıģlarla sağlarlar. Örnek; Kızılay Derneği, Türk Eğitim Derneği, Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı v.b. 6.5. KAMU ĠġLETMELERĠ Kamu iģletmeleri sosyal ve iktisadi fayda sağlamak üzere kurulurlar. Kimi yerde iktisadi fayda öne çıkarken kimi yerde sosyal fayda öne çıkabilmektedir. Günümüzde kiģilerde servet ve sermaye birikimi oluģtuğu için iktisadi olarak eskisi kadar ihtiyaç duyulmasa da kamu iģletmeleri kimi yerlerde halen vazgeçilmezdir. Kamu iģletmeleri türleri: Döner sermayeli iģletmeler Bütçe kanunu ile ayrılan ödenekle kurulur, tüzel kiģiliği yoktur, sayıları oldukça fazladır. Katma bütçeli iģletmeler Katma bütçeli devlet daireleri gelir sağlayacak iģletmelere sahiptir. Harcamayan gelirler bütçeye aktarılır. Tüzel kiģilikleri yoktur. Yerel yönetim iģletmeleri Ġl Özel Ġdareleri, belediyeler ve köyler tarafından gelir sağlama amacıyla kurulurlar. Kamu iktisadi teģebbüsleri Sermayesinin yarısından fazlası devlete ait iģletmelerdir. 7. HĠTAP ETTĠĞĠ PAZARA GÖRE ĠġLETMELER Aldığı mal ve hizmeti tüketen tüketicilere nihai tüketici denir. Nihai tüketiciye yönelik mal ve hizmet satan iģletmeler genellikle perakende satıģ yapan ve satılan ürünün transferi yapılmayan iģletmelerdir. (Tengilimoğlu, Atilla, & BektaĢ, 2009) Aldığı ürünü bir baģka iģletmeye veya nihai tüketiciye, üzerinde kısmen ya da tamamen değiģiklik yaparak, sunan iģletmeye aracı iģletme denir. Aracı iģletmelere mal veya hizmet sunan iģletmelerin, nihai tüketiciye yönelik mal veya hizmet sunan iģletmelerden farklı bir iģleyiģi vardır. Hitap ettiği pazarın beklentileri farklıdır, iģ görme Ģekli farklıdır ve finansal yapısı farklılık gösterir. 8

KAYNAKÇA Kumkale, Ġ. (2010). Genel İşletme. Trabzon: MuratHan Yayınevi. Tengilimoğlu, D., Atilla, A. E., & BektaĢ, M. (2009). İşletme Yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık. ÇOKTAN SEÇMELĠ DEĞERLENDĠRME SORULARI 1. AĢağıdakilerden hangisini imalatçı iģletmelerin içerisine koyabiliriz? A) Sağlık iģletmeleri B) Satıcı iģletmeler C) Enerji iģletmeleri D) Telekomünikasyon iģletmeleri E) KiĢisel bakım iģletmeleri 2. Satıcı iģletmeleri diğerlerinden ayıran özellik aģağıdakilerden hangisidir? A) Ġmalat yapmaları B) Hizmet yönünün olmaması C) Yaygın olmayıģları D) Ürünleri değiģim yapmadan tekrar sunmaları E) Çok rakipleri olması 3. Büyüklükleri bakımından iģletmeleri sıralamak istersek en güvenilir yöntem aģağıdakilerden hangisidir? A) ÇalıĢan sayısı B) Bilanço büyüklüğü C) Gelir büyüklüğü D) Sektördeki yeri E) ġube sayısı 4. Tek kiģi iģletmeleri aģağıdaki avantajlardan hangisine sahiptir? A) GeniĢ sermaye imkanı B) Sınırlı sorumluluk C) DayanıĢma D) Çabuk karar alma E) Sınırsız yaģam süresi 5. Kooperatiflerle ticari Ģirketleri ayıran özellik aģağıdakilerden hangisidir? A) DayanıĢma B) Kar amacı C) Çok ortaklı olması D) Sermaye ihtiyacı E) Genel kurul tarafından alınan kararlarca yürütülmesi Doğru cevaplar: 1- C; 2- D; 3- A; 4- D; 5-A 9