YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU Halkla İlişkiler Başkanlığı
TA K D İ M Değerli; Ana Kademe, Kadın Kolları, Gençlik Kolları MKYK üyemiz, Bakan Yardımcımız, Milletvekilimiz, Ana Kademe, Kadın Kolları, Gençlik Kolları İl Başkanımız ve Belediye Başkanımız; AK Parti Genel Merkez Halkla İlişkiler Başkanlığımız bünyesinde faaliyet gösteren AKOFİS Asistan Programı, iktidarımızın devrim niteliğindeki çalışmalarını bilgi notu formatına dönüştürerek sizlere gönderen bir programdır. Halkla ilişkiler çalışmalarınızda sizlere yardımcı olacağı düşüncesiyle bugüne kadar sizlere çeşitli konularda dokümanlar gönderen AKOFİS, YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU konusunda hazırladığımız bilgi notunu da bilgi ve dikkatinize sunmaktadır. AKOFİS in bilgi ve hatırlatma şeklindeki hizmetleri bundan sonra da devam edecektir. Sizlere daha iyi hizmet vermek amacıyla kendisini süreklilik ilkesi içinde geliştirmeyi ilke edinen AKOFİS le ilgili soru, görüş ve değerlendirmeleriniz bizlere yol gösterecektir. Bu düşüncelerle son çalışmamızı bilgi ve dikkatlerinize sunar, başarılı çalışmalarınızın devamını dilerim. Salih KAPUSUZ Ankara Milletvekili Genel Başkan Yardımcısı Halkla İlişkiler Başkanı
GİRİŞ Dünyamızda giderek artış gösteren göç hareketlerinin getirdiği zorlukların üstesinden gelinebilmesi için, sağlam bir mevzuat altyapısı ve etkin işleyen kurumsal bir yapıya sahip olunması gerekmektedir. Birçok devlet için öncelikli gündem konusu olan uluslararası göç, artık küresel bir olgu haline gelmiş ve devletlerin tek başlarına yönetebilecekleri bir alan olmaktan çıkmıştır. Ülkemizin bu coğrafyada sahip olduğu özel konumu nedeniyle, göç konusu kapsamlı ve karmaşık bir yapıdadır. Uluslararası göç hareketleri için transit ve güzergâh ülkesi konumunda olan ülkemiz, artık hedef ülke haline gelmiştir. Bu sebeple ülkemiz ihtiyaçlarına göre, iltica ve göç alanındaki ulusal politika ve stratejilerimizin hukuki zeminini hazırlamak ihtiyacı doğmuştur. GÖÇ İLTİCA MÜLTECİ (SIĞINMACI) Göç; yasal ya da yasa dışı, başka bir ifadeyle düzenli veya düzensiz insan hareketleridir. Düzenli göç; gidilen veya transit geçilen ülkenin yasalarına uygun gerçekleşen insan hareketi iken;
GİRİŞ Düzensiz göç de ülkeye yasa dışı giriş-çıkış yapmak, kalmak ya da çalışmak olarak ifade edilebilir. yasa dışı şekilde Yasa dışı göçün, yasal göçü yönetememenin bir sonucu olarak ortaya çıktığı da bilinmelidir. Yasa dışı göçmenlik, göç alan ülkelerin kamu düzeni ve güvenliği ile kamu sağlığını da ciddi şekilde tehdit etmektedir. Göç olgusunun ayrılmaz bir parçası da iltica ve mültecidir. Göçte olduğu gibi, iltica hareketinde de kişilerin çeşitli gerekçelerle, ülkelerini terk etmeleri ve yasal ya da yasal olmayan yollardan diğer ülkelere göç etmeleri söz konusudur. Ancak, ikisi arasındaki en ayırt edici nokta, iltica eden kişilere sağlanan sistemli bir uluslararası koruma nın varlığıdır. Genellikle sosyal ve siyasal olguların etkisiyle ortaya çıkan ve insanî boyutuyla öne çıkan iltica hareketleri, geçmiş dönemlerde olduğu gibi, bugün dedünyanın en temel konularından birisidir.
KANUNA NEDEN İHTİYAÇ DUYULUYOR? 1) Yasal veya yasa dışı yollarla gerçekleşen göç hareketlerini düzenleyen mevcut mevzuatımız ve kurumsal altyapımız, ülkemizin bugünkü ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmaktadır. 2) Yabancıların hukuki durumunu düzenleyen temel iki kanunumuz; 1950 tarihli olup, 1924 Anayasası temelinde hazırlanmışlardır. İnsan hakları hukukunun belli başlı belgeleri ise, bu kanunların yürürlüğe girdiği tarihten sonra kabul edilmiştir. 3) Yabancıların temel hak ve hürriyetleri ancak kanunla sınırlandırılabilecekken, bugün ağırlıklı olarak idari (ikincil) düzenlemelerle yapılmaktadır. Örneğin, iltica mevzuatımız 1994 yılında çıkarılan Yönetmelikten ibaret olup, mevcut bir İltica Kanunumuz yoktur. 4) Ülkemizin göç politikası, genel olarak soydaş göçü üzerine odaklanmıştır Bu nedenle, soydaş göçü dışında kalan göç hareketlerini uyarlayacak ve güncelleyecek mevzuata ve kurumsal yapıya ihtiyacımız bulunmaktadır.
KANUNA NEDEN İHTİYAÇ DUYULUYOR? 5) Aralarında Türkiye nin de bulunduğu gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin nüfusu yaşlanmakta ve genç işgücü azalmaktadır. Önümüzdeki 20-30 yıllık periyotta genç ve nitelikli yabancı işgücünü ülkemize çekme ihtiyacının olduğu, bu alandaki rekabetin daha da artacağı değerlendirilerek, uzun vadeli yasal göç politika ve stratejilerinin belirlenmesi gerekmektedir. 6) Bu alanın bütüncül bir bakış açısıyla ele alınması gerekmektedir, onun için düzenleme gerekiyor. 7) Ülkemizde göç ve iltica alanında görev yapacak uzman bir kuruma ihtiyaç vardır. Avrupa Birliği ülkelerinin göç ve iltica yapılarına bakıldığında, büyük bir oranda İçişleri Bakanlığına bağlı sivil ihtisas birimlerinin görevli oldukları görülmektedir 8) İltica ve Göç konusu, Avrupa Birliğiyle müzakerelerde 24. Fasıl kapsamında önemli yer tutmaktadır. Bu çerçevede, iltica ve göç yönetimi için gerekli mevzuat çalışmalarının yapılması zorunludur.
KANUNA NEDEN İHTİYAÇ DUYULUYOR? 9) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) nin iltica ve göç alanındaki son dönem Türkiye kararlarıyla, iç hukuk yollarının etkin çare sunmadığı, bu nedenle AİHM e yapılan başvurularda iç hukuk yollarının tüketilmesi zorunluluğunun aranmayacağı hükme bağlanmıştır. Son 3 yılda, 13 dava ülkemiz aleyhine sonuçlanmış ve ülkemiz tazminat ödemeye mahkûm edilmiştir. 10) Mülteci/sığınmacılara sağlanması gereken haklar kanunlarımızda açıkça düzenlenmediğinden uygulamada hak kayıpları yaşanabilmektedir. 11) Günümüzde modern kölelik olarak karşımıza çıkan insan ticareti suçu mağdurlarının korunması, sığınma evlerinin işletilmesi konularında da ihtisaslaşmış bir kurum ihtiyacı vardır. 12) İltica ve göç alanında; Kabul Merkezleri, Geri Gönderme Merkezleri ve İnsan Ticareti Mağdurları Sığınma Evlerinin uluslararası normlara uygun olarak işletilmesiyle gerekmektedir. Bu nedenlerden dolayı bu kanun hayata geçirilmektedir.
KANUN NELER GETİRİYOR? 1) İkincil veya idari düzenlemelerle yürütülen göç ve uluslararası koruma alanı, bu kanun temelinde yürütülecektir. 2) Göç Politikaları Kurulu oluşturulmuştur. 3) Göç alanında görev yapan Bakanlık, kamu kurum ve kuruluşları arasında etkin işbirliği ve koordinasyon sağlanmıştır. 4) Kitlesel akın durumunda uygulanacak yöntem ve tedbirler, Bakanlar Kuruluna verilen yetkilerle önceden tayin edilebilecektir. 5) Göç ve iltica alanı, yabancıların hak ve yükümlülükleri açısından uluslararası insan hakları standartlarına ve AB müktesebatına uyumlu bir yasayla yürütüleceğinden, 24. Fasıl ın açılması çalışmalarına da önemli katkı sağlanacaktır. 6) Yasal göç alanında etkin ve sistematik bir yapı getirilecek, vize, ikamet ve çalışma izni gibi işlemlerde bürokrasi ve kayıt dışılık azaltılarak güçlü bir göç yönetimi anlayışı hâkim olacaktır. 7) Aile içi şiddete maruz kalan kadınların ve çocuklarının haklarını koruyan düzenlemelere yardımcı olacak şekilde, bu durumdaki yabancıların ikamet izinleri güvence altına alınmıştır.
KANUN NELER GETİRİYOR? 8) Öğrenimini Türkiye de sürdüren yabancılara çalışma hakkı tanınabilecektir. Türkiye deki öğrenimlerini tamamlayanlara bir yıllık ikamet izni alabilme imkânı getirilerek Türkiye nin nitelikli işgücü için çekim merkezi olması sağlanacaktır 9) İlk defa vatansız (haymatlos) kişilerin hakları açık bir şekilde yasada yer almıştır. 10) Yabancılar hakkında alınacak sınır dışı ve idari gözetim kararları için hukuki zemin oluşturulmuştur. 11) Geri gönderme ve kabul merkezlerinin işletilmesi Bakanlık uhdesinde olmakla birlikte, Bakanlık bu merkezleri, kamu kurum ve kuruluşları ile Türkiye Kızılay Derneği eliyle de işlettirebilecektir.
SONUÇ Ülkemizin göç ve uluslararası koruma mevzuatı ile idari sistemi, uluslararası insan hakları normlarına ve AB müktesebatına uyumlu hale getirilmiş, göç alanında ihtiyaç duyduğumuz hukuki, idari ve fiziki altyapıya bu kanunla kavuşulmuştur. Güçlü, yönetilebilir, ülke menfaatlerini gözeten ve uluslararası ilişkilerde Türkiye nin konumunu güçlendiren bir göç sistemi kurulmuştur.
Görüş ve Önerileriniz için: akofis@akparti.org.tr (0312)204 50 00/2115 Halkla İlişkiler Başkanlığı