3.5. TARIM MAKİNALARI BÖLÜMÜ

3.5. TARIM MAKİNALARI BÖLÜMÜ 3.5.1. TARIM MAKİNALARI ANABİLİM DALI Yürütücü Kuruluş (lar) : Çeşitli Tarımsal Ürünlerin Vakumla Kurutulmasında Kurutma Parametrelerinin Belirlenmesi İşbirliği Yapan Kuruluş (lar) : - : Aslı AYHAN*, Kamil ALİBAŞ(Danışman) Bu çalışmada, havuç, elma ve maydanozun vakumla kurutulmasında kurutma parametreleri belirlenmiştir. Havuç, elma ve maydanoz üç vakum kademesinde (20 mmhg, 50 mmhg ve 75 mmhg) ve üç sıcaklık değerinde(75 o C, 65 o C ve 55 o C) vakum altında kurutulmuştur. Aynı ürünler sıcak havada ve açık havada da kurutularak 3 kurutma yöntemi, kurutma özellikleri ve enerji tüketimi yönünden karşılaştırılmıştır. Her üç yöntemde göz önüne alındığında havuç, elma ve maydanoz için en uygun kurutma yöntemi 75 o C de 20 mmhg da yapılan kurutmadır. : Kurutma, vakum, elma, havuç, maydanoz e-mail : *aayhan@uludag.edu.tr 358

: Golden Delicious Elma Çeşidinde Hasat Sonrası Kalsiyum İnfiltrasyonunu Sağlayacak Vakum Sistemli Modelin Geliştirilmesi ve Kalsiyum İnfiltrasyon Derecesinin Soğutma Enerjisine Olan Etkilerinin Belirlenmesi : Bağımsız Araştırma : Cüneyt TUNÇKAL, Kamil ALİBAŞ* Bu çalışmada, Golden Delicious elma çeşidine hasat sonrası vakum altında kalsiyum klorür infiltrasyonu sağlayacak sistemin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla biri laboratuar, diğeri sanayi tipi olmak üzere iki adet vakumlu infitrasyon sistemi projelendirilmiştir. Laboratuar tipinde olan sistem imal edilerek Golden Delicious elma çeşidi üzerinde vakum altında infiltrasyon deneyleri gerçekleştirilmiştir. Oluşturulan sistemle kalsiyum klorür emdirilen elmaların yüzeyindeki sertlik, tat ve suda çözünür madde miktarı yönünden incelenerek şahit elmalarla karşılaştırılması yapılmıştır. Çalışma iki hasat döneminde gerçekleştirilmiştir. İlk hasat yılında, vakum zamanı 2 ve 2.5 dakika, mutlak çalışma basıncı 350 mm Hg (46,66 kpa) ve 250 mm Hg (33,33 kpa), çözeltiye daldırma zamanı 45 ve 60 s, kalsiyum klorür konsantrasyonu ise % 2, % 4 ve % 5 saflıklarda alınarak toplam 24 deneme yapılmıştır. İkinci hasat yılında, birinci hasat yılı verileri de göz önüne alınarak vakum zamanı 2.5 dakika, mutlak basınç değerleri 550 mm Hg (73,32 kpa) ve 350 mm Hg (46,66 kpa), Çözeltiye daldırma zamanı 60 s, kalsiyum klorür konsantrasyonları ise % 2 ve % 4 saflıkta alınarak toplam 4 deneme yapılmıştır. Her denemede 30 adet elma kullanılmıştır. Her İki dönem içinde 0, 2, 4 ve 6 aylık her periyotta kalsiyum analizi, sertlik ve suda çözünür madde miktarı bütün tekerrürler için belirlenmiştir. Araştırmada meyve eti sertliği, ve meyvedeki kalsiyum miktarı açısından 250 mm Hg (33,33 kpa) mutlak basıncında yapılan infiltrasyon değerlerinde, işleme alınmamış şahit elmalara göre 3 kat daha yüksek değerler elde edilmiştir. 350 mm Hg (46,66 kpa) mutlak basınç değerinde elde edilen infiltrasyon değerleri de 250 mm Hg (33,33 kpa) mutlak basınçtaki infiltrasyon değerlerine oldukça yakın çıkmıştır. 250 mm Hg (33,33 kpa) mutlak basınçta yapılan denemelerde basıncın düşük olması nedeniyle meyve kabuğunda buruşma şeklinde tahribat olmuştur. Bunun yanında 250 mm Hg (33,33 kpa) mutlak basınçtaki infiltrasyon enerjisi 350 mm Hg(46,66 kpa) basınçtaki infiltrasyon enerjisinden daha yüksektir. Buruşma ile beraber, enerji tüketimi de göz önüne alındığında 350 mm Hg (46,66 kpa) basıncındaki infiltrasyon değerlerinin diğer basınç değerlerine göre en uygun olduğu bulunmuştur. Bu vakum değeri göz önüne alınarak uygulamada kullanılabilecek 300 mm Hg (39,99 kpa) ile 450 mm Hg (59,99 kpa) mutlak basınç değerlerinde çalışabilecek bir ton kapasiteli sanayi tipi bir vakumlu infiltrasyon sisteminin çizim ve proje hesaplamaları yapılarak imal edilebilir vakumlu kalsiyum infiltrasyon sistemine ait bir model ortaya konulmuştur. : Vakum infiltrasyon, golden delicious, kalsiyum klorür e-mail : *alibas@uludag.edu.tr 359

: Bursa Holstein Damızlık Süt Sığırı Yetiştiricileri Birliği ne Üye İşletmelerin Mekanizasyon Düzeyinin Belirlenmesi : Mehmet KOCABIÇAK*, Ahmet DARGA (Danışman) Bu çalışmada, Bursa Holstein Damızlık Süt Sığırı Yetiştiricileri Birliği ne üye işletmelerin mekanizasyon düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Üye işletmeler ve işletmelerdeki hayvan sayıları Birlik ten alınmış ve işletmeler tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemiyle hayvan sayılarına göre 4 tabakaya ayrılmıştır. Daha sonra her tabakadan seçilen işletmelere anket uygulanmıştır. Yapılan bu anketler sonucunda; hayvan sayısı az olan 1. tabakadaki işletmelerde günlük işler için hayvan başına harcanan ortalama sürenin hayvan sayısı fazla olan 4. tabakadaki işletmelere göre 5 kat daha uzun olduğu ve bu farkın hayvan sayısı fazla olan işletmelerde ahır içi mekanizasyonunun daha fazla kullanılmasından kaynaklandığı belirlenmiştir. Birliğe üye işletmelerden daha fazla hayvana sahip olan büyük işletmelerde mekanizasyon kullanımının yeterli düzeyde olduğu, ancak küçük ve orta ölçekli işletmelerde mekanizasyon düzeyinin istenen seviyede olmadığı görülmüştür. : Süt sığırı, mekanizasyon düzeyi, tabakalı tesadüfi örnekleme e-mail : *mkocabicak@uludag.edu.tr 360

: Biyolojik Materyallerde Kuvvet Deformasyon İlişkisinin Grafiksel Olarak Belirlenmesinde Kullanılacak Ölçüm Düzeneğinin Geliştirilmesi : Taner GÜLER*, Eşref IŞIK (Danışman) Yayınlandığı Yer : Diğer materyaller gibi elma, nohut ve mısırda hasat ve hasat sonrasında oluşabilecek farklı tip zedelenmelere hassas materyallerdir. Bu çalışmada, biyolojik materyalin kırılma kuvveti ve kırılma noktasındaki deformasyonu gibi neme bağlı mekanik özellikleri ölçülmüştür. Kuvvet-deformasyon eğrileri biyolojik materyal test cihazı kullanılarak belirlenmiştir. Elma için kırılma noktasındaki maksimum deformasyon 3,43 mm ve gereksinim duyulan kuvvet 534,11 N, nohut için kırılma noktasındaki maksimum deformasyon 0,23 mm ve gereksinim duyulan kuvvet 492,92 N ve mısır için kırılma noktasındaki maksimum deformasyon 3,33 mm ve gereksinim duyulan kuvvet 407,91 N olarak bulunmuştur. : Elma, nohut, mısır, kuvvet, deformasyon, kuvvetdeformasyon grafiği, biyolojik materyal test cihazı e-mail : *tanerguler@uludag.edu.tr 361

: Elma Taşımada Zedelenmeye Neden Olan Mekanik Kuvvetlerin Etkilerini En Aza İndiren Ambalaj Tipinin Belirlenmesi : Tuncay ACICAN, Kamil ALİBAŞ* (Danışman) Araştırma Özeti ve Uygulama Aktarılan Bulgular : Elmanın hasadından pazar aşamasına kadar olan taşıma sürecinde oluşacak zedelenmeleri en aza indirmek çalışmamızın amacıdır. Bu amaç için; laboratuvar koşullarında yapılan taşıma testleri ile ambalaj içerisindeki elmalar üzerine gelen mekanik kuvvetler belirlenmiştir. Belirlenen bu mekanik kuvvet değerleri ve ambalaj içerisindeki elmalarda bu mekanik kuvvetlerin etkisiyle oluşan zedelenmeler bulunarak, mekanik kuvvet-zedelenme ilişkisi ortaya konulmuştur. Bu mekanik kuvvet (X) - zedelenme (Y) ilişkisi her iki elma çeşidinde de doğrusal olup, Granny Smith çeşidi elmada 0.97 'lik korelasyonla ilişkinin regresyon denklemi: Y = 0.9 * X - 3.4415 ve Starkspur Golden Delicious çeşidi elmada 0.97 'lik korelasyonla da ilişkinin regresyon denklemi: Y = 1.24 * X - 8.8856 'dır. Yapılan istatistik analizler sonucunda % 5 düzeyinde hata olasılığı ile meyve sıraları arasında her iki elma çeşidinde de en büyük zedelenmeler en alt sırada, en küçük zedelenmeler de en üst sırada olmuştur. Bu bilgilerin ışığında Ülkemizde yaygın olarak kullanılan ve en, boy ölçüleri 40 X 60 cm olan standart tip elma ambalajına göre zedelenmeyi azaltan A, B, C ve D tipinde 4 yeni ambalaj belirlenmiştir. Yapılan istatistik analizler sonucunda % 5 düzeyinde hata olasılığı ile ambalajlar arasındaki zedelenme farklılıkları şu şekilde olmuştur: Granny Smith çeşidi elmada taşıma zedelenmesi açısından en olumsuz ambalaj % 8.24 'lük en büyük ortalama zedelenme değeriyle standart tip ambalajdır. Taşıma zedelenmesi açısından en uygun ambalaj % 3.269 'luk en küçük ortalama zedelenme değeriyle D tipi ambalaj olup, bunu % 5.511 'lik ortalama zedelenme değeriyle C tipi ambalaj, % 6.183 'lük ortalama zedelenme değeriyle B tipi ambalaj ve % 6.967 'lik ortalama zedelenme değeriyle A tipi ambalaj izlemiştir. Starkspur Golden Delicious çeşidi elmada taşıma zedelenmesi açısından en olumsuz ambalajlar % 6.164, % 5.705 'lik en büyük ortalama zedelenme değerleriyle sırasıyla standart tip ve A tipi ambalajlardır. Burada standart ve A tipi ambalajlar arasında taşıma testleri sırasında oluşan zedelenmelerde ortalama değerler açısından farklılık görülmekte ancak, istatistiksel açıdan standart ve A tipi ambalajlar arasında % 5 düzeyinde hata olasılığı ile fark bulunmamıştır. Taşıma zedelenmesi açısından en uygun ambalaj % 2.76 'lık en küçük ortalama zedelenme değeriyle D tipi ambalaj olup, bunu % 4.582 'lik ortalama zedelenme değeriyle C tipi ambalaj, % 5.45 'lik ortalama zedelenme değeriyle B tipi ambalaj izlemiştir. Bütün ambalajlar içerisinde D tipi ambalaj taşıma testleri sonunda oluşan Granny Smith çeşidi elmada % 3.269 'luk, Starkspur Golden Delicious çeşidi elmada da % 2.76 'lık en az ortalama zedelenme değerleriyle en başarılısı olmuş ve diğer bütün ambalajlar içinden elma taşımada zedelenmeye neden olan mekanik kuvvetlerin etkilerini en aza indiren ambalaj tipi olarak belirlenmiştir. : Elma, mmbalaj, taşıma testleri, zedelenme e-mail : *alibas@uludag.edu.tr 362