FAYLARI ARAZİDE TANIMA KRİTERLER TERLERİ JEOFİZİK K MÜHENDM HENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEKTONİK IV-V. V. DERS Doç.. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN
Fayları Arazide Tanıma Kriterleri Fay düzleminin karakteristik özellikleri Fay breşi ve milonit oluşumu Silisleşme ve mineralizasyon Fay düzlemi ile temas halinde bulunan tabaka uçlarının kıvrılması Sıcak ve soğuk su kaynaklarının çizgisel sıralanışı Çizgisel bitki anomalisi Belirli morfolojik yapının bir çizgisellik boyunca kesilmesi Fay eteği molozları veya fay birikinti konisi Dik ve keskin topoğrafya yüzeyleri Belirli hatlar boyunca yoğun depremsellik görülmesi Yapıların devamsızlığı (Karaman, 2006) Tabakaların tekrarlanması veya kaybolması Sondajlarda ayrılma veya bindirme sahalarının saptanması
Fayları Arazide Tanıma Kriterleri Fay tarafından kesilen yapıların özel durumları Fay düzlemi ile ilgili yapılar Topografik veriler
Fay tarafından kesilen yapıların özel durumları Yapıların devamsızlığı Tabaka serilerinin tekrarlanması Tabakaların eksilmesi Silişleşme ve mineralizasyon Çimentolanma Sedimanter fasiyesteki ani değişimler Tabaka, damar ve daykların yer değiştirmesi
Fay düzlemi ile ilgili yapılar Cilalanma, fay olukları ve fay çizikleri Kayma kertikleri ve kalsit basamakları Fay kili, milonit, fay breşi Sürüme
Kayma yüzeyleri (Fay aynası), Kayma çizikleri, Kayma olukları, Kayma kertikleri/basamakları
Fay çizikleri/ (Slickensides)/Fay kertikleri
Fay breşi i (gauge( gauge) Milonit
Topoğrafik Veriler Ötelenmiş dereler ve tepeler Dizilimler Fay vadileri ve havzalar Dağ silsilelerinin iç yapısını gösterecek kesilmeler Fay bençleri ve taraçalar Fay sarplıkları Üçgen yüzeyler
Yapılar ların n devamsızl zlığı
Yapılar ların n yer değiştirmesi, devamsızl zlığı Doğrultu atıml mlı bir fay ile kesilen dere ve tepelerin karşı karşı şıya gelmesi
Belirli mofolojik yapının bir çizgisellik boyunca kesilmesi Yapıların devamsızlığı
Yapılar ların n devamsızl zlığı
Silisleşme ve mineralizasyon
Mineralizasyon
Üçgen yüzeylerin oluşumu umu
Normal Faylanmaya Bağlı Yüzey Şekilleri Fay sarplıkları (Fault scarp) Basin and range topografyası Horst, Graben ve Rift vadileri Fay vadileri ve fay bloğu dağları
Fay sarplıkları (fault Scarp) Yeryüzünde gözlenen faylarda, bloklarından birinin diğerine göre daha yüksek veya daha alçak olması durumunda fay sarplıklarından söz edilir. İki bloğu birbirinden ayıran fay yüzeyine morfolojide fay sarplığı veya fay dikliği (fault scarp) adı verilir. 10 ekim 1980 yılında El Asman,Yeni Zelanda da meydana gelen deprem sonucu oluşmuş bir fay sarplığı (Philip ve Meghraoui, 1983;fotoğraf M. Meghraoui).
Üçgen yüzeyli y şekiller (triangular( facet) Normal faylarda üstteki bloğun akarsularla yarılması sonucu üçgen şeklinde oluşan yükseltilere Üçgen yüzeyli şekiller(triangular facet) denir. Üçgen yüzeyleri gösteren blok diyagram İspanya zirvesi sarplığı, Utah, Batıdan görünüm (Fotoğraf: H.J. Bissell)
Basin and range topografyası Tipik basin and range topografyasını gösteren blok diyagram. Bazı faylar, birbirine kabaca paralel olarak uzanırlar. Bazen böyle iki fay sistemi birbirini keser. Bu takdirde, yerkabuğu kabaca paralel veya dört köşeli bloklar halinde parçalanır. Bu bloklar az çok bağımsız bloklar halinde alçalır, yükselir veya çarpılırlar. Fay diklikleri ile sınırlanmış bloklardan oluşan bu tip yapıya blok strüktürü adı verilir. Bu gibi sahalarda çukurda kalmış olan bloklar, yükselmiş olanlar arasındaki havzaları meydana getirirler. Topografyanın bu iki unsuru bir arada Basın and range topografyası adı verilen ve özellikle A.B.D nin güneybatı bölgesinde tipik olarak gelişmiş bulunan tek-tonik bir relief tipi meydana getirir
Horst ve graben Kenarlardaki veya garabenler arasındaki yükselmiş kesimlere ise horst adı verilir Faylanmalar sonucunda yerkabuğu parçalanarak ortadaki blok alçalır, kenardakiler yükselirse, meydana gelen çukur şekle graben adı verilir.
Fay Vadileri Ve Fay Bloğu Dağları Eğimlenmiş fay blokları arasında en alçak noktalar boyunca, yani genellikle yükselmiş bloğun eteğindeki en çukur sahalarda suların toplaması ve bu suların aşındırması ile oluşmuş vadilerdir. Basin and ranges topoğrafyasında üsteki bloğun düşmesiyle taban blokta oluşmuş dağlardır.