Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Mekanizması: Normlar, Standartlar, Göstergeler
İzleme değerlendirme neden önemlidir? Kazanımlarımızın kurumlar içinde anlamından boşalmış bürokratik yapılara dönüşmesine engel olabilmek için Takip etmek talep etmek kadar acil bir ihtiyaç haline geldiğinden Kadın hareketi içinde biriken bilgi ve deneyimin fiilen uygulamaya yansımasını sağlamak için Toplumsal cinisyet eşitliğinin sağlanması ve kadına yönelik şiddetin önlenmesi için Uluslararası normların ve standartların uygulamaya yansımasını sağlamak için
İzleme-değerlendirme nedir? İzleme bir uygulama, proje ya da olaya dair; belli bir sistematik ve yöntem çerçevesinde; veri derleme araçları yardımı ile sürekli yinelenen bilgi toplanma sürecidir. Bu bilginin analizi ise değerlendirmedir. İzleme değerlendirme bilgi ve öneri seti
(1)yasa ve uygulamanın alandaki fiili etkilerinin ve işleyişinin ortaya konulmasını; (2) işlevini yerine getiren uygulamaların tanıtılması, yaygınlaştırılması ve etkin bir biçimde kullanılmasını; (3) işlerliğini yitiren alanlarda sorunun tespit edilmesi ve giderilmesini; (4) olumlu yönde değişimlerin vurgulanarak desteklenmesini; (5) olumsuz yönde değişimlerin yıkıcı etkiler yaratmadan dönüştürülmesini sağlayacak bir etki yaratır.
Hak Temelli bir İzleme-Değerlendirme Bilgi toplamak Deneyim paylaşmak Mevcut yapının işlerliğini ve etkinliğini değerlendirmek Mevcut yapıyı geliştirmek ya da yeniden yapılandırmak Savunuculuk yapmak İçin yapılır
Hak temelli izleme değerlendirme araçları nedir? & Geliştirici izleme değerlendirme modeli nasıl kullanılabilir?
1. Mevcut durum analizi: İzlemeye konu olan alana ilişkin hukuksal çerçeve ve uygulamaların bilgisi ile izlemenin sınırlarını ve çerçevesini belirleyen analiz. Bu çalışmada mevcut durum analizi Türkiye de ve Dünya da Toplumsal Cinisyet temelli ve kadına yönelik şiddetlke mücedeleye ilişkin gelişmeler ve hukuksal çerçeve üzerinden hazırlanmıştır.
2. Normlar İzlemeye konu olan alana ilişkin, hak temelli mücadele içinde üretilen temel değerlerdir. Normlar, küresel, bölgesel, bağlayıcı ya da tavsiye niteliğinde, geniş perspektifli ya da bir konuya vurgu yapan nitelikte olabilir. EŞİTLİK ayrımcılıkla mücadele & ana-akımlaştırma ŞİDDETSİZLİK Şiddete sıfır tolerans & Toplumda cinsiyet temelli şiddete yönelik her türlü toleransın bertaraf edilmesi; Şiddetin önlenmesi ; Veri toplama yükümlülüğü İNSAN ONURUNA SAYGI koruma; Destekleme; özen gösterme
3. Standartlar İzlemeye konu olan alandaki normlara dayalı olarak uygulamanın kapsamını biçimini işlevini belirleyen kabullerdir. Bu çalışmada standartlar, şiddet gören ya da görme riski olan kadınlara ve beraberlerindeki çocuklara verilecek olan hizmetlerin içeriğine, hizmet verenlerin niteliğine ve hizmet verilen kurumsal yapıların işleyişine ilişkin standartlardır
4. Göstergeler Gösterge, bir sorumluluğun, normlara ve standartlara uygun olarak yerine getirilmesi düzeyini, geçerliliğini, verimliliğini ve değişimini gösteren karşılaştırılabilir bilgidir. Bu çalışmada yer alan göstergeler; (1)ŞÖNİM in kurulmasına ve işlemesine ilişkin yasal düzenlemelerin (2) ŞÖNİM bünyesinde gerçekleştirilen ve gerçekleştirilmesi hedeflenen tüm uygulamaların norm ve standartlara uygun olup olmadığını gösterir.
Psiko Sosyal Destek Barınma İle İlgili Yönlendirmeler; Geçici Maddi Destek Yönlendirmeleri; ş Ve Meslek Edindirmeye İlişkin Yönlendirmeler Bilinç Yükseltme Ve Güçlenme Çalışmaları Takip/İzleme ; Refakat; Şiddet Uygulayana Yönelik Çalışmalar Sağlık Yönlendirmelerine İlişkin Hizmetler; Hukuk Danışmanlığı ve Adli Kurum Yönlendirmelerine İlişkin Hizmetler Eğitim öğretime İlişkin Destekler ve Hizmetler; Araştırma, Geliştirme ve Koordinasyon Faaliyetleri; Çocuklara Yönelik Hizmetler; Çağrı Merkezi; Personele İlişkin Destekler Ve Hizmetler: Erişilebilirlik, Ulaşılabilirlik, Emniyet ve Güvenlik
Psiko-Sosyal Danışmanlık Destek Göstergeleri Kurum psiko-sosyal destek verme sorumluluğunu üstleniyor mu? Bu sorumluluğu yerine getirecek birim yapılaşmış mı? kurumsal düzenleme, yasa, yönetmelik, uygulama yönergesi var mı? Bu sorumluluğu yerine getirecek sayıda ve kapasitede personele ilişkin mevcut durum nedir? Danışanlar için sosyal hizmet modeli var mı? Sosyal hizmet modelinin nasıl hazırlanacağına ilişkin bir yönerge var mı? Günde en fazla kaç görüşme yapılabileceği gibi temel prensipler yönergeye içerilmiş mi? Sosyal hizmet modeli danışanın katılımıyla yapılıyor mu? Gizlilik politikası var mı? Gizlilik yönergesi var mı? Kayıtların gizliliğinin korunmasına ilişkin yönerge var mı? Ön görüşme standarda uygun olarak yapılıyor mu? Her ön görüşme uluslararası eğitim standartlara uygun nitelikleri olan uzmanlarca yapılıyor mu? Personel yeterli mi? Psiko-sosyal danışmanlık verilenlerin başvurulara oranı nedir? ŞÖNİM de danışanın acil temel ihtiyaçları karşılanıyor mu? Bunun için bir bütçe ayrılmış mı? Ön görüşme katılımcı mı? Standart bir ön görüşme formu var mı? Ön görüşmede danışmanların ve danışanların önerileri dikkate alınıyor mu? Norm Uygun standartlarda sağlık ve tedavi görme hakkı: CEDAW M. 12; Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı M. 35 Kötü muamele yasağı: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi M. 8; Fiziksel ve düşünsel bütünlüğe saygı: Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı M. 3; Özen gösterme: Kadına Yönelik Şiddetin Tasfiyesi Deklarasyonu M. 4(c); BM Özel Raportör özen gösterme standartları; Pekin Eylem Platformu para. 124/b Avrupa Konseyi Rec(2002)5; Ayrımcılık yasağı: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi M. 14, Protokol 12, M. 1; CEDAW; Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı M. 21 Özel hayata ve kişisel verilerin korunmasına saygı gösterme: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi M. 8; AB Temel Haklar Şartı M. 35 Yaşam hakkı: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi M. 1; İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, M. 3 Psiko-sosyal destek hizmeti hesap verebilir mi? Danışmanlık verilen kadınların sürecine ilişkin düzenli raporlama yapılıyor mu?!
Güvenlik, Ulaşılabilirlik, Erişilebilirlik, ve Erişilebilirliğe İlişkin Göstergeler ŞÖNİM kentin her yerinden ulaşılabilir mi? Ulaşılabilir yolcu taşıma zinciri analizi var mı? Ulaşılabilir yolcu taşıma zincirinin kadınların güvenliği bakımından analizi var mı? En yakın ve en uzak noktalardan ulaşım süresi nedir? ŞÖNİM güvenilir ve emniyette hissedilebilir bir mekân mı? Fiziksel mekân ŞÖNİM in işlevlerine ve ŞÖNİM taslak yönetmeliğine uygun şekilde yapılandırılmış mı? Binaların Yangından Korunması Yönetmeliğine uygun mu? Bina risk analizi var mı? Görüşme odası güvenli, temiz ve rahat mı? ŞÖNİM mekânının kullanıcısı olarak çalışanların ihtiyaçları dikkate alınıyor mu? Danışanların gizliliği sağlanıyor mu? Danışan kadınlara ilişkin bilgilerin gizliliğini sağlamak için danışmanlar ve diğer personelin bir gizlilik sözleşmesi var mı? İlişkide bulunulan ve iş birliği yapılan diğer kurumlarla ŞÖNİM arasında bir gizlilik sözleşmesi var mı? Çalışanların güvenliğini sağlamak için bir düzenleme var mı? Norm Eşitlik: CEDAW, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa Kentsel Şartı İnsan onuruna saygı: AB Temel Haklar Şartı Md. 1 İnsan Hakları Evrensel beyannamesi Md. 1 ŞÖNİM Taslak Yönetmeliği Binaların Yangından Korunması Yönetmeliği Ayrımcılık Yasağı: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi M. 14, Protokol 12, M. 1; CEDAW; Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı M. 21; BM Engelli Hakları Sözleşmesi M. 15,24; CEDAW 28 Sayılı Genel Tavsiye; İstanbul Sözleşmesi
Güvenlik, Ulaşılabilirlik, Erişilebilirlik, ve Erişilebilirliğe İ lişkin Göstergeler ŞÖNİM erişilebilir mi? 7/24 hizmet sunuluyor mu? Günün her saatinde ücretsiz ulaşım var mı? Engelli erişilebilirlik sertifikası var mı? Yaşlı, hamile, eşcinsel, yeni bebekli, sığınmacı/mülteci, okur-yazar olmayan, Türkçe konuşamayan, çatışma ortamından gelen kadınlar gibi özel ihtiyaç sahibi ve şiddete hassas grup kadınlar hizmet üretecek biçimde mekân düzenlemesi var mı? Ayrımcılık Karşıtı ve Fırsat Eşitliği politikası var mı? İşe alımlarda ve ŞÖNİM deki çalışmanın düzenlenmesinde ayrımcılık karşıtı ve fırsat eşitliği yönergesi var mı? Engelli, yaşlı, hamile, eşcinsel, yeni bebekli, sığınmacı/mülteci, okur-yazar olmayan, Türkçe konuşamayan, çatışma ortamından gelen kadınlar, seks işçisi gibi özel ihtiyaç sahibi ve şiddete hassas grup kadınlar için çalışma yönergesi ve personel eğitimi var mı? Bu gruplara yönelik olarak başka kurumlarla yapılan protokoller var mı? Yerelde yaygın olarak konuşulan dillerde hizmet sunabilen meslek elemanı var mı? Çevirmen var mı? Kaç defa çevirmen kullanıldı? İzleme yapılan dönem içinde yukarıda belirtilen hassas gruplar arasında yer alan ve özel ihtiyaçları olan kaç başvuru ile karşılaşıldı? Ne tür ihtiyaçlar ortaya çıktı ve bu ihtiyaçların giderilmesi için Kurumun kendi kapasitesi yeterli oldu mu? İhtiyaçlar nasıl karşılandı? Hangi yönlendirmeler yapıldı? Şiddetsiz iletişim meslek içi eğitim modülünde bulunuyor mu? Şiddetsiz iletişim model alınıp teşvik ediliyor mu?! Norm Eşitlik:CEDAW, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa Kentsel Şartı İ nsan onuruna saygı: AB Temel Haklar Şartı Md. 1 İnsan Hakları Evrensel beyannamesi Md. 1 ŞÖNİM Taslak Yönetmeliği Binaların Yangından Korunması Yönetmeliği Ayrımcılık Yasağı: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi M. 14, Protokol 12, M. 1; CEDAW; Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı M. 21; BM Engelli Hakları Sözleşmesi M. 15,24; CEDAW 28 Sayılı Genel Tavsiye; İstanbul Sözleşmesi Hükümetlerin şiddet gören kadınların ve çocuklarının şiddet görene sunulan destek hizmetlerine ilişkin bilgileri yaygınlaştırma taahhüdü, Pekin Eylem Platformu para. 125 Kötü muamele yasağı: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi M. 8 Sosyal refah hizmetlerden yararlanma hakkı: Avrupa Sosyal Şartı & Gözden geçirilmiş Şart M. 14
Bağımsız Normlara ve standartlara dayanan Deneyim aktarımına olanak sağlayacak Izleme-değerlendirme çalışmalarının Toplumsal cinsiyete dayalı ve kadına yönelik şiddetle mücadelede geliştirici bir etki yaratacağını düşünüyoruz ve umuyoruz.
TEŞEKKÜR EDERİZ Hazırlayan: Gökçe Bayrakçeken