İçindekiler BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Bölüm : Osmanlı Devleti nin Kuruluşu...5 2. Bölüm : Balkanlarda Osmanlı Fetihleri ve İskan Siyaseti... 9 3. Bölüm : Anadolu da Siyasi Birliği Sağlama Çalışmaları...15 4. Bölüm : Osmanlı Kültür ve Medeniyeti (1300 1453)...19 2. Ünite DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ 1. Bölüm : Fatih Sultan Mehmet Dönemi (1453-1481)...25 2. Bölüm : Osmanlılarda Yönetim, Askeri Teşkilat ve Eğitim...31 3. Bölüm : Avrupa daki Gelişmeler...41 4. Bölüm : I. Selim (Yavuz) Dönemi (1512-1520)...45 5. Bölüm : Osmanlı Devleti nde Ekonomik Gelişmeler ve Toplum Yapısı...48 6. Bölüm : Kanuni Sultan Süleyman Dönemi (1520-1566)...51 7. Bölüm : Osmanlı da Hukuk, Bilim, Teknoloji ve Sanat Alanlarındaki Gelişmeler...58 8. Bölüm : Reform Hareketleri...63 3. Ünite ARAYIŞ YILLARI (XVII. YÜZYIL) 1. Bölüm : XVII. Yüzyılda Asya ve Avrupa...67 2. Bölüm : Osmanlı - Avusturya, Osmanlı - İran İlişkileri, İç İsyanlar...................................... 70 3. Bölüm : Avrupa nın Gelişimine Seyirci Kalan Osmanlı...76 4. Bölüm : XVII. Yüzyıl Islahatları, Avrupa daki Gelişmeler...78 5. Bölüm : IV. Mehmet Dönemi (1648-1687)...82 4. Ünite XVIII. YÜZYILDA DEĞİŞİM VE DİPLOMASİ 1. Bölüm : Avrupa ve Osmanlı nın Genel Durumu, III. Ahmet Dönemi...85 2. Bölüm : Avrupa da Düşünce ve Ekonomi Alanındaki Gelişmeler Rusya nın Genişleme Politikası ve Osmanlı - Rus İlişkileri...91 3. Bölüm : ABD nin Kurulması ve Fransız İhtilali...96 4. Bölüm : III. Selim Dönemi (1789-1807), Osmanlı Devleti ndeki Değişim ve Islahatlar...99 5. Ünite EN UZUN YÜZYIL 1. Bölüm : II. Mahmut Dönemi Islahatları...103 2. Bölüm : II. Mahmut Dönemi Siyasi Olayları...106 3. Bölüm : Tanzimattan Meşrutiyete...113 4. Bölüm : Osmanlı Devleti nde Anayasal Düzene Geçiş ve Siyasi Gelişmeler...120 5. Bölüm : XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti ndeki Kültürel Gelişmeler...128 6. Bölüm : XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti ve Savaşlar...131
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Bölüm : Osmanlı Devleti nin Kuruluşu XIV. YÜZYIL BAŞLARINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA Bir devletin kurulup gelişmesinde kurulduğu yerin coğrafi konumu, siyasi durumu ve ekonomik faaliyetler önemli etkenlerdir. Osmanlı Devleti nin kuruluş ve gelişmesinin daha iyi anlaşılması için dönemin koşullarını bilmek gerekir. XIV. Yüzyılda Yakın Doğu da Durum (1256-1336) (1227-1502) (1250-1517) Cengiz Han ın torunu Hülagu tarafından kurulmuş, İran, Irak ve Anadolu ya egemen olmuştur. Osmanlı Devleti kurulduğu sırada iyice zayıflamıştı. Cengiz Han ın torunu Batu Han tarafından Karadeniz in kuzeyinde kurulmuştur. Rusların Karadeniz e inmelerini uzun süre engellemiştir. Timur un saldırıları ile parçalanmış yerinde, Kırım, Kazan, Astrahan gibi hanlıklar kurulmuştur. Eyyubi komutanlarından Aybek tarafından Mısır da kurulmuştur. Hicaz, Filistin, Lübnan, Suriye ve Güney Anadolu ya egemen olmuştur. Abbasi halifesini himaye ettiğinden dini ve siyasi, Baharat Yolu na egemen olduğundan ekonomik açıdan güç kazanmıştır. Osmanlı Devleti nin kurulduğu dönemde Anadolu ve Balkanlarda siyasi durum Osmanlı Devleti Kurulduğu Sırada Anadolu ve Balkanlarda Durum Türkiye Selçuklu Devleti ve Anadolu Türk Beylikleri Osman Bey 1299 da bağımsızlığını ilan ettiği tarihlerde Türkiye Selçuklu Devleti nin hiç bir siyasi gücü yoktu. Devletin son hükümdarı Kayseri de yaşıyordu. Onun 1308 de ölümü ile devletin siyasi varlığı da sona ermiştir. Avrupa Türkiye Selçuklu Devleti nin zayıflaması ile Anadolu da çok sayıda Türk beyliği kurulmuştu. Bu beylikler arasında çatışma ve rekabet yaşanmaktaydı. Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Avrupa da ve Kilisesi halâ çok etkindi. Bizans İmparatorluğu Fransa ve İngiltere Avrupa nın en Osmanlı Devleti kurulduğu sırada İstanbul, Trakya, Makedonya, Mora ve güçlü devletleriydi. İspanya, Venedik, Kocaeli Yarımadası ile Ege adalarının bir kısmına egemen durumdaydı. Anadolu da Türklerin, Balkanlarda ise Sırp ve Bulgarların baskısı altındaydı. Taht kavgaları ve iç karışıklıklar yüzünden iyice zayıflamıştı. 10. Sınıf Tarih Papa lık, Lehistan ve Kutsal Roma Germen İmparatorluğu diğer önemli güçlerdi. Kolay Öğrenme Kılavuzu 5
BEYLİKTEN DEVLETE Türkistan ve İran ı istila eden Moğolların yaptıkları yağma ve katliamlar bölgede yaşayan Türklerin bir kısmının Anadolu ya göç etmesine neden olmuştur. Bu durum 1243 te Anadolu ya giren Moğolların Doğu ve Orta Anadolu da yaptıkları yağma ve katlimalar Türklerin bir kısmının Batı Anadolu ya göç etmelerine neden olmuştur. Balkanlar Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Balkanlarda siyasi birlik yoktu. Bizans,,, ve Arnavut krallıkları, ve voyvodalıkları ile Bosna ve Hersek prenslikleri bölgedeki önemli siyasi güçlerdi. Siyasi nedenler ve mezhep anlaşmazlıkları yüzünden yaşanan savaşlar halkı canından bezdirmişti. Bu durum KAYILARIN ANADOLU YA GELİŞİ VE YERLEŞMESİ Osmanlı Devleti ni kuran boyu, Oğuzların kolundandır. Damgaları (sembol) ve dır. Moğolların Orta Asya yı istilası üzerine Anadolu ya göç eden Kayılar, I. Alâeddin Keykubat tarafından Ankara yakınlarındaki yöresine yerleştirildi. Kayılar, Ertuğrul Bey zamanında ü kışlık, i yazlık olarak kullanmaya başladılar. Beylikten Devlete Türkiye Selçuklu Devleti nden sonra kurulan Türk Beylikleri Anadolu da ortaya çıkan otorite boşluğunu doldurma mücadelesi vermişlerdir. Osmanlı Beyliği ise ilk başlarda bu mücadeleye karışmayarak Bizans a karşı gaza ve cihat politikası izlemiştir. Osmanlıların izlediği bu politika; Anadolu da dini ve ekonomik açıdan büyük nüfuzu bulunan Ahilerin desteğininin sağlanmasında, etkili olmuştur. İlk Osmanlı Fetihleri 1281 de Kayı Beyi olan Osman Bey 1298 de Yarhisar ve Bilecik i alarak beyliğin merkezini Bilecik e taşıdı. 1299 yılında da bağımsızlığını ilan etti. Koyunhisar Savaşı Osman Bey, Türk töresinde olan anlayışına dayanarak elde edilen yerleri kardeşi, oğulları ve silah arkadaşlarına dirlik olarak vermiştir. Osman Bey in güçlenmesinden endişelenen Bizans tekfurları Osman Bey e karşı birleştiler. Osman Bey, Bizans tekfurlarını 1302 yılında yapılan Koyunhisar Savaşı nda yendi. Bu savaş sonunda; 6 Kolay Öğrenme Kılavuzu
1. Bölüm : Osmanlı Devleti nin Kuruluşu Bursa nın Fethi (1326) Osman Bey, 1316 dan itibaren Bursa yı kuşattı. 1324 ten itibaren beyliği yönetmeye başlayan Orhan Bey 1326 da Bursa yı fethetti. Bursa nın alınması ile; Önemli bir ipek üretim merkezi Osmanlılara geçti. Maltepe (Palekanon) Savaşı (1329) Bursa dan sonra İznik ve İzmit üzerinde baskı kuran Osmanlıların İstanbul Boğazı na kadar yaklaşması üzerine Bizans imparatoru harekete geçti. Ancak Maltepe Savaşı nda Orhan Bey e yenildi. Bu savaştan sonra; İznik, Bizans a karşı yapılacak seferlerde askerî üs olarak kullanmak amacıyla merkez yapıldı. Karesi Beyliği nin Osmanlı Devleti ne Katılması (1345) İznik i fetheden Orhan Bey, isteyenlerin şehirden ayrılabileceğini, isteyenlerin de cizye (baş vergisi) ödemek şartıyla, kendi inanç, âdet ve törelerini aynen koruyup yaşamlarını sürdürebileceklerini bildirdi. Orhan Bey İznik te ilk Osmanlı medresesini açmış, medresenin başına yi tayin etmiştir. Orhan Bey, iç karışıklıklar ve taht kavgaları yüzünden zor durumda bulunan Karesioğulları Beyliği ni 1345 te Osmanlı topraklarına katmıştır. Karesioğulları Beyliği nin alınması ile, Güney Marmara kıyılarının tamamında Osmanlı egemenliği kuruldu. Osmanlı Devleti nin Kısa Zamanda Büyümesini Sağlayan Etkenler Anadolu ve Balkanlarda siyasi birliğin olmaması 10. Sınıf Tarih Kolay Öğrenme Kılavuzu 7
Bilgimi Ölçüyorum Örnek.. 1 Osmanlı Beyliği nin kısa sürede gelişmesinde Bizans İmparatorluğu nun aşağıdaki durumlarından hangisinin etkili olduğu savunulamaz? Çözüm A) Sanatçıların din ve imparatorluk için çalışması B) Din ve mezhep anlaşmazlıklarının sık yaşanması C) Tekfurların kendi başlarına hareket etmesi D) Halka ağır vergiler yüklenmesi E) Taht kavgalarının yaşanması (2011 YGS) Aktivite.. 1 Aþaðýda verilen cümlelerdeki boþluklarý uygun þekilde doldurunuz. 1. Osmanlı Devleti ni kuranlar Oğuzların koluna bağlı boyundandır. Aktivite.. 2 Aþaðýda verilen bilgileri doðru (D) veya yanlýþ (Y) olarak iþaretleyiniz. 1. Koyunhisar Savaşı ndan sonra Bizans ın elin- 2. Moğol istilası sırasında Anadolu ya gelen Kayılar, Türkiye Selçuklu sultanı I. Alâeddin Keykubat tarafından Ankara yakınlarındaki yöresine yerleştirilmiştir. deki Bursa üç taraftan kuşatılmıştır. 2. Maltepe Savaşı Osmanlılarla Bizans arasında yapılan ilk savaştır. 3. Türkistan ve İran ı istila etmesi Anadolu nun Türkleşmesinde etkili olmuştur 3. Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Anadolu daki en güçlü beylik Karamanoğullarıdır. 4. Osmanlıların Anadolu Türk birliğini sağlama yolundaki ilk adımı Beyliği nin alınmasıdır. 5. Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Avrupa nın en güçlü devletleri ve idi. 6. Maltepe Savaşı nın kazanılması v e in fethini kolaylaştırmıştır. 7. Beyliği nin alınması, Osmanlıların Rumeli ye geçmesini kolaylaştırmıştır. 4. Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Suriye, Mısır ve Hicaz İlhanlıların elindedir. 5. Maltepe Savaşı ndan sonra Bizans ın Anadolu daki topraklarını savunma gücü kalmamıştır. 6. Bursa nın fethi I. Murat zamanında gerçekleştirilmiştir. 7. Osmanlı Beyliği nin kurulmasını sağlayan etkenlerden biri de güçlü bir donanmaya sahip olmasıdır. 8. Osman Bey, da bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı Devleti ni resmen kurmuştur. 8. Bursa nın fethedilmesi ile Osmanlı Devleti ekonomik açıdan önemli bir merkeze sahip olmuştur. Aktivite.. 3 Aþaðýda verilen Osmanlı hükümdarları ile dönemlerindeki gelişmeleri eşleştiriniz. Osmanlı Beyliği nin merkezi Bilecik e taşındı. Osman Bey Orhan Bey Osmanlı Devleti önemli bir deniz gücüne sahip oldu. Osmanlı Beyliği nin başketi Bilecik ten Bursa ya taşındı. İznik ve İzmit Osmanlı topraklarına katıldı. Bizanslılarla ilk önemli savaş yapıldı. Bizans ın Anadolu topraklarının fethi büyük ölçüde tamamlandı. 8 Kolay Öğrenme Kılavuzu
2. Bölüm Balkanlarda Osmanlı Fetihleri ve İskan Siyaseti BALKANLARDAKİ FETİHLER Çimpe Kalesi nin Alınması (1353) Bizans ta imparator olmak isteyen Kantakuzen Orhan Bey den aldığı yardımlara karşılık Gelibolu Yarımadası nda Çimpe Kalesi ni Osmanlılara üs olarak verdi. Böylece Osmanlılar Rumeli ye geçmiş oldu (1353). Bu durum Orhan Bey in Rumeli ye geçmek için göstergesidir. Orhan Bey n Rumeli deki kuvvetlerin başına tayin ettiği oğlu Süleyman Paşa, Gelibolu dan sonra Tekirdağ ve Lüleburgaz ı fethederek Bizans ın Batılı devletlerle kara bağlantısını kesmeye çalıştı. Sazlıdere Savaşı ve Edirne nin Fethi (1363) Savaşın Nedenleri Savaşın sonuçları Bizanslılar- la Bulgarların birleşerek Osmanlıları Rumeli den atmak istemesi Edirne, Filibe ve Gümülcine kolayca fethedildi (1363). I. Murat, devlet merkezini Bursa dan Edirne ye taşımıştır. Bu yolla Rumeli deki fetihleri hızlandırmayı amaçlamıştır. Edirne nin başkent yapılması istendiğinin göstergesidir. Sırp Sındığı Savaşı (1364) Savaşın Nedenleri Savaşın sonuçları Balkan devletlerinin papanın da kışkırtması ile bir Haçlı ittifakı kurup Osmanlıları Balkanlardan atmak istemeleri 10. Sınıf Tarih Kolay Öğrenme Kılavuzu 9
BEYLİKTEN DEVLETE Çözüm Örnek.. 2 1363 yılında yapılan Sırpsındığı Savaşı nın Osmanlı tarihindeki önemi aşağıdakilerden hangisidir? A) İzmit in Osmanlı egemenliğine alınması B) Edirne nin fethine ortam hazırlaması C) İlk Osmanlı-Haçlı savaşı olması D) Osmanlı Devleti nin Rumeli ye geçişini hızlandırması E) Bizans Devleti nin vergiye bağlanması (2013 - LYS - 4) Çirmen Savaşı (1371) Savaşın Nedenleri Savaşın Sonuçları Sırpların, 1364 teki Sırp Sındığı Savaşı nın intikamını almak istemeleri Makedonya nın fethi kolaylaştı. I. Kosova Savaşı (1389) Haçlıların harekete geçtiğini öğrenen I. Murat Çandarlı Halil Hayrettin Paşa, kumandasında gönderdiği bir ordu ile Bulgar Krallığı nı savaş dışı bıraktı. Böylece; Haçlılar çok önemli bir müttefikten yoksun kalmışlardır. Savaşın Nedenleri Savaşın Sonuçları Osmanlıların Çirmen Savaşı ndan sonra Balkanlarda hızla ilerlemesi Balkanlarda fetihler hızlanmış, Tuna Nehri ne kadar olan Balkan toprakları Osmanlıların eline geçmiştir. I. Murat tan sonra tahta geçen Yıldırım Bayezid ilk önce Eflak seferine çıkarak burayı Osmanlı Devleti ne bağladı. Osmanlı akıncıları Macar kralı Sigismund u yenilgiye uğratıldı. Karadağ ve Arnavutluk a Osmanlı üstünlüğü kabul ettirildi. 10 Kolay Öğrenme Kılavuzu
2. Bölüm : Balkanlarda Osmanlı Fetihleri ve İskan Siyaseti İstanbul un Kuşatılması Yıldırım Bayezid hükümdarlığı döneminde İstanbul u dört defa kuşatmıştır. Bu kuşatmaların başlıca nedenleri şunlardı: Bizans ın Osmanlı Devleti ne karşı Avrupa devletlerini kışkırtması ve ve Haçlı saldırılarına neden olması 1391 te ki ilk kuşatma Macar saldırıları yüzünden, 1395 teki ikinci kuşatma Niğbolu Savaşı yüzünden, 1396 daki üçüncü kuşatma Anadolu ve Rumeli de çıkan karışıklıklar yüzünden başarılı olmamıştır. Yıldırım Bayezid, Karadeniz den gelebilecek yardımları önlemek için nı yaptırmıştır. 1400 de başlayan dördüncü kuşatma Timur un Anadolu ya girmesi ile kaldırılmıştır. Bu son kuşatma kaldırılırken Bizans ile Osmanlı Devleti nin istediği şartlarda bir antlaşma yapılmıştır. Osmanlı - Bizans Antlaşması na göre; İstanbul da bir Türk mahallesi kurulacak ve bir cami yapılacaktı. Niğbolu Savaşı (1396) Papa nın girişimleri ile Macar kralının önderliğinde bir Haçlı ordusu kuruldu. Orduya Balkanlı uluslar ve Macarların yanında Alman, Fransız, İngiliz ve diğer Avrupa ülkelerinden askerler katıldı. Savaşın Nedenleri Yıldırım Bayezid in Bulgar Krallığını ortadan kaldırması Savaşın Sonuçları Bulgaristan Osmanlı topraklarına katıldı, Eflak ve Boğdan Osmanlı üstünlüğünü tanıdı. Abbasi halifesi Niğbolu Savaşı nın kazanan Yıldırım Bayezid e (Anadolu nun sultanı) unvanını vermiştir. Bu durum; Osmanlıların çalışmalarını meşrulaştırmıştır. Osmanlı Devleti nin artırmıştır. 10. Sınıf Tarih Kolay Öğrenme Kılavuzu 11
BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI DEVLETİ NİN BALKANLARDAKİ İSKAN SİYASETİ TANIM İskan Politikası: Osmanlı Devleti nin kalıcı egemenlik kurmak amacıyla fethettiği yerlere Türk nüfus yerleştirme siyasetidir. İskan siyaseti ilk olarak Orhan Bey döneminde Balıkesir dolaylarından bazı Türkmenlerin Gelibolu bölgesine yerleştirilmesi ile başlamıştır. Uygulama iki yüz yıl kadar devam etmiştir. İskan faaliyetlerine çeşitli tarikatlara mensup olan şeyh, derviş, baba gibi unvan ve sıfatlarla anılan kişiler öncülük etmiştir. İskân Siyasetinin Amaçları İskân Siyasetinin Sonuçları Fethedilen yerleri Türkleştirerek elde tutulmasını kolaylaştırmak Fetihler hızlanmış, ele geçirilen yerlerin elde tutulması kolaylaşmıştır. İskân Siyasetinin Önemli Özellikleri Göçebe Türkmenlerden bir kısmının yerleşik hayata geçirilmesi, yerleşiklerle çatışmaları azalttığından iç güvenliğin korunmasına katkı sağlamıştır. 12 Kolay Öğrenme Kılavuzu
BEYLİKTEN DEVLETE Bilgimi Ölçüyorum Örnek.. 3 Osmanlı Devleti, Rumeli ye geçmesiyle birlikte ele geçirdiği topraklara Anadolu nun çeşitli yerleşim yerlerinden önemli miktarda Türk nüfusu yerleştirmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden olduğu savunulabilir? Çözüm A) Avrupalı devletlerle ilişkilerin gelişmesine B) Osmanlı egemenliğinin Balkanlarda giderek güçlenmesine C) Anadolu da Celâli İsyanlarının çıkmasına D) Osmanlı Devleti ndeki Türk nüfusunun azalmasına E) Balkan devletlerinin siyasi ayrıcalıklar kazanmasına (2013 YGS) Aktivite.. 4 Aþaðýda verilen bilgileri doðru (D) veya yanlýþ (Y) olarak iþaretleyiniz. 1. 1400 de yapılan Osmanlı - Bizans Antlaşması ile İstanbul da bir Türk mahallesinin kurulması ve bir cami yapılması kararlaştırılmıştır. 2. I. Murat ın Edirne yi başkent yapması, Balkanlarda kalıcı egemenlik kurmak istediğinin göstergesidir. 3. Yıldırım Bayezid 1396 da başlattığı İstanbul kuşatması sırasında Karadeniz den gelebilecek yardımları önlemek için Rumeli Hisarı nı yaptırmıştır. 4. İskan siyaseti ilk olarak Osman Bey döneminde başlatılmıştır 5. Yıldırım Bayezid in İstanbul u kuşatması ve Bizans ın Avrupa dan yardım istemesi Niğbolu Savaşı na neden olmuştur. 6. Yıldırım Bayezid döneminde kazanılan ilk önemli savaş I. Kosova Savaşı dır. Aktivite.. 5 Aþaðýda verilen cümlelerdeki boþluklarý uygun þekilde doldurunuz. 1. Savaşı Osmanlı Devleti nin Haçlılarla yaptığı ilk savaştır. 2. Savaşı ndan sonra Tuna nın güneyinde Osmanlılara karşı koyabilecek önemli bir güç kalmamıştır. 3. Varna Zaferinin kazanılmasından sonra savaş alanını gezen yaralı bir Sırp tarafından şehit edilmiştir (1389). 4. Abbasi halifesi Niğbolu Savaşı nın kazanan Yıldırım Bayezid e unvanını vermiştir. 5. Osmanlı Devleti nin kalıcı egemenlik kurmak amacıyla fethettiği yerlere Türk nüfus yerleştirme uygulamasına denilmiştir. 6. Savaşı nın kazanılması ve Edirne nin fethi ile Bizans ın, Balkanlarla kara bağlantısı kesilmiştir. 7. I. Murat Osmanlı Devleti nin 3. padişahıdır. 7. Osmanlı Devleti nin Rumeli de ele geçirdiği ilk toprak parçası dir. Aktivite.. 6 SAVAŞ SONUÇ Avrupalılar, Osmanlılara karşı bir süre Haçlı saldırısı düzenleyememiştir. Aktivite.. 7 Osmanlı Devleti nin Rumeli de uyguladığı iskan siyasetinin amaçlarından üç tanesini yazınız? 1. Edirne, Filibe ve Gümülcine kolayca fethedilmiştir. 2. Bulgar kralı, Makedonya daki Sırp prensleri ve Bizans imparatoru Osmanlı üstünlüğünü tanımıştır. 3. Trakya nın fethi tamamlanmış, Edirne nin güvenliği sağlanmıştır. 10. Sınıf Tarih Kolay Öğrenme Kılavuzu 13
BEYLİKTEN DEVLETE 14 Kolay Öğrenme Kılavuzu
3. Bölüm Anadolu da Siyasi Birliği Sağlama Çalışmaları ANADOLU DA SİYASİ BİRLİĞİ SAĞLAMA ÇALIŞMALARI Osmanlıların Anadolu da Türk Siyasi Birliğini Sağlamasının Nedenleri Osmanlı Devleti Balkanlarda mücadele ederken zaman zaman Anadolu beyliklerinin Osmanlı topraklarına saldırması Anadolu beyliklerinin, Osmanlılara karşı Bizans ile ittifak yapmaları Türk birliği sağlarken barışçı bir politika izlemiştir. Taht kavgalarından Beyliği nin alın- yararlanma, evlilik yoluyla toprak topraklarının bir kıs- kazanma, miras bıraktırma ve sa- topraklarının bir kısmı da parayla Osman- tın alma bu yollardan bazılarıdır. Bu Anadolu da Türk birliğini kurma çalışmaları masıyla başladı. I. Murat döneminde mı çeyiz yoluyla, Orhan Bey ve I. Murat Anadolu da lı Devleti ne katıldı. politika ile Türkmen halkın gönlünün Yıldırım Bayezid döneminde Anadolu Türk birliği büyük ölçüde sağlandı. kazanılması amaçlanmıştır. Yıldırım Bayezid Anadolu beyleri- Anadolu Beyliklerinin Osmanlı Devleti ne Katılmasının Sonuçları Osmanlı sınırları doğuda Fırat Nehri ne kadar genişledi, Anadolu da Türk ne karşı daha sert davranmıştır. Bu nedenle birliği büyük ölçüde sağlandı. Osmanlı Devleti,, etkili olmuşlardır. Devletleri ile komşu oldu. Osmanlı - Memlük ve Osmanlı - Timur ilişkileri bozuldu. Ankara Savaşı (1402) 1401 de Anadolu ya girerek Sivas ve çevresini yağmalayan Timur, 1402 de Ankara Kalesi ni kuşattı. Tam bu sırada Yıldırım Bayezid de Ankara yakınlarına geldi. Çubuk Ovası nda yapılan savaşı Timur kazandı. Yıldırım Bayezit; Germiyan,,, ve beyliklerini Osmanlı topraklarına katmıştır. Karamanoğullarından Karaman, Niğde ve Aksaray ı, Savaşın Nedenleri Savaşın Sonuçları Dulkadiroğulları ndan Malatya ve Elbistan ı almıştır. Kadı Burhanettin in ölümünden sonra Sivas dolaylarını da Os- Topraklarını kaybeden Anadolu beylerinin Timur a sığına- Timur, Anadolu Türk beylerine eski top- manlı topraklarına katmıştır. raklarını geri verdi. Böylece Anadolu da Türk siyasi birliği bozuldu. rak onu kışkırtmaları 10. Sınıf Tarih Kolay Öğrenme Kılavuzu 15
BEYLİKTEN DEVLETE Yıldırım ın, Timur dan kaçan Bağdat ve Karakoyunlu hükümdarlarını koruması Timur, Osmanlı ülkesini Yıldırım ın oğulları arasında böldü. Bu durum Yıldırım ın oğulları arasında 11 yıl süren Fetret Devri nin başlamasına yol açtı. Fetret Devri (1402-1413) Fetret Devrinde Balkanlarda yaşayan Hristiyan halkların Osmanlı Devleti nden ayrılma yönünde ciddi bir girişimi olmamıştır. Bu durumun en önemli nedeni Osmanlıların; Timur un çekilmesinden sonra Yıldırımın oğulları arasında taht kavgaları başladı. Taht kavgalarının yaşandığı ve hükümdarsız geçen 11 yıllık bu döneme Fetret Devri denilmiştir. Taht kavgaları nin 1413 te Edirne de hükümdar olmasına kadar sürdü. Fetret Devri nin sonuçları; Anadolu da büyük toprak kayıpları oldu. Şeyh Bedrettin İsyanı Osmanlı Devleti nde Musa Çelebi nin kazaskerliğini yapmış olan Şeyh Bedrettin, Fetret Devrinin getirdiği karışıklıklardan faydalanarak kendi düşüncelerini yaymaya başladı. Ancak düşünceleri Osmanlı Devleti ndeki İslam anlayışına tersti. Müritlerinin ve Manisa da, kendisinin de de başlattığı ayaklanmalar bastırıldı (1420). Şeyh Bedreddin İsyanı; Osmanlı Devletinde çıkan ve nitelikli ilk isyan hareketidir. Hanedan Üyelerinin Çıkardığı İsyanlar Yıldırım ın oğullarından Mustafa Çelebi, Timur tarafından Semerkant a götürülmüştü. Timur un ölümü ile serbest kalan Mustafa, Bizans ın desteği ile Çelebi Mehmet ve II. Murat zamanında isyan etmiş ancak başarılı olamamıştır. II. Murat ın İstanbul u kuşatması üzerine Bizans II. Murat ın kardeşi küçük Mustafa yı ayaklandırmıştır. 16 Kolay Öğrenme Kılavuzu
3. Bölüm : Anadolu da Siyasi Birliği Sağlama Çalışmaları BALKANLARDA OSMANLI HAKİMİYETİNİN GÜÇLENMESİ İlk Osmanlı - Venedik Deniz Savaşı (1416) Vendiklilerin Osmanlı ticaret gemilerine zarar vermesi sonucunda Gelibolu açıklarında Osmanlılarla Venedikliler arasında ilk deniz savaşı yapılmıştır (1415). Osmanlı donanması savaşı kaybetmiştir. Bu savaş; Balkanlarda Osmanlı Üstünlüğünün Yeniden Kurulması Çelebi Mehmet, Erdel, Macaristan, Mora ve Arnavutluk üzerine akınlar yaptırmış, Eflâk ve Bosna da Osmanlı egemenliğini kurmuştur. II. Murat Venediklilerle uzun süren savaşlara girmiş, Macarlar üzerine seferler yapmıştır. Böylece Ankara Savaşı dan sonra sarsılan Balkanlarda Osmanlı üstünlüğü büyük ölçüde yeniden sağlandı. Edirne - Segedin Antlaşması (1444) Osmanlı ordularının Haçlılar karşısında ard arda yenilgiler alması ve Karamanoğullarının Anadolu dan saldırıya geçmesi üzerine II. Murat Macarlarla Edirne - Segedin Antlaşması nı yaptı (1444). Antlaşmaya göre; Tuna nehri iki taraf arasında sınır olacaktı. II. Murat, Edirne - Segedin Antlaşması ndan sonra Karamanoğulları üzerine bir sefer yaptı. Seferden sonra tahtı oğlu II. Mehmet e bıraktı. Varna Savaşı (1444) Haçlıların yeniden saldırıya geçmesi üzere devlet büyükleri II. Murat ın ordunun başına geçmesini istediler. Bu çağrıyı kabul eden II. Murat Haçlıları Varna Savaşı nda mağlup etti. Savaşın Nedenleri Savaşın Sonuçları Haçlıların küçük yaşta birinin Osmanlı tahtına çıkmasından yararlanmak istemeleri 10. Sınıf Tarih Kolay Öğrenme Kılavuzu 17
Bilgimi Ölçüyorum II. Kosova Savaşı (1448) Varna yenilgisinin intikamını almak isteyen Haçlılar, Macarların öncülüğünde birleşerek bir kez daha saldırıya geçtiler. Savaşın Nedenleri Savaşın Sonuçları Arnavutluktaki İskender Bey isyanından yararlanarak Osmanlılara darbe vurmak Balkanlarda Osmanlı ilerleyişini engelleyecek önemli bir güç kalmadı. Aktivite.. 8 Aþaðýda verilen bilgileri doðru (D) veya yanlýþ (Y) olarak iþaretleyiniz. 1. II. Kosova Savaşı ndan sonra Haçlılar Osmanlılar karşısında tamamen savunmaya geçmişlerdir. 2. Varna Savaşı dan sonra Osmanlılarla Macarlar arasında Edirne - Segedin Antlaşması yapılmıştır. 3. Osmanlı Devleti Ankara Savaşı ndan sonra Balkanlarda büyük topraklar kaybetmiştir. 4. Yıldırım Bayazıt ın tahta geçmesi ile Fetret Devri sona ermiştir. 5. II. Murat ın tahtı 12 yaşında olan oğlu II. Mehmet e bırakması Haçlıların Edirne - Segedin Antlaşması nı bozmalarına yol açmıştır. Aktivite.. 9 Aþaðýda verilen cümlelerdeki boþluklarý uygun þekilde doldurunuz. 1. Osmanlıların egemenliklerine son verdiği Anadolu Türk beylerinin Timur a sığınarak onu Osmanlılara karşı kışkırtmaları na neden olmuştur. 2. Ankara Savaşı ndan sonra Osmanlı Devleti nde taht kavgalarının yaşandığı ve hükümdarsız geçen 11 yıllık döneme denilmiştir. 3. 1444 yılında Osmanlı Devleti ile Macar Krallığı arasında Antlaşması yapılmıştır. 4. Osmanlı Devleti ilk önemli deniz savaşını 1416 da yapmıştır. 5. Osmanlı ülkesinde çıkan dinî ve siyasi nitelikli ilk isyandır. 6. Osmanlılar, I. Murat döneminde Germiyanoğullarından çeyiz yoluyla, Hamitoğullarından parayla toprak almıştır. 6. II. Kosova Savaşı nın en önemli nedeni Haçlıların Savaşı nın intikamını almak istemeleridir. Aktivite.. 10 SAVAŞ SONUÇ Anadolu da Türk siyasi birliği bozulmuştur. Aktivite.. 11 Osmanlı Devleti nin 1444 te Macarlarla yaptığı Edirne Segedin Antlaşması nın maddelerini yazınız? Tuna nehri iki taraf arasında sınır olacaktı. Bu savaş sonunda Osmanlıların Ankara Savaşı ile Balkanlarda sarsılan üstünlüğü yeniden sağlanmıştır. Haçlıların Varna Savaşı nın intikamını almak istemeleri bu savaşın en önemli nedenidir. 18 Kolay Öğrenme Kılavuzu
4. Bölüm Osmanlı Kültür ve Medeniyeti (1300 1453) OSMANLI KÜLTÜR ve MEDENİYETİ OSMANLI DA DEVLET ANLAYIŞI Osmanlı Devleti nde hükümdarlık anlayışının kaynağı İslam hukuku ve eski Türk gelenekleriydi. İslam hukukuna göre; hükümdar Allah ın yeryüzündeki vekili olarak insanları adaletle yönetmekle görevliydi. Türk geleneklerine göre; yönetme yetkisi Tanrı tarafından hükümdara verilirdi. Buna denirdi. kan yoluyla babadan oğula geçtiğinden hanedan üyesi bütün erkeklerin hükümdarlık hakkı vardı. anlayışının ye- anlayışını ge- ve amaçlanmıştır. İlk kez I. Murat, rine tirmiştir. Bu yolla; Hükümdar, ülkeyi (dinî) ve (geleneksel) kurallara göre yönetirdi. Padişahın başlıca görevleri şunlardı: Ülke sınırlarını ve halkı korumak, ordunun başında sefere çıkmak Osmanlı hükümdarlarından Osman ve Orhan Bey; bey ve unvanlarını kullanırken I. Murat ve sonrasındakiler Hüdavendigar,,, gibi unvanlar kullanmışlardır. Osmanlı halkının devlete karşı görevleri şunlardı: Kanunlara uymak ve padişahın emirlerini yerine getirmek OSMANLI DEVLET TEŞKİLATI Osmanlı Devleti nin yönetim şekli. Yasama, yürütme ve yargı yetkileri hükümdara aitti. Osmanlılar yönetim, askerlik, hukuk, eğitim gibi alanlarda kendilerinden önceki Türk ve İslam devletlerini örnek almışlardır. Merkez Teşkilatı Osmanlı Devleti nin en önemli merkezî yönetim organı tarafından kurulan Divanıhümayun idi. Divanıhümayun un iki temel görevi vardı; 1.,,, eğitim gibi devlet işlerini görüşüp bir karara varmak 2. 10. Sınıf Tarih Kolay Öğrenme Kılavuzu 19
BEYLİKTEN DEVLETE Padişah DİVANIHÜMAYUN ÜYELERİ Taşra Teşkilatı I. Murat döneminde Beylerbeyliği kurularak ülke yönetim birimlerine ayrıldı. Yıldırım Bayezid zamanında ise Beylerbeyliği kuruldu. Osmanlı Devleti nde Yönetim Birimleri (Büyükten Küçüğe) Beylerbeylik Osmanlı Ordusu Osmanlı Devleti nin ilk yıllarında atlı aşiret kuvvetleri, alperenler ve gazi akıncılar askerî gücü oluşturmaktaydı. Özellikle uzun süren kale kuşatmaları bu kuvvetlerin yetersizliğini ortaya koyduğundan devamlı savaşa hazır bir ordunun kurulmasına karar verildi. Osmanlı Devleti nin ilk daimi, düzenli ve maaşlı ordusu tarafından kurulan Yaya ve Müsellem birlikleridir. zamanında Kapıkulu ordusunun temelleri atılmıştır. KURULUŞ DÖNEMİNDE OSMANLI ORDUSU Pençik Sistemi: Osmanlı Devleti nde asker ihtiyacının artması üzerine 1363 te Pençik Kanunu çıkarılmıştır. Kanuna göre, Bunlar Kapıkulu ocaklarına alınmak üzere yetiştirilecekti. Devşirme Sistemi: Ankara Savaşı ndan sonra fetihlerin durması ile esir elde edilemez oldu. Bu nedenle Devşirme Kanunu çıkarılarak kararlaştırılmıştır. Pençik ve Devşirme sistemi ile alınanlar; için belli bir süre bir Türk ailenin yanına verilmiştir. Kapıkulu Askerleri Kapıkulu Piyadeleri Acemi Ocağı Kara Kuvvetleri Kapıkulu Ocakları Kapıkulu ordusunun temelleri I. Murat Dönemi nde atılmış, piyadeler ve süvariler olarak ikiye ayrılmıştır. Kapıkulu Piyadeleri Kapıkulu Süvarileri Silahtarlar Eyalet Askerleri Tımarlı Sipahiler Acemi Ocağı: Kapıkulu Ocaklarına asker yetiştirmek amacıyla kurulmuştur. Ocağın insan kaynağı önce sistemi ile daha sonra da sistemi ile karşılanmıştır. Kapıkulu Ocakları içinde en kalabalık ve tanınmış ocaktı. Üç ayda bir ulufe denilen maaş alırlardı. Padişahlar, Yeniçeriler sayesinde Deniz Kuvvetleri (Donanma) 20 Kolay Öğrenme Kılavuzu