ÝÇÝNDEKÝLER 1. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ... 10 Eþ Anlamlý (Anlamdaþ) Kelimeler... 10 Karþýt (Zýt) Anlamalý Kelimeler...11 Eþ Sesli (Sesteþ) Kelimeler...12 Anlamlý ve Kurallý Cümle Oluþturma...13 Neden (Sebep)-Sonuç Ýliþkisi...15 Atasözleri...16 Karakter (Kiþilik) Özellikleri...18 Konu...19 Ana Düþünce (Ana Fikir)...20 Yardýmcý Düþünceler...22 Baþlýk...23 Ölçme ve Deðerlendirme...24 Kazaným Deðerlendirme Testi-1...28 Kazaným Deðerlendirme Testi-2...30 Kazaným Deðerlendirme Testi-3...32 BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ... 34 Kiþi Adlarýnýn Yazýlýþý... 34 Nokta...35 Ölçme ve Deðerlendirme...36 Kazaným Deðerlendirme Testi-4...38 Tema Deðerlendirme Testi-1...40 2. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ... 44 Gerçek Anlam... 44 Mecaz Anlam...45 Terim Anlam...45 Ad (Ýsim)...46 Öznellik-Nesnellik...47 Gerçek-Hayal Ürünü...48 Cümlede Ýþi Yapaný Bulma...48 Cümlede Anlamý Farklýlaþtýran Kelimeler...49 Özdeyiþ...50 Giriþ, Geliþme ve Sonuç...51 Cümleden Anlamlý Paragraf Yapma...52 Hikâye Haritasý...53 Kýnalý Mehmet...53 Ölçme ve Deðerlendirme...54 Kazaným Deðerlendirme Testi-1...58 Kazaným Deðerlendirme Testi-2...60 BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ... 62 Virgül... 62 Kesme Ýþareti...63 Not Alma...63 Kurum, Kuruluþ, Kurul Adlarýnýn Yazýlýþý...64 Savaþ, Devir, Çað Adlarýnýn Yazýlýþý...64 Ölçme ve Deðerlendirme...65 Kazaným Deðerlendirme Testi-3...66 Tema Deðerlendirme Testi-2...68 Genel Tekrar Testi-1...71
3. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ... 76 Deyimler... 76 Varlýðý Niteleyen Kelimeler...77 Yüzler ve Ýfade Ettikleri...78 Kiþileþtirme...79 Betimleme...79 Duygusal-Abartý Cümleleri...80 Destekleme ve Açýklama Bildiren Ýfadeler...80 Þiirde Ana Duygu...81 Þiirde Anlatýlaný Bulma ve Baþlýk...82 Tablo Okuma...82 Parçadaki Kiþi Özellikleri...83 5N 1K...83 Ölçme ve Deðerlendirme...84 Kazaným Deðerlendirme Testi-1...88 Kazaným Deðerlendirme Testi-2...90 BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ... 92 Hayvan Adlarýnýn Yazýlýþý... 92 Dil Adlarýnýn Yazýlýþý...92 Hâl Ekleri...93 Adres Yazma...94 Ýmza Atma...94 Kýsa Çizgi...94 Ölçme ve Deðerlendirme...95 Kazaným Deðerlendirme Testi-3...96 Tema Deðerlendirme Testi-3...98 Genel Tekrar Testi-2...101 4. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ... 106 Ýsmin Yerine Kullanýlan Kelimeler... 106 Tahmin, Olasýlýk, Ýhtimal Cümleleri...107 Birbiriyle Anlamca Çeliþen Cümleler...108 Paragrafý Bölme...109 Gazete Haber Baþlýklarý...110 Grafik Okuma...110 Ölçme ve Deðerlendirme...111 Kazaným Deðerlendirme Testi-1...112 Kazaným Deðerlendirme Testi-2...114 BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ... 116 Anlatým Bozukluklarý-1... 116 Anlatým Bozukluklarý-2... 117 Yapým Ekleri...118 Büyük Harflerin Kullanýldýðý Yerler...119 Günlük Yazma...119 Soru Ýþareti...119 Ölçme ve Deðerlendirme...120 Kazaným Deðerlendirme Testi-3...121 Tema Deðerlendirme Testi-4...123 Genel Tekrar Testi-3...126 5. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ... 130 Kelimeleri ve Cümleleri Birbirine Baðlayan Sözcükler... 130 Benzerlik-Farklýlýk...131 Karþýlaþtýrma Cümleleri...132 Ön Yargý (Peþin Hüküm) Cümleleri...133 Anlatýmýn Akýþýný Bozan Cümleler...133 Ölçme ve Deðerlendirme...134 Kazaným Deðerlendirme Testi-1...136
5. TEMA BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ... 138 Soru Eki mý, mi, mu, mü nün Yazýlýþý...138 Gezegen Adlarýnýn Yazýlýþý...139 Ýki Nokta (:)...140 Týrnak Ýþareti ( )...140 Ölçme ve Deðerlendirme...141 Kazaným Deðerlendirme Testi-2...142 Tema Deðerlendirme Testi-5...144 Genel Tekrar Testi-4...147 6. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ... 152 Fiil (Eylem)...152 Cümle Ögeleri...153 Taným Cümlesi...154 Soru Cümlesi...155 Önemli Olaný Belirtirken Kullandýðýmýz Kelimeler...155 Ölçme ve Deðerlendirme...156 Kazaným Deðerlendirme Testi-1...158 BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ... 160 de, da nýn Yazýlýþý... 160 Hece Düþmesi (Ünlü Düþmesi)...161 Ünlem Ýþareti (!)...161 Sýra Sayýlarýnýn Yazýlýþ ve Okunuþlarý...162 Tebrik Kartý-Davetiye Yazma...162 Ölçme ve Deðerlendirme...163 Kazaným Deðerlendirme Testi-2...164 Tema Deðerlendirme Testi-6...166 Genel Tekrar Testi-5...169 7. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ... 174 Gibi, Kadar, Ýse, Ýçin, Ýle, Göre, Üzere...174 Eylemde Zaman...175 Ýki Cümleyi Tek Cümle Yapma...176 Özetleyen ve Sonuç Bildiren Ýfadeler...176 Trafik Ýþaret Levhalarý...176 Ölçme ve Deðerlendirme...177 Kazaným Deðerlendirme Testi-1...178 BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ... 180 ki nin Yazýlýþý... 180 Mektup Yazma...181 Yay Ayraç Ýþareti (())...181 Konuþma Çizgisi ( )...181 Ölçme ve Deðerlendirme...182 Kazaným Deðerlendirme Testi-2...183 Tema Deðerlendirme Testi-7...184 Genel Tekrar Testi-6...187 8. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ... 192 Eylemi Niteleyen Kelimeler...192 Telefonda Konuþma Kurallarý...193 Görgü Kurallarý...193 Genel ve Özel Durumlarý Bildiren Ýfadeler...194 Kelimeler Arasý Anlam Ýliþkisi...194 Eleþtiri Cümleleri...195 Harita-Kroki Okuma...195 Kazaným Deðerlendirme Testi-1...196 Tema Deðerlendirme Testi-8...198 Genel Tekrar Testi-7...201 CEVAP ANAHTARI... 205
BÖLÜM 1 ANLAM BÝLGÝSÝ Kazanýmlar Bu bölümde; Dinlediklerimde ve okuduklarýmda eþ ve zýt anlamlý kelimeleri ayýrt etmeyi, Dinlediklerimde ve okuduklarýmda eþ sesli kelimeleri ayýrt etmeyi, Konuþtuklarýmda, yazdýklarýmda kelimeleri yerinde ve anlamlarýna uygun kullanmayý, Yeni öðrendiðim kelimeleri yazýlarýmda kullanmayý, Dinlediklerimde ve okuduklarýmda geçen bilmediðim kelimelerin anlamlarýný araþtýrmayý, Okuduklarýmda, yazýlarýmda sözlükten ve imla kýlavuzundan yararlanmayý, öðreneceðim. 1. EÞ ANLAMLI (ANLAMDAÞ) KELÝMELER Anahtar Bilgi Çözüm Sözlüðe baktýðýmýzda icat kelimesinin eþ anlamlýsýnýn buluþ olduðu görülecektir. Cevap C Anlamlarý ayný veya çok yakýn olan kelimelere eþ anlamlý kelimeler denir. kaygý tasa yabancý el misal örnek hür özgür Sýra Sizde - 1 eþ anlamlý anlamdaþ UYARI: Anlamdaþ olan sözcükler ayný cümlede birbirinin yerine kullanýlmayabilir. Niçin kara kara düþünüyorsun? ( Niçin siyah siyah düþünüyorsun? denmez.) Aferin, özverili kýzým. Örnek - 1 Ýcat kelimesinin eþ anlamlýsý aþaðýdakilerden hangisidir? A) Ýniþ B) Yarýþ C) Buluþ D) Arayýþ Annenin, kýzýna söylediði cümlede özverili kelimesinin yerine aþaðýdakilerden hangisini getirebiliriz? A) Ýyiliksever B) Fedakâr C) Yardýmcý D) Güzel 10
1. Tema 2. KARÞIT (ZIT) ANLAMLI KELÝMELER Anahtar Bilgi Anlamlarý birbirinin karþýtý olan kelimelere zýt anlamlý kelimeler denir. Çözüm Ceza sözcüðünün anlamý Uygunsuz davranýþlarda bulunanlara uygulanan üzüntü, sýkýntý, acý verici iþlem veya yaptýrým dýr. Zýt anlamý ise ödül dür. Cevap B aþaðý yukarý siyah beyaz büyük küçük UYARI: ileri geri dar geniþ þiþman zayýf 1. Kelimelerin olumlu-olumsuz biçimleri karþýt anlamlý deðildir. gelmek gelmemek (olumsuzu) gelmek gitmek (karþýtý) 2. Bir kelimenin karþýt anlam oluþturmasý, kullanýldýðý cümleye baðlýdýr. Þiddetli yaðmurun damlalarý camlarý dövüyordu. Þiddetli sözcüðü, hýzlý anlamýnda kullanýldýðýndan yavaþ sözcüðünün karþýtý olarak kullanýlmýþtýr. Þiddetli bir romatizmaya tutulmuþtu. Bu cümlede þiddetli sözcüðü etkisi çok olan, zorlu anlamýnda kullanýldýðýndan, sakin, yumuþak sözcüðünün karþýtý anlamýnda kullanýlmýþtýr. Sýra Sizde - 2 öfkeli Öfkeli kelimesinin zýt anlamlýsý hangi seçenekte doðru olarak verilmiþtir? CC - 2 A) B) aðlayan C) D) sakin þaþkýn kýzgýn Örnek - 2 Ceza kelimesinin zýttý aþaðýdakilerden hangisidir? A) ödün B) ödül C) ödünç D) ödlek Sýra Sizde - 3 Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde tenha kelimesinin zýt anlamlýsý vardýr? A) Depremde zarar görmüþ insanlara karþý cömert olalým. B) Þehrin ana caddesine göre burasý kalabalýktý. C) Fazla ürün almak için çalýþmalýyýz. D) Bilgisiz insanlar daha çok zarar verebilir. 11
1. Tema 3. EÞ SESLÝ (SESTEÞ) KELÝMELER Anahtar Bilgi Sýra Sizde - 4 Aþaðýdaki kelimelerden hangisinin sesteþi vardýr? CC A) tel B) gel C) yüz D) sel Söyleniþleri ayný, anlamlarý ayrý olan kelimelere eþ sesli kelimeler denir. Sol: Sað ýn zýt anlamlýsý. Sola dönmek zorundayýz. Sol: Müzikte nota adý. Fa dan sonra sol gelir. Aralýk: Iðdýr iline baðlý ilçelerden biri. Babamýn tayini Aralýk a çýktý. Aralýk: Ýki þey arasýndaki açýklýk, mesafe. Ýki masa arasýnda bir metre aralýk var. Sýra Sizde - 5 Yaz kelimesi aþaðýdaki cümlelerin hangisinde mevsim anlamýnda kullanýlmýþtýr? A) Öðretmenle beraber sen de defterine yaz. B) Deniz kenarýnda yazýn tatil yaptýk. C) Havalarýn ýsýndýðýný gazeteler yazdý. D) Hatýralarýný yazdýðý defterini kaybetmiþ. Örnek - 3 Aþaðýdaki cümlelerde altý çizili sözcüklerden hangisinin eþ seslisi yoktur? A) Kara gözlü kuzusunu çayýra götürdü. B) Bu dere yazlarý kururdu. C) Yüzümde sivilceler çýktý. D) Kýr gezisi için hazýrlýklar yapýldý. Sýra Sizde - 6 Boz ayý karþýma çýktý. Elimde deliller var. Bir petek bal aldýk. Aðacýn dallarý kýrýlmýþ. Çözüm A seçeneðindeki kara kelimesi hem toprak parçasý hem de siyah anlamýndadýr, eþ seslidir. Yüz kelimesi hem sayý hem de surat, çehredir. Kýr kelimesi hem beyazla az miktarda siyah karýþmasýndan oluþan renktir hem de þehir ve kasabalarýn dýþýnda kalan, çoðu boþ ve geniþ yerdir. Dere eþ sesli deðildir. Cevap B Öðretmenin tahtaya yazdýðý cümlelerdeki altý çizili kelimelerden hangisinin eþ seslisi yoktur? DD A) boz B) el C) dal D) bal 12
1. Tema Kazanýmlar Bu bölümde; Anlamlý ve kurallý cümleler yazmayý, Konuþmalarýmda, yazýlarýmda söz varlýðýndan yararlanmayý, Dinlediklerimdeki, konuþmalardaki, okuduklarýmdaki, yazýlanlardaki sebep-sonuç iliþkilerini belirlemeyi, Konuþmalarýmda, yazýlarýmda deyim, atasözü, tekerleme, mani, özdeyiþ, özlü söz, mecaz, mizahî ögeler vb. kullanmayý öðreneceðim. 1. ANLAMLI VE KURALLI CÜMLE OLUÞTURMA Örnek - 4 Anahtar Bilgi Cümle, yargý bildiren sözcük ya da sözcükler topluluðudur. Çalýþýyorum. sözcüðü cümledir. Yarýnki sýnava çalýþýyorum. sözcükleri de cümledir. Hikâye ve roman okumayý. deðildir çünkü yargý bildirmiyor. cümle Kurallý cümle, eylemin cümle sonunda bulunduðu cümledir. Eylemde belirtilen iþi yapan varlýk baþta olursa daha güzel olur. Zeliha, güzel konuþur. cümlesinde konuþma eylemi cümlenin sonunda olduðu için bu cümle kurallýdýr. Kalbimizde yaþýyor Atatürk. cümlesi kurallý deðlidir. Kurallý cümle olmasý için yaþýyor eylemi cümlenin sonuna getirilmelidir. Atatürk, kalbimizde yaþýyor. Yerleþtirdi kitaplarýný kütüphaneye (Kurallý cümle deðil.). Kitaplarýný kütüphaneye yerleþtirdi. (Kurallý cümle.) kazançlar Yukarýdaki özlü söz, dört parçaya ayrýlmýþ ve karýþýk olarak sepetlere konmuþtur. Bu vecizeyi kurallý bir cümle hâline getirdiðimizde soldan ikinci sepette aþaðýdakilerden hangisi olmalýdýr? A) küçük B) servet C) getirir D) kazançlar Çözüm getirir küçük Vecizenin cümle þekline getiriliþ þekli þöyledir: Küçük kazançlar servet getirir. servet Soruda istenen soldan ikinci sepet yani soldan ikinci sözcüktür. O da kazançlar dýr. Cevap D 13
1. Tema Sýra Sizde - 9 Sýra Sizde - 7 Aþaðýdakilerden hangisi anlamlý ve kurallý bir cümledir? DD doðar A) Bir kuþ gelir pecereye her sabah. do ma ðdan B) Gelecek, parlak deðildir bugünden. C) Gitti güzelim upuzun saçlarým. ne ler D) Kara bulutlar bazen gökyüzünü kaplar. n gü Yukarýdaki trenin hareket etmesi için kelimelerin kurallý ve anlamlý þekilde sýralanmasý gerekiyor. Hangi sýralama, bu cümleyi kurallý ve anlamlý kýlar? AA B) 2-4-3-1 C) 1-2-3-4 D) 3-4-2-1 A) 4-2-3-1 Sýra Sizde - 10 savaþmaktýr en insanlara kötülüklerle yapabileceðimiz büyük iyilik Sýra Sizde - 8 I. düzenli II. gerekir III. çalýþmak IV. ilerlemek için V. bilimde Yukarýdaki numaralanmýþ sözcüklerle kurallý ve anlamlý bir cümle oluþturulduðunda sýralama nasýl olur? DD A) III - I - II - IV - V B) IV - III - I - II - V C) I - IV - II - V - III D) V - IV - I - III - II 14 Tahtadaki sözcüklerden kurallý ve anlamlý bir cümle oluþturduðumuzda aþaðýdakilerden hangisi doðru olur? A) En büyük insanlara yapabileceðimiz iyilik kötülerle savaþmaktýr. B) Ýnsanlara yapabileceðimiz en büyük iyilik, kötülerle savaþmaktýr. C) Kötülerle savaþmaktýr insanlara en büyük iyilik yapabileceðimiz. D) Yapabileceðimiz insanlara iyilik en büyük kötülerle savaþmaktýr.
1. Tema 2. NEDEN (SEBEP) - SONUÇ Anahtar Bilgi ÝLÝÞKÝSÝ Eylemin, asýl anlatýlmak istenenin gerçekleþme sebebinin belirtildiði cümlelerdir. Neden-sonuç cümleleri iki bölümden oluþur. Bölümün birinde neden (sebep), ikincisinde ise sonuç belirtilir. Bu tür cümlelerde eyleme niçin? sorusunu sorduðumuzda cevap alýnýr. Çözüm A seçeneðindeki cümlede olumsuzluk ifade edilmiþtir. C seçeneðindeki cümlede ders çalýþma esnasýndaki durum anlatýlmýþtýr. D seçeneðinde arkadaþýný çok sevdiðini belirtmiþ. B seçeneðinde ise kapýya koþma sebebi babasýný karþýlamak için olduðu ifade edilmiþtir. Cevap B Hasta olduðumdan dolayý okula gidemiyorum. Çok yaðmur yaðdýðýndan ürünler zarar gördü. Bu cümlede neden-sonuç iliþkisi vardýr. Sözü edilen ürünlerin zarar görmesinin nedeni çok yaðmur yaðmasýdýr. Yorum yapamayacaðým çünkü konu hakkýnda bilgim yok. Bu cümlelerde de sebep-sonuç iliþkisi vardýr. Yorum yapamamasýnýn sebebini bilgisinin olmamasý olarak açýklamýþ. Sýra Sizde - 11 Hangi öðrenci, cümlesinde baþýna gelen olayýn nedenini de belirtmiþtir? Banu Þapkam olmadýðýndan baþýma güneþ geçti. Nihal Kitap okumanýn zevkini çok iyi bilirim. Örnek - 5 Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde neden - sonuç iliþkisi vardýr? A) Bize, erken geleceðini söylememiþti. B) Babasýný karþýlamak için kapýya koþtu. C) Kimseyi rahatsýz etmeden ders çalýþýyordu. D) Arkadaþlarý, Murat ý çok seviyordu. Kadir Sahilde dolaþmak istiyorum. Elimdeki okul çantasý yere düþtü. Adnan AA A) Banu B) Nihal C) Kadir D) Adnan 15
1. Tema Anahtar Bilgi 3. ATASÖZLERÝ Uzun deneme ve gözlemlere dayanýlarak söylenmiþ ve halka mal olmuþ öðüt verici nitelikteki sözlere atasözü denir. Ayaðýný yorganýna göre uzat. El, elden üstündür. Ýþten artmaz, diþten artar. Sýra Sizde - 13 Ýnsanýn içinde var olan öfke, çoðu zaman olumsuz sonuçlar doðurur. Öfke anýnda insan doðru düþünemez. Normal davranýþlarda bulunamaz. Öfkeliyken insan, çevresindekilere büyük haksýzlýk eder. Öfkeli olarak yapýlan iþler sonradan hep piþmanlýk duyulan iþlerdir. Bu paragrafta anlatýlan düþünceyi destekleyen atasözünü hangi öðrenci söylemiþtir? Ýþleyen demir ýþýldar. Cahil ile konuþan cahil olur. Örnek - 6 Figen Ersin Sema Bülent Aþaðýdakilerden hangisi atasözü deðildir? A) Et, týrnaktan ayrýlmaz. B) Akýntýya kürek çekmek. C) Kul kusursuz olmaz. D) Damlaya damlaya göl olur. Öfkeyle kalkan zararla oturur. Tatlý dil, yýlaný deliðinden çýkarýr. AA A) Figen B) Ersin C) Sema D) Bülent Çözüm A, C ve D seçeneðindeki cümleler atasözüdür. B seçeneðinde verilen deyimdir. Cevap B Sýra Sizde - 12 Bin bilsen de bir bilene sor. Danýþan dað aþmýþ, danýþmayan düz yolda þaþmýþ. Akýl akýldan üstündür. Cana gelen mala gelsin. Yukarýdaki atasözlerinin hangisi anlamca diðerlerinden farklýdýr? DD A) B) C) D) Sýra Sizde - 14 Yandaki resim, bize hangi atasözümüzü hatýrlatýr? AA A) Birlikten kuvvet doðar. B) El, elin eþeðini türkü çaðýrarak arar. C) Ýstediðini söyleyen istemediðini iþitir. D) Duvarý nem, insaný gam yýkar. 16
1. Tema Sýra Sizde - 15 Bu atasözümüz, aþaðýdaki kelimelerden han- Söz sükut altýndýr. gisiyle tamamlanmalýdýr? A) pýrlantaysa B) gümüþse Sýra Sizde - 17 býrakma akþamýn sabaha iþini C) elmassa D) yakutsa Yukarýdaki kelimelerle elde edilecek atasözü aþaðýdakilerden hangisidir? DD A) Sabahýn iþini akþama býrakma. B) Býrakma akþamýn iþini sabaha. C) Akþamýn sabaha iþini býrakma. D) Akþamýn iþini sabaha býrakma. Düþenin dostu olmaz: Zengin ve otorite sahibi insan, tüm kudretini yitirdiðinde, daha önce yanýndan ayrýlmayan dostlarýný da yitirir. Sýra Sizde - 18 Aþaðýdaki atasözlerinden hangisi konusu yönünden farklýdýr? A) Bir elin nesi var, iki elin sesi var. B) Ne ekersen onu biçersin. C) El eli yýkar, iki el de yüzü. D) Nerede birlik orada dirlik. Sýra Sizde - 16 Ak akçe, kara gün içindir. Acele iþe þeytan karýþýr. Sakla samaný, gelir zamaný. Aðaç, yaþ iken eðilir. Acele giden, ecele gider. Yukarýda verilen atasözlerinden ayný anlamda olanlarý ikiþerli gruplarsak hangisi grubun dýþýnda kalýr? A) B) C) D) Sýra Sizde - 19 Hangi atasözü Hayvanlar koklaþarak birbirlerini tanýrlar. Ýnsanlar konuþarak arkadaþ olur, tanýþýrlar. anlamýndadýr? AA A) Hayvanlar koklaþa koklaþa, insanlar konuþa konuþa. B) Kiþi sevdiðine naz eder. C) Ýyiyle konuþan iyi olur. D) Acýmayana acýmazlar. 17