SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ. BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ BOLU İLİ, MUDURNU İLÇESİ, KURTLAR KÖYÜ, KABAÇAM ARKASI MEVKİİ EK: III ANKARA - 2013 Enova Grup Çevre Teknolojileri Mühendislik Danışmanlık ve Dış Ticaret Ltd. Şti. Bağlar Cad. No:58/A Seyranbağları Çankaya/ANKARA Tel Fax: 0312 433 22 82 Web: www.enovagrup.com Mail: info@enovagrup.com INNOVATIONS yaseminkoray ENVIRONMENTAL
BAŞLIK SAYFASI PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON, GSM VE FAKS NUMARASI ALKOÇ İPLİK İLETİŞİM İNŞAAT BARBAROS MAH. DEREBOYU CAD. FESLEĞEN SK. UPHILL TOWERS A-1 BLK D:7 BATI ATAŞEHİR / İSTANBUL 0 216 642 22 50, 0 533 373 01 21 E-POSTA murat.koc@alkocinsaat.com, gpehlivan@gmail.com PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖR, ALT SEKTÖR) PROJENİN NACE KODU RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN / KURULUŞUN ADI Kapasite Artırımı Proje Bedeli 940.000 BOLU İLİ, MUDURNU İLÇESİ, KURTLAR KÖYÜ, KABAÇAM ARKASI MEVKİİ 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı ÇED Yönetmeliği Ek-1 Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi Madde 21- Hayvan Yetiştirme Tesisleri d) Kanatlı yetiştirme tesisleri [(Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk(civciv, damızlık, piliç, vb.) veya eşdeğer diğer kanatlılar) (1 adet hindi = 7 adet tavuk esas alınmalıdır)]. NACE KODU: 01.47.01 (Kümes Hayvanlarının Yetiştirilmesi ve Üretilmesi) ENOVA GRUP ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ MÜHENDİSLİK DANIŞMANLIK VE DIŞ TİCARET LTD. ŞTİ. ADRESİ BAĞLAR CAD. NO: 58/A SEYRANBAĞLARI, ÇANKAYA/ANKARA TELEFON VE FAKS NUMARALARI BAŞVURU DOSYASININ SUNUM TARİHİ TEL : 0312 433 22 82 FAKS: 0312 433 22 82 30/10/2013 i
İÇİNDEKİLER Sayfa No PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ... 1 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ... 2 a) Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Özellikleri, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği... 2 b) Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri, Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları... 17 BÖLÜM II: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ... 19 Proje Alanının ve Önerilen Proje Nedeniyle Etkilenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, Atmosferik Koşullar, İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) Benzeri Özellikleri... 19 BÖLÜM III: PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER... 46 Projenin;... 46 a) Çevreyi Etkileyebilecek Olası Sorunların Belirlenmesi, Kirleticilerin Miktarı, Alıcı Ortamla Etkileşimi, Kümülatif Etkilerin Belirlenmesi... 46 b) Sera Gazı Emisyonların Belirlenmesi ve İklim Değişikliğine Etkileri... 82 c) Projenin Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerinin Azaltılması İçin Alınacak Önlemler... 83 ç) İzleme Planı (İnşaat dönemi)... 100 BÖLÜM IV: HALKIN KATILIMI... 101 a) Projeden Etkilenmesi Muhtemel İlgili Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler... 101 b) Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar... 101 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 105 EKLER:... 106 (Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası Hazırlanmasında Kullanılan Bilgi ve Belgeler İle Raporda Kullanılan Tekniklerden Rapor Metninde Sunulamayan Belgeler.)... 106 1- Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları... 106 2- Proje İçin Belirlenen Yer ve Alternatiflerinin Varsa; Çevre Düzeni, Nazım, Uygulama İmar Planı, Vaziyet Planı veya Plan Değişikliği Teklifleri... 106 3- Proje İle İlgili Olarak Daha Önceden İlgili Kurumlardan Alınmış Belgeler... 106 ii
TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1. İzni Alınmış ve Planlanan Yapılara Ait Ölçü ve Alanlar... 4 Tablo 2. Haftalara Göre Su Tüketim Miktarları... 16 Tablo 3. İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Tüketim Miktarları... 16 Tablo 4. Proje Alanı Koordinatları... 18 Tablo 5. Bolu İli ne Ait Nüfus Verileri... 21 Tablo 6. Yeraltı Suyu Rezerv Bilgileri... 26 Tablo 7. Bolu İli Su Kaynakları Potansiyeli... 26 Tablo 8. Ortalama Basınç Değerleri... 27 Tablo 9. Maksimum Basınç Değerleri... 28 Tablo 10. Minimum Basınç Değerleri... 28 Tablo 11. Ortalama Sıcaklık Değerleri... 28 Tablo 12. Maksimum Sıcaklık Değerleri... 29 Tablo 13. Minimum Sıcaklık Değerleri... 29 Tablo 14. Yağış Değerleri... 30 Tablo 15. Maksimum Yağış Değerleri... 30 Tablo 16. Ortalama Nisbi Nem Değerleri... 30 Tablo 17. Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı... 31 Tablo 18. Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı... 31 Tablo 19. Sisli Günler Sayısı Ortalaması... 31 Tablo 20. Dolulu Günler Sayısı Ortalaması... 32 Tablo 21. Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması... 32 Tablo 22. Orajlı Günler Sayısı Ortalaması... 32 Tablo 23. Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri... 33 Tablo 24. Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması Değerleri... 33 Tablo 25. Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması Değerleri... 33 Tablo 26. Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı... 34 Tablo 27. Yönlere Göre Rüzgarın Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı... 35 Tablo 28. Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Verileri (m/sec)... 38 Tablo 29. Yönlere Göre Mevsimlik Ortalama Rüzgar Hızları... 38 Tablo 30. Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri... 41 Tablo 31. Maksimum Rüzgar Hızı Değerleri... 41 Tablo 32. Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı... 42 Tablo 33. Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı... 42 Tablo 34. Bölgesel Katı Atık Verileri... 51 Tablo 35. Emisyon Faktörleri... 53 Tablo 36. İş Makinelerinden Kaynaklanan Emisyon Miktarı... 56 Tablo 37. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyelerine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri... 58 Tablo 38. Araçların Ses Gücü Seviyeleri... 59 Tablo 39. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı (db)... 59 Tablo 40. Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri... 60 Tablo 41. Oktav Bantlardaki Düzeltme Faktörleri... 60 iii
Tablo 42. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 61 Tablo 43. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 62 Tablo 44. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Düzeyleri (dba)... 63 Tablo 45. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Tablo 5: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 64 Tablo 46. Bölgesel Katı Atık Verileri... 65 Tablo 47. Evsel Nitelikli Atık Suların Bazı Tipik Özellikleri... 66 Tablo 48. Tavuk Gübresinin Bazı Özellikleri (Kaynak. www.tarimnet.com)... 68 Tablo 49. Isınma Amaçlı İthal Taş ve Linyit Kömürünün Özellikleri ve Sınırları... 70 Tablo 50. Yanma Kaynaklı Emisyon Hesabı... 70 Tablo 51. Kümes Hayvanları Cinsinden, Hayvan Yeri Sayısını Canlı Hayvan Kütlesine Dönüştürme Faktörleri... 71 Tablo 52. Tesiste Kullanılacak Olan Araç/Ekipmanın Sayıları ve Ses Gücü Seviyeleri... 72 Tablo 53. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı (db)... 75 Tablo 54. Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri... 75 Tablo 55. Oktav Bantlardaki Düzeltme Faktörleri... 75 Tablo 56. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 76 Tablo 57. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 77 Tablo 58. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Düzeyleri (dba) (L gündüz)78 Tablo 59. Havalandırma Fanları Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 79 Tablo 60. Havalandırma Fanları Ses Düzeyi(dBA) (L akşam ve L gece)... 79 Tablo 61. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Ek-VII, Tablo 4:Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 80 Tablo 62. Projenin İnşaat Aşamasında Oluşması Muhtemel Kirleticilere İlişkin Bilgiler... 87 Tablo 63. Projenin İşletme Aşamasında Oluşması Muhtemel Kirleticilere İlişkin Bilgiler... 97 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. ÇED İzni Alınmış, Değişiklik Yapılacak ve Planlanan Yapıların Gösterimi... 4 Şekil 2. İş Akım Şeması ve Kirletici Kaynakların Gösterimi... 5 Şekil 3. Civciv Girişi Öncesi Kümesin Hazırlanması... 6 Şekil 4. Civcivlerin Kümese Yerleştirilmesi... 7 Şekil 5. Bazı Kümes Ekipmanları... 8 Şekil 6. Spiral Piliç Yemliği... 9 Şekil 7. Örnek Yem Silosu... 9 Şekil 8. Otomatik Piliç Suluğu ve Nipel Çanağı... 10 Şekil 9. Örnek Tünel Havalandırma Sistemi... 10 Şekil 10. Örnek Soğutucu Pet... 11 Şekil 11. Basınç Değerleri Grafiği... 28 Şekil 12. Sıcaklık Değerleri Grafiği... 29 Şekil 13. Yağış Değerleri Grafiği... 30 Şekil 14. Ortalama Nispi Nem Değerleri Grafiği... 31 Şekil 15. Sayılı Günler Grafiği... 32 Şekil 16. Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği... 33 iv
Şekil 17. Buharlaşma Değerleri Grafiği... 34 Şekil 18. Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı... 35 Şekil 19. Esme Sayıların Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları... 36 Şekil 20. Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgâr Diyagramları... 37 Şekil 21. Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı... 38 Şekil 22. Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları... 39 Şekil 23. Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Aylık Rüzgâr Diyagramları... 40 Şekil 24. Ortalama Rüzgâr Hızı Grafiği... 41 Şekil 25. Maksimum Rüzgâr Hızı Grafiği... 41 Şekil 26. Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Grafiği... 42 Şekil 27. Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Grafiği... 42 Şekil 28. İnşaat Aşaması Gürültü Seviyeleri Grafiği... 64 Şekil 29. Fan Özgül Ses Düzeyi Değerleri (Handbook of Acoustical Measurements and Noise Control, by C. Harris, 1991)... 74 Şekil 30. İşletme Aşaması Gürültü Seviyeleri Grafiği (L gündüz)... 78 Şekil 31. İşletme Aşaması Gürültü Seviyeleri Grafiği (L akşam= L gece)... 80 Şekil 32. Fan Çıkışlarında Yer Alacak Davlumbaz ve Su Havuz Sistemi... 94 EKLER LİSTESİ Ek.1 Resmi Belgeler Ek.2 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Ek.3 Vaziyet Planı Ek.4 Sızdırmasız Fosseptik ve Ölü Çukuru Planları Ek.5 Deprem Haritası Ek.6 1/25.000 Ölçekli Jeoloji Haritası Ek.7 Yer Bulduru Haritası Ek.8 Fotoğraflar Ek.9 Meteorolojik Bülten Ek.10 Proje Alanını Gösterir Bolu İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ve Plan Hükümleri ve İlgili Değişiklikleri v
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ Türkiye de tavukçuluk sektörü 1970 li yıllarda aile işletmeleri şeklinde, pahalı ve sınırlı üretim kapasiteleriyle faaliyette bulunmuştur. 1980 li yıllara gelindiğinde kanatlılara yönelik entegre tesislerin çoğalması ve sözleşmeli üretim modelinin uygulanması ile sektör, önemli bir yapısal değişim göstermiştir. Bu değişimin sonucunda kanatlı sektörü üretim planlamasını yapabilen ve ülke ihtiyacını karşılayabilen önemli bir üretim dalı haline gelmiştir. 1990 lı yıllarda ise büyük yatırımlar yapılarak dünya standartları yakalanmış ve üretim sürekli artırılarak bu günlere gelinmiştir. 2000 li yıllarda kanatlı sektörünün AB uyum çalışmaları başlamış ve 2005 yılında Türkiye nin AB Ülkelerinin kanatlı eti ithal edebileceği üçüncü ülkeler listesine girmesi için karar alınma aşamasına gelinmiştir. Ülkemizde bugün üretilen beyaz etin yaklaşık %80'i son derece modern tesislerde gerçekleştirilmektedir. Etlik Piliç Üretimi Etlik piliç üretimi yapmak isteyen üretici; bağımsız olarak ya da piyasada çoğunlukla uygulanan çeşitli entegre firmalarla sözleşme imzalayarak üretime başlamaktadır. Üreticinin kendi başına üretime başlaması durumunda; sağlık, altlık, civciv, yem, ilaç, nakliye, kesimhane, paketleme ve pazarlama işlemleri için bizzat kendisi değişik firmalarla ilişki kurmaktadır. Diğer bir seçenek olarak yatırımcının entegre firmalarla sözleşme imzalayarak üretime başlaması durumunda; söz konusu tüm işlemleri entegre firma üstlenir. Üretici yalnızca civcivleri büyütüp kesimlik piliç oluncaya kadarki bakım ve idaresini yapar. Et tavukçuluğunda üretici, civcivleri damızlıkçı işletmeden almaktadır. 40-45 günlük yetiştirme sürecinde bu civcivler 2-3 kg aralığında büyütülmektedir. Yetiştirme sürecinin sona ermesi ile birlikte temizlik ve dezenfeksiyon için 15 günlük süreç başlamakta olup bu işlemlerin sona ermesi ile birlikte altlık serilerek kümes yeni civciv girişi için hazır hale getirilmektedir. Üretici bu periyotta devam ederek yılda yaklaşık 6 dönem üretim gerçekleştirebilmektedir. Ülkemizde et tavukçuluğunda kafesli sistemin kullanılması sıklıkla tercih edilmemektedir. Hayvanlar kümes zeminde genelde talaş altlık üzerinde durmakta olup yemlik ve suluklar otomatik sistemler olarak tesis edilerek hayvanların önüne yukarıdan sarkıtılmaktadır. Piliç eti, hayvansal protein kaynakları arasında en sağlıklı ve en ekonomik hayvansal üründür. Ayrıca ekonomik yararlığı ile düşük gelirli ailelerin kolayca ulaşabildiği ve bu ailelerin, beslenmesinde önemli rolü olan bir yiyecektir. Piliç eti, eğer bir bölgede tüketimi ve satışı sınırlandırılmamışsa, tüm ülkelerde kolayca pazarlanabilmektedir. Hazırlanması, pişirilmesi ve sindirimi oldukça kolay bir besin kaynağı olmakla birlikte kanatlı hayvan eti; kolesterol, kalp rahatsızlığı ve vasküler problemleri olanlar için en ideal et ürünüdür. Bu kapsamda Alkoç İplik İletişim İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Bolu ili sınırları içerisinde gerçekleştirmeyi planladığı söz konusu yatırım ile beyaz et sektöründe öncü olan bölge ve ülke ekonomisine katkıda bulunacak ve bölgede istihdam imkanının gelişiminde önemli bir rol üstlenecektir. 1
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ a) Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Özellikleri, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Proje Konusu Yatırımın Tanımı Proje konusu faaliyet, Alkoç İplik İletişim İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. tarafından Bolu İli, Mudurnu İlçesi, Kurtlar Köyü, Kabaçamarkası Mevkii nde 1 nolu pafta, 609 nolu parsel üzerinde halihazırda inşaat çalışmaları devam etmekte olan ve önceki dönemde yürürlükteki ÇED Yönetmeliği (17.07.2008 tarih ve 26939 Resmi Gazete sayılı) kapsamında gerekli izinleri alınmış olan Broiler Piliç Yetiştirme Tesisinde kümes ilavesi ile yapılması planlanan Kapasite Artırımına ilişkindir. Önceki Döneme Ait Yatırımlar ve Alınan İzinler: Planlanan kapasite artırımı öncesinde 2012 yılında Bolu Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne 70.000 adet kanatlı/dönem kapasiteli 1 adet çift katlı kümes için ÇED Yönetmeliği kapsamında başvuruda bulunuluş olup 26.12.2012 tarih ve 903-8905 sayılı yazı ile söz konusu proje için ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiştir. Söz konusu kararın alınmasının ardından 2013 yılı Haziran ayında Bolu Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne 70.000 adet kanatlı/dönem kapasiteli 1 adet çift katlı kümese ilave olarak planlanan 55.000 adet/dönem kapasiteli 1 adet çift katlı kümes için ÇED Yönetmeliği kapsamında başvuruda bulunuluş olup 19.06.2013 tarih ve 385-3250 sayılı yazı ile söz konusu proje için ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiştir. Söz konusu kararın alınması ile birlikte proje kapsamında 125.000 adet/dönem kanatlı kapasitesi için izin alınmıştır. Halihazırda proje kapsamında 70.000 adet/dönem kapasiteli çift katlı ilk kümes ve bitişiğindeki bakıcı evi inşaat çalışmaları devam etmekte olup 55.000 adet/dönem kapasiteli ikinci kümesin ise arazi düzenleme ve temel hazırlıkları devam etmektedir. (Bkz Ek-8 Fotoğraflar.) Planlanan Yatırımlar: Proje kapsamında planlanan kapasite artırımı ile birlikte önceki projelerde yer alan ve ÇED İzni alınmış tesislere ilave olarak; 70.000 adet/dönem kapasiteli mevcut kümesin 10 m uzatılarak 75.000 adet/döneme artırılması 75.000 adet/dönem kapasiteli 1 adet çift katlı kümes 26.000 adet/dönem kapasiteli 1 adet tek katlı kümes 1 adet Sığınak 1 adet Su Deposu 1 adet Jeneratör Odası 1 adet 100 m 3 kapasiteli Sızdırmasız Fosseptik 1 adet 100 m 3 kapasiteli Ölü Çukuru ilave edilecektir. 2
Kapasite Artırımı Sonrasında Toplam Kapasite: Söz konusu kümes ilaveleri ile tesiste toplam 230.000 adet kanatlı/dönem kapasite ile üretim gerçekleştirilebilecektir. Broiler (Etlik) Piliç Yetiştirme Tesisi Kapasite Artırımı Projesi Bolu İli, Mudurnu İlçesi, Kurtlar Köyü, Kabaçamarkası Mevkii nde 1 nolu pafta, 609 nolu parsel üzerinde yer alan mülkiyeti Alkoç İplik İletişim İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.'ye ait 21.100 m 2 lik tapulu alan üzerinde gerçekleştirilecektir. Proje alanının mülkiyetine ilişkin tapu belgesi Ek-1 de verilmiştir. Proje konusu faaliyet; 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Madde 7. (c) bendi ("EK-2 de yer alan projelere ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesi halinde, mevcut projenin kapasitesi ile kapasite artışı toplamı EK-1 de belirtilen eşik değer veya üzerinde olan projelere ÇED Raporu hazırlanması zorunludur.") kapsamında değerlendirilmiş ve kapasite artırımı projesi için ÇED Yönetmeliği Ek-3 "Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı" doğrultusunda ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Projenin Özellikleri Et tavukçuluğunda üretici, civcivleri damızlıkçı işletmeden almaktadır. 40-45 günlük yetiştirme sürecinde bu civcivler 2-3 kg aralığında büyütülmektedir. Yetiştirme sürecinin sona ermesi ile birlikte temizlik ve dezenfeksiyon için 15 günlük süreç başlamakta olup bu işlemlerin sona ermesi ile birlikte altlık serilerek kümes yeni civciv girişi için hazır hale getirilmektedir. Üretici bu periyotta devam ederek yılda yaklaşık 6 dönem üretim gerçekleştirebilmektedir. Tesiste kapasite artırımı ile birlikte; 3 adet çift katlı ve 1 adet tek katlı olmak üzere toplam 4 adet kümeste ortalama 45 gün sürecek olan 1 dönemde, toplam 230.000 adet etlik piliç yetiştirilmesi planlanmaktadır. Civcivlerin kümese yerleşmesinden sonra bakımı, aşı programının uygulanması, haftalık tartımları yapılacak olup, kümes kayıtları düzenli bir şekilde tutulacaktır. Kesim öncesi sağlık kontrolleri yapılacak etlik piliçler, ortalama 45 gün sonunda anlaşmalı entegre firmanın kesimhanesine gönderilecektir. Projenin inşaat aşamasında toplam 10 kişinin çalışması planlanmakta olup, çalışma süreleri ise 3 ay ve 8 saat/gün olarak planlanmaktadır. İşletme aşamasında ise çalışma süreleri 6 dönem/yıl, 45 gün/dönem ve 24 saat/gün olarak planlanmıştır. Tesisin işletilmesinde toplam 4 personelin görev yapması düşünülmektedir. Proje kapsamında önceki dönemlerde izni alınmış olan ve planlanan kümesler Şekil 1.'de verilmiş olup söz konusu kümeslere ait ölçüler ise Tablo1.'de belirtilmiştir. 3
Tablo 1. İzni Alınmış ve Planlanan Yapılara Ait Ölçü ve Alanlar Ünite Adı Ölçüler Alan/Hacim (m 2 /m 3 ) ÇED İzni Alınmış Tesisler Kümes 1 (İnşaat Aşaması Devam Etmektedir.) (70.000 adet/dönem) 120 m x 16 m 1.920 m 2 Bakıcı Evi ( İnşaat Aşaması Devam Etmektedir.) 6 m x 16 m 96 m 2 Kümes 3 (Temel Hazırlığı Devam Etmektedir.) (55.000 adet/dönem) 100 m x 16 m 1.600 m 2 İdari Bina (Temel Hazırlığı Devam Etmektedir.) 6 m x 16 m 96 m 2 Fosseptik Çukuru 2 ( 4 Adet Kümes İçin) 3 m x 4 m x 5 m(h) 60 m 3 Ölü Çukuru 1 3 m x 4 m x 5 m(h) 60 m 3 Değişiklik Yapılması Planlanan Tesisler Kümes 1 'in 10 m uzatılması ( Yeni kapasite 75.000 adet/dönem ) 130 m x 16 m 2.080 m 2 Planlanan Tesisler Kümes 2 130 m x 16 m 2.080 m 2 Kümes 4 90 m x 16 m 1.440 m 2 Sığınak 6,5 m x 5,5 m 35,75 m 2 Su Deposu 3 m x 3 m 9 m 2 Jeneratör Odası 3 m x 3 m 9 m 2 Fosseptik Çukuru 1 (İdari Bina ve Bakıcı Evi İçin) 4 m x 5 m x 5 m(h) 100 m 3 Ölü Çukuru 2 4 m x 5 m x 5 m(h) 100 m 3 Toplam Kümes Taban Alanı 7.200 m 2 Toplam Kümes Kullanım Alanı 12.960 m 2 Toplam Kapalı Alan 7.445,75 m 2 Toplam Proje Alanı (Tapu Alanı) 21.100 m 2 N GÖSTERİM Kısaltmalar: S.F 1: Sızdırmasız Fosseptik 1 S.F 2: Sızdırmasız Fosseptik 2 İ.B : İdari Bina B.E: Bakıcı Evi Ö.Ç: Ölü Çukuru ÇED İzni Alınmış Yapılar Planlanan Yapılar Değişiklik Yapılması Planlanan Yapılar Şekil 1. ÇED İzni Alınmış, Değişiklik Yapılacak ve Planlanan Yapıların Gösterimi 4
1) CİVCİV GİRİŞİ ÖNCESİ KÜMESİN HAZIRLANMASI A ALTLIĞIN UZAKLAŞTIRILMASI T.A S SU İLE ÖN YIKAMA VE DEZENFEKSİYON T.A DUMANLAMA (FUMİGASYON) ALTLIK TEMİNİ VE SERİLMESİ YEM TEMİNİ S EKİPMANLARIN BAKIMI HAZIRLANMASI VE YERLEŞTİRİLMESİ KÜMES KOŞULLARININ AYARLANMASI ISI AYARI IŞIK AYARI NEM AYARI HAVALANDIRMA 2) CİVCİVLERİN KÜMESE YERLEŞTİRİLMESİ CİVCİVLERİN TEMİN EDİLMESİ KÜMESE GİRECEK CİVCİV SAYISININ BELİRLENMESİ CİVCİV SAYIMI E CİVCİVLERİN KÜMESE YERLEŞTİRİLMESİ KÜMES İLE İLGİLİ KAYIT İŞLEMLERİ 3) ÜRETİM AŞAMASI TB.A AŞI PROGRAMININ UYGULANMASI CİVCİV-PİLİÇ YEMİ PROGRAMININ UYGULANMASI S A Sıvı Atık (Yıkama suyu) Gübre Niteliğindeki Altlık E HAFTALIK TARTIMLARIN YAPILMASI T.A Tehlikeli Atık G KESİM PROGRAMININ YAPILMASI TB.A Tıbbi Atık KESİM ÖNCESİ YEM PROGRAMININ YAPILMASI E Koku ve Toz Emisyonu SAĞLIK KONTROLLERİNİN YAPILMASI G Gürültü ORTALAMA 45 GÜN SONUNDA ETLİK PİLİÇLERİN KESİMHANEYE GÖNDERİLMESİ Şekil 2. İş Akım Şeması ve Kirletici Kaynakların Gösterimi 5
1- Civciv Girişi Öncesi Kümesin Hazırlanması: Tesiste çalışma süreleri 6 dönem/yıl, 45 gün/dönem ve 24 saat/gün olarak planlanmıştır. Her üretim dönemi sonunda yaklaşık olarak 15 günlük ara verilerek kümeslerde hazırlık işlemleri yapılacaktır. Bu süre içerisinde öncelikle kümeslerdeki tüm ekipmanlar kümes dışına çıkarılacak ve altlık malzemeler alınacaktır. Ardından kümes içerisinde su ile ön yıkama ve dezenfeksiyon işlemleri yapılacaktır. Kümeste tam kuruluk sağlanması amacıyla dumanlama işlemi yapıldıktan sonra kümes, kurumaya ve havalandırmaya bırakılacaktır. Kümes ekipmanları, yemlikler ve suluklar su ile iyice temizlenerek dezenfekte edilecektir. Kümeslerin hazırlanmasının ardından kümes zemininin her yerine eşit olarak yeni altlık serilerek, daha önceden temizlenmiş kümes ekipmanları yerleştirilecektir. Kümes ekipmanlarının kümeslere yerleştirilmesinin sonra yem siloları yem ile doldurulacaktır. Etlik piliç yetiştirilmesi için temiz ve uygun bir ortam gerekir. Bu ortam; sıcaklık, aydınlatma, havalandırma, nem, sıklık gibi faktörlerden oluşur. Aydınlatma, civcivlerin daha kısa bir zaman içerisinde büyümelerini sağlamak için gereklidir. Kümeslerde ideal % 60 nem oranı sağlanacaktır. Civcivler kümeslere gelmeden önce mevsime bağlı olarak 24-48 saat önce kümesler ısıtılarak iç sıcaklığın kontrolü sağlanacak ve termometrelerin düzgün çalışıp çalışmadığı kontrol edilecektir. Bunun yanı sıra kümeslere belli ölçüde hava girmesi sağlanarak kümeslerdeki hazırlık işlemleri tamamlanacaktır. Şekil 3. Civciv Girişi Öncesi Kümesin Hazırlanması 6
2- Civcivlerin Kümese Yerleştirilmesi Başarılı bir yetiştiricilik için civciv ve piliç döneminde bakım, besleme ve büyütme teknikleri önem taşır. Kuluçkadan yeni çıkan civcivler, çevre koşullarına oldukça duyarlıdır. Bu nedenle ve özellikle ilk haftalarda özel bakım isterler. Civcivleri getiren aracın çiftliğe girerken mutlaka dezenfekte edilmiş olması gerekir. Civcivler kuluçkadan çıktıktan sonra 6-12 saat içerisinde kümeslere yerleştirilmelidir. İlk aşama olarak civcivler, temizliği ve dezenfeksiyonu yapılmış olan kümeslere sayımları ve kontrolleri yapılarak yerleştirilecek ve kümes ile ilgili kayıt işlemleri yapılacaktır. Şekil 4. Civcivlerin Kümese Yerleştirilmesi 3- Üretim Aşaması: Civcivler kümese yerleştirildikten sonra hayvanlara yeterli su, yem ve ısı sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilecektir. Etlik piliçler çabuk ve fazla yem tüketirler. Bu nedenle hayvan büyüdükçe kazanacağı canlı ağırlığa göre yem tüketimi de artar. En kısa sürede, en hızlı büyümeyi sağlamak için serbest yemleme uygulanır. Civcivler kuluçkadan çıktıktan en geç 24-48 saat sonra yem yemeye ve su içmeye başlamış olmalıdır. Bu süre ne kadar kısa olursa civciv zaiyatı o kadar az olur. Civcivlere ilk günlerde el sulukları ile su, el yemlikleri ile yem verilir. Suluklara günde iki kez taze su konulur. Daha sonra günde bir defa yeterlidir. Civcivlerin kümese geldiği ilk iki gün hava bacaları ve pencereler kapalı bulunmalıdır. 3 günden sonra, koku hissedilince havalandırma yapılır. Havalandırma, kümes sıcaklığını bozmayacak şekilde dikkatlice yapılmalıdır. Kümeste civcivlerin çeşitli hastalıklara karşı koruyucu aşıları yemlere karıştırılarak verilecektir. Tesiste kayıtlar tam olarak tutularak; civciv sayısı, günlük ölümler, ayıklanan civciv sayıları, kümes içi sıcaklık ve nem değerleri, ası ve ilaçlamalar ile tarihleri, yem tüketimi ve sürünün performansına etki eden diğer hususlar bulunacaktır. Ortalama 45 gün süren bir üretim döneminde yetiştirilen ve kesim ağırlığına ulaşan piliçler, sağlık kontrolleri yapılarak anlaşmalı entegre kesimhanesine gönderilecektir. 7
Piliç Yetiştirme Kümeslerinde Yer Alacak Ünite, Alet ve Ekipmanlar Alkoç İplik İletişim İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. tarafından gerçekleştirilmesi planlanan tesiste kapasite artırımı sonrasında 4 adet kümes, 1 adet İdari Bina, 1adet Bakıcı Evi, 1 adet Sığınak, 1 adet Su Deposu, 1 adet Jeneratör Odası, 2 adet Ölü Çukuru ve 2 adet Sızdırmasız Fosseptik Çukuru yer alacaktır. Broiler piliç yetiştirme kümeslerinde hayvanların beslenme, sıcaklık, temizlik ve hava ihtiyacını karşılamak amacı ile yemlik, suluk, yem silosu, soğutma petleri, sobalar gibi bazı ekipmanlar kullanılacaktır. Şekil 5. Bazı Kümes Ekipmanları Kümesler ile kümeslerde kullanılması planlanan yem sistemi, su içme sistemi, havalandırma sistemi ve altlık sistemi ve iklimlendirme sistemine ait özelikler aşağıda verilmiştir. Kümesler Planlanan kümesler çelik destekli betonarme yapılar olacak olup zemini sızdırmaz şap beton kaplı olacak şekilde tam otomatik havalandırma ve yemleme sistemleri ile donatılacaktır. 8
1-Yem Sistemi Yemlik: Piliçlerin yemlerinin konulduğu plastik kaplardır ve genellikle 2 3 pilice 1 adet düşecek şekilde kullanımı planlanmıştır. Şekil 6. da kullanılması düşünülen piliç yemliği gösterilmiştir. Şekil 6. Spiral Piliç Yemliği Yem Silosu: Tesiste yemin depolanması ve güneşten, nemden ve yağıştan korunması için kümeslerin dışında yer alan yem depolama alanıdır. Tesiste özel galvanizli sacdan yapılan yem siloları bulunacaktır. Bu sayede üstündeki ondülin ölçüleri güneş ışığının yansımasını sağlayacak ve silo içindeki çimlenme önlenecektir. Silo pencereleri sayesinde silonun içindeki yem seviyesi rahatlıkla kontrol edilebilmektedir. Silonun altında yemin el değmeden kümeslerdeki yemliklere aktarılmasını sağlayan Otomatik Yemlik Sistemi bulunacaktır. Bu sistem civcivlerin rahat ulaşabilmesi için kullanımı kolay plastik malzemeden imal edilmiştir. Her bir kümeste 1 adet yem silosu bulunması planlanmaktadır. Şekil 7.'de kullanılması düşünülen yem silosu gösterilmiştir. Şekil 7. Örnek Yem Silosu 9
2- Su İçme Sistemi Suluk: Kümeste kullanılacak suluklar otomatik olup belirli bir basınç seviyesinde ve su yüksekliğinde otomatik olarak su verecektir. Genellikle 2 3 pilice 1 adet düşecek şekilde kullanılacaktır. Piliç suluğunun gösterimi Şekil 8.'de verilmiştir. Şekil 8. Otomatik Piliç Suluğu ve Nipel Çanağı 3- Havalandırma Sistemi Havalandırma sistemi, kümes içindeki havanın kalitesi hayvanların sağlığı ve verimliliği açısından oldukça önemlidir. İdeal hava koşullarının sağlanması için iyi bir havalandırma sistemi gereklidir. Havalandırma sistemi kümes içerisindeki hava giriş ve çıkışını sağlamakta ve hayvanların sürekli oksijenli ve tozsuz bir ortamda yetiştirilmesine yardımcı olmaktadır. Kümes içerisindeki amonyak gibi kötü kokulu gazların, nemin ve tozun ortam dışına çıkarılma işlemi olan havalandırma sayesinde; kümes içinde oluşması muhtemel kötü havanın doğuracağı, altlığın nem seviyesi yükselmesi, altlığın ıslak kalması koksidiyoz gibi hastalıkların ortaya çıkması gibi olumsuz etkiler engellenecektir. Havalandırma Fanları: Çift katlı bir kümeste her katta ortalama 140 cm x 140 cm ebadında 6-8 adet tünel havalandırma fanı kullanılması planlanmaktadır. Tünel havalandırma, yüksek hızlı hava akımının soğutma etkisi kullanılarak ağır hayvanların yetiştirildiği yerlerde ve sıcak havalarda hayvanların rahat kalmasını sağlar. Tünel havalandırma en yüksek düzeyde hava değişimini sağlar ve rüzgarla soğutma etkisi yaratır. Örnek tünel fanın gösterimi Şekil 9.'da verilmiştir. Şekil 9. Örnek Tünel Havalandırma Sistemi 10
Tesiste oluşması muhtemel koku ve toz emisyonunun giderilmesi amacıyla fan çıkışlarına su havuzları inşa edilecek olup, çıkan hava davlumbazlar aracılığı ile su havuzlarına verilecektir. Çift katlı kümeslerde fan çıkışlarının olduğu kısmın üstü açık kalacak şekilde etrafı kapatılacaktır. 4- Altlık Sistemi Altlık: Kümeslerde hayvanların altına serilen bir çeşit talaştır. Hayvanların altının sıcak tutulmasını, sıvı ve katı atıkların dağılmamasını sağlamak amacı ile kullanılacaktır. Civcivler gelmeden önce kümesin zeminine serilen altlık yazın 4 cm kışın ise 6 m yüksekliğinde olmalıdır. Altlık civcivlerin üşümesine engel olup aynı zamanda yumuşak bir zemin oluşturmayı sağlamaktadır. Kümeslerde her dönem sonunda olmak üzere gübre niteliğindeki altlığın çıkarılması işlemi gerçekleşecektir. 5- İklimlendirme (Isıtma ve Soğutma) Sistemi Tesiste işletme aşamasında özellikle bahar ve kış aylarında ısıtma amacı ile katı yakıt (kömür) kullanılacak olup her bir kümese 1 adet düşecek şekilde kömür sobaları kullanılacaktır. Yaz ayları haricinde kömür kullanılacağı ve özellikle bahar aylarında kış aylarının yarısı oranında kömür kullanılacağı dikkate alınarak yapılan hesaplamada tesiste 9 aylık dönemde (bahar ve kış ayları toplamı) yaklaşık 100-120 ton kömür kullanılacağı öngörülmektedir. Soğutucu Pet: Yüksek sıcaklık değerlerine sahip yaz aylarında kümes içi sıcaklığı düşürmek için pet sistemleri kullanılır. Sistem, su ile nemlendirilen petlerin içinden temiz havanın girmesiyle çalışır. Nemli petin içinden geçen temiz havanın sıcaklığı, petin içindeki suyun buharlaşmasının etkisiyle düşer. Bu sayede kümes içinde soğuk hava sirkülasyonu sağlanır. Kümes içine yerleştirilmiş petlerin yüzey alanlarının büyüklüğü arttıkça elde edilecek soğutma miktarı da artar. Soğutma petleri basit çalışma şekilleri ile kümesler için en etkili soğutma araçlarıdır. Düşük işletme ve bakım maliyetleri, uzun ömürleri ve kullanım kolaylıkları sayesinde tercih sebebi olmaktadır. Tesiste her bir kümeste sürekli devridaim yapan en az 6-8 adet soğutucu pet bulundurulacaktır. Şekil 10. Örnek Soğutucu Pet 11
6- Kümes Aydınlatma Sistemi Aydınlatma, kümes verimi ve canlı performansı ile hayvanlarda vücut sıcaklığı, beslenme, sindirim gibi metobolik süreçler de önemli rol oynamaktadır. Kümes aydınlatma sistemi aydınlatmayı sağlamak amacı ile kullanılacak olan elektrikle çalışan sistemlerdir. Kümes aydınlatmalarında led lambalar kullanılacaktır. 7- Diğer Üniteler İdari Bina ve Bakıcı Evi Tesiste 96 m 2 büyüklüğünde 1 adet bakıcı evi ve 96 m 2 büyüklüğünde 1 adet idari bina yer alacaktır. Jeneratör: Tesiste bölgede yer alan Enerji Nakil Hattından çekilecek olan elektrik enerjisi kullanılacaktır. Tesiste meydana gelebilecek elektrik kesintilerinde kullanılmak üzere bir adet 400 kva lık jeneratör bulunması planlanmaktadır. Su Deposu İşletme aşamasında su kullanımı; tesiste yetiştirilen piliçlerin su ihtiyacını karşılamak, kümesler boşaltıldıktan sonra gerekli dezenfeksiyon ve temizlik işlemlerini sağlamak ve tesiste çalışan personelin su ihtiyacını karşılamak amaçlı olacaktır. Tesiste; hem kümeslerin temizlenip, soğutulması için hem de personelin içme ve kullanımı için gerekli olan su yer altı suyundan karşılanacaktır. Bu kapsamda 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun gereğince DSİ V. Bölge Müdürlüğü ne başvuru yapılacak ve Yeraltı Suyu Kullanma Belgesi alınacaktır. Proje alanında 9 m 2 'lik 1 adet su deposu tesis edilecektir. Sızdırmasız Fosseptik Tesiste oluşan evsel nitelikli atıksular ile kümes yıkama sularının vidanjör vasıtası ile çekilmeden önce geçici olarak depolandığı sızdırmasız özellikteki çukurdur. Proje kapsamında 1 adet evsel nitelikli atık suların toplandığı fosseptik ve 1 adet kümes yıkama sularının toplandığı fosseptik olmak üzere toplam 2 adet fosseptik çukuru kullanılacaktır. Sızdırmasız Fosseptik Planı Ek-4. te sunulmuştur.tesiste sızdırmaz fosseptik çukurlarının depolama kapasitesi 60 m 3 (3m x 4m x 5m (h)) ve 100m 3 (4m x 5m x 5m(h)) olarak planlanmıştır. Ölü Çukuru Tesiste herhangi bir nedenle ölen hayvanlar için yerleşimin olduğu yerlerden uzakta, hayvanların uğrağı olmayan, akarsulardan uzak, yeraltı sularını kirletmeyecek yerlerde açılacak olan ve üzeri sönmemiş kireç ile kaplanıp toprak ile doldurulacak olan çukurlara denir. Söz konusu çukurların yeri, konusunda uzman bir veteriner hekim tarafından tespit edilecektir. Proje alanında söz konusu ölü hayvanların bertarafı için depolama kapasitesi 60 m 3 (3m x 4m x 5m (h)) ve 100m 3 (4m x 5m x 5m(h)) olacak şekilde 2 adet sızdırmasız ölü çukuru bulunacaktır. Proje alanının da bulunacak olan ünitelere ait Vaziyet Planı Ek-3. te verilmiştir. 12
Ömrü Söz konusu faaliyetin ekonomik ömrü yaklaşık 30 yıl olup bu süre boyunca ekonomik ömrünü tamamlayan veya teknolojik sebeplerle düzenleme yapılması gereken araç ve ekipmanlar yenilenecek veya bakımları yapılacaktır. Bu süre sonunda ise gerek piyasa koşulları gerekse şirket yatırım planlarına bağlı olarak faaliyet sürdürülebilecek veya sona erecektir. Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Tavuk eti, hаyvаnsаl protein kаynаğı olarak gıda sektörü ilе iç içe olduğu gibi, tavukların уetiştirilmesinde ve insan sağlığına etkilerinde ѕağlık sektörü ile, tesislerin inşasında inşaat sektörü ile de ilişki іçіnde olup her açıdan istihdam yaratıcı bir sektördür. Tavukçuluk; gelir elde etmek аmаcıylа uygun barınaklarda, uygun tekniklerle bilinçli bіr yetіştіrіcіlіk olarak tanımlanabilir. Yumurtacı Tavuk Yetiştiriciliği ve Etçi Tavuk Yetiştiriciliği (Broiler) оlarak iki şekіlde yаpılır. Broiler tаvukçuluğundа kullаnılаn civcivlеr, ıslаh yoluyla büyüme hızı ve kapasitesi arttırılmış hіbrіt cіvcіvlerdіr. Hayvan ıslahındakі ilerleme vе yem sektöründekі gelişmelerle bu civcivler 40-45 gün gibi kısa bir süre içerisinde 2-2,5 kilоgram tаvuk ağırlığına ulaşmaktadır. Türkiуe de tavukçuluk ѕektörü için ilk adım 1930 yılında Ankаrа dа Merkez Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünün kurulması ile atılmıştır. 1952 yılına kadar sektörde ilerleme olmamaѕına karşın 1952 yılında saf kültür ırklarının ithali gerçekleştirilmiş ve ABD den Plymouth Rock, New Hampshire ve Leghorn gibi günlük civcivlеr olarak gelen ırklar Tarım Bakanlığı na bаğlı kuruluşlara ve halka dаğıtılmıştır. 1956 yılında Yem Sanayi T.A.Ş. nin kurulması rasyоnel beslenme kоşullarını sağlamıştır. Sonraki yıllarda tavukçuluk ѕektörü daha hızlı gelіşme göstermiştir. 1963 yılında hibrit ebeveуnlerin ithаl edilmesinin özel sеktörün dе ilgisini çеkmеsiylе 1968 уılında başlatılan yerli hіbrіt ѕoylarını geliştirilmesi çalışmalarına ağırlık verilmiş, daha sonra tavukçuluk ıslah çаlışmаlаrı 1979 yılında ülkesel projе kapѕamına alınmıştır. Çalışmalar, Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü Mеrkеzi nin kapsamında ülke çapında sektörde beyaz ve kahverengі yumurtacı ve еtçi еbеvеyn hatları ürеtimi olarak geliştirilmeye devam edilmiştir. Ancаk, verim düzeyi açısından üretilen hatlar, bazı özellikleri bаkımındаn yаbаncı gеnеtik materyal ile karşılaştırıldığında rekabet güçlerіnіn zayıflığından dolayı hedeflenen amaca ulaşıldığı söylenemez. Sektörde yaklaşık 10 bin adet broiler, 5 bin adet de yumurtacılık işletmesi mevcuttur. Geçimini tavukçuluk sеktöründеn sаğlаyаn (üretici çiftçi, sektörle ilgili esnaf, yem, ilаç, yan ѕanayi, nakliye, pazarlama dahil) insan sayısı yaklaşık 2 milуondur. Endüstriyel tarzda üretime uygunlukları nedeni ile kümes hayvanları dünyada artan bir yaygınlıkta, görece düşük fiyatla insanlara hayvansal protein sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Yemden yararlanma oranı ve kısa üretim dönemleri, kanatlı hayvanlarla yapılan üretimin çoğu çiftlik hayvanı türleriyle yapılan üretime kıyasla daha ekonomik olmasını sağlamaktadır. 13
İnsan beslenmesinde önemli bir yer tutan hayvansal proteinin temininde stratejik bir konuma sahip olan kanatlı etleri, istikrarsız kırmızı et üretiminden doğan açığı kapatma konusunda da özel bir öneme sahiptir. Beyaz et olarak adlandırılan tavuk eti, kırmızı et ürünleriyle karşılaştırıldığında hem daha uсuz, hem de sağlık açısında daha az yağ ve koleѕterol oranına ѕahiptir. Tüm dünyada başta piliç eti olmak üzere kanatlı etleri üretimi ve tüketimi son yıllarda hızlı bir artış göstermiştir. Türkiye nin hayvansal protein açığını kapatmada en etkili çözüm tavuk eti ve yumurta üretimi olarak öngörülmüştür. Ayrıca kanatlı eti ve yumurta insanların dengeli beslenmeleri için stratejik öneme de sahiptir. Sektörde yapılan çalışmalar vе gelişmelerle birlikte önümüzdeki yıllarda beyаz et üretim ve tüketim mіktarlarının artacağı düşünülmektedir. Dolayıѕıyla, zaman içerisinde istihdam eksiklikleri de оrtaya çıkacaktır. Bu kapsamda Alkoç İplik İletişim İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Bolu ili sınırları içerisinde gerçekleştirmeyi planladığı söz konusu yatırım ile beyaz et sektöründe öncü olan bölge ve ülke ekonomisine katkıda bulunacak ve bölgede istihdam imkanının gelişiminde önemli bir rol üstlenecektir. Doğal Kaynakların Kullanımı Arazi Kullanımı Planlanan Broiler (Etlik) Piliç Yetiştirme Tesisi; Bolu İli, Mudurnu İlçesi, Kurtlar Köyü, Kabaçamarkası Mevkii nde 1 nolu pafta, 609 nolu parsel üzerinde toplam 21.100 m 2 lik alanda faaliyet gösterecektir. Söz konusu alanın 7.445,75 m 2 'lik bölümü 4 adet kümes ve diğer üniteler için kullanılacaktır. 2 adet ölü çukuru ve 2 adet fosseptik çukuru için ise toplam 320 m 2 'lik alan kullanılması planlanmaktadır. Proje kapsamında kapasite artırımı sonrasında 4 adet kümes, 1 adet İdari Bina, 1adet Bakıcı Evi, 1 adet Sığınak, 1 adet Su Deposu, 1 adet Jeneratör Odası, 2 adet Ölü Çukuru ve 2 adet Sızdırmasız Fosseptik Çukuru yer alacaktır. Tesiste yer alacak üniteler ve alan büyüklükleri Tablo 1. de verilmiştir. Su Kullanımı Tesiste; inşaat aşamasında proje kapsamında ihtiyaç duyulan içme ve kullanma suyu piyasadan satın alınarak su tankerleri ile tesise getirilecektir. İşletme aşamasında ise tesiste ihtiyaç duyulan suyun tamamı 167 sayılı Yeraltı Suları Kanunu gereğince DSİ V. Bölge Müdürlüğü ne Yeraltı Suyu Arama Başvurusunda bulunulan kuyudan sağlanacaktır. (Bkz Ek-1) Proje kapsamında Yeraltı Suyu Kullanma Belgesi için gerekli başvuru yapılmış olup, Yeraltı Suyu Kullanma Belgesi proje için hazırlanacak olan ÇED Raporu ekinde sunulacaktır. 14
İnşaat Aşamasında Su Kullanımı İnşaat aşamasında su kullanımı; Çalışacak Personelden Kaynaklı Sahada Tozumayı Engellemek Amacıyla olacaktır. Çalışacak Olan Personelin Su Tüketimi: İnşaat aşamasında toplam 10 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. İller Bankası verilerine göre kişi başına günde 150 litre su kullanıldığı kabul edildiğinde su kullanım miktarı; 10 x 150 lt/gün = 1.500 lt/gün = 1,5 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. Tozumayı Engellemek İçin Su Tüketimi: Tesiste inşaat aşamasında tozumayı engellemek amacıyla 5 m 3 /gün su kullanılacağı öngörülmektedir. İşletme Aşamasında Su Kullanımı İşletme aşamasında su kullanımı; Çalışacak Personelin Su İhtiyacını Karşılamak, Temizlik ve Dezenfeksiyon Yetiştirilecek Kümes Hayvanlarının Su İhtiyacını Karşılamak, Koku ve Toz Emisyonunu Önlemek Amaçlı Olacaktır. Çalışacak Olan Personelin Su Tüketimi: İşletme aşamasında toplam 4 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. İller Bankası verilerine göre kişi başına günde 150 litre su kullanıldığı kabul edildiğinde su kullanım miktarı; 4 x 150 lt/gün = 600 lt/gün = 0,6 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. Temizlik ve Dezenfeksiyon İşlemlerinden Kaynaklı Su Tüketimi: Kümeslerde 45 günlük üretim periyodunun ardından 15 gün ara verilecek olup, ara verilen dönemde kümeslerin ve ekipmanların yıkanarak temizlenmesi işlemi gerçekleştirilecektir. Bu aşamada kümeslerin yıkanmasından kaynaklı atık su oluşumu söz konusu olacaktır. Proje kapsamında toplam kümes kullanım alanı 12.960 m 2 dir. Tesisin yıkanması için sarf edilecek ortalama su miktarı aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır. Hesaplama için Atıksu Arıtımının Esasları, Evsel, Endüstriyel Atıksu Arıtımı ve Arıtma Çamurlarının Kontrolü, Prof. Dr. İzzet ÖZTÜRK, Dr. Hacer TİMUR, Dr. Ufuk KOŞKAN Cadde yıkanması için su sarfiyatı baz alınmıştır. 1,5 lt/m 2 x 12.960 m 2 (yıkama ihtiyacı duyulan alan) = 19.440 lt = 19,44 m 3 /dönem (0,43 m 3 /gün) olacaktır. 15
Yetiştirilecek Piliçlerin Su Tüketimi: Tesiste piliç üretiminde haftalara göre kullanılacak su miktarı ise Tablo 2. de verilmiştir. Tablo 2. Haftalara Göre Su Tüketim Miktarları Yetiştirme Dönemi Su Tüketimi (ml.kanatlı/gün) 1.Hafta 16 3,68 2.Hafta 27 6,21 3.Hafta 37 8,51 4.Hafta 46 10,58 5.Hafta 54 12,42 6.Hafta 59 13,57 6,5. Hafta 66 15,18 Toplam Su Tüketimi Kaynak: (ERENSAYIN C., Tavukçuluk cilt:2 sayfa 510). Su Tüketimi (m 3 230.000 kanatlı/gün) 70,15 m 3 /gün Koku ve Toz Emisyonunu Önlemek Amacıyla Su Tüketimi: Tesiste koku ve toz emisyonunu önlemek amacıyla kümes fan çıkışlarının altına su havuzları inşa edilecek ve fanlardan çıkan havanın davlumbazlar vasıtası ile bu havuzlara verilmesi sağlanacaktır. Su havuzlarında buharlaşma etkisi ile eksilen su, ilave edilmek suretiyle tamamlanacaktır. Koku ve toz emisyonunun önlenmesi amacıyla yaz aylarında buharlaşma miktarı daha fazla olacaktır. Su havuzlarında 1 dönemde yaklaşık olarak 5 m 3 kullanılacağı öngörülmektedir. Günlük su kullanımı ise 0,1 m 3 olarak öngörülmüştür. Tablo 3. İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Tüketim Miktarları Kullanım Alanı İnşaat Aşaması Çalışacak Olan Personelin Su Tüketimi Tozumayı Engellemek İçin Su Tüketimi İnşaat Aşamasında Toplam Su Tüketimi İşletme Aşaması Çalışacak Olan Personelin Su Tüketimi Kümeslerin Yıkanmasından Kaynaklı Su Tüketimi Yetiştirilecek Piliçlerin Su Tüketimi Koku ve Toz Emisyonunu Önlemek Amacıyla Su Tüketimi İşletme Aşamasında Toplam Su Tüketimi Su Tüketimi (m 3 /gün) 1,5 m 3 /gün 5 m 3 /gün 6,5 m 3 /gün 0,6 m 3 /gün 0,43 m 3 /gün 70,15 m 3 /gün 0,1 m 3 /gün 71,28 m 3 /gün Enerji Kullanımı Tesiste işletme aşamasında özellikle bahar ve kış aylarında ısıtma amacı ile katı yakıt (kömür) kullanılacak olup her bir kümese 1 adet düşecek şekilde kömür sobaları kullanılacaktır. Yaz ayları haricinde kömür kullanılacağı ve özellikle bahar aylarında kış aylarının yarısı oranında kömür kullanılacağı dikkate alınarak yapılan hesaplamada tesiste 9 aylık dönemde (bahar ve kış ayları toplamı) yaklaşık 120 ton kömür kullanılacağı öngörülmektedir. Proje konusu tesis için yukarıda bahsedilen hususların dışında herhangi bir doğal kaynak kullanımı söz konusu olmayacaktır. 16
b) Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri, Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları Alkoç İplik İletişim İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. tarafından kapasite artırımı yapılması planlanan Broiler (Etlik) Piliç Yetiştirme Tesisi; Bolu İli, Mudurnu İlçesi, Kurtlar Köyü, Kabaçamarkası Mevkii nde 1 nolu pafta, 609 nolu parsel üzerinde toplam 21.100 m 2 'lik tapulu alan üzerinde yer alacaktır. Proje alanının mülkiyetine ilişkin belge Ek-1 de verilmiştir. Tesis üretim yöntemi ve teknolojisi açısından değerlendirildiğinde; tesiste tam otomatik ekipmanlar ve üretim yöntemleri kullanılacaktır. Proje kapsamında kümeslerde kullanılan makine ve teçhizat üretimde kullanılan en son teknolojiye dayalı cihaz ve ekipmanlardır. Gelişen teknoloji ile kullanılan cihazlar ve ekipmanın çevreye olan olumsuz etkileri de en aza indirgenmektedir. Üretim esnasında ise en hızlı ve sağlıklı olması nedeniyle otomatik suluk ve yemlikler tercih edilmiştir. Bu sayede yemleri ve suyu insan eli değmeden kanatlı hayvanlara ulaştırmak mümkün olacaktır. Altlık seçiminde genellikle uygulanan yöntem olan kireç ve talaş serme söz konusu tesis içinde en uygun olanı olarak düşünülmüştür. Talaş ısı tutma ve yumuşaklık açısından kullanışlı bir malzeme olup piliçlere herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Tesiste koku ve toz emisyonunu önlemek amacıyla havalandırma çıkışlarına (fan çıkışlarına) su havuzları inşa edilecek fanlardan çıkan havanın davlumbazlar vasıtası ile bu havuzlara verilmesi sağlanacaktır. Suda hapsedilen edilen kirleticiler su havuzunda birikecek ve belirli aralıklarla temizlenecektir. Bolu İli kümes hayvanları açısından Türkiye genelinde önem taşımaktadır. Bolu İlinin beyaz et üretiminde % 22 lik üretim payıyla Türkiye de ilk sırada yer almaktadır. Bolu İli nde giderek artan bir grafik sergileyen kümes hayvanları üretimi paralelinde kümes hayvanlarının beslenmesi ve bakımı için gerekli olabilecek malzemelerin üretimi de artmaktadır. Bu artış bölgede kümesler için gerekli olabilecek malzemeleri temin etme açısından kolaylık sağlamaktadır. Tesis alanının yerleşimlerden uzak olması, bölgenin doğal ve iklimsel koşullarının kanatlı hayvan yetiştiriciliği açısından uygun şartları taşımasından ötürü proje için başka bir alternatif söz konusu değildir. Proje Alanı Koordinatları Tablo 4.'te verilmiştir. 17
Tablo 4. Proje Alanı Koordinatları Koor. Sırası Sağa, Yukarı Koor. Sırası Enlem,Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü COĞRAFİK D.O.M. 33 D.O.M. -- Zon 36 Zon -- Ölçek Fak. 6 derecelik Ölçek Fak. -- 343268.49 : 4474631.04 40.4059465 : 31.1525382 343322.35 : 4474656.33 40.4061844 : 31.1531664 343365.33 : 4474671.25 40.4063268 : 31.1536690 343431.11 : 4474694.46 40.4065482 : 31.1544381 343431.39 : 4474687.47 40.4064853 : 31.1544431 343430.45 : 4474594.60 40.4056489 : 31.1544549 343465.91 : 4474497.95 40.4047853 : 31.1548963 343418.57 : 4474467.97 40.4045064 : 31.1543461 343402.72 : 4474487.86 40.4046825 : 31.1541545 343333.41 : 4474560.47 40.4053233 : 31.1533203 343283.04 : 4474612.18 40.4057794 : 31.1527142 Proje alanının işaretlendiği 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita Ek-2'de, Yer Bulduru Haritası Ek-7 de verilmiştir. 18
BÖLÜM II: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Proje Alanının ve Önerilen Proje Nedeniyle Etkilenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, Atmosferik Koşullar, İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) Benzeri Özellikleri II.I. Projenin Yeri Proje alanının kuş uçumu mesafe ile 600 m güneydoğusunda 100. Yıl Mahallesi, 2.850 m kuzeydoğusunda Dereliler Mahallesi, 3.054 m kuzeyinde Dolayüz Köyü ve 3.090 m güney batısında Hüsamettindere Köyü bulunmaktadır. Proje alanına ulaşım, alanın batısından geçen stabilize yol vasıtası ile sağlanmaktadır. Proje alanının doğu sınırından mevsimsel akış gösteren İsaklar Deresi geçmektedir. Proje alanının yaklaşık olarak 195 m, 440 m ve 625 m güneyinde tavuk çiftlikleri bulunmaktadır. Proje alanı ormanlık alan kapsamında yer almamaktadır. Arazi çalışmaları kapsamında hali arazi vasfında olan sahada herhangi bir ağaç türü gözlenmemiştir. Ayrıca proje alanı ile ilgili olarak Bolu Orman Bölge Müdürlüğü'nden alınan görüşte; yapılan arazi incelemesi neticesinde, sahanın ormanlık alanlar kapsamında yer almadığı, ziraat arazisi niteliğinde olduğu ve faaliyetin gerçekleştirilmesinde ormancılık mevzuatı açısından herhangi bir sakınca olmadığı belirtilmiştir. (Bkz Ek-1 Resmi Belgeler) Proje alanı için; Bolu İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü yetkilileri tarafından hazırlanan 17.06.2013 tarih ve 2013/058 sayılı etüt raporu neticesinde sahanın Kuru Marjinal Tarım Arazisi (KTA) olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca söz konusu görüşte proje kapsamında gerçekleştirilmesi planlanan tüm yapıların Tarımsal Amaçlı Yapılar kapsamında olduğu ve yapıların, faaliyet için hazırlanan Toprak Koruma Projesi ve Mimari Projede belirtilen şekilde tarımsal amaçlı kullanılması halinde yapımında herhangi bir sakınca görülmediği belirtilmiştir. (Bkz Ek-1 Resmi Belgeler) DSİ V. Bölge Müdürlüğü'nün proje için verdiği görüşte; Bölge Müdürlüğü'nce yapılan inceleme sonucunda proje alanının DSİ Projeleri kapsamı dışında kaldığı, içme ve kullanma suyu temin edilen baraj ve göl koruma alanında yer almadığı belirtilmiştir. Ancak saha yakınından geçen dere yatağının muhafaza edilmesi açısından; dere yatağına hafriyat malzemesi atılmaması, derenin akış yönü, kesiti, rejimine müdahale edilmemesi ve derenin sebep olacağı taşkınlara karşı faaliyet sahibince önlem alınması kaydıyla söz konusu faaliyetin gerçekleştirilmesinde herhangi bir sakınca olmayacağı belirtilmiştir. (Bkz Ek-1 Resmi Belgeler) Bolu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü personelince sahada yapılan arkeolojik yüzey araştırması ve incelemede herhangi bir kültür varlığı bulgusuna rastlanılmadığı ve faaliyetin söz konusu alanda gerçekleştirilmesinde herhangi bir sakınca olmadığı belirtilmiştir. 19
Ancak hafriyat ve benzeri her türlü inşaat çalışması sırasında kültür varlığına rastlanılması durumunda çalışmaların durdurularak Bolu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne haber verilmesi gerektiği bildirilmiştir. (Bkz Ek-1 Resmi Belgeler) Proje alanı Mudurnu Belediyesi mücavir alanı sınırı dışında kalmaktadır. Ayrıca proje alanı, Bolu İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı na göre Marjinal Tarım Alanları olarak değerlendirilmekte olup, Bolu İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Madde V.21 de belirtilen kümes yapımına yasaklı alanlar kapsamında yer almamaktadır. Proje Alanını Gösterir Onaylı Bolu İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Plan Hükümleri ve İlgili Değişiklikleri Ek-10'da sunulmuştur. Faaliyet alanının işaretlendiği 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Ek-2 de, Yer Bulduru Haritası Ek-7 de ve Vaziyet Planı ise Ek-3 de verilmiştir. Tesis alanına ait fotoğraflar ise Ek-8 de verilmiştir. 20
II.II. Nüfus Bolu İli, Türkiye nin göç veren illeri arasında yer almaktadır. Bolu kırsal kesimi, hem Bolu kentsel alanlarına hem de il dışına göç vermektedir. Buna karşılık kentsel nüfus Bolu dışına yönelmektedir. Bolu nun küçük kentsel yerleşmeleri kırsal kesimden göç almakta, buna karşılık kentli nüfusunun bir kısmını büyük metropollere göndermektedir. Bolu İli nde nüfusun büyük çoğunlu tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. İl nüfusunun kent merkezinde yığılma eğiliminde olması, nüfusun kır-kent dağılımının giderek bozulması riskini taşımaktadır. Bolu İli kentleşme oranı açısından Batı Karadeniz Bölgesi nden daha gelişmiş durumdadır. Bolu İli ve İlçelerine ait nüfus verileri Tablo 5.'te verilmektedir. Tablo 5. Bolu İli ne Ait Nüfus Verileri İl/ilçe merkezleri (Şehir) Belde/köyler Toplam Bolu Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Merkez 131.264 66.134 65.130 41.091 19.957 21.134 172.355 86.091 86.264 Dörtdivan 2.932 1.426 1.506 3.748 1.767 1.981 6.680 3.193 3.487 Gerede 24.261 12.029 12.232 10.385 5.155 5.230 34.646 17.184 17.462 Göynük 3.895 1.968 1.927 11.877 5.857 6.020 15.772 7.825 7.947 Kıbrıscık 1.203 632 571 2.252 1.047 1.205 3.455 1.679 1.776 Mengen 5.227 2.713 2.514 9.017 4.427 4.590 14.244 7.140 7.104 Mudurnu 5.261 2.597 2.664 15.275 7.598 7.677 20.536 10.195 10.341 Seben 2.542 1.255 1.287 3.212 1.541 1.671 5.754 2.796 2.958 Yeniçağa 5.028 2.486 2.542 2.610 1.216 1.394 7.638 3.702 3.936 Toplam 181.613 91.240 90.373 99.467 48.565 50.902 281.080 139.805 141.275 Kaynak: ADNKS 2012- TÜİK Mudurnu İlçesinin 2012 yılı adrese dayalı nüfus verilerine göre, toplam 20.536 kişilik nüfusunun 5.261 kişisini şehir, 15.275 kişisini ise köy nüfusunu oluşturmaktadır. Söz konusu projenin yer aldığı Kurtlar Köyü nün nüfusu ise 155 kişidir. II.III. Flora ve Fauna Faaliyet için hazırlanan flora-fauna çalışmaları devam etmektedir. Verilecek olan özel formata göre ÇED Raporu nda bu başlık altındaki bilgiler detaylandırılacaktır. Flora kısmı oluşturulurken bitki türlerinin teşhisinde Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden literatür çalışması yapılacak, bu bölgede yapılmış araştırma, yayın, makale ve tez çalışmaları varsa araştırılarak yapılan arazi çalışması desteklenecektir. Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, fitocoğrafik bölgeleri, nispi bolluk dereceleri, habitatları belirtilecektir. 21