KAMU İÇ KONTROL SİSTEMİ VE KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM



Benzer belgeler
KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI

İç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI

T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI

İÇ KONTROL SİSTEMİ ve KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI. Taner Güler Stratejik Yönetim ve Planlama Müdürü

T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı

T.C. RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA İÇ KONTROL

GİRİŞ. A. İç Kontrolün Tanımı, Özellikleri ve Genel Esasları:

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ DÖNER SERMAYE İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET İÇİ EĞİTİM SUNUMU 02 MAYIS 2014

1- Neden İç Kontrol? 2- İç Kontrol Nedir?

TONYA MESLEK YÜKSEKOKULU İÇ KONTROL

10 SORUDA İÇ KONTROL

Mehmet BÜLBÜL. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürülüğü Daire Başkanı

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI REHBERİ. Ramazan ŞENER Mali Hizmetler Uzmanı. 1.Giriş

26 Aralık 2007 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 26738

YUNUSEMRE BELEDİYE BAŞKANLIĞI KONTROL ORTAMI

*5018 Sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunundaki tanımı ile;

RİSK DEĞERLENDİRMESİ EL KİTABI

Sibernetik Sistemler. İç Mevzuatın Önemi ve «Doğru Ellerde Hazırlanmış İç Mevzuatın Kuruma» Faydaları

HAKKARİ DEFTERDARLIĞI İÇ KONTROL EYLEM PLANI 1- KONTROL ORTAMI

Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu ve İlgili Mevzuatı Kapsamında İç Kontrol

İç Kontrol Bileşeni: KONTROL ORTAMI EL KİTABI. Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı

KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İÇ KONTROL EYLEM PLANI (2011)

T.C. OSMANİYE KORKUT ATA ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI İÇ KONTROL

UZUNKÖPRÜ BELEDĠYESĠ ĠÇ KONTROL EYLEM PLANI

KALKINMA BAKANLIĞI İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI

YENİ MALİ YÖNETİM VE KONTROL SİSTEMİNDE

BAKANLIĞIMIZ İÇ KONTROL SİSTEMİ ÇALIŞMALARININ TAMAMLANMASI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI

T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI

3- KONTROL FAALİYETLERİ

4-BİLGİ VE İLETİŞİM. Eylem Kod No. Öngörülen Eylem veya Eylemler

Prof. Dr. Rıza AYHAN Rektör

T. C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI İÇ KONTROL YÖNERGESİ (*) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

LOGO İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI. SUNUCULAR Cahit KURTULAN Volkan ÜNLÜ M.Hulisi GÜNŞEN

MERSİN SU VE KANALİZASYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI

İç Kontrol Bileşeni: BİLGİ VE İLETİŞİM. Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı

Mehmet BÜLBÜL. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürülüğü Daire Başkanı

II. KOÜ KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI 1. KONTROL ORTAMI STANDARTLARI

T.C. KAYSERİ TALAS BELEDİYESİ İÇ KONTROL EYLEM PLANI

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI KONTROL ORTAMI STANDARTLARI

BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KÜLTÜR VE SPOR DAİRE BAŞKANLIĞI İÇ DENETİM SİSTEMİ

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI 1- KONTROL ORTAMI. Öngörülen Eylem veya Eylemler

3- KONTROL FAALİYETLERİ

T.C. TUŞBA BELEDİYESİ

İÇ KONTROL ÇALIŞMALARINDA ELEKTRONİK KAMU BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ (KAYSİS) UYGULAMASININ YERİ

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI

T.C. GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı REKTÖRLÜK MAKAMINA

KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

İÇ KONTROLÜN TEMEL İLKELERİ

Sorumlu Birim veya Çalışma Grubu Üyeleri. İşbirliği Yapılacak Birim. Öngörülen Eylem veya Eylemler

T.C. AKÇAABAT BELEDİYESİ KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI (2014)

Başaran YAŞLI Belediye Başkanı. Sayfa 1

Kırıkkale Üniversitesi 1- KONTROL ORTAMI

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI

4- BİLGİ VE İLETİŞİM(SAĞLIK KÜLTÜR VE SPOR DAİRESİ BAŞKANLIĞI)

İÇ KONTROLE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT

SÜREÇ YÖNETİMİ VE İÇ KONTROL STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI İÇ KONTROL DAİRESİ

Prof. Dr. Burçin ÇOKUYSAL Doç. Dr. Harun YALÇIN (E. Ü. ADEK Üyesi) Doç. Dr. Zümrüt AÇIKGÖZ Doç. Dr. Şule IŞIN Arş. Gör. Dr. Ö. Hakan BAYRAKTAR Arş.

İÇ KONTROL SİSTEMİ DEĞERLENDİRME FORMU 1. KONTROL ORTAMI STANDARTLARI

REVİZE EDİLEN KOÜ İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI 1. KONTROL ORTAMI STANDARTLARI

Sorumlu Birim veya Çalışma grubu üyeleri. İşbirliği Yapılacak Birim BİE Bilgisayar Bilimleri. 1-Bilgisayar Bilimleri

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İÇ KONTROL SİSTEMİ

4- BİLGİ VE İLETİŞİM

1- KONTROL ORTAMI. Standart Kod No. Kamu İç Kontrol Standardı ve Genel Şartı

1- KONTROL ORTAMI. Sorumlu Birim veya Çalışma Grubu Üyeleri. Öngörülen Eylem veya Eylemler

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ İÇ KONTROL SİSTEMİ EYLEM PLANI

EK:1 1- KONTROL ORTAMI

1- KONTROL ORTAMI. Öngörülen Eylem veya Eylemler

T.C. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi İÇ KONTROL. Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı Mart, 2017

İçindekiler. T.C. İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı İÇ KONTROL EL KİTAPÇIĞI. 1-) İç Kontrol Sistemi...

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ İÇ KONTROL STANDARTLARI EYLEM PLANI 1- KONTROL ORTAMI STANDARTLARI

T.C. AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ KÜTÜPHANE VE DOKÜMANTASYON DAİRE BAŞKANLIĞI KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI 2016

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı HATA BİLDİRİM FORMU (Usulsüzlük, Yolsuzluk, Etik Kural İhlali)

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI (2018 REVİZE) 1. KONTROL ORTAMI

T.C. MALİYE BAKANLIĞI Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü SAYI: B.07.0.BMK / /02/2009 KONU: Kamu İç Kontrol Standartları

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI (Revize)

CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

1- KONTROL ORTAMI STANDARTLARI

İÇİNDEKİLER 2 GİRİŞ 3 MİSYON VE VİZYON 4 TEŞKİLAT YAPISI 5 TEŞKİLAT ŞEMASI 6 İÇ KONTROL SİSTEMİ 7 1. KONTROL ORTAMI 7

İÇİNDEKİLER D. BELEDİYE BAŞKANLIĞIMIZIN İÇ KONTROL STANDARTLARI EYLEM PLANI 10

1- KONTROL ORTAMI. Sorumlu Birim veya Çalışma Grubu Üyeleri Tüm birimler İKİYK

Belediyeler ve Kamu Mali Yönetim Sistemi

T.C. ADALET BAKANLIĞI KANLIĞI

Sorumlu Birim veya Çalışma grubu üyeleri. İşbirliği Yapılacak Birim. Çıktı/ Sonuç

Stratejik Planlama Kontrol Ortamı İçin Eylem Planları Hazırlamak Kontrol Ortamını Kurmak

T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI SİVİL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI (2014 YILI)

Başaran YAŞLI Belediye Başkanı Sayfa 2

1- KONTROL ORTAMI. Öngörülen Eylem veya Eylemler

Sayı : B.13.1.SGK.0.(İÇDEN).00.00/04 18/01/2008 Konu : İç Denetim Birimi GENELGE 2008/8

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI

İÇ KONTROL KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM EYLEM PLANI

İÇ KONTROL SİSTEMİ KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI EĞİTİMİ

2016 YILI KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ UYUM EYLEM PLANI 1. KONTROL ORTAMI STANDARTLARI

TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ İÇ KONTROL SİSTEMİ DEĞERLENDİRME FORMU 1. KONTROL ORTAMI STANDARTLARI

İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI GERÇEKLEŞME SONUÇLARI RAPORU

Transkript:

KAMU İÇ KONTROL SİSTEMİ VE KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARINA UYUM Mehmet BÜLBÜL Daire Başkanı Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Belediyeler Strateji Geliştirme/Mali Hizmetler Birim Yöneticileri Toplantısı 16/04/2012

Sunum Planı Kamu Yönetimi Anlayışında Değişim Kontrol Anlayışında Değişim COSO İç Kontrol Modeli 5018 Sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta İç Kontrol Kamu İç Kontrol Standartları

Klasik kamu yönetimi anlayışının temel özellikleri Merkezi yönetim Katı ve hiyerarşik dikey örgütlenme Mevzuat ve kurallara dayalı yönetim Merkezi kontrol ve teftiş Girdi odaklı, usulsüzlük ve yolsuzluğu araştıran kontrol ve denetim anlayışı Kadro hukukuna dayalı personel rejimi 3

Yeni Kamu Yönetimi anlayışının temel özellikleri Yönetim sorumluluğu Siyasi ve yönetsel sorumluluk Katılımcılık ve Saydamlık Performansa dayalı yönetim Hesap verebilirlik Kaynak kullanımında üç e ilkesi İç kontrol Risk yönetimi İç denetim 4

Kontrol Anlayışında Değişim işlemi doğrulama amaçlı tespit edici -Ex-postişlem odaklı Klasik Kamu Yönetimi Anlayışında kontrol girdi odaklı merkezin sorumluluğunda sisteme güvence verme amaçlı önleyici -ex-antesistem odaklı Yeni Kamu Yönetimi Anlayışında kontrol çıktı/sonuç odaklı idarenin sorumluluğunda

ya göre iç kontrol nedir? İç kontrol, bir organizasyonda hedeflere ulaşmak, faaliyetlerde etkinliği ve verimliliği sağlamak, mali raporlama sisteminin güvenirliliğini sağlamak uygulamaların düzenlemelere uygunluğu sağlamak konularında makul güvence sağlamak üzere yöneticiler ve çalışanlar tarafından tasarlanan, yönlendirilen ve uygulanan bir süreçtir.

5018 sayılı Kanunda İç Kontrol İç Kontrol Mevzuatı 5018 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta, COSO modelini esas alan bir tanım yapılmaktadır. Kanunun 55 inci maddesinde iç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan mali ve diğer kontroller bütünüdür.

İç Kontrol Sorumluluğu Üst yönetici: idarede yeterli ve etkili bir iç kontrol sisteminin kurulmasını sağlamak, işleyişi izlemek ve gerekli tedbirleri alarak geliştirmek. Birim başkanları (harcama yetkilileri): Birimlerinde etkili bir iç kontrol sistemi oluşturmak, uygulamak ve geliştirmek. Strateji Geliştirme Birimi Yöneticileri: İç kontrol sisteminin kurulması çalışmalarını başlatmak, bu amaçla çalışmaları koordine etmek ve teknik destek sağlamak. İç denetçiler: İç kontrol sistemine ilişkin tasarım ve uygulamaların uygunluğunu ve yeterliliğini değerlendirmek ve geliştirilmesi için öneriler sunmak.

İç Kontrol Sorumluluğu Maliye Bakanlığının Sorumluluğu Merkezi Uyumlaştırma Birimi İç kontrol süreçlerine ilişkin standartlar ve yöntemler belirlemek, geliştirmek ve uyumlaştırmak, koordinasyon sağlamak ve idarelere rehberlik hizmeti vermek.

Kamu İç Kontrol Standartları COSO modeli, INTOSAI Kamu Sektörü İç Kontrol Standartları Rehberi ve Avrupa Birliği İç Kontrol Standartları çerçevesinde belirlenmiştir. 18 Standart 79 Genel Şart

I. Kontrol ortamı standartları 1. Etik değerler ve dürüstlük 2. Misyon, organizasyon yapısı ve görevler 3. Personelin yeterliliği ve performansı 4. Yetki devri II. Risk değerlendirme standartları 5. Planlama ve programlama 6. Risklerin belirlenmesi ve programlanması III. Kontrol faaliyetleri standartları 7. Kontrol stratejileri ve yöntemleri 8. Prosedürlerin belirlenmesi ve belgelendirilmesi 9. Görevler ayrılığı 10. Hiyerarşik kontroller 11. Faaliyetlerin sürekliliği 12. Bilgi sistemleri kontrolleri IV. Bilgi ve iletişim standartları 13. Bilgi ve iletişim 14. Raporlama 15. Kayıt ve dosyalama sistemi 16. Hata, usulsüzlük ve yolsuzlukların bildirilmesi V. İzleme standartları 17. İç kontrolün değerlendirilmesi 18. İç denetim

na neden ihtiyaç vardır? İdarelerin (aslında belediye başkanları ile belediye birim yöneticilerinin) temel misyonu: Kamu kaynaklarını; mevzuata uygun, ekonomik, verimli ve etkili bir şekilde kullanmak suretiyle, HEDEFLERİ BAŞARMAK ve yetkili mercilere (kamuoyu dahil) hesap vermektir.

na neden ihtiyaç vardır? Kamu kaynaklarını; mevzuata uygun, ekonomik, verimli ve etkili Nasıl gerçekleştirebilirim? Nasıl emin olunabilirim? Nasıl kanıtlarım? bir şekilde kullanmak suretiyle hedefleri başarmak ve yetkili mercilere hesap vermek

Neden Kamu İç Kontrol Standartları? Kamu kaynaklarını; mevzuata uygun, ekonomik, verimli ve etkili bir şekilde kullanmak suretiyle hedefleri başarmak ve yetkili mercilere hesap vermek Nasıl gerçekleştirilebilir? Nasıl emin olunabilir? Nasıl ispatlanır? İ Ç K O N T R O L S T A N D A R T L A R I

İç kontrol araçları Etkin bir iç kontrol sisteminin varlığına ve işlerliğine iç kontrol araçları ile güvence verilir. 15

I.BİLEŞEN : KONTROL ORTAMI 16

I.Bileşen : Kontrol Ortamı Kontrol ortamının temel unsuru kurum ve insan dır. Kontrol ortamı; kamusal faaliyetlerin, uygun teşkilatlanmış, görev, yetki ve sorumluluklar tanımlanmış bir kamu idaresinde yetkin ve dürüst yönetici ve personel tarafından yürütülmesine ilişkin standartları kapsar.

I. Bileşen: Kontrol Ortamı Standart: 1. Etik Değerler ve Dürüstlük Personel davranışlarını belirleyen kuralların personel tarafından bilinmesi sağlanmalıdır. Etik Değerler ve Dürüstlük Standardına ilişkin temel sorular? Yöneticilerden beklenen başlıca etik davranışlar nelerdir? Personelden beklenen başlıca etik davranışlar nelerdir? Başlıca etik dışı davranışlar belirlenmiş midir? Etik davranış kurallarının bilinmesini ve benimsenmesini sağlayacak yöntemler geliştirilmiş midir? Etik dışı davranışların bildirilmesi ve sonuçlandırılmasına ilişkin açık prosedürler tanımlanmış mıdır?

I. Bileşen: Kontrol Ortamı Standart: 2. Misyon, organizasyon yapısı ve görevler İdarelerin misyonu ile birimlerin ve personelin görev tanımları yazılı olarak belirlenmeli, personele duyurulmalı ve idarede uygun bir organizasyon yapısı oluşturulmalıdır. Misyon, organizasyon yapısı ve görevlere ilişkin temel sorular Stratejik Planlama Klavuzu çerçevesinde belirlenmiş yazılı bir misyon var mıdır? Misyonun tüm personel tarafından bilinmesi ve benimsenmesini sağlayan bir yöntem geliştirilmiş midir? İdari birimlerin (en alt düzey birime kadar) görev, yetki ve sorumlulukları yazılı olarak belirlenmiş midir? Birimlerin görev tanımları ile misyon arasında bir uyumsuzluk var mıdır? Teşkilatlanmaya ilişkin düzenlemeler, hesap verme mekanizmalarını ve raporlama kanallarını içeriyor mu? Birimlerde görevli her personel için yazılı görev tanımı var mıdır? Hassas görevler yazılı olarak belirlenmiş midir?

I. Bileşen: Kontrol Ortamı Misyon, organizasyon yapısı ve görevler 20

I. Bileşen: Kontrol Ortamı Standart: 3. Personelin yeterliliği ve performansı İdareler, personelin yeterliliği ve görevleri arasındaki uyumu sağlamalı, performansın değerlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik önlemler almalıdır. Personelin yeterliliği ve performansına ilişkin standartla ilgili temel sorular Birimlerin görev tanımlarından yola çıkılarak iş analizleri yapılmış mıdır? İş analizlerinden yola çıkılarak yönetici ve personelde aranacak nitelikler her unvan ya da görev için belirlenmiş midir? Maliyet fayda analizleri çerçevesinde kadrolar belirlenmiş midir? İhtiyaca uygun kişilerin seçimini sağlayacak güvenilir işe alım süreçleri belirlenmiş midir?

I. Bileşen: Kontrol Ortamı Personelin yeterliliği ve performansına ilişkin standartla ilgili temel sorular Eğitim stratejisi ve prosedürleri belirlenmiş midir? Eğitim ihtiyacı anketleri Eğitim programları (Teorik ve Uygulamalı) Yurtdışı eğitim ve stajlar Eğitim sonu değerlendirmeleri Kişisel katılım gelişimi destekleyen konferans, çalıştay vb. çalışmalara Kariyer geliştirme ve liyakat sistemine ilişkin prosedürler belirlenmiş midir? Yükselme/Başarı kriterleri Personel performans göstergeleri Kariyer planlamaları Ödül mekanizmaları Düşük performans kararının hangi verilere dayandırılacağının belirlenmesi ve bunun bütün çalışanlara duyurulması Göreve son verme kriterlerinin açık olarak belirlenmesi ve personele bu kriterlerin duyurulması 22

I. Bileşen: Kontrol Ortamı Standart: 4. Yetki Devri İdarelerde yetkiler ve yetki devrinin sınırları açıkça belirlenmeli ve yazılı olarak bildirilmelidir. Devredilen yetkinin önemi ve riski dikkate alınarak yetki devri yapılmalıdır. Yetki devri standardına ilişkin temel sorular Karar alma ve iş süreçleri çerçevesinde, ilgili mevzuat da dikkate alınmak suretiyle, yetki kullanımlarının envanteri çıkarılmış mıdır? İdari kararların veya işlemlerin hangi idari makam veya personel tarafından alınabileceği ya da yapılabileceği yazılı olarak belirlenmiş midir? Yetki devri yapılacak yöneticide aranacak nitelik ve deneyim her durum için yazılı olarak belirlenmiş midir? Yetkiyi devralanların, yetki devredenlere belirli dönemlerde uygun formatta rapor vermelerine ilişkin prosedürler belirlenmiş midir? 23

II.BİLEŞEN : RİSK DEĞERLENDİRME

5018/9 Kamu idareleri, Bütçelerini performans esaslı olarak hazırlar ve bunu stratejik planlarında yer alan misyon, vizyon, stratejik amaç ve hedeflerine uygun şekilde gerçekleştirir

II. Bileşen: Risk Değerlendirmesi Standart 5. Planlama ve Programlama İdareler, faaliyetlerini, amaç, hedef ve göstergelerini ve bunları gerçekleştirmek için ihtiyaç duydukları kaynakları içeren plan ve programlarını oluşturmalı ve duyurmalı, faaliyetlerinin plan ve programlara uygunluğunu sağlamalıdır. Planlama ve Programlama standardına ilişkin temel sorular o o İdare, misyon ve vizyonunu oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını ölçmek, izlemek ve değerlendirmek amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlamış mıdır? İdare, yürüteceği program, faaliyet ve projelerini, bunların kaynak ihtiyacını, performans hedef ve göstergelerini içeren performans programı hazırlamalı o İdare, stratejik planına ve performans programına uygun olarak bütçe hazırlamış mıdır? o Yöneticiler, faaliyetlerin stratejik plan ve performans programına uygunluğunu izlemek amacıyla uygun bir prosedür belirlemiş midir?

II. Bileşen: Risk Değerlendirmesi Standart: 6. Risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi İdareler, sistemli bir şekilde analizler yaparak amaç ve hedeflerinin gerçekleşmesini engelleyebilecek iç ve dış riskleri tanımlayarak değerlendirmeli ve alınacak önlemleri belirlemelidir. Tanımlar: Risk; amaç ve hedeflere ulaşmayı engelleyebilecek bir olayın ortaya çıkma ihtimalidir. Risk yönetimi; Risklerin belirlendiği, hangi risklerin öncelikli olarak çözümlenmesi gerektiğinin değerlendirildiği, risklerin yönetilmesi için strateji ve planların geliştirilerek uygulandığı sistematik bir süreçtir. TUSİAD, Kurumsal Risk Yönetimi

II. Bileşen: Risk Değerlendirmesi Risk hiyerarşisi Stratejik kararlar Stratejik Belirsizlikler Kurum riskleri Eylem kararları Program Birim riskleri Eylem planları Faaliyet/Proje faaliyet/proje riskleri Uygulama İşlem işlem riskleri

II. Bileşen: Risk Değerlendirmesi Risk yönetimi strateji belgesi Risk yönetiminin amacı Uygulanacak risk metodolojisi Risk belirleme kriterleri Risk değerlendirme kriterleri Risk yönetiminde organizasyonel yapı ve görevler Çalışanların rolü ve katkısı İletişim planı Kullanılacak belge formatları

II. Bileşen: Risk Değerlendirmesi Risk Yönetim süreci Risklerin Tespit Edilmesi Risklerin Değerlendirilmesi Risklere Cevap Verilmesi Risklerin Gözden Geçirilmesi ve Raporlanması 30

II. Bileşen: Risk Değerlendirmesi Risklerin doğal risk/kalıntı risk olarak değerlendirilmesi Doğal risk mevcut olan riskin, yönetilmeden veya herhangi bir önlem alınmadan önceki miktarını ifade eder. Kalıntı risk, yönetimin riskin olma olasılığını ve etkisini azaltmak için aldığı önlemlerden sonra arta kalan riskleri ifade eder. Risk İştahı; idarenin kabul etmeye (tolere etmeye/maruz kalmaya/önlem almamaya) hazır olduğu risk miktarıdır. İdare, belirlenen risk stratejisine göre hangi puanlar arasındaki risklerin düşük, hangilerinin orta hangilerinin de yüksek olacağını belirlemeli ve bu çerçevede idarenin risk haritasını oluşturmalıdır. 31

II. Bileşen: Risk Değerlendirmesi etki Risklerin ölçülmesi-risk Haritası Yüksek Etki Düşük Olasılık Yüksek Etki Yüksek Olasılık Düşük Etki Düşük Olasılık Düşük Etki Yüksek Olasılık 0 olasılık

II. Bileşen: Risk Değerlendirmesi Riske cevap verilmesi Riske Cevap Verme Yöntemleri Kabul Etmek Kontrol Etmek Devretmek Kaçınmak Fırsatları Değerlendirme

III. BİLEŞEN KONTROL FAALİYETLERİ

III. Bileşen: Kontrol Faaliyetleri Standart 7. Kontrol stratejileri ve yöntemleri İdareler, hedeflerine ulaşmayı amaçlayan ve riskleri karşılamaya uygun kontrol strateji ve yöntemlerini belirlemeli ve uygulamalıdır. Standart 8. Prosedürlerin belirlenmesi ve belgelendirilmesi İdareler, faaliyetleri ile mali karar ve işlemleri için gerekli yazılı prosedürleri ve bu alanlara ilişkin düzenlemeleri hazırlamalı, güncellemeli ve ilgili personelin erişimine sunmalıdır. Standart 9. Görevler ayrılığı Hata, eksiklik, yanlışlık, usulsüzlük ve yolsuzluk risklerini azaltmak için faaliyetler ile mali karar ve işlemlerin onaylanması, uygulanması, kaydedilmesi ve kontrol edilmesi görevleri personel arasında paylaştırılmalıdır. Standart 10. Hiyerarşik kontroller Yöneticiler, iş ve işlemlerin prosedürlere uygunluğunu sistemli bir şekilde kontrol etmelidir. Standart 11. Faaliyetlerin sürekliliği İdareler, faaliyetlerin sürekliliğini sağlamaya yönelik gerekli önlemleri almalıdır. Standart 12. Bilgi sistemleri kontrolleri İdareler, bilgi sistemlerinin sürekliliğini ve güvenilirliğini sağlamak için gerekli kontrol mekanizmaları geliştirmelidir. 35

III. Bileşen: Kontrol Faaliyetleri Kontrol faaliyetlerinin sınıflandırılması Önleyici Kontroller Düzeltici Kontroller Yönlendirici Kontroller Tespit Edici Kontroller 36

III. Bileşen: Kontrol Faaliyetleri Kontrol faaliyetleri yöntemleri 1 o Karar alma ve onaylama: Faaliyetlerde karar alma ve onaylama mercileri açık ve yazılı bir şekilde belirlenmelidir. Karar alma ve onaylama yalnızca yetkili kişiler tarafından yapılmalıdır. o o Görevler ayrılığı: bir işlemin, sürecin veya faaliyetin iki veya daha fazla aşamasının uygulanmasından farklı çalışanların sorumlu olmasını öngören kurallar ortaya koymalıdır. Çift imza sistemi: Bazı riskler için bir işlemin iki imza ile geçerli olması öngörülmelidir. Çift imza yöntemi, üst yöneticiye sunulan bilgiler (raporlar, bilgi notları, istatistikler vb.), atama emirleri, sözleşme imzalanması ve ödeme yapılması v.b konularında uygulanabilir. o Veri mutabakatı: Farklı belge ve kaynaklardaki verilerin eşleştirilmesi şeklinde uygulanır. 37

III. Bileşen: Kontrol Faaliyetleri Kontrol faaliyetleri yöntemleri 2 o o o o Gözetim prosedürleri: Görevin verilmesi ve yerine getirilmesine ilişkin gözetim prosedürleri yöneticiler tarafından günlük olarak uygulanmalıdır. Ön mali kontroller: Ön mali kontrol, İdarelerin gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerine ilişkin mali karar ve işlemlerinin; idarenin bütçesi, bütçe tertibi, kullanabilir ödenek tutarı, harcama programı, finansman programı, merkezi yönetim bütçe kanunu ve diğer mali mevzuat hükümlerine uygunluğu ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması yönünden yapılan kontroldür. Muhasebe prosedürleri: Bu prosedürler, belirli bir tarihteki tüm mali işlemlerin muhasebesinin tam, doğru ve zamanında yapılmasını sağlamalıdır. Bu prosedürler ilgili mevzuat ve kamu muhasebe standartları uyarınca oluşturulmalıdır. Yolsuzlukla ilgili bildirim prosedürleri; Yolsuzluk ve usulsüzlüklere yol açan idari zayıflıkların, tutarsızlıkların ve ihlallerin ihbar edilmesi, incelenmesi, tespit edilmesi ve raporlanması için kurallar ve prosedürler olmalıdır. 38

IV. BİLEŞEN: BİLGİ VE İLETİŞİM STANDARTLARI

IV. Bileşen: Bilgi ve İletişim Bilgi-İletişim İletişim, kişiler ve/veya idareler arasında, hizmet sunumu, kararları destekleme ve paylaşma, faaliyetleri yürütme ve koordine etme gibi amaçlarla yapılan bilgi değişimidir. Raporlama İdareler, politikaları, programları, faaliyet ve projelerine ilişkin mali ve mali olmayan bilgileri ve sonuçları yazılı veya sözlü olarak ilgili kişi ve mercilere, belirli zamanlarda raporlamalıdır. Bu kapsamda, idare içinde yatay ve dikey raporlama ağı yazılı olarak belirlenmelidir. 40

IV. Bileşen: Bilgi ve İletişim Raporlama İdarelerde raporların, Türü Kim tarafından Ne sıklıkta ve ne zaman hazırlanacağı Kime sunulacağı Dayanağı Raporlama ilkeleri açıkça belirlenmiş ve personele duyurulmuş olmalıdır.

IV. Bileşen: Bilgi ve İletişim İdarenizde usulsüzlük ve yolsuzluklara ilişkin bildirim mekanizmaları var mıdır?

IV. Bileşen: Bilgi ve İletişim İdareler, kendi yapıları ve raporlama mekanizmalarına uygun olarak, çalışanlarının ve üçüncü kişilerin şüphe ve iddialarını bildirebilecekleri düzenleme ve süreçlere sahip olmalıdır. Nelerin ihbar edilebileceği, İyi niyetli ihbarcının güvenliğinin ve gizliliğinin nasıl sağlanacağı, İhbarın idare içinde hangi aşamalardan geçilerek yapılabileceği, Yapılan ihbarların idarece nasıl değerlendirileceği ve hangi eylemlerin gerçekleştirileceği (kurum içi inceleme veya soruşturma gibi), İhbarcıya konuyla kimin ilgilendiğinin, onunla iletişime geçip geçemeyeceğinin, değerlendirme ve/veya sonuçların bildirilmesi

IV. Bileşen: Bilgi ve İletişim Bilgi ve iletişim, gerekli bilginin ihtiyaç duyan kişi, personel ve yöneticiye belirli bir formatta ve ilgililerin iç kontrol ve diğer sorumluluklarını yerine getirmelerine imkân verecek bir zaman dilimi içinde iletilmesini sağlayacak bilgi, iletişim ve kayıt sistemini kapsar. Standart 13. Bilgi ve iletişim: İdareler, birimlerinin ve çalışanlarının performansının izlenebilmesi, karar alma süreçlerinin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi ve hizmet sunumunda etkinlik ve memnuniyetin sağlanması amacıyla uygun bir bilgi ve iletişim sistemine sahip olmalıdır. Standart: 14. Raporlama İdarenin amaç, hedef, gösterge ve faaliyetleri ile sonuçları, saydamlık ve hesap verebilirlik ilkeleri doğrultusunda raporlanmalıdır. Standart: 15. Kayıt ve dosyalama sistemi İdareler, gelen ve giden her türlü evrak dâhil iş ve işlemlerin kaydedildiği, sınıflandırıldığı ve dosyalandığı kapsamlı ve güncel bir sisteme sahip olmalıdır. Standart: 16. Hata, usulsüzlük ve yolsuzlukların bildirilmesi İdareler, hata, usulsüzlük ve yolsuzlukların belirlenen bir düzen içinde bildirilmesini sağlayacak yöntemler oluşturmalıdır. 44

V. BİLEŞEN: İZLEME STANDARTLARI

V. Bileşen: İzleme İzleme, idarenin amaç ve hedeflerine ulaşma konusunda iç kontrol sisteminin beklenen katkıyı sağlayıp sağlamadığının iç kontrol standartlarına uyum çerçevesinde değerlendirilmesi ve sistemin iyileştirmeye açık alanlarına yönelik eylemlerin belirlenmesidir. Standart 17. İç kontrolün değerlendirilmesi İdareler iç kontrol sistemini yılda en az bir kez değerlendirmelidir. Standart 18. İç denetim İdareler fonksiyonel olarak bağımsız bir iç denetim faaliyetini sağlamalıdır. 46

İZLEME Kim sorumludur? Üst yönetici Strateji geliştirme birimleri İç denetçiler Harcama yetkilileri İç Kontrol İzleme ve Yönlendirme Kurulu

V. Bileşen: İzleme Nasıl yapılır? Sürekli İzleme Genel olarak faaliyetlerin yürütüldüğü sırada, devamlı ve eş zamanlı olarak gerçekleştirilir. Öz Değerlendirmeler Faaliyetler ve süreçlerden bağımsız olarak yönetim ve çalışanlar tarafından gerçekleştirilen değerlendirme faaliyetleridir. İç Denetim Sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun olarak sertifikalı iç denetçiler tarafından gerçekleştirilir. 48

V. Bileşen: İzleme İç Kontrol Güvence Beyanları Güvence beyanı verecek olanlar; Üst yöneticiler Bütçe ile ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri Strateji Geliştirme Birimi Yöneticisi 49

V. Bileşen: İzleme İç Kontrol Güvence Beyanları Güvence beyanlarının kapsamı; İş ve işlemlerin amaçlara, iyi mali yönetim ilkelerine, kontrol düzenlemelerine ve mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirildiği İç kontrol sisteminin işlemlerin yasallık ve düzenliliği konusunda yeterli güvenceyi sağladığı Bilgilerin doğruluğu 50

Yeni Sayıştay kanunu MADDE 35- (1) Denetimin genel esasları şunlardır: a) Denetim; kamu idarelerinin hesap, mali işlem ve faaliyetleri ile iç kontrol sistemlerinin incelenmesi ve kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılmasının değerlendirilmesidir. MADDE 36- (1) Sayıştay denetimi, düzenlilik denetimi ve performans denetimini kapsar. (2) Düzenlilik denetimi; c)mali yönetim ve iç kontrol sistemlerinin değerlendirilmesi, suretiyle gerçekleştirilir. 51

İç Kontrol çalışmalarında yöntem ve organizasyon Üst yönetici İç Kontrol İzleme ve Yönlendirme Kurulu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Hazırlama Grubu Sekretarya ve koordinasyon görevi İç denetim 52

Eylem Planı Çalışması için öneriler Mevcut durum analizi Standartlarla karşılaştırma Boşluk analizi Uyum Eylem Planı makul güvence sağlandığı durum Makul güvencenin sağlanmadığı durum Eylem Sonraki döneme bırakılması İzleme ve değerlendirme 53

Sorularınız.

Teşekkürler.. mehmetb@bumko.gov.tr

İLETİŞİM BİLGİLERİ Mehmet BÜLBÜL mehmetb@bumko.gov.tr 312-415 14 25 İl belediyeleri ilçe belediyeleri için: Kamile ÖZEL kamile@bumko.gov.tr 312-415 15 74 B.şehir/B.şehir ilçe belediyeleri için: Esma Meltem KILIÇ esma@bumko.gov.tr 312-415 15 72 56