PARAMETRE KENT BİLGİ SİSTEMİ PARAMETRE URBAN INFORMATION SYSTEM Selim ERGİN, Emin Sırrı DAĞARSLAN, Hatice KARACA, Yasin IŞIK Parametre Araştırma Bilişim Planlama Ltd.Şti. ÖZET PARAMETRE KENT BİLGİ SİSTEMİ, 2000 2004 döneminde İstanbul Zeytinburnu nda, 2002 2004 döneminde İstanbul Silivri de uygulaması yapılan bir modeldir. Oluşturulan ilçe Binalar Kütüğü veri tabanı ile ilçenin grafik datasının ( imar planları, halihazır haritalar, kadastral haritalar, jeolojik haritalar, altyapı haritaları ) ilişkilendirilmesi ve akıllandırılmasıyla tüm yönetim birimlerini tam otomasyona geçirmek; belediye hizmetlerinde etkili yönetişimi sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu modelde, Binalar Kütüğü yapılandırması ile muhasebe ve diğer birimlerin entegre olarak çalışmasını sağlamak, kente ait bilgilerin ve imar durumlarının internet ve intranet yoluyla görülebilmesi, imar durumlarının, yapı ruhsatlarının, yapı kullanma izinlerinin bilgisayardan verilmesi, tapu ve muhtarlık bilgilerinin entegrasyonu, kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları arasında yaygın bilgi alışverişinin yapılabilmesi, kaçak yapılaşmanın kontrol edilmesi, hizmetlerin daha verimli, daha hızlı ve daha az maliyetle sunulabilmesi, arttırılan gelirlerle gelecek yıllara dönük kaynak yaratılması hedeflenmiştir. Anahtar kelimeler: Binalar Kütüğü, Kent Bilgi Sistemi, Akıllı Harita, Yönetişim ABSTRACT PARAMETRE URBAN INFORMATION SYSTEM is a model that was implemented in Zeytinburnu between 2000-2004 and in Silivri between 2002-2004. It aims at relating and integrating the county building register database with local graphical data as well as producing intelligent maps and introducing automation in all local government units, in order to bring effective governance in municipal services. The aims of the project are the integration of the building register with accounting and other units, providing access to the city and planning information via internet and intranet, producing related documents automatically, establishing widespread information exchange between government offices and non-governmental organizations, controlling unlicensed buildings, providing services more rapidly, productively and with lower cost, creating funds with increasing revenues for future use. Key words: Building Register, Urban Information System, Intelligent Map, Governance 1. GİRİŞ Bilişim teknolojisinin hızlı gelişimi karşısında yerel yönetimlerin bilgi sistemlerini yoğun şekilde kullanması gerekli olmuştur. Yerel yönetimlerde iç birimler arası ve dış kurumlarla ilişkilerde koordinasyonun sağlanması, ekonomik ve kaliteli hizmet üretiminin yapılabilmesi, sağlıklı denetimin sağlanması ve akılcı planlama amaçlı olarak Kent Bilgi Sistemine geçiş kaçınılmazdır. Kent Bilgi Sistemi ile bilgi işlem sistemini yeniden yapılandırarak bilgi veri tabanı eksikliğini gidermek; kent varlıklarını bilgi teknolojisi sistematiği içinde bilmek ve güncelleştirmek; oluşturulan veri tabanı ile kentin grafik datasının akıllandırılarak ilişkilendirilmesi ve tüm kent yönetim birimlerinin kentli ile yönetişiminin sağlaması amaçlanmaktadır. 1
PARAMETRE KENT BİLGİ SİSTEMİ, 2000 2004 döneminde İstanbul Zeytinburnu nda, 2002 2004 döneminde İstanbul Silivri de uygulaması yapılan bir modeldir. Oluşturulan ilçe Binalar Kütüğü veri tabanı ile ilçenin grafik datasının ( imar planları, halihazır haritalar, kadastral haritalar, jeolojik haritalar, altyapı haritaları ) ilişkilendirilmesi ve akıllandırılmasıyla tüm yönetim birimlerini tam otomasyona geçirmek; kent hizmetlerinin kalitelendirilmesi sağlanmıştır. Bu modelde, BİNALAR KÜTÜĞÜ yapılandırması ile muhasebe ve diğer birimlerin entegre olarak çalışmasını sağlamak, kente ait bilgilerin ve imar durumlarının internet ve intranet yoluyla görülebilmesi, imar durumlarının, yapı ruhsatlarının, yapı kullanma izinlerinin bilgisayardan verilmesi, tapu ve muhtarlık bilgilerinin entegrasyonu, kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları arasında yaygın bilgi alışverişinin yapılabilmesi, kaçak yapılaşmanın kontrol edilmesi, hizmetlerin daha verimli, daha hızlı ve daha az maliyetle sunulabilmesi, arttırılan gelirlerle gelecek yıllara dönük kaynak yaratılması hedeflenmiştir. 2. PARAMETRE KENT BİLGİ SİSTEMİ PARAMETRE KENT BİLGİ SİSTEMİ nde Bina Numarataj envanterinin çıkarılması, bilgisayar ortamına aktarılması, hava uçuşları sonrası oluşturulan hava fotoğraflarından elde edilmiş halihazır haritaların sayısal ortamda alınması akıllandırılması ve tabaka yapılarının standart hale getirilmesi, Sayısal ortamda birleştirilen kadastral ve fotogrametrik haritalardan alan çalışmasında kullanılmak üzere mahalle paftalarının oluşturulması, Şekil 1. Mahalle Paftası Figure 1. District Map Mahalle ve Sokak yapılarındaki eksikliklerin giderilmesi ve Parametre İlçe Planlama Programına kaydedilerek, Muhasebe Programındaki mahalle-sokak ortak kodlarının verilmesi, 2.1. ALAN ÇALIŞMASI VE VERİ AKTARIMI PARAMETRE KENT BİLGİ SİSTEMİ nde sahada yapılan alan araştırmasında, paftaların kullanıldığı alan daraltma metodu uygulanmaktadır. Alan çalışmasında, ilçe içerisinde tekrarlanmayan, veri tabanları ile grafik datalar arasında her türlü raporlama ve sorgulamada ilişkilendirmeye esas teşkil edecek olan Bina Kütük Numaraları, binaların ana girişlerine monte edilmektedir. Bina Kütük numarası altında binanın tüm kapılarının toplanması sağlanmaktadır. Böylece birden fazla kapısı olan binaların numaratajda olduğu gibi tekrar tekrar kaydedilmesi engellenmektedir. 2
Çalışma sonucu elde edilen verilerin kontrolleri yapıldıktan sonra Parametre Binalar Kütüğü Programına girişleri yapılmaktadır. Şekil 2. PARAMETRE Binalar Kütüğü Programı Figure 2. PARAMETRE Building Register Program Şekil 3. PARAMETREMAP Ekranı Figure 3. PARAMETREMAP Screen Programa aktarılan verilerden hareketle, ilçe içerisinde tekrarlanmayan ve veri tabanları ile grafik datalar arasında her türlü raporlama, sorgulama, ilişkilendirme ve belediye gelir kalemlerinin tümü için kaçakların tespitinde esas teşkil edecek Bağımsız Birim Kütük Numarasının verilmesi sağlanmaktadır. Bağımsız Birim Kütük Numaraları kapı girişlerine monte edilmekte ve bilgiler programa işlenmektedir. 2.2. BİLİŞİM ÇALIŞMALARI Sayısal ortamdaki kadastral haritaların üzerine Numarataj ve Binalar Kütüğü yapılandırması bilgisayar ortamında işlenerek, Binalar Kütüğü paftaları oluşturulmaktadır. Kadastral datanın veritabanı tasarımının yapılması, sayısal kadastral verilerle tüm ada ve parsellere ait grafik bilgilerinin oluşturulması, grafik elemanlardan çift olanların temizlenmesi, gerekli akıllı grafik katmanların oluşturulması, ada ve parsellerin kapalı alan haline getirilmesi, ada/parsel isimlerinin yazılması, arazide tespit edilen küme-site gibi numarataja esas oluşumların sayısal ortama aktarılarak kapalı alanlar haline getirilmesi, oluşturulan ada/parsellerin ilişkilendirmeye esas nitelikleriyle Kent Bilgi Sistemine entegrasyonu sağlanmaktadır. Arazi paftalarının sayısal ortama aktarılması ve akıllandırılması, araziden tespit edilen ve hali hazırda kullanılan sokak akslarının ve isimlerinin numarataj paftalarına tek bir obje olarak, sokağın dış yönüne göre çoklu doğruyla çizilmesi ve sokak kodunun girilmesi, bina numaralarının arazi paftalarından kontrollü ve hatasız biçimde sayısal ortama aktarılması, kapı girişlerine kapının ana-tali-işyeri kapısı olmasına göre kapı-giriş sembollerinin yerleştirilmesi ve kapı numaralarının yazılması, tüm bu objelerin akıllı semboloji ve tabaka mantıklarıyla işlenmesi yapılmakta ve Kent Bilgi Sistemine entegrasyonu gerçekleştirilmektedir. Oluşturulan Binalar Kütüğü sayısal paftaları, CAD tabanlı bilgisayar programında veritabanları ile ilişkilendirilerek ilgili teknik birimlerde kullanılır duruma getirilmektedir. İmar durumlarının, yapı ruhsatlarının ve yapı kullanma izinlerinin bilgisayardan otomatik verilmesi, kaçak yapılaşmanın hızlı ve etkin şekilde kontrol edilmesi sağlanmaktadır. 3
Şekil 4. İmar Paftası Figure 4. Planning Map Şekil 5. İmar Durumu Figure 5. Planning Documents Alan çalışmasında yapılan tespitlerin belediye muhasebe sistemindeki Su Abone, Emlak, Çevre Temizlik, Ruhsat kayıtlarıyla ilişkilendirilmesinde esas teşkil edecek ODBC/OLE DB bağlantısı kurularak mevcut kayıtlar incelendi ve eşleştirme çalışmalarına başlanmaktadır. Girişleri yapılan tespit bilgileri işlem bittikten sonra bu veritabanından ODBC/OLE DB aracılığıyla mevcut kayıtlara otomatik olarak aktarılmakta, yanlış ve eksik kayıtlar düzeltilmektedir. Bu düzeltme sonrası, Bağımsız Birim Kütük yapılandırması sırasında birimlere verilen Bağımsız Birim Kütük Numaralarının, mevcut kayıtlara ilgili birimlerde yazılarak ilişkilendirmesi yapılmaktadır. Bu çalışmalar sonucu belediyede yapılacak bütün işlemler için Bina Kütük ve Bağımsız Birim Kütük Numaralarının kullanılması zorunlu hale getirilmektedir. Binalar Kütüğü yapılandırması ve Bağımsız Birim Kütük yapılandırmasının oluşumunu sağlayan, verilerin belediyenin tüm birimleri tarafından ODBC/OLE DB bağlantısı ile kullanılmasına imkan tanıyan ve CAD tabanlı bilgisayar programı aracılığıyla haritaların bina/bağımsız birim verilerinin ilişkilendirilmesini sağlayan PARAMETRE Binalar Kütüğü Programı belediye bilgisayarlarında kullanılmaya başlanmaktadır. Alan çalışması ekibi tarafından kayıt altındaki bütün binaların resimleri çekilerek JPG formatında PARAMETRE Binalar Kütüğü Programına yüklenmektedir. Böylece programda bir bina üzerinde işlem yapan kullanıcının binanın fiziki durumunu görmesi sağlanmaktadır. Binalar Kütüğü fotoğraf ve adres bilgileri belediyenin resmi internet web sitesinde kullanıma açılabilecek duruma getirilmektedir. Belediye sınırları içindeki tüm binaların yanısıra, cadde, sokak ve meydanların dijital ortamda tarihli olarak fotoğraflanması ve PARAMETRE Binalar Kütüğü Programına yüklenmesi gerçekleştirilmektedir. Tüm birimlerin dijital ortamda kullanabileceği bir arşiv hazırlanmaktadır. Sayısal ortamdaki imar planlarının, jeolojik, kadastral, halihazır ve Binalar Kütüğü haritalarının görüntülenmesini sağlayan PARAMETREMAP programı ile haritaların kurum içi intranet ortamında ve internette kullanıma açılması ve veri tabanlarının sorgulanabilmesi sağlanmaktadır. Mahalle muhtarlıklarında kullanılmaya başlanan PARAMETRE Muhtar Kütüğü Programı ile Binalar Kütüğü yapılandırmasından alınan birim bilgileri, muhtarlığın yapması gereken tüm işlemlerle entegre edilmektedir. Muhtar Kütüğü yapılandırması sonunda tüm vatandaşların Mernis numaraları, kan gurupları ve kent özürlüler envanteri veri tabanında yer almış olacaktır. 4
Kaymakamlığa bağlı birimlerin, özellikle ilçe Emniyet Müdürlüğünün ve Afet Kriz Merkezinin Binalar Kütüğü ve Muhtar Kütüğü yapılandırmalarını, görsel, grafik ve sözel verilerini kullanabilmeleri sağlanmaktadır. Tüm binaların jeolojik harita üzerindeki konumları, fotoğrafları ve ilgili demografik bilgiler birlikte görülebilmektedir. Tapu ve Kadastro Müdürlükleri veri tabanları ile yasaların elverdiği ölçüde tam entegrasyona gidilmesi gerçekleştirilmektedir. 3. ZEYTİNBURNU KENT BİLGİ SİSTEMİ 1995 yılında Türkiye de ilk kez İstanbul un Zeytinburnu ilçesinin tamamında Kent Bilgi Sistemine yönelik alan araştırması PARAMETRE tarafından gerçekleştirilmiştir. Türkiye nin en geniş saha ve vergi kaçaklarını hedef alan bilişim çalışmasını içeren projede 102.452 görüşme yapılmıştır. 1997 yılında Zeytinburnu Gökalp mahallesinde PARAMETRE KENT BİLGİ SİSTEMİ pilot çalışması uygulanmıştır. 1999 yılında Zeytinburnu Sümer mahallesinde ve 2000 yılında ilçenin tamamında PARAMETRE KENT BİLGİ SİSTEMİ ne geçilmiştir. 2001 yılında PARAMETRE Binalar Kütüğü Kapı Tabelası uygulaması Zeytinburnu ilçesinde gerçekleştirilmiştir. Halen Zeytinburnu Belediyesi imar arşivinin dijital ortama taşınması çalışması devam etmektedir. Tapu veritabanı kent bilgi sistemine entegre edilmiştir. Muhtar kütüğü yapılandırması devam etmektedir. Muhasebe kayıtlarıyla entegrasyon imkanı yaratılmıştır. 12 1 021064 5 TELSİZ MAHALLESİ 74 KANARYA CAD. 0.3 3 03 48 0.3 3 0.3 12 4. SİLİVRİ KENT BİLGİ SİSTEMİ Şekil 6. Binalar Kütüğü Kapı Tabelası Figure 6. Building Register Door Plate 2000 yılında Bina Numarataj envanteri PARAMETRE Numarataj programı kullanılarak bilgisayar ortamına aktarılmıştır. 2001 yılında yapılan hava uçuşları sonrası oluşturulan hava fotoğraflarından elde edilmiş halihazır haritaların sayısal ortamda alınmasının ardından Kent Bilgi Sistemi Projesine 2002 yılında başlanmıştır. 3800 hektar saha üzerinde yapılan alan çalışmasında, Bina Kütük Numaraları binaların ana girişlerine monte edilmiştir. Bağımsız Birim Kütük numaraları daire ve işyeri kapı girişlerine monte edilmiş ve oluşturulan veritabanları PARAMETRE Binalar Kütüğü programına aktarılmış ve tüm belediye birimlerinde kullanılmaya başlanmıştır. 5
Silivri Belediyesi sınırları içindeki tüm binalar, cadde, sokak ve meydanlar dijital ortamda tarihli olarak fotoğraflanmış ve PARAMETRE Binalar Kütüğü Programına yüklenmiştir. İmar planları, jeolojik haritalar, ve Binalar Kütüğü aritaları bina fotoğrafları ve ilgili veritabanları PARAMETREMAP ile Silivri Belediyesi resmi web sitesinde internette kullanıma açılmıştır. Şekil 7. Intranet ve Internet Üzerinden Kent Bilgilerinin Görüntüleme Figure 7. Screening of Urban Information System Data via Intranet and Internet Silivri mahalle muhtarlıklarında kullanılmaya başlanan PARAMETRE Muhtar Kütüğü Programı tüm muhtarlık işlemleri Binalar Kütüğü yapılandırmasıyla entegre edilmiştir. Muhtarlar günlük işlerinde PARAMETRE Muhtar Kütüğü programını kullanarak evraklarını sayısal ortamda vatandaşın fotoğrafı ile birlikte verebilmektedir. Şekil 8. Bina Kütük Numarası Figure 8. Building Register Number Şekil 9. Bağımsız Birim Kütük Numarası Figure 9. Independent Unit Register Number 5. EMİNÖNÜ KENT BİLGİ SİSTEMİ Eminönü Kent Bilgi Sistemi altlık oluşturma çalışması 2000-2001 yıllarında PARAMETRE tarafından üstlenilmiştir. PARAMETRE Binalar Kütüğü kapı tabelası bina ana kapılarına monte edilmiş; oluşturulan veritabanı PARAMETRE Numarataj programına yüklenmiş ve sayısal Binalar Kütüğü haritaları oluşturulmuştur. 6. GÜNGÖREN KENT BİLGİ SİSTEMİ Güngören ilçesi numarataj verileri 1996-2000 yılında PARAMETRE Numarataj programına yüklenmiş ve oluşturulan numarataj paftaları sayısal ortama aktarılmıştır. Güngören ilçesinde 1996 yılında yapılan Numarataj ve Kent Bilgi Sistemi projesinden özellikle belediyenin gelir kalemlerinden Emlak, ÇTV ve İşyeri ruhsat beyanları kontrol edilmiştir. Bu kontrol sonucunda ÇTV de % 30,3 lük bir gelir kaybı tespit edilmiş, Emlak vergisinde ise 6
% 29,72 oranında gelir kaybı tespit edilmiş; ve gelire dönüştürülmesi için çalışmalara başlanmıştır. GÜNGÖREN BELEDİYESİ K.B.S. SONUÇLARI İLE Ç.T.V. KARŞILAŞTIRMA TABLOSU (1996) Mahalle adı Toplam beyan adedi KBS Bağımsız.birim Beyan vermeyenler Beyanname Kaçağı % sayısı GENÇ OSMAN 4867 9696 4829 49,8 GÜVEN 5717 8409 2692 32,0 SANAYİ 5315 9236 3921 42,4 A.N.GÜRMAN 9154 11321 2167 19,1 TOZKOPARAN 5247 8573 3326 38,7 M.N.ÖZMEN 4570 7090 2520 35,5 TOPLAMLAR 34870 54325 16503 30,3 Tablo 1. K.B.S. Sonuçları ile Ç.T.V. Karşılaştırması Table 1. Comparison of Urban Information System Results with Environmental Tax Payments 7. SONUÇ PARAMETRE KENT BİLGİ SİSTEMİ bir model olarak oluşturulmuştur. Bu modelde değişik kurumlarla ilişkilerin gerekliliği kabul edilerek, görsel, grafik, sözel kent envanteri ve demografik envanterin entegre edilmesi, gerek yönetim birimlerinin gerekse son kullanıcı olan vatandaşların kullanımına açılması hedeflenmiş ve gerçekleştirilmiştir. Kaçak yapılaşmanın bilinçli olarak kontrol edilmesi, kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları arasında yaygın verimli bilgi alışverişinin yapılabilmesi imkanları ortaya çıkmıştır. Kent Bilgi sistemi çalışmaları bir kez başladıktan sonra, hiç bitmeyecek, sürekli devam etmesi gereken, canlı kalabilmesi için güncelleme ve takip gerektiren dinamik bir süreçtir. Enformasyon teknolojisinin gelişmesi ile eş zamanlı olarak, bazen bürokratik bazen finansal nedenlerle hep eksiklikleri olacak bir bilişim mücadelesidir. 7