PAFTA BÖLÜMLEME Yeryüzünün tümünün ya a bir bölgesinin haritası yapılırken tüm alanı tek bir paftaa göstermek özellikle orta ölçeklere olanaklı eğilir. Paftalara ayırmak gerekir. Harita paftaları ulusal ve uluslararası stanartlara göre inekslenirler. Paftaların boyutları ölçeğe göre belirlenen sabit enlem ve boylam farkları ile tanımlanırlar. Böylee küre yüzeyine bu sabit enlem ve boylam farklarına karşılık gelen büyüklükte alanların ilgili ölçekte haritası üretilir. Böyle bir sistem pafta bölümlenirmesi ya a pafta ineksi olarak alanırılır. 1:1000000-1:250000 arası ölçekli paftalar uluslararası sisteme göre 1:250000 en aha büyük ölçekli harita takımı paftaları ise ulusal sisteme göre bölümlenirilir. Kartografya 1
R Uluslararası paftalama sistemi 8º 4º 6º 1º 2º 1: 1000000 34 1º30 1: 500000 1:250000 3º Yerküre 6º lik boylam ilimlerine ayrılmıştır. Dilimler 180º- 174º arası biren başlamak üzere oğuya oğru numaralanırılmıştır. Bu uruma göre 0º (Greenwih) oğusunaki ilk ilimin numarası 31 olur. Kuzey güney yönüne ise yerküre, ekvatora paralel 8º enlem farklarıyla kuşaklara ayrılır. 80º-72º güney kuşağı C en başlayarak tüm kuşaklar alfabetik sıralanmışlarır. İngiliz alfabesine göre yapılan bu sıralamaa I ve O harfleri kullanılmamıştır. BaĢlangıçtaki A ve B harfleri ile sonaki Y ve Z harfleri güney ve kuzey kutup bölgeleri için ayrılmıģtır. Pafta bölümleme sistemi, 80º güney ve 84º kuzey enlemleri arası UTM (Universal Transverse Merator) projeksiyonu, kutup bölgelerine ise UPS (Universal Polar Stereographi) projeksiyonu kullanılığı varsayılarak geliģtirilmiģtir. Bu uruma bir harf ve bir rakamla tanımlanan (R34 gibi) 8ºx6º boyutlu oğrafi gri bölgeleri oluşur. 8ºx6º boyutlu bir oğrafi gri bölgesi kuzey-güney yönüne ikiye ayrılırsa 4ºx6º boyutlarına 1:1000000 ölçekli pafta oluģur. 1:1000000 ölçekli paftanın öre bölünmesiyle 2ºx3º boyutlu 1:500000 ölçekli pafta, bu paftanın a öre bölünmesiyle 1ºx1º30 boyutlu 1:250000 ölçekli pafta ele eilir. Bu paftalar ait olukları bölgeeki en büyük yerleşim merkezinin ismini alırlar. Kartografya 2
Uluslararası paftalama sisteme Kartografya 3
Ulusal paftalama sistemi Tüm ülke harita takımlarının pafta bölümlemesinin türetiliği 1: 250000 ölçekli pafta, kuzey-güney yönüne ikiye, oğu-batı yönüne üçe bölünerek 30 x30 boyutlu 1:100000 ölçekli paftalar ele eilir. 1:250000 ölçekli paftalar ait olukları bölgeeki en büyük yerleģim merkezinin ismini alırken,1:100000 ölçekli paftalar bir harf ve bir sayı ile alanırılırlar. Türkiye 100.000 ölçekli pafta ineksine gösteriliği gibi Türkiye 44º kuzey enleminen baģlayarak güneye oğru 30 aralıklarla kuģaklara ayrılmıģtır. KuĢaklar A an baģlayarak güneye oğru alfabetik olarak alanırılmıģlarır. Bu sıralamaa Ç, Ğ, Ġ, Ö, ġ harfleri atlanmıģtır. Türkiye bu kez 24º oğu boylamınan baģlanarak 30 aralıklarla oğuya oğru bölgelere ayrılmıģ, ve bu bölgeler 12 en baģlayarak sıra ile numaralanırılmıģtır. Bu sisteme göre örneğin TRABZON alı 1:250000 ölçekli pafta içerisineki sol üst köģee oluģan 1:100000 ölçekli pafta TRABZON-G42 olarak isimlenirilir. 1:100000 ölçekli bir pafta öre bölünerek 15 x15 boyutlarına 1:50000 ölçekli paftalar ele eilir. Paftalar, sol üstteki paftaan başlayarak saat ibresi yönüne a,b,, harfleriyle isimlenirilir. Bu uruma 1: 100 000 ölçekli TRABZON-G42 paftasının sol üst köşesine yer alan 1: 50 000 ölçekli pafta TRABZON-G42 -a ismini alır. 1:50000 ölçekli bir pafta öre bölünerek 1:25000 ölçekli paftalar ele eilir. 1:25000 ölçekli paftaların boyutları 7 30 x7 30 ir. Paftalar, sol üstteki paftaan baģlayarak saat ibresi yönüne 1, 2, 3, 4 rakamlarıyla isimlenirilir. Öte yanan 1:50000 ölçekli pafta bu kez yirmi beşe bölünerek 1:10000 ölçekli paftalar ele eilir. Bu paftaların boyutları 30 x30 olup, sol üst köşeen başlanarak saat ibresi yönüne 01, 02,... 24, 25 biçimine numaralanırılırlar. 1:10000 lik bir paftanın öre bölünmesiyle 15 x15 boyutlarına 1:5000 lik paftalar oluģur ve öneki isimlenirmelere benzer olarak a, b,, harfleriyle isimlenirilirler. Buraya kaar anlatılan paftaların köģe koorinatları, oğrafi koorinatların ortalaması alınarak hesaplanır. 1:5000 ölçekli bir pafta öre bölünerek 1:2000 ölçekli paftalar ele eilir. Paftalar, sol üstteki paftaan başlayarak saat ibresi yönüne 1, 2, 3, 4 rakamlarıyla isimlenirilir. 1:2000 ölçekli bir pafta öre bölünerek 1:1000 ölçekli paftalar ele eilir. Paftalar, sol üstteki paftaan baģlayarak saat ibresi yönüne a, b,, rakamlarıyla isimlenirilir. 1:2000 ve 1:1000 ölçekli haritaların köģe koorinatları 1:5000 ölçekli haritaan ik koorinatların ortalaması alınarak hesaplanır. Kartografya 4
Ulusal paftalama sistemi (özet) Ölçek Pafta Boyutları 1:250000 1 x 1 30 TRABZON 1:100000 30 x 30 TRABZON-G42 1:50000 15 x 15 TRABZON-G42-a 1:25000 7 30 x 7 30" TRABZON-G42-a1 1:10000 3 x 3 TRABZON-G42-a-01 1:5000 1 30 x 1 30" TRABZON-G42-a-01-a Ġsimlenirme Koorinat Bölünme 1:2000 TRABZON-G42-a-01-a-1 1:1000 TRABZON-G42-a-01-a-1-a Ülke Paftalama Sistemi: Elipsoiin Düzleme Gauss-Krüger Tasviri (UTM) 6 lik UTM ve oğrafi 3 lik UTM (DeğiĢtirilmiĢ UTM) Coğrafi Dik (3 lik UTM) Kartografya 5
Türkiye Ulusal Pafta Sistemi Kartografya 6
Türkiye Ulusal Pafta Sistemi Kartografya 7
Uygulama 1: Ulusal Paftalama Sistemi (TRABZON) 42 43 44 G 1/100000 H TRABZON 1/250000 (1 x 1 30 ) TRABZON G42 a 1/50000 b TRABZON-G42 1/100000 (30 x 30 )
01 1/10000 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 1 1/25000 2 16 17 18 19 20 4 3 21 22 23 24 25 TRABZON-G42-a 1/50000 (15 x 15 ) TRABZON-G42-a 1/50000 (15 x 15 )
a 1/5000 b 1 TRABZON-G42-a-01 1/10000 (3 x 3 ) TRABZON-G42-a1 1/25000 (7 30 x 7 30 )
1 2 a b 1/2000 1/1000 4 3 TRABZON-G42-a-01-a 1/5000 (1 30 x 1 30 ) TRABZON-G42-a-01-a-1 1/2000 Dik Koorinatlara göre bölünür 1 1/500 4 2 3 TRABZON-G42-a-01-a-1-a 1/1000 Dik Koorinatlara göre bölünür
YENİ SİSTEM Uygulama 2: Ulusal Paftalama Sistemi (ÇANAKKALE) 41º G ÇANAKKALE ÇANAKKALE-H16 40º30 a b ÇANAKKALE-H16-40º15 1 2 H 40º 25º30 15 16 17 1:250 000 27º 40º 26º 1:100 000 26º30 40º 26º15 4 3 1:50 000 26º30 ÇANAKKALE-H16-40º15 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 1314 15 16 17 18 19 20 40º 11 22 23 24 25 26º15 26º30 1:50 000 ÇANAKKALE-H16--01 40º15 a 40º12 26º15 b 1:10 000 26º18 ÇANAKKALE-H16--01-a 40º15 00 A B D C 40º13 30 26º15 00 26º16 30 1:5 000 ESKİ SİSTEM ÇANAKKALE-H16-2 40º15 00 a b a b a b a b 40º07 30 26º22 30 26º30 00 1:25 000 ÇANAKKALE-H16-2-Ia ÇANAKKALE-H16-2-Ia-A 40º15 00 A B D C 40º15 00 40º13 07.5 40º14 03.75 26º22 30 26º24 22.5 26º22 30 26º23 26.25 1:5 000 1:2500 Kartografya 12