T.C. SAYIġTAY BAġKANLIĞI TÜRKSAT UYDU HABERLEġME KABLO TV VE ĠġLETME A.ġ. (TÜRKSAT) 2013 YILI DENETĠM RAPORU
Bu rapor; 6085 sayılı Kanun uyarınca hazırlanmıģ, SayıĢtay Rapor Değerlendirme Kurulu nun 01.10.2014 tarih ve 153/6 sayılı oturumunda kabul edilmiģtir.
KuruluĢun unvanı :Türksat Uydu HaberleĢme Kablo TV ve ĠĢletme A.ġ. Merkezi : Ankara Ġlgili Bakanlık : UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı Esas sermayesi : 965.192.875 TL ÖdenmiĢ sermayesi : 965.192.875 TL ÖdenmemiĢ sermayesi : - KARAR ORGANI (Yönetim Kurulu) (*)(**) Karar KuruluĢtaki Görevli bulunduğu süre organındaki Adı ve soyadı görevi veya BaĢlama BitiĢ unvanı mesleği tarihi tarihi 1- BaĢkan Özkan DALBAY Genel Müdür 26.10.2007 17.04.2014 " Ensar GÜL " 18.04.2014 Devam ediyor 2- Üye Hasan NAĠBOĞLU UDH MüĢavir 20.03.2012 20.04.2014 " Yusuf Suat Hasçiçek Öğretim Üyesi 21.04.2014 Devam ediyor 3- Üye Ömer SERTBAġ UDH DanıĢman 01.10.2010 17.04.2014 " Feridun BĠLGĠN UDH MüsteĢar 18.04.2014 Devam ediyor 4- Üye Süleyman KARAMAN TCDD Genel Müdürü 04.05.2007 17.04.2014 " Mustafa HELVACI Öğretim Üyesi 18.04.2014 Devam ediyor 5- Üye Oral ERDOĞAN Öğretim Üyesi 20.03.2012 17.04.2014 " Metin YENER BaĢbakanlık Genel Müdür 18.04.2014 Devam ediyor 6- Üye Ercan BAYAZITLI Öğretim Üyesi 25.03.2013 17.04.2014 " Mustafa VARANK BaĢbakanlık BaĢ müģavir 18.04.2014 Devam ediyor 7- Üye Davut NURĠLER BaĢbakanlık MüĢaviri 25.03.2013 17.04.2014 " ġenol KAZANCI BaĢbakanlık BaĢ müģavir 18.04.2014 Devam ediyor 8- Üye Hasan ALBAYRAK BaĢbakanlık MüĢaviri 25.03.2013 17.04.2014 " Maksut SERĠM BaĢbakanlık BaĢdanıĢman 18.04.2014 Devam ediyor (*) Yönetim ve denetim kurulu üyelerinin tamamı Hazine MüsteĢarlığı'nı temsil etmektedir. (**)25.03.2013 tarihinde yapılan 2012 yılı Olağan Genel Kurulu nda (6102 sayılı TTK gereği) Denetim Kurulu kaldırılmıģ, mevcut Denetleme Kurulu üyeleri Yönetim Kurulu na atanmıģtır. Böylelikle Yönetim Kurulu üye sayısı 8 e çıkartılmıģtır.
TABLOLAR Bölümü Tablo no Adı Sayfa I. Toplu BakıĢ 1 Toplu bilgiler tablosu VII II. Ġdari Bünye 2 Dava ve icra takipleri tablosu 6 II. Ġdari Bünye 3 Personel durumu tablosu 7 II. Ġdari Bünye 4 Personele yapılan harcamalar tablosu 11 II. Ġdari Bünye 5 Aylık ortalama ücret tablosu 14 II. Ġdari Bünye 6 Sosyal giderler tablosu 17 III. Mali Bünye 7 Mali durum tablosu 19 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 8 Bütçeye iliģkin toplu bilgiler 25 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 9 Finansman tablosu 27 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 10 Giderler tablosu 28 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 11 Yetki limitleri tablosu 32 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 12 Mal alımları tablosu 33 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 13 Hizmet alımları tablosu 34 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 14 Stoklar tablosu 37 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 15 Sunulan hizmetler tablosu 83 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 16 Üretim giderleri tablosu 99 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 17 Kablo hizmetleri abone sayıları tablosu 105 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 18 Net satıģlar tablosu 107 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 19 Kablo TV tarifeleri tablosu 109 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 20 Ġnternet tarifeleri tablosu 109 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 21 Sigorta türü tablosu 110 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 22 SatıĢ sonuçları tablosu 112 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 23 Mali göstergeler tablosu 113 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 24 Bağlı ortaklıklar tablosu 115 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 25 Bağlı ortaklıklar verileri tablosu 117 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 26 Bağlı ortaklıklar kar zarar durumu tablosu 118 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 27 ĠĢtirakler tablosu 119 IV. ĠĢletme ÇalıĢmaları 28 Yatırım programı tablosu 123 V. Bilanço 29 Aktif tablosu 137 V. Bilanço 30 Bankalar mevduatı tablosu 138 V. Bilanço 31 Ticari alacaklar tablosu 139 V. Bilanço 32 Alıcılar tablosu 139 V. Bilanço 33 Maddi duran varlıklar tablosu 143 V. Bilanço 34 BirikmiĢ amortismanlar tablosu 144 V. Bilanço 35 Pasif tablosu 145 V. Bilanço 36 Ticari borçlar tablosu 146 V. Bilanço 37 Satıcılar tablosu 146 VI. Gelir Tablosu 38 Gelir tablosu 151
Kısaltmalar BSS BTK CATV COMSAT DBS DTVS EDYS EURASIASAT EUTELSAT FSS GNSS GPS HDTV HYM IBS IDR INMARSAT INTELSAT INTERSPUTNIK IPTV KOSGEB MÜBĠS OECD STB TAKBĠS VSAT Yayın Uydu Hizmetleri Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu Topluluk Antenli Televizyon Uydu HaberleĢme Doğrudan Yayın Uydusu Ekonomi Bakanlığı DıĢ Ticaret Veri Sistemi Elektronik Doküman Yönetim Sistemi Avrasya HaberleĢme Uyduları Avrupa Ülkeleri HaberleĢme Uyduları Organizasyonu Sabit Uydu Hizmeti Küresel Seyir Uydu Hizmeti Küresel Konumlama Hizmeti Yüksek Tanımlı Televizyon Hizmet Yönetim Merkezi Uydular Üzerinden Uluslar arası ĠĢ Hizmetleri INTELSAT Veri Hızı Uluslararası Deniz HaberleĢme Uyduları Organizasyonu Uluslararası HaberleĢme Uyduları Organizasyonu Sosyalist Devletler HaberleĢme Uyduları Organizasyonu Internet Protokollu Televizyon Küçük ve Orta Ölçekli ĠĢletmeleri GeliĢtirme ve Destekleme Ġdaresi BĢk. Bayındırlık Müteahhit ve Müellif Bilgi Sistemi Ekonomik Kalkınma ve ĠĢbirliği Örgütü Set Üstü Cihazı Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemleri Küçük Antenli Uydu Terminali
ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa I- TOPLU BAKIġ... I A-Uydu haberleģme, kablo TV ve biliģim hizmetlerinin Dünya ekonomisindeki yeri... I B-KuruluĢun tarihçesi, Türkiye Ekonomisindeki yeri ve geliģimi... III C-Öneriler... IX II- ĠDARĠ BÜNYE... 1 A- Mevzuat... 1 B- TeĢkilat... 3 C- Personel durumu... 7 III- MALĠ BÜNYE... 19 A-Mali durum... 19 B-Mali sonuçlar... 23 IV- ĠġLETME ÇALIġMALARI... 25 A- ĠĢletme bütçesinin genel durumu... 25 B- Finansman... 26 C- Giderler... 28 D- Tedarik iģleri... 30 E- Üretim ve Maliyetler..... 38 1-Telekomünikasyon hizmetleri üretimi... 38 2-Hizmet üretim maliyeti... 98 F- Pazarlama... 101 G- Sigorta ĠĢleri... 110 H- ĠĢletme Sonuçları... 110 I- Bağlı ortaklık ve iģtirakler... 114 J- Kalkınma planı ve yıllık programlar... 120 1-Yatırımlar... 122 2-Yıllık programlarda yer alan projelere iliģkin hukuki ve kurumsal düzenlemeler 136 V- BĠLANÇO... 137 - Aktif... 137 - Pasif... 144 VI GELĠR TABLOSU... 150 VII- EKLER... 156
I I. TOPLU BAKIġ A-Uydu haberleģme, kablo-tv ve biliģim hizmetlerinin dünya ekonomisindeki yeri Yeryüzündeki iki istasyon arasındaki haberleģmede kullanılmak üzere dünya yörüngesine uydu yerleģtirme fikri yıllar önce çeģitli bilim adamları tarafından dile getirilmiģ olmakla birlikte, bu konudaki en somut öneri 1945 yılında Wireless World adlı dergide yayımlanan Extraterrestrial Relays adlı makalesinde Arthur C. Clark tarafından yapılmıģ, bu yöndeki ilk giriģim ise Sovyetler Birliği tarafından baģlatılmıģtır. Üzerinde iki radyo vericisi bulunan Sputnik-1 uydusu 4.10.1957 tarihinde uzaya gönderilmiģ, bunu ABD tarafından 01.02.1958 tarihinde uzaya gönderilen Explorer-1 uydusu izlemiģtir. Daha sonra yapılan çeģitli denemelerle bu teknolojinin araģtırma ve stratejik amaçların yanında ticari haberleģme için de kullanılabileceği kanıtlanmıģ ve ülkeler arası iģbirliğiyle uygulamaya konulan INTELSAT ve INTERSPUTNIK projeleri küresel telekomünikasyon Ģebekesinin geliģtirilmesine katkı sağlayan ilk uydu haberleģme projeleri olmuģtur. ABD öncülüğünde baģlatılan giriģim sonucu BirleĢmiĢ Milletler Genel Kurulu tarafından alınan 1721 sayılı karar doğrultusunda 20.08.1964 tarihinde ülkeler arasında imzalanan anlaģma ile oluģturulan INTELSAT organizasyonu toplam 240 telefon kanalı kapasiteli Early Bird/Erkenci adlı uydusunu 6.4.1965 tarihinde uzaya göndermiģtir. Bu uydunun hizmete verilmesiyle o tarihe kadar Avrupa ile Amerika arasında kullanılmakta olan toplam kanal kapasitesine eģit bir ilave kapasite artıģı sağlanmıģ, 1969 yılında uzaya gönderilen INTELSAT-III serisi uydularla da küresel kapsama sağlanarak, uydu haberleģmesi karasal sistemlerle sağlanan haberleģmeye alternatif hale gelmiģtir. Sovyetler Birliği nin öncülüğünde Kasım 1971 tarihinde kurulan INTERSPUTNIK organizasyonu ise uzaya gönderdiği Molniya ile Raduga serisi uydularla bu organizasyona üye ülkeler arasında uluslararası haberleģmeyi baģlatmıģtır. Sabit istasyonlar arasında haberleģme sağlamak üzere uzaya gönderilen uydulardan baģarılı sonuçlar alınması üzerine bu teknolojinin mobil hizmetler için de kullanılabileceği öngörülerek, ABD tarafından 1976 yılında uzaya gönderilen MARISAT uydusu ile baģlayan bu hizmet, Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından baģlatılan bir giriģimle INTELSAT benzeri bir organizasyon olan INMARSAT ın 1979 yılında kurulmasından sonra daha da yaygınlaģmaya baģlamıģtır. Uyduların en yaygın kullanım alanlarından biri radyo ve televizyon programlarının iletimi ve yayınlanmasıdır. Günümüzün en yaygın kitle iletiģim araçlarından biri olan televizyon 20. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren günlük yaģama girmeye baģlamıģ, televizyon yayıncılığının en fazla geliģtiği ülke ise A.B.D. olmuģtur. 1939 yılında sürekli yayınlara baģlanılmıģ, coğrafi engeller nedeniyle yayınların ulaģmadığı bölgeler için bulunan çözüm ise CATV olarak adlandırılan ilk kablo-tv Ģebekesini oluģturmuģtur.
II Sayıştay Televizyon yayınlarının analog teknolojiyle yapıldığı dönemde karasal sistemlerle iletilen yayın sayısının yetersiz olmasına karģılık, kablo-tv Ģebekeleri ile daha fazla sayıda yayın iletilebilmesi bu hizmetin geliģmesinde en önemli etken olmuģtur. Sayısal teknoloji sayesinde kanal sayısının artması, ses hizmetinin ve yüksek hızlı Ġnternet eriģiminin sağlanmasıyla kablo-tv Ģebekelerinin önemi daha da artmıģ ve sabit telefon Ģebekesine önemli bir rakip haline gelmiģtir. Günümüzde en yaygın kablo-tv Ģebekelerinin Belçika, Kanada, Hollanda, Ġsviçre ve ABD de olduğu ve hanelerin tamamına yakınının Ģebekeye bağlandığı, en yüksek kapasite kullanım oranının ise %97,4 ile Belçika da olduğu, buna karģılık Türkiye, Ġngiltere, Ġspanya, Portekiz gibi ülkelerde ise kapasite kullanım oranının %50 nin altında olduğu görülmektedir. Kablo-TV hizmetine alternatif olarak geliģtirilen IPTV hizmeti ise son yıllarda önemli artıģ göstermektedir. Dünyada 2012 yılsonu itibariyle 65 milyonun üzerinde IPTV abonesinin bulunduğu, 2017 yılında ise bu sayının 100 milyonu geçeceği öngörülmektedir. OECD tarafından 4 ġubat 2014 tarihinde yayımlanan Connected Television raporunda göre en yüksek hane bağlantı oranının Slovenya, Fransa ve Ġzlanda da olduğu belirtilmekte olup, Türkiye de bu hizmetten faydalanan hane sayısının 2013 yıl sonu itibariyle 286.304 olduğu BTK raporlarında yer almaktadır. Dolayısıyla, söz konusu hizmet ülkede henüz istenilen oranda geliģmemiģtir. 1975 yılında uzaya gönderilen ve Amerika kıtasını kapsayan Satcom-I uydusu kullanılarak ticari anlamda televizyon yayınlarının dağıtımına baģlanılmasının ardından 1980 li yılların sonlarından itibaren uydu üzerinden yapılan televizyon yayıncılığında yeni bir döneme geçilmiģ, DBS olarak adlandırılan ve 11,7-12,7 GHz frekans bandında (Ku) çalıģan yüksek yayın güçlü uydular aracılığı ile yapılmaya baģlanan televizyon yayınları küçük çaplı antenler ile kolaylıkla alınabilir hale gelmiģtir. 1990 lı yılların baģından itibaren de sayısal yayınlara baģlanılması ile çok sayıdaki radyo ve televizyon kanalı oldukça ekonomik olarak iletilebilir hale gelmiģtir. 2013 yılında dünyada söz konusu hizmete abone olanların sayısının 200 milyon adede ulaģtığı bilinmektedir. Son yıllarda Ka frekans bandının (26,5-40 GHz) kullanılması ise uydu haberleģme hizmetinin daha da yaygınlaģmasını ve uygun ekonomik çözümler bulunmasını sağlayacak önemli bir geliģme olmuģtur. Yüksek tanımlı (HD) televizyon yayınlarının gerek uydu üzerinden, gerekse kablo-tv Ģebekeleri üzerinden yapılan yayıncılıkta önemli bir itici güce sahip olduğu değerlendirilmektedir. Ürünleri yaģamın her alanında kullanılan uydu endüstrisi telekomünikasyon ve uzay endüstrilerinin ortak bir alanını oluģturmaktadır. Toplam pazar büyüklüğü 5 trilyon ABD Doları olan dünya telekomünikasyon endüstrisi ile toplam büyüklüğü 320 milyar dolar olan uzay endüstrisinin kesiģme alanı olarak tanımlanabilen uydu endüstrisinin günümüzdeki pazar büyüklüğünün 195 milyar Dolar olduğu tahmin edilmektedir. Telekomünikasyon pazarındaki yıllık büyümenin %7 oranında, uzay endüstrisindeki yıllık büyümenin ise %5 oranında olduğu, buna karģılık uydu endüstrisindeki büyümenin %3 olduğu, 2013 yıl sonu itibariyle yörüngedeki toplam uydu sayısının yaklaģık 1.200 adet olduğu, bunların %40 ının ticari haberleģme,
III %13 ünün ise resmi haberleģme amacıyla uzaya gönderildiği, bu endüstriden elde edilen gelirin ise 195,2 milyar ABD Dolarına ulaģtığı öngörülmektedir 1. Uydu haberleģmesinde yaģanan bu geliģmelerle birlikte fiber optik ve mikroiģlemci teknolojilerinde ortaya çıkan geliģmeler sadece iletiģim alanında büyük ilerlemeler sağlamakla kalmamıģ, tarih boyunca toplumların zenginliğinin en önemli kaynağı olan bilginin üretilmesi, toplanıp biriktirilmesi ve eriģimini de kolaylaģtırmıģ, bu geliģme toplumların sosyal, kültürel ve ekonomik yapılarında önemli değiģikliklere yol açarak, Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna geçiģ sürecinin baģlamasına yol açmıģtır. Ġlk olarak 1980 li yıllarda söz edilmeye baģlanılan bu süreçte geliģmiģlik düzeyinin belirlenmesinde ülkelerdeki telefon, televizyon ve kiģisel bilgisayar kullanım yoğunlukları esas alınırken, Ġnternetin iletiģime yeni bir boyut getirerek bilgiye eriģimi kolaylaģtırması farklı ölçütlerin ortaya çıkmasına yol açmıģ; sayısal dönüģüm olarak adlandırılan süreçte bireylerin, giriģimlerin, kamu kurumlarının ve sosyal yapıların ortaya çıkan yeni düzene uyumluluğundan söz edilmeye baģlanmıģtır. Bu çerçevede, hemen tüm ülkeler, gerek bilgi toplumunun sunduğu fırsatlardan yararlanmak gerekse bilgi toplumuyla birlikte ortaya çıkan risklerden kaçınabilmek amacıyla ekonomik ve sosyal politikalarını gözden geçirmekte ve bilgi toplumuna yönelik bütünlüklü ve yerine göre tematik politika ve stratejilerini belirlemektedirler. Türkiye de de 1990 lı yıllardan itibaren sürdürülen çalıģmalarla Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana Planı TUENA (1999), e-türkiye GiriĢimi Eylem Planı (2000), e-dönüģüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı (2003-2004), 2005 Eylem Planı ile Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2006-2010) hazırlanıģ, TUENA ve e-türkiye GiriĢimi Eylem Planı uygulanma imkânı bulamazken diğerlerinin uygulanmasından olumlu sonuçlar alınabilmiģtir. Son olarak uygulanan Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2006-2010) nın baģarı oranı %64,1 olarak belirlenmiģ olup, 2014-2018 arasında uygulanacak olan Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı hazırlıklarının da sürdürüldüğü bilinmektedir 2. B-KuruluĢun tarihçesi, Türkiye ekonomisindeki yeri ve geliģimi Ülke olarak INTELSAT organizasyonuna 1968 yılında dahil olunmuģ, 18.06.1968 tarih ve 6/10174 sayılı Kararname ile de uydu haberleģme organizasyonuna iģtirak etme, yer istasyonu kurma ve iģletme görevleri PTT ĠĢletme Genel Müdürlüğü ne verilmiģtir. Ġlk aģamada komģu ülkelerde kurulan istasyonlardan faydalanılmasına karģılık, ABD nin COMSAT Ģirketi ile 17.10.1974 tarihinde imzalanan sözleģme gereğince uydu yer istasyonunun kurulacağı Ankara- GölbaĢı ındaki arazinin seçimi yapılmıģ ve Atlas Okyanusu üzerindeki INTELSAT- IVA uydusu ile çalıģmak üzere kurulan AKA-1 istasyonu 23.04.1979 tarihinde hizmete verilmiģtir. INTELSAT organizasyonundan sonra Avrupa ülkeleri arasında haberleģme ihtiyacının karģılanması için 1977 yılında kurulan EUTELSAT organizasyonuna da üye olunmuģ ve söz konusu organizasyonun F-2 uydusu ile çalıģacak yer istasyonu 01.11.1985 tarihinde hizmete verilmiģtir. Bu istasyonun hizmete verilmesiyle birlikte 1 State of the Satellite Industry Report, Mayıs 2014 (www.sia.org) 2 T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (Taslak), Sayfa: 9-12.
IV Sayıştay iki ayrı uydu sisteminden faydalanılmaya baģlanılmıģ ve ülkenin yurtdıģı haberleģme ihtiyaçları komģu ülkelere bağımlı kalmaksızın önemli ölçüde karģılanır hale gelmiģtir. Ankara-GölbaĢı ında kurularak 1988 yılında hizmete verilen üçüncü yer istasyonu (AKA-3) ise Uzak Doğu ülkeleri ile haberleģmede kullanılmak üzere Hint Okyanusu üstündeki INTELSAT uydusu üzerinden çalıģan yer istasyonudur. INTELSAT ve EUTELSAT organizasyonları dıģında üye olunan diğer bir organizasyon da INMARSAT organizasyonudur. Türkiye söz konusu organizasyona 12.04.1989 tarihinde kabul edilen 3529 sayılı Kanunla onaylanan ĠĢletme AnlaĢması kapsamında katılmıģ olmasına karģılık bu hizmeti sağlayacak yer istasyonlarının kurulmasına iliģkin çalıģmalara daha önce baģlanılmıģtır. Ankara-GölbaĢı ndaki Uydu HaberleĢme Merkezinde kurulan ve Atlas Okyanusu ile Hint Okyanusu bölgesinde bulunan uydularla çalıģmak üzere Standart-A hizmeti veren ATA-1 ve ATA-2 istasyonları 03.07.1989 tarihinde hizmete verilmiģ, sadece teleks hizmetini kapsayan Standart-C donanımı ise 1993 yılında temin edilmiģtir. O dönemde ülkede radyo ve televizyon yayıncılığında tekel durumunda olan TRT nin yayınlarının yurt içindeki vericilere daha uygun Ģartlarda iletimi için PTT ile TRT arasında 11.07.1986 tarihinde bir protokol imzalanarak yürürlüğe konulmuģtur. Ayrıca, A.B.D. nin AFRTS uydu yayınlarının dağıtımı projesi de gerçekleģtirilmiģtir. Uydu sistemlerinin televizyon yayıncılığında daha geniģ kapsamlı kullanılması ise 21.01.1989 tarih ve 20056 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 3517 sayılı Radyo ve Televizyon Verici Ġstasyonlarının Posta, Telgraf ve Telefon ĠĢletmesi Genel Müdürlüğü Tarafından Kurulması ve ĠĢletilmesi ile Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında gerçekleģmiģtir. Bu kanun ile vericilerin iģletmesini üstlenen PTT ĠĢletme Genel Müdürlüğü yayın kapsama alanının geniģletilmesi ve ilave televizyon programlarının yeni kurulacak vericilere iletilmesi için uydu sistemlerinden geniģ ölçüde faydalanmaya baģlamıģtır. Bu geliģmelere paralel olarak milli haberleģme uydularının teminine yönelik Türksat projesi gündeme gelmiģ, bu amaçla baģlatılan proje kapsamında 24.01.1994 tarihinde Türksat-1A uydusunu uzaya taģıyan füzede meydana gelen arıza nedeni ile baģarı sağlanamamıģ, 11.08.1994 tarihinde uzaya gönderilen ve 42 Doğu konumuna yerleģtirilen Türksat-1B uydusu ise 10.10.1994 tarihinde hizmete verilmiģtir. Türkiye, Orta Avrupa ve Orta Asya olmak üzere 3 kapsama alanına sahip olan uydu 01.06.2004 tarihinden itibaren salınımlı yörüngeye girmiģ, 16.11.2006 tarihinde de hizmet dıģı bırakılmıģtır Aynı proje kapsamında 09.07.1996 tarihinde uzaya gönderilen ve 24.09.1996 tarihinde geçici kabulü yapılarak hizmete verilen Türksat-1C uydusu yaklaģık 12 yıl süre ile 42 D pozisyonunda hizmette kaldıktan sonra Türksat-3A uydusunun aynı pozisyonda çalıģması söz konusu olduğundan 32 D pozisyonuna gönderilmiģ, 23.9.2010 tarihi itibariyle bulunduğu konumdan alınmıģ ve hizmetine son verilmiģtir. Türksat uyduları esas olarak televizyon yayınlarının iletimi ile uzak mesafe telefon ve data haberleģmesi sağlamak üzere projelendirilmiģtir. Bu uyduların ilk hizmete verildiği dönemde karasal sistemlerle transmisyon imkanı sağlamada güçlük çekilen merkezlerin haberleģme ihtiyaçlarının giderilmesi, Orta Asya Türk
V Cumhuriyetlerinin Türkiye üzerinden yurtdıģına bağlantısının sağlanması ve TRT nin televizyon yayınlarının dağıtımı için kullanılmaya baģlanmıģ, özel radyo ve televizyon yayınlarına izin veren 20.04.1994 tarih ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların KuruluĢ ve Yayınlar Hakkında Kanun ile yapılan düzenleme sonrasında uyduların kullanım oranı daha da artmıģtır. Bu geliģmeler sonrasında yurtiçi ve yurtdıģındaki Ģirketler tarafından uydu kullanımına olan talebin artma eğiliminde olduğu görülerek, Türk Telekom un uydu iģletmeciliğini devam ettirebilmesi için Bakanlar Kurulu nun 27.11.1995 tarih ve 95/7526 sayılı kararı ile yurtdıģında kurulacak 20 milyon dolar sermayeli Ģirkete Türk Telekom un %51 oranında ortak olmasına izin verilmiģtir. ġirketin AnlaĢma Zaptı 02.02.1996 tarihinde, Ana Statüsü de 04.07.1996 tarihinde imzalanarak EURASIASAT S.A.M. Ģirketi kurulmuģtur. Bu Ģirket tarafından 1998 yılında yapımına baģlanan ve 10.01.2001 tarihinde uzaya gönderilen Türksat-2A uydusu ise 01.02.2001 tarihinde hizmete verilmiģtir. Uydu haberleģme hizmetleri 1968 yılından 1995 yılına kadar PTT ĠĢletme Genel Müdürlüğü, daha sonra da Türk Telekom bünyesinde yürütülmüģ, 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanununu değiģtiren 02.07.2004 tarih ve 25510 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5189 sayılı yasa ile kurulan Türksat A.ġ. ne devredilmesi öngörülmüģtür. Türksat A.ġ. nin ticaret siciline tescili 19.07.2004 tarihinde gerçekleģmiģ ve 22.07.2004 tarihi itibariyle faaliyete geçmiģtir. Ġki kuruluģ arasındaki devir iģlemi ise 22.09.2004 tarihinde imzalanan protokola göre gerçekleģtirilmiģtir. Uydu iģletmeciliğindeki sorumluluğun Türksat A.ġ ye geçmesinden sonra baģlatılan en önemli proje ise 2007 yılı sonu itibariyle kullanım ömrü tamamlanması öngörülen Türksat 1C uydunun yerini almak üzere yeni bir uydunun imali ve uzaya gönderilmesi amacıyla baģlatılan Türksat 3A uydusu projesi olmuģtur. 13.6.2008 tarihinde uzaya gönderilen ve 16.8.2008 tarihi itibariyle servise hazır hale getirilen Türksat 3A uydusu 12 adedi 36 Mhz, 12 adedi de 72 Mhz olmak üzere toplam 24 adet transponderi bulunmakta olup, kullanılabilir toplam band geniģliği 1296 Mhz tir. Bu band geniģliği, yerini aldığı Türksat-1C uydusunun band geniģliğinin iki katıdır. ġirket tarafından baģlatılan proje kapsamında 2014 yılında hizmete verilmesi planlanan Türksat-4A ve Türksat-4B uydularıyla halen kapsanamayan bazı alanların da kapsaması sağlanacak ve yeni hizmetler de verilebilecektir. Türksat A.ġ. nin hizmet alanı ile ilgili 2005 yılında yapılan diğer bir yasal düzenleme de 27.04.2005 tarih ve 25798 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yapılmıģtır. Söz konusu yasal düzenlemede kablo-tv hizmetinin altyapısı ile birlikte Türk Telekom dan alınarak Türksat A.ġ. ye devredilmesi öngörülmüģ olup, iki ġirket arasında 18.05.2005 tarihinde imzalanan protokol ile 01.07.2005 tarihinde devir iģlemi gerçekleģtirilmiģtir. ġirketin görev ve sorumlulukları ile ilgili olarak yapılan diğer bir düzenleme ise e-devlet Kapısı nın kurulup, iģletilmesi ile ilgilidir. 20.4.2006 tarih ve 26145 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 24.3.2006 tarih ve 2006/10316 sayılı Bakanlar Kurulu
VI Sayıştay Kararında, UlaĢtırma Bakanlığı nın e-devlet kapısı teknik altyapısının kurulumu ve iģletilmesi ile ilgili görev ve sorumluluklarını Türksat aracılığı ile yürütülmesi esası getirilmiģ ve 25.1.2005 tarih ve 2005/8409 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca Türk Telekom tarafından yürütülmekte olan iģ ve iģlemler ile, bu amaca tahsis edilmiģ olan mali kaynaklar da dahil olmak üzere, bütün hak ve sorumlulukların 2 ay içinde Türksat a devredilmesi öngörülmüģtür. Bu düzenlemeye uygun olarak gerekli iģlemler tamamlanmıģ, ancak projenin sürdürülmesi konusunda karģılaģılan sorunlar nedeniyle sistemin hizmete verilmesi ancak 2008 yılı sonunda mümkün olabilmiģtir. 2013 yıl sonu itibariyle 122 kamu kurum ve kuruluģuna ait 889 adet elektronik hizmetin verilebildiği e-devlet Kapısı kullanıcı sayısının 16,5 milyon kiģiyi aģtığı görülmekte olup, AB tarafından 2013 yılında yayımlanan e-devlet Kıyaslama Raporunda Türkiye, e-devlet hizmetleri kullanımı üzerinde önemli etkisi olduğu öngörülen e-devlet hizmetleri olgunluk göstergesi ve kullanıcı odaklı hizmet sunumu için geliģtirilen çevrimiçi hizmetlerin sunumunda kullanım kolaylığı göstergesi açısından AB27+ ortalamasının üzerinde yer almıģtır. 5.11.2008 tarih ve 5809 sayılı Kanunun 67 nci maddesiyle görevleri yeniden tanımlanan ve sermayesinin tamamı Hazine ye ait ülkedeki tek telekomünikasyon iģletmecisi durumunda olan ġirket, 13.3.2009 tarih ve 27168 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2009/14697 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yeni uyduların teminiyle de yetkilendirilmiģtir. Türksat A.ġ. nin son 5 yıla ait toplu bilgileri aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir.
VII Tablo-1: Toplu Bilgiler tablosu Toplu bilgiler Son ArtıĢ Ölçü 2009 2010 2011 2012 2013 Ġki yıl veya Farkı AzalıĢ % Sermaye Bin TL 898.329 965.193 965.193 965.193 965.193 - - ÖdenmiĢ sermaye Bin TL 898.329 965.193 965.193 965.193 965.193 - - Öz kaynaklar Bin TL 1.160.607 1.223.331 1.362.730 1.512.971 1.673.440 160.469 10,6 Yabancı kaynaklar Bin TL 45.856 113.568 164.908 291.512 300.268 8.756 3,0 Finansman giderleri Bin TL - - - - - - - Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL 624.060 609.275 665.036 1.314.744 1.705.214 390.470 29,7 Maddi duran varlıklar birikmiģ amortismanı Bin TL 236.972 181.306 242.257 307.702 374.657 66.955 21,8 Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL 113.963 113.671 196.186 523.078 399.385 (123.693) (23,6) Yatırımların gerçekleģme oranı (nakdi) % 37,2 42,6 36,8 84,5 60,2 (24,3) (28,8) Bağlı ortaklıklara ödenen sermaye Bin TL 88.371 88.371 88.371 88.371 88.371 - - Bağlı ortaklıklar temettü geliri Bin TL - - - - - - - ĠĢtiraklere ödenen sermaye Bin TL 10.195 10.195 10.195 10.195 10.195 - - ĠĢtirakler temettü gelirleri Bin TL 1.283 1.311 1.973 2.027 2.603 576 28,4 Tüm alım tutarı Bin TL 49.772 66.752 141.968 162.885 140.748 (22.137) (13,6) Tüm üretim maliyeti Bin TL 204.282 273.721 424.346 384.387 473.223 88.836 23,1 Toplam transponder kapasitesi MHz 2.088 1.296 1.296 1.296 1.296 - - Uydu kapasite kullanım oranı % 67 91 92 92 92 - - Kablo-TV Ģebeke kapasitesi Adet 3.048.604 3.000.000 3.028.816 3.111.718 3.200.000 88.282 2,8 Kablo-TV abonesi Adet 1.140.543 1.229.802 1.260.759 1.250.564 1.181.907 (68.657) (5,5) Net satıģ tutarı Bin TL 241.968 341.350 433.968 510.194 584.686 74.492 14,6 Stoklar Bin TL 13.027 10.292 17.894 52.081 38.644 (13.437) (25,8) ĠĢçi (Ortalama) KiĢi 505 545 587 599 673 74 12,4 Geçici iģçi (Ortalama) KiĢi - - - - - - - Personel için yapılan tüm giderler Bin TL 40.846 44.946 59.552 69.050 80.646 11.596 16,8 ĠĢçiler için yapılan giderler Bin TL 40.069 43.880 58.787 68.192 79.354 11.162 16,4 ĠĢçi baģına aylık ortalama gider TL 6.549 6.709 8.315 9.487 9.826 339 3,6 Dönem kârına iliģkin vergi ve diğ. yasal yük. Bin TL 17.659 15.758 22.804 37.142 40.282 3.140 8,5 Tahakkuk eden vergiler Bin TL 74.089 95.657 125.406 158.975 177.629 18.654 11,7 GSYĠH'ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL 97.076 149.561 193.734 218.125 39.508 (178.617) (81,9) GSYĠH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL 153.506 229.460 296.337 339.958 176.855 (163.103) (48,0) GSMH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL 136.048 222.861 278.060 383.656 400.221 16.565 4,3 Faaliyet kârlılığı (öz kaynak yönünden) % 2,3 2,2 0,7 8,3 6,6 (1,7) (20,5) Mali kârlılık (öz kaynak yönünden) % 7,6 6,4 12,0 12,0 12,0 - - Ekonomik kârlılık % 7,9 6,3 11,6 14,9 19,0 4,1 27,5 Zararlılık % - - - - - - - Faaliyet kârı veya zararı Bin TL 27.048 27.079 9.622 125.807 111.464 (14.343) (11,4) Dönem kârı veya zararı Bin TL 88.042 78.482 162.202 185.130 200.751 15.621 8,4 Bilanço kârı veya zararı Bin TL 70.383 62.724 198.987 289.874 442.944 153.070 52,8
VIII Sayıştay Uydu iģletmeciliği yapmak üzere kurulan ve bu konulardaki sorumluluğu Türk Telekom A.ġ. den devralan ġirket, daha sonra yapılan yasal düzenlemelerle ülkedeki kablo-tv Ģebekesinin ve e-devlet Kapısının iģletilmesi sorumluluklarını da üstlenmiģ, esas itibariyle birbirlerinden farklı üç alanda hizmet sunmakla görevlendirilmiģtir. Türksat uydularıyla yer istasyonlarının iģletmesinde önemli bir sorun yaģamayan ġirket, sahibi olduğu uydularda kapasite kullanım oranlarında önemli artıģlar sağlamıģ, Türksat-3A uydusunu hizmete vermiģ, Türksat-4A ve Türksat-4B uydularını hizmete verme çalıģmalarını son aģamaya getirmiģ, çözülememiģ çeģitli sorunlarıyla birlikte üstlendiği kablo-tv Ģebekesinden sayısal yayıncılık ve Ġnternet hizmeti sunmaya baģlamıģ, e-devlet Kapısı hizmetini baģlatıp önemli ölçüde geliģtirmiģ ve çeģitli kamu kurum ve kuruluģları için biliģim projeleri gerçekleģtirmiģtir. Benimsediği Türksat Uydu Planı ve Stratejisinde bölgesel bir hizmet sağlayıcısı olmaktan çıkıp filosundaki uyduların sayısını artırarak küresel bir uydu iģletmecisi haline gelmeyi hedeflediği de görülmekte olup, geleceğe yönelik hedef belirlenmesi önemli bir geliģme olmakla birlikte, ulaģılacak düzeyin, mevcut olanaklar ve yeteneklere göre belirlenmesinin strateji geliģtirmenin temel Ģartı olduğunun da göz önüne alınması gerekmektedir. Nitekim, uluslararası alanda daha fazla etkinlik sağlamak için yurt dıģında kurulan Eurasiasat Ģirketi beklenen faydayı sağlamadığı gibi kaynak tüketen bir giriģim niteliğine dönüģmüģtür. Diğer taraftan, uydu haberleģme sektöründe en önemli gelirin uydular üzerinden sağlanan katma değerli hizmetlerle sayısal platform iģletmeciliğinden elde edilmekte olup, sadece kapasite kiralamalarından elde edilen gelirler ise görece çok daha azdır. Ayrıca ülkedeki radyo ve televizyon yayıncılığı alanında oldukça önemli değiģiklikler getiren son yasal düzenleme yakın vadede ġirketin gelirlerini doğrudan etkileyebilecek bir ortam yaratacak olup, bu duruma karģı hazırlıklı olunması uygun olacaktır. Ülke adına kayıtlı olup da henüz kullanılmayan uydu konumlarının değerlendirilmesi son yapılan yasal değiģiklikle UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı nın yetkisine verildiğinden, bu hususta yetkisini aģan uygulamalardan kaçınması, Türksat uydularına ait frekansları kullanan Türk Telekom aleyhine açılan davanın takibi önem arz etmektedir. ġirket tarafından benimsenen stratejide milli uyduların yerli üretimine yönelik hedefler de bulunmaktadır. Bu kapsamda olmak üzere Türksat-3A uydusunun üretimine katılım sağlanarak bilgi birikiminin elde edilmeye çalıģılmıģ, benzeri bir çalıģma Türksat-4 serisi uyduların üretiminde de sürdürülerek bu konuda önemli ölçüde bilgi birikimi sağlanmıģtır. Sağlanan bu bilgi birikiminden yerli uyduların üretilmesine yönelik çalıģmalarda faydalanılmasına yönelik iģbirliklerinin geliģtirilmesi uygun olacaktır. Ayrıca, ġirket tarafından sürdürülen AR-GE çalıģmalarından elde edilen sonuçların ġirket in varlıklarını artıracak Ģekilde değerlendirilmesi de gerekmektedir. Ülkedeki kablo TV Ģebekesinin iģletilmesinden de sorumlu olan ġirket, 1988 yılında Ankara da baģlatılan, ancak aradan geçen 20 yıldan fazla sürede çeģitli
IX sebeplerle istenilen oranda geliģtirilemeyen bu hizmete yönelik birikmiģ sorunları da çözmek durumunda kalmıģtır. ġebekenin sayısal televizyon yayınlarını iletebilecek ve yüksek hızda Ġnternet eriģimini sağlayabilecek Ģekilde yenilenmesi çalıģmalarını önemli ölçüde tamamlayan ġirketin, kapasite kullanım oranının artırılması ve benzeri hizmetleri sunan operatörlerle rekabet edilebilmesi için sunulan içeriklerin seçimi ve hizmetin tanıtılması konusuna daha fazla özen göstermesi, iģ ortağı firma çalıģanlarına müģteri iliģkilerine yönelik yeterli eğitimin verilmesi, yeni taleplerin karģılanması ve abone arızalarının giderilmesi hususunda hizmet standartlarını belirlemesi uygun olacaktır. Bunun yanı sıra, kablo-tv ve kablo Ġnternet hizmetlerinin benzeri hizmetlerle rekabet edebilmesi, hizmet sunulan alanların geniģletilmesine ve yeni yerleģim alanlarında da bu hizmetin verilmesine bağlı olup, ġirket in bu konuda önemli darboğazları bulunmaktadır. Ülkedeki yeraltı telefon Ģebeke kablolarının içinden geçtiği altyapının kullanım hakkının tamamen Türk Telekom a verilmiģ olmasından ve çok yüksek kullanım bedelleri uygulanmasından kaynaklanan bu sorun uzun süredir gündemde olmasına rağmen çözülememiģtir. Konuyla ilgili son düzenlemeleri de dikkate alarak yasal yollara baģvurulması uygun olacaktır. Kamu kurum ve kuruluģlarının biliģim hizmetlerini 5809 sayılı Elektronik HaberleĢme Kanunu nun 67 nci maddesi gereğince doğrudan sağlama yetkisine sahip olan ġirketin mümkün olduğu oranda dıģarıdan hizmet satın almaksızın kendi imkanlarıyla yürütebileceği iģlerde doğrudan sorumluluk üstlenmesi, kuruluģlar adına mal alımı veya yapım iģi olarak tanımlanabilecek yükümlülükleri de içeren iģlerde sadece hizmet sağlamakla yetinmesi kaynakların etkin ve verimli kullanılması açısından önem arz etmektedir. C-Öneriler: Türksat Uydu HaberleĢme Kablo TV ve ĠĢletme A.ġ. nin 2013 yılındaki çalıģmaları üzerinde SayıĢtay tarafından yapılan incelemeler sonucunda getirilen öneriler aģağıdadır. Yılına iliģkin öneriler: 1-ġirkete personel alımlarında, Bakanlar Kurulu tarafından çıkartılan Kamu Kurum ve KuruluĢlarına ĠĢçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin personel alımlarının ĠĢ-Kur internet sitesinde ve Türksat A.ġ. nin uygun göreceği iletiģim araçları ile kamuoyuna duyurulması hükmü gereğince adil ve Ģeffaf bir Ģekilde yapılmasının sağlanması (Sayfa: 8-9), 2-ġirkette Yönetim Personeli olarak A ve B grubu imza yetkisine sahip Genel Müdür Yardımcıları, TeftiĢ Kurulu BaĢkanı, Hukuk MüĢaviri, Direktörler ve MüfettiĢler ile ġirketin taģra teģkilatı yönetimini üstlenen Ġl Müdürlerinin, iģçi-iģveren iliģkilerinin dengelenmesi açısından toplu sözleģme kapsamı dıģında tutulması (Sayfa: 9-10), 3-ġirketin 2009 yılına iliģkin denetim raporunda, Türksat A.ġ. Yönetim ve Denetim Kurulu üyeleri ile bazı personelin ücretleri konusunda;
X Sayıştay -Yönetim ve Denetim Kuruluna atanan kiģilere, 527 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri ile Ġlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 31 inci maddesine aykırı olarak ödemede bulunulması, - Genel Müdür Yardımcıları, TeftiĢ Kurulu BaĢkanı, MüfettiĢ ve bazı birim direktörleri ile il müdürlerine, 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 14 üncü maddesine atfen çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararlarının üzerinde ücret ödenmesi, hususunda UlaĢtırma Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı Denetim Hizmetleri BaĢkanlığınca hazırlanan 07.07.2011 tarih ve 7/2 sayılı Ġnceleme Raporu doğrultusunda iģlem yapılması (Sayfa: 12-16), 4- ġirket in sevk ve idaresinde birimler arası koordinasyon ve kontrol gücünün sağlanması, bilgi teknolojileri sektöründe en önemli kaynak olan iģgücü israfının önlenmesini teminen; ġirket faaliyetlerinin yürütülmesi, sürdürülmesi ve yapılacak yatırımlar için ihtiyaç duyulan her türlü mal, hizmet veya yapım iģlerinin satın alınması iģlemlerinin; ihtisaslaģmıģ, tedarik faaliyetlerine iliģkin veri düzeni ve ihale sürecinde ihtiyaç sahibi teknik ünitelere gerekli desteği sağlayacak bir satınalma direktörlüğü oluģturulmak suretiyle yürütülmesi (Sayfa:31), 5-ġirket tarafından sağlama zorunluluğu olmadığı halde Ağustos 2007 de dıģa bağımlı görüntü temini ile baģlanılan coğrafi bilgi teknolojileri hizmetlerinde 2012 yılı hariç sürekli zarar edildiği dikkate alınarak, söz konusu hizmetin mevcut koģullar altında sürdürülüp sürdürülmemesi konusunun bütün yönleriyle değerlendirilmesi (Sayfa: 48-49), 6-Ulusal egemenlik kapsamındaki uydu yörünge pozisyonlarıyla ilgili hakların kullanılması, yönetimi ve ulusal yükümlülüklerin yerine getirilmesi sorumluluğu 5809 sayılı Elektronik HaberleĢme Kanunu ve 655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname de UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığına verildiğinden; -Ülke adına kayıtlı olup, henüz uydu yerleģtirilmemiģ pozisyonların elde tutulması amacıyla 2013 yılında ġirket tarafından yapılan masrafın konuya iliģkin uygunluk onayı veren makamdan talep edilmesi, -Benzeri uygulamanın devamına karar verilmesi halinde, söz konusu pozisyonların ġirketin maddi olmayan duran varlıkları arasına alınmasını sağlamak üzere 406 sayılı Kanun un Ek 33 üncü maddesinin dokuzuncu fıkrasına göre gerekli Bakanlar Kurulu Kararı istihsali için giriģimlerde bulunulması (Sayfa: 51-53), 7-TÜBĠTAK tarafından uygulamaya konulan Kamu Kurumları AraĢtırma ve GeliĢtirme Projelerini Destekleme Programı (KAMAG 1007) çerçevesinde baģlatılması öngörülen yerli uydu üretiminde Türksat-3A ve Türksat-4A/4B uydularının tasarım, montaj, entegrasyon ve test süreçlerine katılan personelin elde ettiği bilgi birikiminden faydalanılmayı esas alacak Ģekilde ilgili taraflarla uygun iģbirliklerinin geliģtirilmesi (Sayfa: 63-64), 8-Türksat-3USAT Projesi gibi baģarı ile sonuçlandırıldığı belirtilen Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen bulguların patent, telif hakkı ve benzeri kıymetler olarak
XI değerlendirilip maliyet esaslı olarak ġirket varlıklarına kaydedilmesinin sağlanması (Sayfa: 67), 9-Türksat-4A/4B uydularının hizmete girmesiyle meydana gelecek kapasite artıģı ve Ka frekans bandının sağladığı olanaklardan faydalanılarak, sunulmakta olan VSAT hizmetlerinin daha da geliģtirilmesi ve benzeri hizmetleri sunan diğer iģletmecilere karģı pazardaki üstünlüğün yeniden sağlanabilmesi için uygulama geliģtirilmesi (Sayfa: 72-73), 10-Ülkede benzeri hizmetleri sunan diğer iģletmeciler 2012-2013 yıllarında abone sayılarını artırırken ġirketin abone kaybına uğraması ve farklı hizmetler için öngörülen hedeflere ulaģamaması nedeniyle; -Kablo TV Ģebekesinden sunulan hizmetlere yönelik hedeflerin ġirket performansının değerlendirilmesine esas olacak Ģekilde gözden geçirilmesi, -Bu hizmete iliģkin beklenti ve tehdit değerlendirmelerinde öne çıkartıldığı üzere fiyatların daha da düģürülüp sunulan hizmetlerdeki hız ve kalitenin arttırılmasına yönelik çalıģmaların sürdürülmesi, -Kapasite kullanım oranının arttırılması amacıyla aboneliklerde hane eriģimi yerine bina eriģimini esas alan uygulamaların geliģtirilmesi ve hizmetin ancak sınırlı alanlarda verilebildiği dikkate alınarak kullanıcıların uzun süre durağanlığını gerektiren tarifelerden kaçınılması, -Kablo-TV yayınlarının kentler çevresinde sürekli geliģmekte olan toplu konut alanlarına iletilmesinde Türksat 4A/4B uyduları ile sağlanan ilave kapasiteden faydalanılması hususunun değerlendirilmesi (Sayfa: 88-89), 11-Kablo-TV Ģebekesinden sunulan hizmetlerin geliģtirilmesi ve hizmet kalitesinin arttırılmasına yönelik yatırımlardan kapasite kullanım oranını arttıracak sonuçlar henüz elde edilemediğinden, bu kapsamda temin edilen yazılım ve donanımın kullanıcılar nezdindeki etkisinin araģtırılıp, iģletilmesinden kaynaklanabilecek sorunların çözümüne yönelik önlem alınması (Sayfa: 126-127), 12- Türksat-4 serisi uyduların temini için sürdürülmekte olan projede; -Hedeflenen kapsama alanlarıyla optimizasyon çalıģmaları neticesinde ulaģılan kapsama alanları arasındaki farklılıkların sözleģme bedellerine uygun Ģekilde yansıtılması, -Performans farklılıkları nedeniyle sözleģme bedelinden yapılacak indirimlerde somut kriterlerin esas alınması, -Gecikmeden yaģanan kayıpların en aza indirilmesi için çalıģmaların sürdürülmesi ve ġirketin kontrolü dıģındaki etkenlerden kaynaklanabilecek gecikmeler dikkate alınarak kullanıcılara zamana bağlı taahhütlerde bulunulmaktan kaçınılması, -Üretim aģamalarını kapsayarak yörüngede teslim edilmesine kadar olan süre zarfında dıģarıdan alınmakta olan danıģmanlık hizmeti yerine, uydu tasarım, üretim ve iģletmesi konusunda oldukça yeterli bilgi birikimine sahip oldukları bilinen ġirket elemanlarından faydalanılması (Sayfa: 129-134),
XII Sayıştay 13-Raporun ilgili bölümlerinde bulunan ve rapor ekinde listelenen (Ek:14) diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Önceki yıllardan devam eden ve izlemede olan konular: 1-SayıĢtay tarafından düzenlenen Türksat Uydu HaberleĢme Kablo TV ĠĢletme A.ġ. 2011 Yılı Raporu (3) numaralı önerisindeki BiliĢim Hizmet Alımı konusu ile ilgili olarak istenen soruģturmanın, UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı Denetim Hizmetleri BaĢkanlığınca biran önce neticelendirilmesi (Sayfa: 36-37), 2-Ülkede önemli geliģme gösteren denizcilik ve havacılık sektörlerinin ihtiyaçlarının karģılanması yanında, ilgili kamu kurum ve kuruluģlarının can ve mal emniyetine yönelik uluslararası yükümlülüklerden kaynaklanan uydu haberleģmesiyle ilgili sorumluluklarını 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu nun Ek 33 üncü maddesinde belirtilen zorunluluğa uygun olarak yerine getirilebilmeleri için mobil uydu haberleģmesi konusunda uygun projelerin geliģtirilmesi (Sayfa: 42-46), 3-406 sayılı Telgraf Kanunu nun Ek 33 üncü maddesi gereğince kurulan ġirket e yine aynı madde ile devredilen frekans tahsisleri arasında yer alan 17.700-19.700 Mhz bandındaki frekansların Türk Telekom tarafından kullanılmaya devam edilmesi ve bu kullanımın mevzuatta yer almayan gerekçelere dayandırılması nedeniyle 11.03.2013 tarihinde Ankara 13.Asliye Ticaret Mahkemesinde 2013/81 esas numarası ile açılan dava sürecinin takip edilmesi (Sayfa: 59) 4-UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı tarafından 5809 sayılı Elektronik HaberleĢme Kanunu ve 655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde belirlenecek genel esaslara göre ġirketin uygulamakta olduğu Uydu Planı ve Stratejisi nin gözden geçirilip ġirketin mevcut imkanlarıyla uyumlu hedeflerin belirlenmesi ve bu hedeflere ulaģmada yeterli ve sürekli finansman desteğinin sağlanıp amaca yönelik kullanımının Hazine MüsteĢarlığı nca ġirket Genel Kurulu nda pay sahipliğine dayanan hak ve yetkilerle yönetilip denetlenmesinin sağlanması (Sayfa: 67-69), 5-6112 sayılı Radyo ve Televizyonların KuruluĢ ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun ile 09.04.2013 tarih ve 28613 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Verici Tesis ve ĠĢletim ġirketi ile Mültipleks ĠĢletmecileri Hakkında Yönetmelik ile getirilen koģullar nedeniyle karasal vericiler üzerinden yapılacak sayısal televizyon yayınları için uydu kapasitesi kiralama yetkisi kalmayacak olan özel televizyon kuruluģları ile daha önceden imzalanmıģ olan sözleģmelerin durumu dikkate alınarak mültipleks iģletmeciliği konusunun ġirket tarafından değerlendirilmesi (Sayfa: 74-76), 6-5809 sayılı Elektronik HaberleĢme Kanunu ile Sabit ve Mobil HaberleĢme Altyapısı Veya ġebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo Ve Benzeri Gerecin TaĢınmazlardan Geçirilmesine Dair Yönetmelik gereğince, Türk Telekom un kullanımına bırakılan yeraltı tesislerinden ücretsiz yararlanma amacıyla açılan dava sonunda verilecek karar saklı kalmak kaydıyla; Türk Telekom un kullanımında olan yeraltı tesislerinin önemli bir bölümü kamuya ait taģınmazlar üzerine 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu nun 05.11.2008 tarih ve 5809 sayılı Kanunun 66 ncı maddesiyle yürürlükten kaldırılan 12 nci maddesi