YGS Yönetimine Ormancılık Perspektifinden Bakmak (Ormancılıkta Yaban Hayatına Yer Vermek) II. Bölüm
Masraf nereden? Ana amacı odun yetiştirmek olan bir işletmede, ikinci amaç da yaban hayvanı üretimi olursa, yapılacak harcamaların, yaban hayvanlarından mı, yoksa odundan mı karşılanacağının bilinmesi lâzımdır.
Gelir hangi üründen? Nihayet, yaban hayvanı yetiştirilen her üniteden elde edilecek gelirin esasını; rekreasyon, et, balık vb. gibi ürünlerden hangisinin oluşturacağı belirlenmiş olmalıdır.
Planlamaya esas olan bilgiler: Orman amenajmanını yaban hayatı üretimiyle bağdaştırma konusunda ihtiyaç duyulan ve planlama için gerekli olan temel bilgilerden bazıları şunlardır:
Ana amaç hangisi olacak? Planlamada esas amacın n odun veya yaban hayvanı üretiminden hangisi olduğu u ve buna uygun işletme tekniğinin inin ne olacağı bilinmelidir.
Optimal habitat şartları nedir? Maksimum üretim için, i in, tür r bazında gerekli optimal ortam şartlarının n neler olduğu u mesela su, gıda, örtü miktarı ve bunların n optimal dağı ğılımının n nasıl olması gerektiği bilinmelidir.
Optimal habitatı sağlayan meşcere kuruluşu u nedir? Optimal habitat şartlarını sağlayan orman tipleri ve meşcere kuruluşunun unun hangileri olduğu bilinmelidir.
Geniş saha mı? m? KüçüK üçük k alanda yoğunla unlaşmak mı? m Üretimde geniş saha ve ekstansif tekniklerin mi yoksa küçük üçük alanlarda entansif tekniklerin mi uygulanacağı bilinmelidir.
Modifikasyon yapmak yeterli mi? Üretim için i in entansif çalışmalar yerine sadece ormancılık uygulamasında modifikasyonlar yapmanın,yaban n,yaban hayvanı üretmeye yeterli olup olmayacağı bilinmelidir.
Envanter verileri var mı? Sahadaki yabani popülasyonlar lasyonların yoğunluk ve dağı ğılımıyla ilgili envanter verilerinin bulunup bulunmadığı ığı,, mevcut bilgilerin sıhhati s ve planlama açısından a yeterlilik derecesinin ne olduğu bilinmelidir
Öyleyse Orman Amenajman planında revizyon yapabiliriz. Bu sorular tür bazında cevaplandırılabiliyoris e Orman Amenajman planında yaban hayatı isteklerini karşılayacak düzenleme veya revizyon yapma yolunda adımlar atılabilir.
Meselâ kesimler sıklaştırılır, r, maktalar daraltılır. r. alt tabaka korunur, dere boylarında ağaçlık a şeritler bırakb rakılır. r. özel habitatların n bakımı yapılır. Yatırım, bunlar için i in gereken masrafları karşı şılayabilmelidir. Planlama detayları
kısa idare süresi, s kenar etkisi hızlandırılmış kesimlerle çok sayıda habitat tipleri ve kenar etkisi meydana getirilebilir. Fakat bu arada yol yapımlar mları da hızlanacağından yabani hayvanların tedirginliği i artar.
Tekdüze orman sevilmez Sözgelimi Geyik habitatı oluşturmak için ormanı geniş çapta değiştiren özel bir silvikültür metoduna ihtiyaç yoktur. Ayrıca tekdüze orman kurmakla yaban hayatına hizmet edilmiş olmaz
Seçme kesimin her çeşidi iyi. seçme kesimin ve gizlenme örtüsünü yok etmeyecek ölçüdeki ferahlandırmanın, çalı ve otsu bitkilere gelişme fırsatı vererek geyik için habitat değerini arttırdığı, bilinmektedir.
Tepe kapalılığı ve yem bitkileri seçme kesimi termal örtüyü azaltır; fakat bu arada, tıraşlamada olduğu gibi, sahada yem bitkilerinin miktarında önemli ölçüde artışa yol açar.
Metot mu önemli? Ölçek mi Yaban hayvanlarına uygun silvikültür metodunu seçmekten daha da önemlisi, bu metodun ne genişlikte bir alanda ve ne yoğunlukta uygulanacağıdır. Habitatı asıl etkileyecek olan budur.
habitat oluşturacak orman formu, her türe göre farklıdır habitat oluşturacak orman formu, her türe göre farklı olabilmektedir. Buna göre, yaban hayatına yer verilecek orman modelleri de farklı farklıdır.
Geyiğin sevdiği orman Geyik Cervus elaphus besin itiyacını karşılayabilecek yeterli açıklıkların, saklanmak için de etrafta sık meşcereler bulabildiği bir yapıyı tercih eder.
Buna uygun işletme sınıfında ağaçlar seyreltilerek, ot ve çayırlarla kaplı alanları arttırmak gerekecektir. Geyik için;
Böylece, bir yandan geyikler için beslenme alanları oluşturulurken, diğer yandan, alanda çok seyrek olarak bırakılan ağaçların da yaşlanmasına imkan verilmiş olunacaktır. Geyik ormanı
Geyik ormanı bu işletme sınıfı için seçilecek amenajman metodunun, alanda sürekli bir orman örtüsünün bulunmasını sağlayacak bir metot olması gerekecektir.
Hem geyik, hem tomruk Ana amacı yaban hayvanı üretmek olan bir işletme sınıfında, ikinci amaç odun üretimi olarak belirlenebilir.
Dikkat:Yaban hayvanlarının tercihi! Mümkünse işletme şekillerinin seçiminde öncelik sıralamanız şöyle olsun: Grup seçme işletmesi - grup işletmesi - etek şeridi siper işletmesi - zon siper işletmesi - büyük alan siper işletmesi - etek şeridi tıraşlama işletmesi - zon tıraşlama işletmesi - büyük alan tıraşlama işletmesi.
Orman Tavuğu Örneği Karaormanlar daki baltalık formundaki meşcereler, ormantavuğu Bonasa bonasia nın Almanya daki son sığınağıdır. Yaşama alanları gitgide daralan bu tür, gitgide gerileyerek bu alanlara doğru çekilmiştir. Eskiden baltalık olarak işletilen bu meşcereler ise ekonomik sebeplerle ladin veya Duglas göknarından oluşan monokültürlere dönüştürülmektedir.
Yaban hayatına uygun orman ve bunun ekonomiyle bağdaştırılması imkanları araştırılmaktadır. Ormantavuğu Tetrao urogallus ve Bonasa bonasia habitatlarının silvikültürel usullerle ıslahı ele alınmış ve baltalık ormanlar için alternatif işletme modelleri önerilmektedir. Orman Tavuğu Örneği
Düz baltalık metodu Baltalık klasik tarzda işletilir. dönüş süresi kısa olup en geç 30 yıllık rotasyonlarla sahaya girilir. Bu tarz işletilen bir baltalığın gelişme safhaları habitat potansiyeli olarak Orman tavuğuna uygun gelmektedir. Çünkü, gelişmenin her döneminde örtü ve besin şartları optimaldir. Gövde sürgünleri hızla boy atıp geliştiği için kesimden en fazla beş yıl sonra, saha, 3-5 metre boyunda sık bir meşcereyle örtülür Amenajman giderleri gelirden fazla olduğu için ekonomik kazanç negatife meyletmektedir.
Terkedilmiş baltalık metodu Bu sistemde belirli periyotlarla yapılması gereken kesimler yapılmayarak, baltalık kendi haline yani, tabii gelişme seyrine terkedilir. Bu durumda, amenajman giderleri azalır; ancak, bu sistem habitat uygunluğu açısından optimal şartları sağlayamaz.
Baltalık karışımına müdahale İbreli-yapraklı karışımı sağlayacak bir transformasyona gidilir. Yapraklı ağaç ve çalıların %10-30 u muhafaza edilerek, geri kalanlar kesilip yerine ibreliler dikilir. Bu ortam, en az 30-40 yıl boyunca, Orman tavuğuna uygun habitatlar sağlamaktadır. Bu sistemde kesimde elde edilen gelir, amenajman giderlerinden fazla olduğundan kazanç pozitiftir.
Öncüağaç karakterinde olan ve başlangıçtaki çok hızlı büyüyen kiraz, 50-60 yılda kesime gelmektedir. 60 yıllık bir rotasyon sonunda ağaçların boyu 26 m ye, gövde hacmi ise 2.4 m³ e kadar çıkabilir. Kesimin ikinci yılında Orman tavuğu sahaya gelmektedir. Meyveli baltalıklar
Ormanda yaban hayatı habitatlarının korunması Ormanda yaban hayatı habitatlarının korunması için her ormana ve her hayvan türüne göre değişen tedbirler gerekebilir: Bununla beraber aşağıdaki genel kurallara uyulması tavsiye edilmektedir: