T.C. Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü İzleme, Değerlendirme ve Analiz Dairesi BİTLİS İL RAPORU

T.C. Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü İzleme, Değerlendirme ve Analiz Dairesi BİTLİS İL RAPORU

KALKINMA AJANSLARI Ülkemizde ajanslar; kalkınmanın ülke sathında dengeli olarak yayılmasına, yerel potansiyelin harekete geçirilmesine, ilgili kesimler arası işbirliği ve ile şim ağlarının oluşturulması ve yaygınlaş rılmasına, böylece ekonomik ve sosyal kalkınmaya hizmet etmek amacıyla 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun çerçevesinde kurulmuşlardır. Ajanslar, tüzel kişiliği haiz ve 5449 sayılı Kanun ile düzenlenmemiş bütün işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabi kurumlar olup ajansların ulusal koordinasyonu Kalkınma Bakanlığı tara ndan sağlanmaktadır. 2009 yılında 243 olan kalkınma ajansı çalışan sayısı, 2010 yılında 795, Eylül 2011 i barıyla 865 e ulaşmış r. Kalkınma ajansları Eylül 2011 i barıyla 1,1 milyar TL lik destekleme duyurusuna çıkmış bunların 530 milyon TL lik kısmını sözleşmeye bağlamış olup kalan kısmın süreci devam etmektedir. Bu güne kadar sözleşmeye bağlanan tutardan 220 milyon TL lik destekleme gerçekleş rilmiş r. Ajanslar destekleme faaliyetlerinde eş finansman yöntemiyle çalışmakta olup proje sahibi de projenin gerçekleşmesine katkıda bulunmaktadır. Eylül 2011 i barıyla kapanan ve süreci devam etmekte olan toplam 14.000 proje başvurusundan kabul edilen 2.500 proje birlikte değerlendirildiğinde ajanslar toplam 1,1 milyar TL büyüklüğünde kaynağı da harekete geçirmiş r. DOĞU ANADOLU KALKINMA AJANSI Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı kurulduğu günden bu yana Bölge de fark yaratacak çalışmalara imza atmış r. Ajans, personel alım sürecini tamamlamasının hemen ardından 2009 KOBİ Mali Destek Programı ve 2010 KOBİ Mali Destek Programı ile Bölge işletmelerinin rekabet edebilirliğine katkı sağlamış ve 26 Kalkınma Ajansı içerisinde ilk olarak Modern Büyükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Yaygınlaş rılması Mali Destek Programına destek vererek Bölge de farkındalık yaratmış r. Yine 2011 yılında Doğrudan Faaliyet Desteği ve Teknik Destek Programı ile Bölge ye etkin ve hızlı bir şekilde hizmet etmeye devam etmektedir. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı kurulduğu günden i baren Bölge Planı çalışmalarına başlamış ilk olarak 2009 yılında Ön Bölgesel Gelişme Planı nı oluşturmuş ve akabinde Bölge nin potansiyel ve önceliklerini daha detaylı bir şekilde ortaya koyacak Bölge Planı nı oluşturmak üzere, literatür taraması ve saha çalışmalarını yoğunlaş rmış, en son kullanılan güncel veriler ve Bölge deki ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşları, meslek örgütleri, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerle görüşerek ka lımcı bir anlayışla DAKA 2011-2013 Bölge Planı nı hazırlamış r. DAKA Bölge Planı stratejik bir doküman olup, 2011-2013 yılları arasında TRB2 Bölgesi nin yol haritasını çizecek r. DAKA Ön Bölgesel Gelişme Planı stratejileri çerçevesinde uygulanan 2009 KOBİ Mali Destek Programı kapsamında 549 proje başvurusu alınmış ve 71 proje destek almaya hak kazanmış r. 68 projenin sözleşmesi imzalanmış r. Bu projelerin 65 i başarıyla uygulanmış r. DAKA 2011-2013 Bölge Planı hedef ve stratejileri çerçevesinde ise uygulanan 2010 KOBİ Mali Destek Programı kapsamında 245 proje başvurusu alınmış, 51 proje destek almaya hak kazanmış, 2010 Model büyükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Yaygınlaş rılması Mali Destek Programı kapsamında ise 215 proje başvurusu alınmış bunlardan 37 proje destek almaya hak kazanmış r. 1 / 15

A. BEŞERİ VE SOSYAL GÖSTERGELER A.1 Demografik Göstergeler Bitlis İli nin kırsal alanlarında yeterli iş imkânın olmaması, miras yoluyla arazilerin bölünmesi veya çi çilikle geçinen ailelerin toprak sahibi olamamaları, kan davası, yayla yasağı vb. İl içi ve dışına göçün başlıca nedenleri arasında sayılabilir. İl in kentleşme oranı (%51), son 4 yılda %3 lük bir azalma göstererek Ülke ortalamasının (%76) al nda kalmaktadır. Bitlis in toplam bağımlılık oranı (%75,8) olarak Ülke ortalamasının (%48,9) oldukça üstünde yer almaktadır. Genç nüfusun ülke ortalamasının yaklaşık iki ka kadar olması, İl de is hdam olanaklarının ar rılmasını gerekli kılmaktadır. A.2 Eğitim 2008 2009 Sayı Yüzde Sayı Yüzde Okuma Yazma Bilmeyen 44.544 24,9 41.988 22,57 Okuma Yazma Bilen Fakat Bir Okul Bitirmemiş 29.715 16,61 28.327 15,23 İlkokul Mezunu 39.622 22,15 42.501 22,85 İlköğretim Mezunu 25.860 14,45 31.219 16,78 Ortaokul veya Dengi Okul Mezunu 6.022 3,37 5.769 3,1 Lise veya Dengi Okul Mezunu 26.794 14,98 27.665 14,87 Yüksekokul veya Fakülte Mezunu 6.024 3,37 8.168 4,39 Yüksek Lisans Mezunu 282 0,16 326 0,18 Doktora Mezunu 49 0,03 60 0,03 2 / 15

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 BİTLİS TRB2 TÜRKİYE Mezun Öğrenci Sayısı 696 3.196 267.791 Okuyan Öğrenci Sayısı 1.928 12.625 1.798.623 Toplam Öğretim Elemanı 61 1.085 76.090 Mezun Öğrenci Sayısı 764 3.321 289.579 Okuyan Öğrenci Sayısı 1.550 12.526 1.841.546 Toplam Öğretim Elemanı 59 1.045 78.804 Mezun Öğrenci Sayısı 633 3.043 296.113 Okuyan Öğrenci Sayısı 1.657 13.250 1.969.086 Toplam Öğretim Elemanı 57 1.052 82.096 Mezun Öğrenci Sayısı 496 3.273 316.128 Okuyan Öğrenci Sayısı 2.167 14.558 2.180.836 Toplam Öğretim Elemanı 55 1.112 84.785 Mezun Öğrenci Sayısı 602 3.309 340.599 Okuyan Öğrenci Sayısı 2.615 15.884 2.291.099 Toplam Öğretim Elemanı 54 1.142 89.329 Mezun Öğrenci Sayısı 836 4.249 378.815 Okuyan Öğrenci Sayısı 2.809 16.563 2.371.112 Toplam Öğretim Elemanı 73 1.466 98.766 Mezun Öğrenci Sayısı 910 4.304 409.009 Okuyan Öğrenci Sayısı 3.258 18.710 2.756.551 Toplam Öğretim Elemanı 74 1.391 100.504 Mezun Öğrenci Sayısı 705 4.397 447.083 Okuyan Öğrenci Sayısı 3.668 21.673 3.321.081 Toplam Öğretim Elemanı 104 1.684 105.427 3 / 15

Okul öncesi öğrenci sayısı dikkate alındığında, Bitlis 6 iken Ülke ortalamasının 1.116 oldukça al nda seyretmektedir. Bitlis il ve ilçelerinde eği m alanında fiziki altyapı geliş rmek adına kamu ya rımları artarak devam etmesine rağmen özel sektörün eği m alanında sunduğu hizmet Bitlis İl merkezi ile sınırlı kalmış r. Dersliğe düşen öğrenci sayısı bakımdan Bitlis İli ülke ortalamasına yakın bir durumdadır. A.3 Sağlık BİTLİS Bitlis İli nde kişi başına düşen uzman hekim, diş hekimi, yatak sayısı ve eczane oranında Türkiye ortalamalarının al nda yer almaktadır. Bitlis İli ne sağlık altyapısı bakımından yeni ya rımlar yapılmasına rağmen, göçün yara ğı hızlı kent nüfusu ar ş hızı bu altyapıyı yetersiz kalmasına yol açmaktadır. A.4 Sosyal Güvenlik 2010 Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamı (Aktif+Pasif+Yeşilkart) 303.631 Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamı (Yeşil Kartlılar Hariç) 136.477 Sosyal Güvenlik Kapsamının İl Nüfus Oranı (Yeşil Kart Hariç ) 41,55 Sosyal Güvenlik Kapsamı Dışında Kalan Nüfus 24.858 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu Bitlis İli nde yeşil kart sahipliğine bakıldığında, nüfusun %51'inin yeşil kart sahibi olduğu ve bu oranın Türkiye'nin toplam 1,77'sine tekabül e ği görülmektedir. İl de yaşayan kişilerin % 93'ü sosyal güvenlik kapsamındayken, buna mukabil sosyal güvenlik kapsamı dışında kalan % 7'lik kesimin yoksulluğa maruz kalma riskleri yüksek r. 4 / 15

A.5 Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Yardımları (TL) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Periyodik Yardımlar 1.358.600 1.840.000 2.353.000 2.794.700 3.351.000 4.372.300 4.200.700 4.553.100 Sağlık Yardımı 110.368 130.828 90.077 42.830 79.150 48.835 22.160 61.125 Sosyal Yardım 71.771 19.135 23.900 5.000 71.500 176.200 858.250 92.650 Yatırım Yardımı 0 0 0 0 0 0 0 0 Eğitim Yardımı 113.900 306.700 503.250 503.250 718.200 770.200 1.540.400 770.200 Gıda Yardımı 402.500 570.900 918.550 1.509.750 1.436.400 1.771.460 3.080.800 770.200 TOPLAM 2.057.139 2.867.563 3.888.777 4.855.530 5.656.250 7.138.995 9.702.310 6.247.275 Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Yardımlarının Türkiye İçindeki Payı (Yüzde) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Periyodik Yardımlar 1,25 1,16 1,21 1,26 1,14 1,03 0,91 0,85 Sağlık Yardımı 0,27 0,25 0,38 0,79 1,23 0,93 0,67 1,74 Sosyal Yardım 0,16 0,14 0,25 0,04 0,4 0,25 0,69 0,15 Yatırım Yardımı 0 0 0 0 0 0 0 0 Eğitim Yardımı 1,11 1,02 1,01 1,01 1,03 0,81 0,84 0,83 Gıda Yardımı 0,56 1,04 1,02 1,01 1,03 0,83 0,84 0,83 Kaynak: Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Bitlis İli ne Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vak yardımlarının toplam tutarı 3 kat ar ş göstermiş r. Yardımlar içinde en ciddi ar ş eği m ve gıda yardımlarında yaşanmış r. Sağlık yardımı dışındaki tüm yardımlarda oran olarak düşüş gerçekleşmiş r. Bitlis İli nin Türkiye içindeki periyodik yardımlardan aldığı pay 2003 2010 döneminde yaklaşık % 32 oranında azalmış r. B. İKTİSADİ GÖSTERGELER B.1 Gayri Safi Katma Değer (GSKD) BİTLİS 5 / 15

TRB2 Bölgesi GSKD'si 2004 yılında yaklaşık 7,9 milyon TL iken 2008 yılında yaklaşık 9,7 milyon TL olarak gerçekleşmiş r. Ancak bu ar şa rağmen ülke GSKD içerisindeki payında 2004 ile 2008 arasında önemli bir değişiklik göstermeyerek % 1,01 civarında gerçekleşmiş r. GSKD'nin sektörel dağılımında ise; hizmetler sektöründe söz konusu yıllar arasında ar ş yaşanarak % 62,90, tarım sektörü ve sanayi sektöründe düşüş yaşanarak sırasıyla % 21,34 ve % 15,76 olarak gerçekleşmiş r ancak söz konusu değişiklikler % 4'ü aşmamaktadır. 2008 verileri için GSKD sektörel dağılımının ülke değerleri ile kıyaslama yapıldığında hizmetler sektöründe ülke oranı olan % 64,34'e yakın bir durum ortaya çıkmışken tarım ve sanayi sektöründe çok farklı bir resim ortaya çıkmaktadır. Ülke genelinde tarım sektörünün payı % 8,46 iken sanayi sektöründe % 27,20'dir. Kişi başına düşen GSKD değeri 2004-2008 yılları arasında 1.904 ABD Doları'ndan 3.419 ABD Doları'na ar ş göstermesine rağmen 2008 yılı ülke GSKD değeri olan 9.384 ABD Doları'nın çok al nda kalmış r. B.2 İstihdam Yapısı 6 / 15

7 / 15

TRB2 Bölgesi nde 2004 2010 yılları arasında işsizlik oranı %10,6 dan %17 ye artmış r ve bu durum Türkiye de yaşanan işsizlik oranındaki ar şın (2004 te %10,8 den 2010 da %11,9 a) çok üstünde seyretmektedir. Bölge de yaşanan işsizlik 2004 2010 yılları arasında cinsiyete göre is hdam ve işsizlik oranları incelendiğinde Bölge de erkek is hdam oranının ve işsizlik oranının kadın is hdam oranından ve işsizlik oranından yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Bitlis İli nde 2008 de %33,3 olan is hdam oranı 2009 yılında %36,8 e yükselmiş r. B.3 Vergi Gelirleri Kaynak: Maliye Bakanlığı TRB2 Bölgesi ndeki illerde, Hakkari hariç olmak üzere, merkezi yöne m gelir/gider oranı 2004 2009 yılları arasında değişik oranlarda ar ş göstermiş r. Bitlis İli nde 2004 yılında % 13,49 olan merkezi yöne m gelir/gider oranı 2009 da % 14,56 olarak gerçekleşmiş r. Vergi gelirlerinin merkezi yöne m gelirleri içindeki payı ise 2009 yılı için % 80,02 olarak gerçekleşmiş r. 8 / 15

B.4 Bankacılık Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Bitlis İli nin mevduat ve kredi miktarları 2002-2009 yılları arasında sürekli artan bir seyir izlemiş r. 2002 yılında kredi miktarı 19.303 TL olarak gerçekleşirken 2009 yılına gelene kadar bu oran katlanarak 231.369 TL olarak gerçekleşmiş r. Mevduat miktarı ise nispeten daha az artmasına rağmen o da aynı şekilde sürekli artan bir seyir izlemiş r. 2002 yılında 98.027 TL olan mevduat miktarı %50 artarak 2009 yılında 195.481 TL olarak gerçekleşmiş r. B.5 Şirket Sayısı 9 / 15

BİTLİS TRB2 TÜRKİYE Yabancı Sermayeli Firma Sayısı (2010) 0 11 25.490 Bitlis te kurulan şirket sermayelerinin Türkiye payına bakıldığında 2002-2009 yılları arasında bu oranın %0,06 ile %0,14 arasında seyre ği görülmektedir. Kurulan şirket sayısı oranı ise %0,11 ile %0,17 arasında dalgalı bir seyir izlemiş r. B.6 Dış Ticaret 2002 2010 yılları arasında TRB2 Bölgesi illerinde ihraca a Bölge de gerçekleşen eski verilere kıyasen önemli gelişim sağlanmış r. Ancak halen ihracat hacminin çok düşük düzeylerde kaldığı görülmektedir. 2002 yılında neredeyse herhangi bir ihracat bulunmazken 2010 yılında Bitlis İli nde ihracat 3 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiş r. 2010 yılında ithalat ise 1 milyon ABD Doları civarında seyretmiş r. 10 / 15

B.7 Bölgesel Gelişmişlik ve Rekabetçilik Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) 2003 Eğitim Sektörü Gelişmişlik Endeks Sırası (81 İl İçerisinde) 73 İmalat Sanayii Sektörü Gelişmişlik Endeks Sırası (81 İl İçerisinde) 73 Sağlık Sektörü Gelişmişlik Endeks Sırası (81 İl İçerisinde) 74 Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeks Sırası (81 İl İçerisinde) 79 TRB2Bölgesinin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeks Sırası (26 Bölge İçerisinde) 26 Rekabet Edilebilirlik Endeksi (URAK) 2008 2009 2010 Beşeri Sermaye ve Yaşam Kalitesi Endeksi Sıralaması 74 74 72 Erişilebilirlik Endeksi Sıralaması 70 69 69 Markalaşma Becerisi ve Yenilikçilik Endeksi Sıralaması 76 76 79 Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli Endeksi Sıralaması 77 60 72 Genel Endeksteki Sırası 73 72 73 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı Kaynak: URAK Bitlis İli endeks sıralamasına göre 81 il içinde 79. sırada; TRB2 Bölge illeri arasında ise 3. sırada yer almaktadır. Bitlis ili 81 il arasında eği m sektörü, imalat sanayi sektörü ve sağlık sektörü sıralamasında 73. ve 74. sıralarda yer alırken; TRB2 Bölge illeri arasında bu sektörlerde 2.sırada yer almaktadır. B.8 Yenilik Kapasitesi Patent Başvuru Sayısı BİTLİS TRB2 TÜRKİYE Türkiye Sırası (BİTLİS) 2006 0 2 1.099 49 2007 1 2 1.844 50 2008 0 0 2.268 60 2009 1 1 2.588 61 2010 0 6 3.250 67 Marka Başvuru Sayısı BİTLİS TRB2 TÜRKİYE 2000 0 23 21.156 2001 2 40 20.256 2002 3 46 28.478 2003 3 28 30.469 2004 3 64 38.491 2005 17 120 48.917 2006 11 98 54.712 2007 8 602 58.666 2008 11 190 60.597 2009 9 155 59.838 2010 21 175 73.142 Kaynak: Türk Patent Enstitüsü Bitlis İli nde 5 yıl içerisinde patent başvuru sayısı toplamda 2 iken 2010 yılında herhangi bir başvuru yapılmamış r. 2010 yılı temel alındığında patent başvurusu ile yenilikçilik kapasitesini geliş rme adına yapılan katkı il bazında Türkiye genelindeki patent başvurularının %0 ıdır. Marka başvuru sayısı 2000 2004 verilerine göre Bitlis İli nde 0 3 arasında değişirken; 2005 yılı i bari ile marka başvuru sayısında önemli bir ar ş olmuş ve 2010 yılına kadar yıllık başvuru sayısı 8 in al na düşmemiş r. C. ALTYAPI GÖSTERGELERİ C.1 Organize Sanayi Bölgesi (OSB) - Küçük Sanayi Sitesi (KSS) 2010 Tahsisi Yapılan OSB Parsellerinin Sayısı 0 Tahsisi Yapılan OSB Parsellerinin Alanı (ha) 0 Toplam OSB Parsel Sayısı 0 2010 KSS İşyeri Sayısı 316 KSS Ortalama Çalışan Sayısı 464 KSS İşyeri Doluluk Oranı (%) 81,96 Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı TRB2 Bölgesi sınırları içinde kalan Bitlis İli adına tahsis edilmiş OSB alanının bulunmasına karşın alanın ak f kullanımının gerçekleşmemesi nedeni ile OSB parsel bilgileri bulunmamaktadır. Bitlis İli, 4 il (Bitlis, Hakkâri, Muş, Van) arasında KSS işyeri sayısı (316), KSS ortalama çalışan sayısı (464) ve KSS işyeri doluluk oranı (%81,96) açısından 3. sırada yer almaktadır. 11 / 15

C.2 Karayolu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 İl ve Devlet Yolu (km) 564 620 621 639 639 639 639 639 Otoyol (km) - - - - - - - - Köy Yolu (km) 2.138 2.138 2.138 2.112 2.112 2.112 2.112 2.112 BİTLİS iline ait "Otoyol" verisi bulunmamaktadır. Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü Bitlis İli ndeki özel otomobil sayısı 2007 2010 yılları arasında bin kişiye 16 dan 19 a yükselmiş r. Bu yükselişte, alım gücünün artmasının yanı sıra ulaşım poli kaları ile karayollarının nicel ve nitel kalite ar şı ile cazip hale ge rilmesinin ve toplu taşımada entegre ulaşım sistemlerine gereken önemin verilmemesinin rolü yadsınamaz ölçüde büyüktür. Bu bağlamda incelendiğinde, 2000-2005 yılları arasında il ve devlet yollarının 539km den 639km ye uzaması ve 2005 2009 yılları arası mevcut il ve devlet yollarında kilometre ar şı yaşanmaması da karayolu ulaşımına olan ya rımın eksik kaldığını göstermektedir. Bitlis ilindeki karayolu ya rımı Bölgedeki 3.büyük karayolu ya rımıdır. 2008 yılından 2010 yılına kadar olan dönemde devlet yollarını kullanan yolcu, taşıt ve yük taşımacılıklarında yaşanan düşüş ise ilde otoyol olmaması ile karayollarına alterna f ulaşımların tercih edildiğini göstermektedir. Buna ek olarak, ildeki bin kişi başına düşen özel otomobil sayısının Türkiye ortalamasından aşağıda olması ise ildeki otomobil sanayileşmesinin geri kaldığını göstermektedir. 12 / 15

C.3 Havayolu BİTLİS iline ait "İç Hat Yolcu Sayısı" verisi bulunmamaktadır. BİTLİS iline ait "Dış Hat Yolcu Sayısı" verisi bulunmamaktadır. Bitlis İline ait İniş Kalkış Yapan Uçak Sayısı, İç Hat Yolcu Sayısı ve Dış Hat Yolcu Sayısı verileri bulunmamaktadır. C.4 Demiryolu Demiryolu Hat Uzunluğu (km) BİTLİS TRB2 TÜRKİYE 2002 39 243 8.671 2003 39 243 8.697 2004 39 243 8.697 2005 39 243 8.697 2006 39 243 8.697 2007 39 243 8.697 2008 53 256 8.699 2009 53 256 9.080 Bölge de demiryolu ha nın geç ği 3 ilden (Bitlis, Muş, Van) birisi de Bitlis ilidir. Bölge de 2000 2009 yılları arasında demiryolu ha ya rımlarında %5,4 ar ş yaşanırken ildeki demiryolu ha ya rımlarında %35 lik bir ar ş yaşanmış r. 2009 yılı verilerine göre, ildeki demiryolu ha uzunluğu Türkiye deki hat uzunluğunun %0,58 ine tekabül etmektedir. Bununla birlikte, Kapıköy sınır kapısından başlayıp sırasıyla Van, Bitlis ve Muş illerinden geçen demiryolu ha nda revizyon yapılması ve Van-Bitlis arasındaki ha n Bölge nin kuzeyinden kara üzerinden geçirilmesi hem maliyetlerin düşürülmesi hem de taşımacılığın hızlandırılması açısından önem arz etmektedir. 13 / 15

C.5 Denizyolu BİTLİS iline ait "Denizcilik" verisi bulunmamaktadır. Kaynak: Denizcilik Müsteşarlığı C.6 İletişim Kaynak: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Bitlis İli nde kişi başına düşen GSM abone sayısında 2007 2008 yılları arasında 0,05 lik bir ar ş yaşanmış r. Bu ar ş ile Bölgedeki kişi başına cep telefonu sahipliğindeki ar ş(0,05) paralellik arz etmektedir. İlde her bir kişinin bir GSM aboneliğine sahip olmadığı ve Türkiye ortalamasının al nda kaldığı görünmektedir. Bilişim teknolojilerine erişimin en yaygın yolu olan internet kullanıcılığında ise ADSL abone sayılarına göre 2006 2008 yılları arasında ar ş yaşanmış ve 2 yılda 4.305 abone internete ulaşmış r. D. UYGULANAN POLİTİKALAR D.1 Teşvikler Belge Sayısı (Adet) İstihdam (Kişi) Sabit Yatırım (TL) 2006 5 57 8.374.000 2007 3 45 13.318.735 2008 5 101 32.290.500 2009 13 440 48.587.439 2010 19 310 119.654.659 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Bitlis İli nde 2006 2010 yılları arasındaki teşvik belge sayısında genel bir ar ş eğilimi gözlenmektedir. Özellikle teşvik sayısı 2008 2009 geçiş döneminde hızlı bir yükseliş yaşamış r ve yıllık teşvik sayısında 8 adet ar ş yaşanmış r. Ya rımlar da bu duruma paralel olarak artmaktadır. 2009 2010 geçiş döneminde yapılan sabit ya rım ar şı yaklaşık 71 milyon TL değerindedir ve bu miktar Bitlis İli nde 2006 2010 arasındaki sabit ya rımlardaki rekor ar ş niteliğindedir. Ancak sabit ya rım miktarının rekor seviyede olduğu 2009 2010 geçiş döneminde is hdam sayıları için aynı paralellikten söz etmek mümkün değildir. Aynı dönemde is hdam sayısında %29 luk bir küçülme gerçekleşmiş r. 14 / 15

D.2 KÖYDES - BELDES - SODES KÖYDES Kaynak (Bin TL) Pay (%) 2005 4.463,02 2,23 2006 24.313,27 1,22 2007 25.491 1,27 2008 6.628,13 1,33 2009 7.500 1,28 2010 18.599,77 1,2 2011 6.784,37 1,23 BELDES (2008-2009) Toplam Kaynak (Bin TL) Pay (%) 3.236,37 0,52 SODES 2008 2009 2010 Yıllar Toplamı Proje Sayısı SODES Destek Tutarı Proje Sayısı SODES Destek Tutarı Proje Sayısı SODES Destek Tutarı Proje Sayısı SODES Destek Tutarı İstihdam - - - - 7 955.239 7 955.239 Kültür, Sanat ve Spor - - - - 28 2.670.717,2 28 2.670.717,2 Sosyal İçerme - - - - 28 2.627.766,24 28 2.627.766,24 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı Bitlis İli nde KÖYDES, BELDES ve SODES projeleri uygulanmaktadır. KÖYDES projesi ile 2005 2011 yılları arasında İl e aktarılan kaynak toplamda yaklaşık 93.000 TL dir. Bitlis İli ne KÖYDES projesinin yıllık toplam kaynağının %1,4 ü tahsis edilmektedir. BELDES projesi ile 2008 2009 yılları arasında İl e tahsis edilen kaynak projenin yıllık toplam bütçesinin %0,52 sine tekabül etmektedir. 2008 2010 yılları arasında uygulanmaya başlayan SODES projelerinde ise ilk iki yılda herhangi bir kaynak aktarımı ve proje gerçekleşmemiş olmasına karşın 2010 yılında uygulanmaya başlayan proje toplam sayısı 63 tür ve projelerde ağırlıklı olarak kültür, sanat ve spor ile sosyal içerme başlıkları öne çıkmaktadır. SODES ile 2008 2010 yılları arası İl e aktarılan kaynak miktarı toplamda yaklaşık 6 milyon TL dir. D.3 Kamu Yatırımları Kaynak: Kalkınma Bakanlığı 2000-2010 yılları arasındaki kamu ya rımları tahsisleri incelendiğinde; tahsislerin 2001 yılında düştüğü, 2001-2005 yılları arasında ise artan bir seyir izlediği görülmektedir. 2005-2008 arasında ise azalan bir seyir izlediği görülmüştür. 2008-2010 yılları arasında ise artan bir seyir izlemiş r. Kamu ya rımları tahsisleri açısından 2005 yılı Bitlis İli için zirve yılı olmuştur. 15 / 15