EYLÜL 2011 VOB ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ Sözleşme, Araştırma ve İstatistik Müdürlüğü
İÇİNDEKİLER Türkiye Elektrik Piyasası» Piyasanın Yapısı» Gün Öncesi Planlama» Fiyat Oluşumu Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmelerine Genel Bakış VOB Baz Yük Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmesi» Sözleşme Özellikleri» İşlem Örnekleri
AMAÇ Türkiye elektrik piyasasında son yıllarda yaşanan piyasalaşma gelişmelerine paralel olarak ortaya çıkan, vadeli işlem sözleşmeleri ile fiyat riski yönetimi ihtiyacına cevap verebilmek Gelecekte oluşacak elektrik fiyatlarını bugünden alıp/satabilmek Geleceğe ilişkin beklentilerin fiyatlara yansımasını sağlamak Fiyat Riski Yönetimi Piyasalaşma Vadeli İşlem Sözleşmeleri
TÜRKİYE ELEKTRİK PİYASASI
Elektrik Piyasası Elektrik piyasası, elektriğin sadece küçük miktarlarda depolanmasından kaynaklı olarak, diğer emtia piyasalarından farklıdır. Elektrik tüketimini karşılayacak üretimin sağlanması ise 365 gün - 24 saat boyunca gerçekleşmektedir.
Elektrik Piyasasının Gelişimi
Elektrik Piyasası Elektrik Piyasası Kanunu (2001) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Amaç: Elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması
Elektrik Piyasası Özelleştirmeler Dağıtım özelleştirmeleri Türkiye 21 dağıtım bölgesine ayrılmıştır. Dokuzunun özelleştirmeleri tamamlanmıştır. Üretim özelleştirmeleri 52 Hidro Elektrik Santrali özelleştirme kapsamına alınmıştır.
Elektrik Piyasası Elektrik Piyasasında lisans usulü faaliyet gösterilmektedir. Kaynak:EPDK
Elektrik Piyasası Elektrik Piyasası yıllık tüketim değerleri: *Kaynak: EPDK
Elektrik Piyasası 2009 yılında üretimin kaynaklara göre dağılımı: *Kaynak: EPDK
Elektrik Piyasası 2009 yılında üretimin şirket tiplerine göre dağılımı: *Kaynak: EPDK
Elektrik Piyasası İLKE Üretim ve dağıtımın özel sektör, İletimin devlet eliyle gerçekleştirilmesi. İLETİM fonksiyonu Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) tarafından gerçekleştirilir.
Elektrik Piyasası TEİAŞ Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi (PMUM) Elektriğin üretildiği anda tüketilmesi sağlanarak oluşan dengesizlikleri mali olarak uzlaştıran merkez olarak görev yapar Milli Yük Tevzi Merkezi İletim şebekesinin yük akışlarını ve dolayısı ile şebeke frekansını yönetir
Elektrik Piyasası Elektrik Piyasasında Ticaret İkili Anlaşmalar Yoluyla Gün Öncesi Planlama/Piyasası OTC Piyasa Geliştirilmeye çalışılıyor (EFET Sözleşmeleri) Gün İçi Piyasa Dengeleme Piyasası (ticaret amaçlı olmaktan çok dengesizliklerin uzlaştırılması için kullanılır)
Elektrik Piyasası 2010 yılında hacmin piyasalara dağılımı: *Kaynak: EPDK
Elektrik Piyasası Elektrik piyasası şematik gösterimi: *Kaynak: EPDK
Elektrik Piyasası Gün Öncesi Planlama 14.04.2009 tarihli Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği (DUY) ile düzenlenmiştir. AMAÇ Piyasa katılımcılarına, ikili anlaşmalarına ek olarak bir sonraki gün için enerji alış ve satışı yapma fırsatı tanımak Katılımcılara üretim ve/veya tüketim ihtiyaçları ile sözleşmeye bağlanmış yükümlülüklerini gün öncesinde dengeleme olanağını sağlamak Sistem İşletmecisine gün öncesinden dengelenmiş bir sistem sağlamak Elektrik enerjisi referans fiyatını belirlemek
Elektrik Piyasası Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi lisanslara göre katılımcı sayıları: Kaynak: TEİAŞ *Değerler 19 Nisan 2011 itibarıyladır.
Elektrik Piyasası Gün Öncesi Planlama İşleyişi-1 Günlük Üretim Planı, santral bazlı olarak, her gün saat 11:30 a kadar bildirilir. İkili anlaşmalar her gün saat 11:30 a kadar üretim tesisi tarafından sisteme girilir ve tüketim tarafınca onaylanır. Tüketim tahminleri 11:30 a kadar piyasa katılımcıları tarafından bildirilir. Piyasa katılımcıları sistemden alış ve sisteme satış tekliflerini, sırasıyla sistemden alış ve sisteme satış kapasitelerine uygun olarak, bildirir. (Teklifler 1 MWh enerjinin TL Değeri olarak verilir.)
Elektrik Piyasası Gün Öncesi Planlama İşleyişi-2 Bildirilen üretim planları ve tüketim tahminleri ile sistem işleticisi sistem yönünü belirler. Sistem yönüne göre değerlendirilen tekliflerle Sistem Gün Öncesi Fiyatı belirlenir. Yük alma ve yük atma talimatları sistem işleticisi tarafından piyasa katılımcılarına iletilir. Talimatlara ilişkin ilgili tarafların ödemeleri günlük olarak gerçekleştirilir. Gün öncesi işlemleri saat 16:00 a kadar tamamlanır.
Elektrik Piyasası Gün Öncesi Planlama İşleyişi-3 Elektrik piyasasına ilişkin teminatlı yapının 01/05/2011 tarihi itibariyle faaliyete başlaması hususu hükme bağlanmıştır. Gün Öncesi Planlama da işlem gerçekleştirebilmek için piyasa katılımcılarının merkezi uzlaştırma bankası olan Takasbank ta yeterli teminat bulundurmaları gerekecektir. Gün Öncesi Planlama için gerekli teminat tutarı ise ilgili piyasa katılımcısının önceki dört gün için ayrı ayrı hesaplanan sistem alış fiyatı ile sistemden alış miktarı çarpılarak bulunan günlük hacminin toplamına eşit olacaktır.
Elektrik Piyasası Sistem Gün Öncesi Fiyatının Belirlenme Şekli Bildirilen üretim planları ve tüketim tahminleri ile sistem işleticisi sistem yönünü belirler. Sistem yönü belirleme örneği: Toplam Üretim Programı (MWh) Toplam Tüketim Tahmini (MWh) Üretim-Tüketim (MWh) Sistem Yönü Kabul Edilen Tekliflerin Ağırlıklı Yönü 16.000 17.000-1.000 Enerji Açığı Sisteme Satış 10.000 10.000 0 Denge Denge 12.000 11.500 500 Enerji Fazlası Sistemden Alış
Elektrik Piyasası Sistem Gün Öncesi Fiyatının Belirlenme Şekli Sistem yönüne göre sistemden alış veya sisteme satış teklifleri değerlendirilir. Sistemde enerji açığı varsa, sisteme satış teklifleri Sistemde enerji fazlası varsa, sistemden alış teklifleri değerlendirilir. Sisteme satış teklifleri, en düşük fiyatlı tekliften başlayarak artarak sıralanır. Sistemden alış teklifleri, en yüksek fiyatlı tekliften başlayarak, azalarak sıralanır.
Elektrik Piyasası Sisteme Satış ve Sistemden Alış Teklifleri sıralanışı: Saat 8 İçin Alınan Saatlik Sisteme Satış Teklifleri Teklif Miktarı Teklif Fiyatı (MWh) (TL/MWh) Kısmi Kabul 100 70 EVET 100 70 EVET 100 71 HAYIR 100 74 EVET 100 79 HAYIR 100 80 EVET 100 83 HAYIR 100 87 EVET 100 96 HAYIR 180 97 HAYIR 150 99 EVET 200 100 EVET Saat 9 İçin Alınan Saatlik Sistemden Alış Teklifleri Teklif Miktarı Teklif (MWh) Fiyatı (TL/MWh) Kısmi Kabul 76 50 HAYIR 43 50 HAYIR 89 48 EVET 20 47 EVET 67 46 HAYIR 5 39 EVET 16 37 HAYIR 94 36 EVET 107 36 EVET 8 34 HAYIR 56 30 HAYIR 190 30 EVET
Elektrik Piyasası Sistem Gün Öncesi Fiyatının Belirlenme Şekli Sistemdeki enerji açığını/fazlasını karşılayacak son teklif Sistem Gün Öncesi Fiyatı (SGÖF) olur. Sonraki aşamada kısmi kabul edilebilirlik ve iletim kısıtları dikkate alınarak Yük Alma (YAL) ve Yük Atma (YAT) talimatları oluşturulur.
Elektrik Piyasası Enerji açığının 1000 MWholduğu Saat 8 için, bu açığı kapatacak kadar teklif fiyat sırasıyla kabul edilmek suretiyle sistem marjinal fiyatı belirlenir. Toplam kabul edilen teklif miktarı = 1.000 MWh Son kabul edilen teklif: 180 MWh likbu tekliften alınan 100 MWhile toplam 1.000 MWh likenerji açığı kapatılabilmektedir. Bu teklifin fiyatı=97 TL/MWh Sistem Marjinal Fiyatı dır. Blok ve esnek tekliflerin bulunmaması ya da talimat almaması durumunda bu fiyat Sistem Gün Öncesi Fiyatı nı oluşturacaktır. Saat 8 İçin Alınan Saatlik Sisteme Satış Teklifleri Teklif Miktarı Teklif Fiyatı Kısmi Kabul (MWh) (TL/MWh) Edilebilir mi? 100.00 70.00 EVET 100.00 70.00 EVET 100.00 71.00 HAYIR 100.00 74.00 EVET 100.00 79.00 HAYIR 100.00 80.00 EVET 100.00 83.00 HAYIR 100.00 87.00 EVET 100.00 96.00 HAYIR 180.00 97.00 HAYIR 150.00 99.00 EVET 200.00 100.00 EVET Tekliflerin kabul edilmesi bu noktada kesilir
Elektrik Piyasası Gün Öncesi Planlama dan Gün Öncesi Piyasası na Geçiş 14 Nisan 2009 tarih ve 27200 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği ile TEİAŞ tarafından işletilen Gün Öncesi Planlama nın Gün Öncesi Piyasası na dönüşmesi düzenlenmiştir. Önemli Farklar: Tüketim tarafı sisteme alış/satış teklifi verebilecek Teklif bölgeleri uygulamasına geçilecek SGÖF yerine Kısıtsız Piyasa Takas Fiyatı (KPTF) hesaplanacak
ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ
Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri Nakdi Uzlaşmalı Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri» BAZ YÜK (Base Load)» PİK YÜK (Peak Load)» PİK-DIŞI YÜK (Off-Peak Load) Fiziki Teslimatlı Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri» BAZ YÜK (Base Load)» PİK YÜK (Peak Load)
Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri TANIMLAR: Baz Yük: Bir zaman dönemi boyunca üretilecek/tüketilecek en düşük gücü ifade etmektedir. Baz yük vadeli işlem sözleşmeleri tüm gün için Baz yük vadeli işlem sözleşmeleri tüm gün için üretilecek/tüketilecek en düşük gücü yansıttığından günün 24 saatini kapsamaktadır.
Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri TANIMLAR: Pik Yük: Bir zaman dönemi boyunca üretilecek/tüketilecek en yüksek gücü ifade etmektedir. Ülkelere ve borsalara göre pik yük tanımı değişmektedir. Genellikle resmi tatiller ve hafta sonları hariç 08:00 dan 20:00 a kadar günün 12 saatini ifade etmektedir. Enerji Ticareti Derneği nin tanımı Türkiye elektrik piyasası için bu şekildedir. Pik-Dışı Yük: Pik yük hariç zaman dönemini kapsamaktadır.
Yurt Dışı Borsalarda İşlem Gören Elektrik Sözleşmeleri Borsa Nakdi Uzlaşma Fiziki Teslimat ICE NASDAQ OMX RTS (Rusya) ASX (Avustralya) CME-NYMEX APX (Amsterdam) PXE (Prague) EEX
Nakdi Uzlaşmalı Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri DAYANAK VARLIK/ Vade Sonu Uzlaşma Fiyatı: Baz Yük Sözleşmeleri için; vade döneminde ilgili spot elektrik piyasasında oluşan saatlik fiyatların aritmetik ortalaması veya bu şekilde hesaplanan endeks dayanak varlık olarak tanımlanmaktadır.
Nakdi Uzlaşmalı Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri DAYANAK VARLIK/ Vade Sonu Uzlaşma Fiyatı: Pik Yük Sözleşmeleri için; vade döneminde resmi tatiller ve hafta sonları hariç 08.00 den 20.00 ye kadar ilgili spot elektrik piyasasında oluşan saatlik fiyatların aritmetik ortalaması veya bu şekilde hesaplanan endeks dayanak varlık olarak tanımlanmaktadır. Pik yük tanımı ülkeden ülkeye veya borsadan borsaya değişmektedir. Resmi tatiller bazı borsalar tarafından pik yük tanımına dahil edilirken (EEX), bazı borsalar tarafından dahil edilmemektedir (APX).
Nakdi Uzlaşmalı Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri SÖZLEŞME BÜYÜKLÜĞÜ: Sözleşme büyüklüğü ilgili vade döneminde teslimatı yapılacak (nakdi olarak uzlaşılacak) elektrik miktarı üzerinden hesaplanmaktadır. Her vade ayı için sözleşme büyüklüğü değişir.
Nakdi Uzlaşmalı Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri SÖZLEŞME BÜYÜKLÜĞÜ: Baz Yük Sözleşmeleri için; Sözleşme büyüklüğü, ilgili dönemdeki gün sayısı ve günlük olarak teslimatı yapılacak (nakdi olarak uzlaşılacak) elektrik miktarının çarpımı olarak tanımlanmaktadır. Sözleşmelerde saatlik olarak teslimatı yapılacak elektrik miktarı 1 MWh olarak tanımlanmaktadır. Kış saatinden yaz saatine geçiş yapılan gün 23 MWh, yaz saatinden kış saatine geçiş yapılan gün ise 25 MWh günlük teslim miktarı öngörülmektedir. Sözleşme büyüklüğü aylara göre değişmektedir.
Nakdi Uzlaşmalı Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri SÖZLEŞME BÜYÜKLÜĞÜ: Pik Yük Sözleşmeleri için; Sözleşme büyüklüğü, ilgili dönemdeki gün sayısı ve günlük olarak teslimatı yapılacak (nakdi olarak uzlaşılacak) elektrik miktarının çarpımı olarak tanımlanmaktadır. Günlük olarak teslimatı yapılacak elektrik ise birçok borsada 08:00-20:00 aralığını kapsadığından 12 MWh dir.
VOB BAZ YÜK ELEKTRİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMESİ
BAZ YÜK Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmesi Özellikleri Sözleşme: Dayanak Varlık: Sözleşme Büyüklüğü: Fiyat Kotasyonu: Baz Yük Elektrik Sözleşmesi Dayanak varlık, vade ayının her bir saati için TEİAŞ tarafından açıklanan Sistem Gün Öncesi Fiyatları ndan (SGÖF) hesaplanan basit aritmetik ortalamadır. Gün Öncesi Planlama dan Gün Öncesi Piyasası na geçildiğinde, dayanak varlık, vade ayının her bir saati için TEİAŞ tarafından açıklanan Kısıtsız Piyasa Takas Fiyatları ndan (KPTF) hesaplanan basit aritmetik ortalama olacaktır. Vade ayındaki saat sayısı x 1 MWh Vade Ayındaki Saat Sayısı: Vade ayındaki gün sayısı x 24 Sözleşme büyüklüğü vade ayındaki gün sayısına ve yaz saati/kış saati uygulamasına göre değişkenlik gösterir. 1 MWh elektrik enerjisinin TL değeri virgülden sonra iki basamak olarak ifade edilir (Örnek: 121,25) Minimum Adımı: Fiyat 0,01
BAZ YÜK Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmesi Taslak Özellikleri Sözleşme: Vade Ayları: Uzlaşma Şekli: Günlük Uzlaşma Fiyatı: Son Uzlaşma Fiyatı: Baz Yük Elektrik Sözleşmesi Yılın bütün ayları (Aynı anda içinde bulunulan ay ve bu aya en yakın üç vade ayına ait sözleşmeler işlem görür.) Uzlaşma, vade sonunda nakdi uzlaşma yöntemi ile yapılır. İşlem gören diğer sözleşmelerle aynıdır. Vade ayının her bir saati için TEİAŞ tarafından açıklanan Sistem Gün Öncesi Fiyatları ndan (SGÖF) hesaplanan basit aritmetik ortalama son uzlaşma fiyatıdır. Gün Öncesi Planlama dan Gün Öncesi Piyasası na geçildiğinde, vade ayının her bir saati için TEİAŞ tarafından açıklanan Kısıtsız Piyasa Takas Fiyatları ndan (KPTF) hesaplanan basit aritmetik ortalama son uzlaşma fiyatı olur. Yukarıdaki yöntemlerle belirlenen vade sonu uzlaşma fiyatı en yakın fiyat adımına yuvarlanır.
BAZ YÜK Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmesi Taslak Özellikleri Sözleşme: Sonİşlem Günü: Vade Sonu: Başlangıç Teminatı: Günlük Fiyat Hareket Limiti: Pozisyon Limiti: Baz Yük Elektrik Sözleşmesi Vade ayının son iş günüdür. Yurt içi piyasaların resmi tatil nedeniyle yarım gün olması durumunda son işlem günü bir önceki iş günüdür. Her vade ayının son günü. Vade ayının son günü bir iş günü değilse; sözleşmenin vadesi, vade ayının son gününü izleyen ilk iş günüdür. Yurt içi piyasaların resmi tatil nedeniyle yarım gün olması durumunda sözleşmenin vadesi bir sonraki iş günüdür. 12.000 TL Baz fiyatın +/-%10 u Mutlak pozisyon limiti 2.000, oransal pozisyon limiti %10 dur.
Sözleşme Büyüklüğü Aylara Göre Baz Yük V.İ.S Büyüklükleri: AY Gün Sayısı Toplam Saat Sayısı Ocak 31 744 Şubat 28 672 Şubat - Artık Yıl 29 696 Mart* 23 31 743 Nisan 30 720 Mayıs 31 744 Haziran 30 720 Temmuz 31 744 Ağustos 31 744 Eylül 30 720 Ekim** 25 31 745 Kasım 30 720 Aralık 31 744
SPOT PİYASA VERİLERİ TEİAŞ-PMUM sitesinden fiyat verilerine erişilebilmektedir.
SPOT PİYASA VERİLERİ Gün Öncesi Planlama Fiyatlarının Günlük Ortalamaları: 250 BAZ YÜK GÜNLÜK ORTALAMA FİYATLAR 200 150 100 50 0
SPOT PİYASA VERİLERİ Gün Öncesi Planlama Fiyatlarının Günlük Değişimi: 100,00% LN DEĞİŞİM 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% -20,00% -40,00% -60,00% -80,00% -100,00%
SPOT PİYASA VERİLERİ Gün Öncesi Planlama Ortalama Baz Fiyatlarının Günlük Değişimi: 175,00 165,00 155,00 145,00 135,00 125,00 115,00 105,00 95,00 85,00 75,00 Ortalama Baz Fiyat
İŞLEM ÖRNEKLERİ
Korunma Örneği-1 Üretim Santrali Durum: Bir elektrik üretim santrali Ocak, Şubat ve Mart ayında saatte ortalama 10 MW fazla üretim yapacağını öngörmektedir. Bu durumda santral fiyatların düşme riskine karşı korunmak istemektedir. VOB-Baz Yük Elektrik Sözleşmesi piyasa fiyatları; Ocak ayı: 118 TL/MWh Şubat ayı: 110 TL/MWh Mart ayı: 102 TL/MWh Santral Ocak, Şubat ve Mart vadeli sözleşmelerde 10 kısa pozisyon alır. Bu aylar için oluşacak spot fiyat ne olursa olsun santralin ortalama satış fiyatı 110 TL/MWh olacaktır.
Korunma Örneği-1 Gün Öncesinde gerçekleşmiş fiyat ortalamaları aşağıdaki gibi olduğunda; Ocak ayı: 124TL/MWh Şubat ayı: 108 TL/MWh Mart ayı: 98 TL/MWh 1MWh için kar/zarar durumu: Ocak Şubat Mart TÜM Vadeli Satış Fiyatı 118 110 102 110 Spot Satış Fiyatı 124 106 95 108,33 Vadeli Piyasa Kar/Zarar -6 4 7 1,67 Gerçekleşmiş Satış fiyatı 118 110 102 110
Korunma Örneği-2 Üretim Santrali Durum: Santralin üretim maliyeti saatlik ortalama 80 TL/MWh dir. Santral Ekim ayında saatte 20 MWh elektrik satmayı planlamaktadır. Ekim vadeli sözleşme fiyatı 76 TL/MWh dir. t=0 zamanında santral Ekim vadeli 20 sözleşme satar. Ekim ayında oluşacak spot fiyat ne olursa olsun santralin satış fiyatı 76 TL/MWh olacaktır.
Korunma Örneği-2 40 60 80 S P O Spot Pozisyon Kar-Zarar Durumu -80-60 -40-20 0 20 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 O T F İ Y A T
Korunma Örneği-2 20 40 60 80 S P O Vadeli Pozisyon Kar-Zarar Durumu -80-60 -40-20 0 20 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 T F İ Y A T
Korunma Örneği-2 25 40 55 70 S P O Toplam Kar-Zarar -80-65 -50-35 -20-5 10 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 T F İ Y A T
Korunma Örneği-3 Toptan Satış Firması Durum: Toptan satış firması Ekim ayında elektrik satmak üzere A müşterisi ile anlaşmıştır. Toptan satış firması A müşterisinin Ekim ayında saatlik ortalama 10MWh elektrik tüketmesini beklemektedir. Toptan satış firması A müşterisine elektriği 78 TL/MWh fiyatı ile satmak üzere anlaşmıştır. Ekim vadeli sözleşme fiyatı 76 TL/MWh dir. t=0 zamanında toptan satış firması Ekim vadeli 10 sözleşme alır. Ekim ayında oluşacak spot fiyat ne olursa olsun toptan satış firmasının alış fiyatı 76 TL/MWh olacaktır.
Korunma Örneği-3 20 40 60 80 S P O T Spot Pozisyon Kar-Zarar Durumu -80-60 -40-20 0 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 F İ Y A T
Korunma Örneği-3 20 40 60 80 S P O T Vadeli Pozisyon Kar-Zarar Durumu -80-60 -40-20 0 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 F İ Y A T
Korunma Örneği-3 10 25 40 55 70 S P O T Toplam Kar-Zarar -80-65 -50-35 -20-5 10 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 T F İ Y A T
Korunma Örneği-4 Toptan Satış Firması Durum: Toptan satış firması Ekim ayında elektrik almak üzere B santrali ile anlaşmıştır. Toptan satış firması B santralinden Ekim ayında saatlik ortalama 15MWh elektrik alacaktır. Toptan satış firması B santralinden 73 TL/MWh fiyatı ile elektrik almak üzere anlaşmıştır. Ekim vadeli sözleşme fiyatı 76 TL/MWh dir. t=0 zamanında toptan satış firması Ekim vadeli 15 sözleşme satar. Ekim ayında oluşacak spot fiyat ne olursa olsun toptan satış firmasının satış fiyatı 76 TL/MWh olacaktır.
Korunma Örneği-4 20 40 60 80 S p o t Spot Pozisyon Kar-Zarar Durumu -80-60 -40-20 0 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 F i y a t
Korunma Örneği-4 20 40 60 80 S P O T Vadeli Pozisyon Kar-Zarar Durumu -80-60 -40-20 0 20 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 T F İ Y A T
Korunma Örneği-4 10 25 40 55 70 S P O T Toplam Kar-Zarar -80-65 -50-35 -20-5 10 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 T F İ Y A T
GELECEKTE VOB-Baz Yük Vadeli İşlem Sözleşmelerinin başarılı olması ile birlikte; VOB-Pik Yük Vadeli İşlem sözleşmelerinin işleme açılması, VOB-Baz Yük ve Pik Yük Vadeli İşlem Sözleşmelerinin 12 vade ayına kadar vade yapısının uzaması, Elektrik vadeli işlem sözleşmelerinde basamaklandırma sisteminin oluşturulması, Fiziki teslimatlı elektrik vadeli işlem sözleşmelerinin işlme açılması
TEŞEKKÜRLER SÖZLEŞME, ARAŞTIRMA VE İSTATİSTİK MÜDÜRLÜĞÜ sozlesme@vob.org.tr