TC GAZİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ. FARMAKOGNOZİ ANABİLİM DALI BİTİRİLEN TEZLER LİSTESİ ve TEZ ÖZETLERİ ( )

Transkript

1 TC GAZİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FARMAKOGNOZİ ANABİLİM DALI BİTİRİLEN TEZLER LİSTESİ ve TEZ ÖZETLERİ ( )

2 FARMAKOGNOZİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI ARŞİV NO ÖĞRENCİ ADI TEZ BAŞLIĞI DANIŞMAN MEZUNİYET YILI FRG-YL1 ALEV MUTLUGİL TÜRKİYEDE YETİŞEN RUTA L. TÜRLERİNİN FURANOKUMARİNLERİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA FRG-YL2 MERAL BAŞGÜL TÜRKİYEDE YETİŞEN BAZI RUMEX L. TÜRLERİNİN ANTRAKİNON TÜREVİ BİLEŞİKLERİ YÖNÜNDEN KARŞILAŞTIRILMASI FRG-YL3 SAKİNE KÖNÜKOL MARRUBİUM ANISODON C. KOCH ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-YL4 OSMAN ÜSTÜN MANTARLARIN FARMAKOGNOZİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1985 Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1986 Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1988 Prof. Dr. EKREM SEZİK 1990 FRG-YL5 NURGÜN KÜÇÜKBOYACI TÜRKİYEDE YETİŞEN TAXUS BACCATA L. BİTKİSİNİN TAKSOL YÖNÜNDEN İNCELENMESİ Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1993 FRG-YL6 FUNDA MUHTAR TÜRKİYE'DEN İHRAÇ EDİLEN BAZI AMARYLLIDACEAE FAMİLYASI BİTKİLERİNİN ALKALOİTLERİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ FRG-YL7 ASLI AYDINLIOĞLU TÜRKİYE'DE YETİŞEN GONOCYTİSUS ANGULATUS (L.) SPACH BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1994 Doç. Dr. FATMA TOSUN 1994 FRG-YL8 MUSTAFA TEKİN SAMBUCUS NİGRA L. BİTKİSİNİN ANTİENFLAMATUVAR AKTİVİTESİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR Prof. Dr. ERDEM YEŞİLADA 1994 FRG-YL9 DİDEM DELİORMAN VİSCUM ALBUM L. BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Doç. Dr. FATMA ERGUN 1994 FRG-YL10 MUSTAFA ASLAN HELİCHRYSUM PLİCATUM D.C. SSP. PLİCATUM ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-YL11 GÖKAY GÜL MATRİCARİA CHAMOMİLLA L.VAR. RECUTİTA GRİERSON ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-YL12 SELMA ÖZİLHAN TÜRKİYE'DE EKİMİ YAPILAN VE YASADIŞI YAKALANAN KENEVİR ÖRNEKLERİNİN ELDE EDİLME AMAÇLARI YÖNÜNDEN İNCELENMESİ Prof. Dr. EKREM SEZİK 1994 Prof. Dr. EKREM SEZİK 1995 Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1995 FRG-YL13 ÖMER ERKAN APİUM GRAVEOLENS L. VAR. RAPACEUM (MILLER) D.C. BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-YL14 İLHAN GÜRBÜZ CİSTUS LAURİFOLİUS L. BİTKİSİNİN ANTİÜLSEROJENİK AKTİVİTESİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR FRG-YL15 TAYFUN PANAYIR SCABİOSA ROTATA BİEB. BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Doç. Dr. ŞENAY KÜSMENOĞLU Prof. Dr. ERDEM YEŞİLADA Doç. Dr. TURHAN BAYKAL

3 FRG-YL16 İLKAY ERDOĞAN LİLİUM CANDİDUM L. BİTKİSİNİN SOĞANLARI ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1996 FRG-YL17 M. SERKAN SELİMOĞLU BRYONİA MULTİFLORA BOİSS. & HELDR. ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Doç. Dr. GÜLNUR TOKER 1997 FRG-YL18 ÇİĞDEM AKYÜZ TÜRKİYE'DE YETİŞEN GONOCYTİSUS PTEROCLADUS (BOİSS.) SPACH BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-YL19 İCLAL TANRIVERDİ GENİSTA İNVOLUCRATA SPACH BİTKİSİNİN FLAVONOİTLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. FATMA TOSUN 1997 Prof. Dr. FATMA TOSUN 1998 FRG-YL20 BEKİR SITKI ARAT İÇ ANADOLU BÖLGESİNDE YETİŞEN BAZI POPULUS L. TÜRLERİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-YL21 EMEL KOCAKULAK JUNİPERUS OXYCEDRUS L. SUBSP. MACROCARPA (SİBBTH.&SM.) BALL. UÇUCU YAĞI ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. SONGÜL TÜRKÖZ Doç. Dr. TURHAN BAYKAL FRG-YL22 MERVE MEMİŞOĞLU DOKU KÜLTÜRÜ METODLARI İLE ECBALLİUM ELATERİUM (L.) A: RİCH. BİTKİSİNDEN KALLUS ÜRETİMİ Doç. Dr. GÜLNUR TOKER 2000 FRG-YL23 ZUHAL KÜÇÜKTARAKÇI PEUCEDANUM CHRYSEUM (BOİSS. & HELDR.) CHAMBERLAİN BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. ŞENAY KÜSMENOĞLU 2000 FRG-YL24 ESRA KÜPELİ BERBERİS CRATAEGINA DC. BİTKİSİNİN ROMATİZMA TEDAVİSİNDEKİ ETKİSİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR FRG-YL25 VEDİZ EROĞLU AMMİ VİSNAGA (L.) LAM BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-YL26 BİLGEN ERYILMAZ CAPSİCUM ANNUUM L. (SOLANACEAE) MEYVELERİNİN ANTİOKSİDAN AKTİVİTE AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Prof. Dr. ERDEM YEŞİLADA Prof. Dr. SONGÜL TÜRKÖZ Prof. Dr. FUNDA BİNGÖL FRG-YL27 REYHAN ARİF BAZI CENTAUREA TÜRLERİNİN BİYOLOJİK AKTİVİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ Prof. Dr. FATMA ERGUN 2002 FRG-YL28 ÇAĞDAŞ KIVILCIM ERDEM TÜRKİYE DE YETİŞEN GENİSTA L. TÜRLERİNİN GENİSTEİN YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ Prof. Dr. FATMA TOSUN 2002 FRG-YL29 MUSTAFA EDİS TÜRKİYE DE YETİŞEN BAZI GENTIANAL L. TÜRLERİNİN İZOORİENTİN YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ FRG-YL30 EROL ERYILMAZ VİTİS VİNİFERA L. BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. GÜLNUR TOKER Prof. Dr. ŞENAY KÜSMENOĞLU FRG-YL31 NİLÜFER ŞENDOĞDU VİTİS VİNİFERA L. YAPRAKLARININ ŞEKER HASTALIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI Prof. Dr. FATMA ERGUN 2004 FRG-YL32 ÇAĞLAR ORHAN AKDAĞ MADENİ (YOZGAT) SALEBİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. EKREM SEZİK 2006 FRG-YL33 ALİ HARTEVİOĞLU ROSA CANİNA L. MEYVALARININ ROMATİZMA Doç. Dr. DİDEM

4 TEDAVİSİNDEKİ ETKİSİ ÜZERİNE ÇALIŞMALAR FRG-YL34 BÜLENT BİLALOĞLU SALSOLA GRANDİS FREİTAG, VURAL & N. ADIGÜZEL ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-YL35 İPEK PEŞİN HYPERICUM PERFORATUM L.VE HYPERICUM SCABRUM L.BİTKİLERİNİN YARA İYİLEŞTİRİCİ VE ANTİENFLAMATUVAR AKTİVİTELERİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR DELİORMAN ORHAN Doç. Dr. NURGÜN ERDEMOĞLU Prof. Dr. TURHAN BAYKAL Yardımcı : Yrd. Doç. Dr. ESRA AKKOL FRG-YL36 SANEM HOŞBAŞ URTİCA DİOİCA L. BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. EKREM SEZİK 2008 FRG-YL37 FATMA SEZER ŞENOL TÜRKİYE'DE YETİŞEN BAZI SALVIA TÜRLERİNİN ASETİL KOLİNESTERAZ İNHİBİTÖR ETKİSİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Doç. Dr. İLKAY ORHAN 2009 FRG-YL38 ELİF GÜNER MELİA AZEDARACH L. BİTKİSİNİN FARMAKOGNOZİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Prof. Dr. İLKAY ERDOĞAN ORHAN 2010 FRG-YL39 TUĞBA GÜNBATAN ÇAMLIDERE (ANKARA) HALK İLAÇLARI Prof. Dr. İLHAN GÜRBÜZ 2011 FRG-YL40 FULYA GÜLYURDU XERANTHEMUM ANNUUM L. ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK YÖNDEN ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. İLKAY ORHAN

5 FARMAKOGNOZİ DOKTORA PROGRAMI ARŞİV NO ÖĞRENCİ ADI TEZ BAŞLIĞI DANIŞMAN MEZUNİYET YILI FRG-D1 HÜLYA TEMİZER CORYDALİS SWARTZ SUBSP BRACHYLOBA CULLEN DAVİS ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1987 FRG-D2 ALEV MUTLUGİL PAEONİA DAVRİCA ANDREWS'NIN TOPRAKALTI KISIMLARI ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-D3 SAKİNE KÖNÜKOL. PANCRATİUM MARİTİMUM L. BİTKİSİNİN ALKALOİTLERİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR FRG-D4 OSMAN ÜSTÜN TÜRKİYE'DE YETİŞEN PİNUS TÜRLERİNİN UÇUCU YAĞLARI ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1989 Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1992 Prof. Dr. EKREM SEZİK 1996 FRG-D5 DİDEM DELİORMAN VİSCUM ALBUM L.ALT TÜRLERİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK KARŞILAŞTIRMALAR Prof. Dr. FATMA ERGUN 1999 FRG-D6 NURGÜN ERDEMOĞLU (KÜÇÜKBOYACI) TÜRKİYEDE YETİŞEN TAXUS BACCATA L. BİTKİSİNİN TAKSAN TÜREVİ BİLEŞİKLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. BİLGE ŞENER 1999 FRG-D7 MUSTAFA ASLAN ŞEKER HASTALIĞINA KARŞI HALK İLACI OLARAK KULLANILAN BİTKİLER ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. EKREM SEZİK 2000 FRG-D8 İLHAN GÜRBÜZ CENTAUREA SLSTİTİALİS L. SSP. SOLSTİTİALİS BİTKİSİNİN ANTİÜLSEROJENİK AKTİVİTESİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR Prof. Dr. ERDEM YEŞİLADA 2002 FRG-D9 İLKAY ORHAN (ERDOĞAN) TÜRKİYE DE YETİŞEN BAZI BİTKİLERİN ASETİLKOLİNESTERAZ İNHİBİTÖRÜ AKTİVİTELERİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ Prof. Dr. BİLGE ŞENER 2002 FRG-D10 ESRA KÜPELİ CLEMATIS VITALBA L. BİTKİSİNİN ROMATİZMA TEDAVİSİNDEKİ ETKİSİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR Prof. Dr. ERDEM YEŞİLADA 2004 FRG-D11 MERVE MEMİŞOĞLU ECBALLİUM ELATERİUM BİTKİSİNDE HÜCRE SÜSPANSİYON KÜLTÜRÜ TEKNİĞİ İLE SEKONDER METABOLİT (KUKURBİTASİN B) ÜRETİMİ Prof. Dr. GÜLNUR TOKER 2005 FRG-D12 ÇİĞDEM(AKYÜZ) KIZILAY HERACLEUM CRENATİFOLİUM BOİSS BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. FATMA TOSUN 2005 FRG-D13 EMEL KOCAKULAK JUNİPERUS DRUPACEA LAB. UÇUCU YAĞI ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR FRG-D14 NİLÜFER ORHAN ŞEKER HASTALIĞINA KARŞI HALK İLACI OLARAK KULLANILAN JUNİPERUS TÜRLERİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. EKREM SEZİK 2007 Prof. Dr. FATMA ERGUN 2011 FRG-D15 İPEK SÜNTAR PEŞİN TÜRKİYEDE HALK ARASINDA YARA İYİLEŞTİRİCİ AMAÇLA KULLANILAN BAZI BİTKİLERİN Prof. Dr. TURHAN BAYKAL

6 AKTİVİTELERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR FRG-D16 ALİ HARTEVİOĞLU BAZI FUMARİA L. TÜRLERİNİN KARACİĞER KORUYUCU ETKİSİNİN İNCELENMESİ Prof. Dr. DİDEM DELİORMAN ORHAN 2013 FRG-D17 ERKAN YILMAZ TOROSLAR'DA YETİŞEN 7 ENDEMİK SİDERİTİS TÜRÜNÜN FENOLİK MADDELERİ Prof. Dr. EKREM SEZİK 2013 FRG-D18 NURANİYE ERUYGUR TÜRKİYE DE YETİŞEN BAZI ECHİUM TÜRLERİNİN YARA İYİLEŞTİRİCİ AKTİVİTESİNİN ARAŞTIRILMASI Prof. Dr. OSMAN ÜSTÜN

7 YÜKSEK LİSANS PROGRAMI TEZ ÖZETLERİ ( ) 7

8 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1990 OSMAN ÜSTÜN Prof. Dr. EKREM SEZİK Tezin Başlığı MANTARLARIN FARMAKOGNOZİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ - Dizin Farmakognozi = Pharmacognosy ; Fungi = Fungi ; Taksonomi = Taxonomy ; Türkiye = Turkey ; Zehirlenmeler = Poisoning, 126 s. Bu çalışma, Makrofungusların tanınmasıyla ilgili taksonomik bilgi birikiminin Türkçe kaynak haline getirilmesi, Zehirli mantarlar ve zehirlenmeler, Türkiye'de mantar zehirlenmeleri ve mantarlar üzerinde yapılan taksonomik araştırmalar, Mantar zehirlenmelerinde tedaviye yönelik tayin ve teşhis yöntemleri olmak üzere dört bölüm halinde hazırlanmıştır: Çalışmanın ilk kısmında, mantarların yetiştiği yerler, toplama ve numune alınması, lamelli ve diğer mantarların tanınmasıyla ilgili bilgiler ve sporlar hakkında geniş bir Türkçe kaynak meydana getirilmiştir. İkinci kısımda Türkiye'de mantar zehirlenmeleriyle ilgili çalışmalar değerlendirilmiştir. Şimdiye kadar zehirlenmeye sebep olan mantarların tayinlerinin yapılmadığı ve hızlı bir tayin için herhangi bir yöntem geliştirilmediği tespit edilmiştir. Türkiye makrofungusları üzerinde yapılan araştırmaların daha çok muayyen bölgelerde bulunan taksonların liste haline getirilmediği, genel bir liste hazırlanmadığı tespit edilmiştir. Bu ihtiyacı gidermek üzere de "Flora of Turkey'deki kareleme sistemine uygun bir dağılış listesi hazırlanmıştır. Buna göre Türkiye'de 113 cinse ait 274 makrofungus bulunmaktadır. Listenin incelenmesinden çok zehirli 5, zehirli 14 makrofungus bulunduğu ortaya çıkmıştır. Üçüncü kısımda mantarlardaki zehirli maddeler ve mantar zehirlenmeleri genel çerçeve içinde incelenmiştir. Son kısım mantar zehirlenmelerinde, zehirlenme vak'asında acil müdahale edilebilmesini sağlayacak "Mantar Zehirlenmelerinde Sağlık Personeline Anahtar" adı altında, sağlık personelinin, mantar numunesinin bulunup bulunmamasına göre vak'aya nasıl müdahale edeceği şema ve tablolarla açıklanmıştır. This study has been prepared in four sections as follows: Preparing a Turkish source from the accumulation of taxonomical knowledge related to the identification of macrofungi, Poisonous mushrooms and mushroom poisoning, Poisoning due to mushrooms in Turkey and taxonomical studies on mushrooms, Methods of Diagnosis and Identification leading to the treatment of mushroom poisoning. In the first section of the study, a detailed Turkish source has been established from the knowledge about the collecting, sampling and identification of lamellated mushrooms and the others, the spores of mushrooms, and where mushrooms grow. In the second section, studies about mushroom poisoning in Turkey have been evaluated. It has been found out that the poisonous mushrooms have not been identified and no method has been developed for a rapid determination of mushrooms so far. The studies on macrofungi in Turkey have been limited on determination of taxons in certain areas and there is no a general list prepared. A distribution list of macrofungi in Turkey has been prepared in accordance with the grid system used in "Flora of Turkey" in order to meet this need. According to this list, there are 274 macrofungi belonging to.113 genera in Turkey. Examining the list, it is found out that there are 5 very poisonous and 14 poisonous macrofungi growing in Turkey. In the third section, poisonous substance in mushrooms and mushroom poisoning have been summaried in general aspects. The last section has been prepared as a "Manual for Health Professionals in Mushroom Poisoning", in order to enable them to apply a emergency treatment in the poisoning case. How to do emergency treatment, in the cases where the mushroom is present or absent, by an health professional has been described using schemes and in the tables in this section. 8

9 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1993 NURGÜN KÜÇÜKBOYACI Prof. Dr. BİLGE ŞENER Tezin Başlığı TÜRKİYE'DE YETİŞEN TAXUS BACCATA L. BİTKİSİNİN TAKSOL YÖNÜNDEN İNCELENMESİ - Dizin Farmakognozi = Pharmacognosy ; Porsuk bitkisi = Taxus baccate L. ; Taxaceae = Taxaceae ; Tıbbi bitkiler = Plants-medicinal, 89 s. Bu çalışmada, Rize-Camlıhemsin'de yetişen ve Ankara'da bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilen T.baccata L. ağaçlarının değişik kısımlarındaki (kabuk, odun, dallar, yapraklar ve sürgünler) taksol miktarları HPLC ile incelenmiştir. HPLC analizi CıS bağlı silika jel kolon, mobil faz olarak asetonitril:metanol:su (65:25:15) karışımının karşıt fazda kullanıldığı sistemde gerçekleştirilmiştir. T.baccata'nın çeşitli kısımlarındaki taksol miktarları ise Tablo 8'de verilmiştir. Tablo 8. Türkiye'de Yetişen T.baccata'nın Çeşitli Kısımlarındaki Taksol Miktarları Taksol en yüksek miktarda kabuklarda, daha sonrada odunlarda bulunmaktadır. En düsük taksol miktarları sürgünler ve ince dallarda tespit edilmiştir. Taksol, hücre bölünmesinde iplikçiklerin teşekkülünden sorumlu mikrotubul proteinler üzerine etki eden ilginç ve önemli bir antitumor ilaçtır. Klinik çalışmalar için gerekli taksol sınırlı bir kaynak olan T.brevifolia kabuklarından sağlanmaktadır. T.baccata'nın kabukları ve odunlarında yüksek miktarda bulunan taksan türevlerini taksol kaynağı olarak değerlendirmek amacıyla çalışmalarımız devam edecektir. In this study, taxol content in various parts (bark, wood, branches, leaves, and twigs) of Taxus baccata L. (Taxaceae) collected from Rize-Camlihemsin and cultivated as an ornamental plant at the gardens in Ankara has been investigated using HPLC. HPLC analysis was performed on column packed with Cis-bonded silika gel phase operated in reversed phase mode using acetonitrile:methanol:water (65:25:15) as mobile phase. The weight percentages of taxol in various parts of T. baccata are given in Table 8. Table 8. Taxol Content in Various Parts of T. baccata Growing in Turkey. The barks gave the highest average yield of taxol. The next highest average yield came from the woods. The lower average yields were found in the twigs and narrow branches. Taxol is an interesting and important antitumor drug, since it exhibits a unique mode of action on microtubule proteins responsible for the formation of the spindle during cell division. Presently, supplies of taxol for clinical studies are obtained from the bark of T.brevifolia which is limited source. Our studies on the barks and woods of T.baccata are going on to evaluate taxane derivatives found in relatively high amount as a source of taxol. 9

10 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1994 FUNDA MUHTAR Prof. Dr. BİLGE ŞENER Tezin Başlığı TÜRKİYE`DEN İHRAÇ EDİLEN BAZI AMARYLLİDACEAE FAMİLYASI BİTKİLERİNİN ALKALOİTLERİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ - Dizin Alkaloidler = Alkaloids ; Amaryllidaceae = Amaryllidaceae ; Bitkiler = Plants ; Geofitler = Geophytes, 68 s. Türkiye'de 8 cins ile temsil edilen Amaryllidaceae familyası, süs bitkisi olarak yetiştirilen soğanlı bitkileri kapsamaktadır. Soğanlarda Amaryllidaceae alkaloitleri ismiyle tanınan biyolojik aktif bileşikler bulunmaktadır. Türkiye'de yetişen Amaryllidaceae familyası bitkilerinde bulunan alkaloitler üzerindeki çalışmalarımızın devamı, olarak, ülkemizden ihraç edilen Narcissus tazetta subsp. tazetta, Leucojum aestivum, Galanthus ikariae ve G.elwesii'nin soğanlarında bulunan alkaloitleri belirlemek ve bu bitkilerin tıbbi acıdan da değerlendirilmesi amacıyla bir araştırma başlatılmıştır. Bu araştırmanın ilk bölümünü teşkil bu çalışmada, soğanlardaki Likorin miktarları HPLC ile tayin edilmiştir. HPLC analizi C-18 bağlı silika gel kolonda, mobil faz olarak kloroform-metanol karışımının karşıt fazda kullanıldığı sistemde gerçekleştirilmiştir. Likorin photo-diod array detektörü kullanılarak yapılan taramada 290 nm'de tayin edilmiştir. The family of Amaryllidaceae is represented by 8 genera in Turkey and this constitutes a large family of very ornamental bulbous plants. The bulbs of these plants are contained biologically active compounds known as Amaryllidaceae alkaloids. As a continuation of our studies on the alkaloids of Amaryllidaceae plants growing in Turkey, this research has been initiated which aims to identify Amaryllidaceae alkaloids from N.tazetta subsp. tazetta Leucojum aestivum, Galanthus ikariae and G.elwesii exported from Turkey, with the ultimate objective of developing them for medicinal application. In the first part as described in this study, lycorine content in the bulbs of these species has been determined by HPLC. HPLC analysis was performed on column packed with C-18 bonded silica gel operated in reversed phase mode, using chloroform-methanol mobil phase. Lycorine was determined at 290 nm using photo- diod-array detector. 10

11 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1994 ASLI AYDINLIOĞLU Doç. Dr. FATMA TOSUN Tezin Başlığı TÜRKİYE`DE YETİŞEN GONOCYTİSUS ANGULATUS (L.) SPACH BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR - Dizin Alkaloidler = Alkaloids ; Farmakognozi = Pharmacognosy ; Flavonlar = Flavones ; Gonocytisus angulatus = Gonocytisus angulatus ; Sparteine = Sparteine ; Tıbbi bitkiler = Plants-medicinal, 67s. Bu çalışmada, Bornova-İzmir'den toplanan Gonocytisus anguiatus (L.) Spach (Fabaceae) bitkisi üzerinde Farmakognozik araştırmalar yapılmıştır. Bitkinin köklerinde alkaloit; gövde, yaprak, çiçek, perikarp ve tohumlarında ise alkaloit ve flavonoit bulunduğu tespit edilmiştir. Bitkinin değişik kısımlarından elde edilen ham alkaloit karışımlarından preparatif İTK ile izole edilen alkaloitler, standart bileşiklerin Rf değerleri, e. n. ları ve İR spektrumları ile karşılaştırılarak lupanin, rombifolin, anagirin, N-metilsitisin, sitisin ve N- formilsitisin olarak teşhis edilmiştir. Lupanin ve rombifolin yalnızca gövdeden izole edilmiştir. Sitisin tüm bitki kısımları için majör alkaloittir. Titrimetrik yöntemle kök, gövde, yaprak, çiçek, perikarp ve tohumlarda sırasıyla % 0.36, 0.41, 0.37, 0.39, 0.81 ve 0.89 oranında, sitisin üzerinden hesaplanmış total alkaloit bulunduğu saptanmıştır. Pharmacognosic researches were carried out on the various parts of Gonocytisus angulatus (L) Spach collected from Bornova-izmir. It was found that the plant material contains fiavonoids and alkaloids. In this study, the alkaloids isolated by preparative TLC were identified as lupanine, rhombifoline, anagyrine, N- methylcytisine, cytisine and N-formyicytisine by compairing their Rvalues, melting points and IR spectra with authentic samples. Cytisine is the major alkaloid in the all parts of plant. Lupanine and rhombifoline were isolated only from stem extract. The total yield of alkaloids in the roots, stem, leaves, flowers, pods and seeds are 0.36,0.41,0.37,0.39,0.81 and 0.89 % respectively. 11

12 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1994 MUSTAFA TEKİN Prof. Dr. ERDEM YEŞİLADA Tezin Başlığı SAMBUCUS NİGRA L. BİTKİSİNİN ANTİENFLAMATUVAR AKTİVİTESİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR - Dizin Antienflamatuar ajanlar = Anti inflammatory agents ; Etanol = Ethanol ; Sambucus nigra L. = Sambucus nigra L. ; Tıbbi bitkiler = Plants-medicinal, 137s. S. nigra L., fitofarmasi, homoeopati ve halk arasında tedavi amacıyla yaygın olarak kullanılan bir bitkidir. Bitkinin ofisinal olan kısmı çiçekleridir. Diğer organları, toksik siyanogenetik heterozitler içermesi nedeniyle ofisinal değildir. Dünyanın değişik yerlerinde, çeşitli hastalıkların, özellikle romatizma vb. iltihablı hastalıkların tedavisinde bitkinin çiçekleri kullanılmakta, ülkemizde ise yaprakları tercih edilmektedir, iltihablı hastalıkların tedavisinde yaygın kullanılışına rağmen bu konuda yapılmış bir araştırma bulunmamaktadır. Bu çalışmada, öncelikle, yaprakların etanol ekstresinin, farelerin arka ayaklarında oluşturulan karagenin ödemine karşı, doza bağlı olarak artan belirgin antienflamatuvar aktivitesinin bulunduğu tespit edildi. Etanol ekstresinden, solvan ekstraksiyonu ile elde edilen fraksiyonlardan kloroform ve kalan su fraksiyonunun herhangi bir aktivitesi bulunmamasına karşılık, bütanol fraksiyonunda belirgin antienflamatuvar aktivite gözlendi. Aktif bütanol fazı, soğuk eter ile çöktürmek suretiyle ikinci bir fraksiyonlama işlemine tabi tutuldu, bütanol-çöken subfraksiyonunda daha yüksek olmak üzere, etkinin üst eter fazı ve çöken kısım arasında dağıldığı görüldü. Diğer taraftan, yaprakların etanol ekstresi ve bütanolçöken subfraksiyonunun aktivitesi, farelerde serotonin ödemine karşı da test edildi ve aktif fraksiyonun bu model üzerinde de kuvvetli antienflamatuvar aktivitesi tespit edildi. Ancak aynı numunelerden hazırlanan merhemin topik olarak uygulanması ile karagenin ödemi üzerinde belirgin bir etki gözlenemedi. T*""P«*»*r»»»ucunda, S. nigra yaprakları haik arasında romatizma ve diğer iltihaplı hastalıkların tedavisinde kullanımını açıklayacak belirginlikte bir antienflamatuvar aktiviteye sahip olduğu tespit edilmiştir. S. nigra L. is a plant widely used in phytopharmacy, homoeopathy and folk medicine. The flowers constitute the officinal part of the plant. Other organs, howewer, as they contain cyanogenetic glycosides aren't officinal. In different parts of the world several diseases especially inflammatory ones like rheumatoid arthritis are treated with the flower of the plant, whereas in our country leaves are preferred. Evcnthough the plant has acquired an extensive use in the treatment of inflammatory diseases, no serious research has been undertaken on this topic. In this study, firstly a clear anti-inflammatory effect of the ethanol extract of leaves correlating with the dose was observed by using carragenin edema model in the hind paw of mice. Evcnthough, among fractions obtained from ethanol extract with succcsivc solvent extractions, chloroform and remaining aqueous fractions had no activity, butanol fraction showed a significant anti-inflammatory activity. Active butanol phase was fractioncd a second time by precipitation with cold ether. The activity was present in both subtractions but higher in the precipitated part. On the other hand, effect of the ethanol extract as well as the precipitated subtraction from butanol was further tested in serotonin edema of mice and active fraction displayed strong anti-inflammatory effect. But same sample had no visible effect on carragecnan edema model when applied topically. Following studies undertaken, S. nigra was concluded to have an anti inflammatory effect significant enough to explain its use in the treatment of arthritis and other inflammatory diseases in folk medicine. 12

13 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1994 DİDEM DELİORMAN Doç. Dr. FATMA ERGUN Tezin Başlığı VİSCUM ALBUM L. BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR - Dizin Farmakognozi = Pharmacognosy ; Tıbbi bitkiler = Plants-medicinal ; Viscum = Viscum, 200 s. Bu çalışmada, çeşitli yörelerden ve oniki farklı konakçı bitki üzerinden toplanan Viscum album alt türlerine ait örnekler, botanik özellikleri, kimyasal içerikleri ve biyolojik aktiviteleri acısından mukayeseli olarak incelenmiştir. Botanik incelemeler sırasında, Viscum album L. alt türlerinin (V. album ssp. album, M.album ssp. austriacum ve V. album ssp.abietis) morfolojik özellikleri, belirgin ayırıcı özellikleri vurgulanarak yapılan çizimlerle ayrıntılı olarak belirtilmeye çalışılmıştır. Bitkinin anatomik özellikleri ise, yaprak ve gövdeden alınan enine kesitler ve toz numunelerinden hazırlanan preparatların mikroskoptaki görüntüleri fotoğraflanmak suretiyle tespit edilmiştir. Viscum album L. bitkisinin tesekkülü ve gelişim evreleri değişik zamanlarda yapılan dikkatli çalışmalar sonucu sekil haline getirilmiştir. Kimyasal çalışmalar, oniki farklı konakçı bitkide gelişen Viscum album örnekleri Üzerinde gerçekleştirilmiştir. Etken madde gruplarının varlığı, örneklerden hazırlanan sulu, alkollü" ekstrelerde spesifik reaksiyonlarla, etanollü ekstrelerin fraksiyonlanmasıyla elde edilen ekstrelerde ise ince tabaka kromatograf isiyle tespit edilmiştir. Çalışmalarımız sonucu; alkaloit, viskotoksin, fenilpropan, lignan, flavonoit, saponozit, kardiyoaktif heterozit, siyanogenetik heterozit, redllktür ve nonredliktör oz yanında tanen grubu etken maddelerin bulunduğu belirlenmiştir. Nitel ve nicel analizler sonucu elde edilen bulgular, tablolar halinde verilmiştir. Biyolojik aktivite ile ilgili yapılan mukaye seli çalışmalarda ise konakçı bitkilerden toplanan örneklerin, sulu, petrol eterli, kloroformlu, etanollü ve n-butanollü ekstreleri kullanılmıştır. Bu çalışmaların bir kısmı başka araştırıcılarla ortaklaşa yürütülmüştür. Tarafımızdan gerçekleştirilen vazoaktif etkinlik çalışmaları sonunda elde edilen bulgulara göre, bazı örneklere ait etanollü ve petrol eterli ekstrelerin, noradrenalinin neden olduğu vazokonstriksiyona karsı vazodilatasyon meydana getirdiği tespit edilmiştir. Sonuçlar Tablo 22'de görülmektedir. In this study, botanical, chemical properties and biological activities of Viscum album L. samples, collected from twelve different host plants in different localities were investigated. During botanical studies, the morphological and anatomical characteristics of the subspecies of Viscum album L. (V. album ssp. album, V. album ssp. austriacum and V. album ssp.abietis) were evaluated. The formation and the evolution phases of Viscum album on host plants in different times were determined and shown in figure 28. The active substances were detected in aqueous and ethanolic plant extracts, as well as fractions obtained from ethanolic extracts by successive solvent extractions with petroleum ether, chloroform, acidic chloroform, basic chloroform, ethyl acetate and n-butanol/hao. Each extract was tested for its active ingredients by using specific chemical reactions and TLC; alkaloids, viscotoxins, phenylpropanoids, lignans, flavonoids, cardiac glycosides, reducing and nonreducing sugars, cyanogenetic glycosides, saponins and tannins were determined. In addition, the vasoactive effects of various extracts of Viscum album samples were studied on rat thorasic aorta, and results were shown in Table

14 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1994 MUSTAFA ASLAN Prof. Dr. EKREM SEZİK Tezin Başlığı HELİCHRYSUM PLİCATUM D.C. SSP. PLİCATUM ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR - Dizin Botanik = Botany ; Helichrysum plicatum = Helichrysum plicatum ; Tıbbi bitkiler = Plantsmedicinal, 76 s. Helichryswn plication D.C. ssp. plication Türkiye'de halk ilacı olarak yaygın şekilde bir türdür. Bu bitkinin kapitulumlan veya herbası genellikle infüzyon veya dekoksiyon halinde, idrar söktürücü, böbrek taşlarına, yara, yanık ve kulak ağrılarına karşı kullanılmaktadır. Helichrysum plicatum ssp. plicatum'un uçucu yağı üzerinde yapılmış herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Araştırmamızda H. plicatum ssp. plicatum'un uçucu yağının kimyasal yapısı aydınlatılmıştır. Kimyasal çalışmalarda kullanılan materyal 1993 yılında Erzurum Palandöken Dağı'ndan toplanmıştır. Materyalde uçucu yağ miktarı % 0.1 (h/a) bulunmuştur. Uçucu yağın GLK ve GLK-MS ile yapılan analizleri sonucu aşağıdaki maddeler bulunmuştur. α-pinen, α- fenken, kamfen, heksanal undekan, (3-pinen, limonen, 1,8- sineol (ökaliptol), (E)-2-Heksenal-2-pentilfuran (=amilfuran), y- terpinen, β-simen, terpinolen, n-heksanol nonanal tetradekan, l-okten-3-ol kamfolen aldehit, α-kopaen, dekanal, kafur, (Z)-2-nonenal linalol, 1- oktanol, fenkilalkol β-karyofillen, α-humulen, α- terpineol, bomeol, undekanal α-muurolen, δ-kadinen, (E,E)-2,4-dekadienal cis-geranilaseton, α-kalakoren, karyofillen oksit, nerolidol, oktanoik asit, heksahidrofamesil aseton, torreyol, nonanoik asit (%3.13). karvakrol, β-ödesmol, T-muurolol, dekanoik asit (%6.12), trikosan, laurik asit (dodekanoik asit) (%3.99). Tetrakosan (%4.1). izo bütil ftalat, bütil ftalat, tetradekanoik asit (%9.30). heptakosan, palmitik asit fhekzadekonoik asit (%11.76) oktakosan. H. plicatum ssp. plicatum uçucu yağ asitleri bakımından zengin bir uçucu yağ taşımakta ve daha önce çalışılan Helichrysum türlerinin uçucu yağlarına kimyasal yapı olarak benzememektedir. Helichryswn plication D.C. ssp. plicatum is commanly used as a folk medicine in Turkey. Either flowers or aerial parts are used for the treatment dysurea, kidneystones, wounds, burns and ear pains. There is no study on the composition of essential oil of Helichrysum plicatum ssp. plicatum. In our study, the composition of the essential oil obtained from capitulums was investigated. The capitulums used in our reserch were collected from the Palandöken Mountain (Erzurum) in The yield of the essential oil of was determined as % 0.1 (v/w) by volumetric method (BP 1988). Fiftyfour compounds identifited by GC and GC/MS were listed below. α-pinene, α-fenchene, camphene, hexanal, undecane, 3-pinene, limonene, 1,8-cineol (eucaliptol), (E)-2- Hexenal-2-pentylfuran (=amylfuran), y -terpinene, β-cymene, terpinolene, n- hexanol, nonanal, tetradecane, l-octen-3-ol, champholene aldehyde, α- copaene, decanal, camphor, (Z) -2- nonenal, linalool, 1-octanol, fenchylalcohol, β-caryophyllene, α-humulen, α-terpineol, borneol, undecanal, α-muurolene, δ-cadinene, (E,E)-2,4-decadienal cis-geranylaceton, α-calacorene, caryophyllene oxyde, nerolidol, octanoic acid, hexahydrofarnecyl aceton, torreyol, nonanoic acid (%3.13) carvacrol, β-eudesmol, T-muurolol, decanoic acid (%6.12). tricosan, lauric acid (dodecanoic acid) (%3.99). Tetracosan (%4.1). isobutyl phtalat, butyl phtalat, tetradecanoik acid (%9.30). heptacosane, palmitic acid fhexadeconoic acid) (% 11.76), octacosane. In contrast to the essential oil contents of the other Helichrysum species reported before, the essential of H. plicatum ssp. plicatum contains high percentage of volatile fatty acids. 14

15 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1995 GÖKAY GÜL Prof. Dr. EKREM SEZİK Tezin Başlığı MATRİCARİA CHAMOMİLLA L. VAR. RECUTİTA GRİERSON ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR PHARMACOGNOSTIC INVESTIGATIONS ON MATRICARIA CHAMOMILLA L. VAR. RECUTITA GRIERSON WILD GROWTH IN TURKEY Dizin Farmakognozi = Pharmacognosy ; Matricaria chamomilla L. = Matricaria chamomilla L. ; Tıbbi bitkiler = Plants-medicinal, 96 s. Saha çalışmalarımız sırasında Türkiye'nin bazı bölgelerinde Matricaria chamomilia. var. recutita Grierson kapitulumlarının çok miktarda toplandığı ve ofisinal drog yerine kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu nedenle Matricaria chamomilia var. recutita Grierson'dan elde edilen uçucu yağın yapısını ve fiziksel özelliklerini belirlemek için bu çalışmayı gerçekleştirdik. Kapitumlar 1994 yılının Mayıs ayında Çanakkale'nin Yolindi köyünden toplandı. Materyalin taşıdığı uçucu yağ ve nemin yanısıra uçucu yağın fiziksel özellikleri ve yağ ile ilgili indisler Tablo 18 ve Tablo 19'da verilmektedir. Tablo 19. Uçucu yağın fiziksel özellikleri ve indeks tayinlerinin sonuçları. Çalışmada uçucu yağın yapısı GLK-GLK/MS ile analiz edilmiş ve uçucu yağın içerdiği her bir madde MS-kütüphane tarama yazılımı kullanılarak tespit edilmiştir. Çalışmanın sonunda Türk kökenli papatya yağı içerisinde yüksek oranda seskiterpenik maddeler bulunduğu tespit edilmiştir. Uçucu yağın bileşiminde bulunan ve teşhisi yapılan maddeler aşağıda verilmektedir. Amil furan, artemisia alkol, artemisia keton, benzaldehit, benzenasetaldehit, benzilizovalerat, (-)-α-bisabolol. (-)-α-bisabololoksit A (% 73.12). (-)-α-bisabololoksit B (% 2.96). (-)-α-bisabolonoksit A (% 2.00). bisiklogermakren, borneol, (E,E)-2,4- Dekadienal, dekanoik asit, p-elemen, etilizovalerat, etil-2-metii Butirat, α-farnesen, (E)-β-farnesen, furfural, germakren-d, hekzanal, (Z)-3-hekzen-l-ol, (E)-2-hekzenal, kamfen, kâfur, kamazulen, karvakrol, karyofillen oksit, limonen, linalol, 2-metil-hekzil Butirat, (E)- 6-metil-3.5-Heptadiyen-2-on, 6-metil-5-hepten-2-on, mirsenil asetat, nonanal, (E)-2-nonenal, (E)-β-osimen, (Z)-β-osimen, oktakosan, 1-oktanol, n-oktanol, pentakosan, α-pinen, β-simen, 1,8-sineol, spatulenol (% 1.04). spiroeter, y-terpinen, terpinen-4-ol. α- terpineol, α-tuyon, yomogi alkol. Uçucu yağın yapısında yüksek oranda (-)-α-bisabololoksit A bulunduğu için (% 73.12), bitkinin kemotipi A olarak tespit edilmiştir. During our field-researches we defined that high amount of Matricaria chamomilla var. recutita Grierson capitulums were being collected and used instead of officinal drug in some parts of Turkey For this reason, the purpose of this study was to determine the composition and physical properties of the volatile oil which obtained from Matricaria chamomilla var. recutita Grierson. The capitulums were collected from Yolindi village in Çanakkale in May The oil and the moisture contents of the material as well as physical properties of the oil and related indices are shown in Table 18 and Table 19. Tablo 19. The Pyhsical properties and the indices of the volatile oil. The composition of volatile oil is analyzed by means of GC/GC- MS and each component is assessed by using MS-library search. As a result of this study, it is shown that Turkish chamomille oil contains high amount of sesquiterpene components. The constituents identified in the volatile oil are given below. Amly furan, artemisia alcohol, artemisia ketone, benzaldehyde, benzenasetaldehyde. benzylisovalerate, bicyclogermacrene. (-)-α-bisabolol. (-)-α-bisabololoxyde A (73.12 %). (-)-α-bisabololoxvde B (2.96%). (-)-α-bisabolonoxide A (2.00 %). borneol. camphene. camphor, carvacrol. chamazulene, 1.8-cineole, β-cymene. (E,E)-2,4-decadienal, decanoic acid H.23 %). B-elemene. ethylisovalerate, ethyl-2-methyl-butyrate, α-farnesene, (E)-β-farnesene (4.09 %). furfural. germacren-d. Hexanal. (Z)-3-hexen-l-ol, (E)-2-hexenal, Limonene, Linalool, 2-methyl-hexyl Butyrate, E-6-methyl-3,5- Heptadien-2-one, 6-methyl-5-hepten-2-one, myrcenyl acetate, Nonanal, (E)-2-nonenal, (E)-β-ocimen. (Z)-βocimen, octacosane, 1-octanol, n-octanol, pentacosane, α-pinene. spathulenol (1.04 %). Spiroethers. α- terpineole, y-terpinene, terpinen-4-ol, a-thujone, yomogi alcohol. Because of high Bisabololoxyde A content in the volatile oil (73.12 %) the chemotype of the plant is defined as A. 15

16 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1994 SELMA ÖZİLHAN Prof. Dr. BİLGE ŞENER Tezin Başlığı TÜRKİYE`DE EKİMİ YAPILAN VE YASADIŞI YAKALANAN KENEVİR ÖRNEKLERİNİN ELDE EDİLME AMAÇLARI YÖNÜNDEN İNCELENMESİ - Dizin Kanabis = Cannabis ; Türkiye = Turkey, 81 s. Kastamonu yöresinde lif elde etmek amacı ile yetiştirilen kenevir bitkileri, Türkiye'de yakalanan çeşitli kenevir örnekleri ile elde edilme amaçları yönünden incelenmiştir. Majör kannabinoitlerin (CBD, CBN, THC) miktarları GLC ve HPLC yöntemleri kullanılarak tespit edilmiştir. GLC ve HPLC analizleri için metot geliştirilmiştir. GLC analizlerinde OV-17 dolgu maddesi taşıyan kolon ile 240 C da izotermal sıcaklıkta çalışılmış, detektör olarak FID kullanılmıştır. HPLC analizleri jj,-bondapak C-18 kolonda karşıt faz yöntemi ile izokratik olarak yapılmıştır. Mobil faz olarak 0.02 N H 2 S0 4 :CH 3 OH (20:80) karışımı kullanılmıştır. Kastamonu yöresinde lif eldesi amacı ile ekimi yapılan kenevir bitkisinin çeşitli kısımlarının, Jandarma bölgesinde yakalanmış ve morfolojik özelliklerine göre gruplandınlmış esrar örneklerinin fenotipleri tespit edilmiştir. Fenotiplerin tespitinde bitkinin total kannabinoit içeriğine yönelik olan ve aşağıda belirtilen parametre kullanılmıştır. %CBN + %THC %CBD. Çalışmalarımızda materyalin bir grubunu teşkil eden Kastamonu yöresinden toplanmış olan Cannabis sativa L. örneği lif tipi (Fenotip II) ne aittir. Çeşitli tarihlerde ülkemizde yakalanan ve morfolojik özelliklerine göre gruplandırılmış olan esrar örneklerinden A grubuna ait olanlar lif tipi (Fenotip II) B grubuna ait olanlar lif ve drog tipi karışımı (FenotipI,II) C grubuna ait olanlar drog tipi (Fenotip I) olarak tespit edilmiştir. Sonuçlar preslenmiş esrar örneklerinin drog tipine (Fenotip I) ait olduğunu göstermektedir. The Cannabis plant which is cultivated in Kastamonu to obtain fibres, has been analyzed with respect to their production purposes comparing with the Cannabis samples seized in Turkey. The major quantity of cannabinoids (CBD, CBN, THC) has been examined by GLC and HPLC. The methods have been developed for GLC and HPLC. In GLC analyses, samples have been studied with the OV-17 packed column and isotermally at 240 C. FID detector has been used for this purpose. HPLC analyses have been performed by using n-bondapak C-18 column with reverse phase method and isocratic technique. Phenotypes of the various parts of the cannabis plant which has been cultivated in Kastamonu region for manifacturing fibres, have been determined. The cannabis samples that have been seized in the Gendarmarie region and classified according to their morphological properties have also been studied. Parameter describing the total cannabinoid content has been used to determine the phenotypes of the plant and can be calculated by the following way: %CBN+%THC % BD. All the parts of the cannabis plants obtained from Kastamonu region belong to the class of Phenotype II. The phenotypes of the cannabis samples seized at various dates in Turkey and classified according to their morphological properties can be categorized as follows: Group A samples belong to the fibre types Phenotype II Group B samples belong to the mixture of fibre and drog type Phenotype I, II Group C samples belong to the drug type Phenotype I The results have shown that the compressed cannabis samples belong to the drug type (Phenotype I). 16

17 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1995 ÖMER ERKAN Doç. Dr. ŞENAY KÜSMENOĞLU Tezin Başlığı APİUM GRAVEOLENS L. VAR. RAPACEUM (MILLER) D. C. BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR PHARMACOGNOSIC RESOURCHES ON APIUM GRAVVEOLINS L. VAR. RAPACEUM Dizin Farmakognozi = Pharmacognosy ; Tıbbi bitkiler = Plants-medicinal ; Umbelliferonlar = Umbelliferones, 89 s. Apium graveolens var. Rapaceum ülkemizde sebze olarak kullanılan ve bu amaçla kültürü yapılan bir bitkidir. Meyvaların petrol eteri ile Soxhlet apareyinde ekstraksiyonu sonucunda (%4.9) oranında sabit yağ elde edilmiştir. Elde edilen sabit yağın sabunlaşma indisi (187.2), peroksit indisi (6.2), iyot indisi (75.3) ve asitlik indisi (3.7) tayin edilmiştir. Sabit yağın sabunlaşan kısmında bulunan yağ asitlerinin Bortriflorür- Metanol reaktifiyle metil esterleri hazırlanmış ve kapiler Gaz kromatografisi yardımıyla analizleri yapılmıştır. Analiz sırasında Ultra 1 (50 m) kolon, FID dedektör ve taşıyıcı gaz olarak Helyum kullanılmıştır. Miristoleik asit (%37.90), miristik asit (%17.48), petroselinik asit (%10.10) majör asitler olarak tespit edilmiştir. Yağın sabunlaşmayan kısmından stigmasterol izole edilmiş ve yapısı spektroskopik yöntemlerle (1H NMR, MS) tayin edilmiştir. Meyvaların metanollü ekstresi hazırlanarak kolon kromatografisi ve preparatif ince tabaka kromatografisi yöntemiyle furanokumarin yapısında bir bileşik izole edilmiş ve spektrokopik yöntemlerle (1H-NMR, MS) bu bileşiğin bergapten olduğu saptanmışır. Meyvalar mikroskobik olarak incelendiğinde, salgı kanalı, mezokarp, endokarp ile bol yağ damlaları ve druz taşıyan endosperma görülmüştür. Apium graveolens var. rapaceum is used as a vegetable and cultivated plant in our country. The fixed oil was obtained (4.9 %) by using Soxhlet apparatus with petroleum ether from the fruits. Acidic value (3.7), saponification value (187.2), iodine value (75.3) and peroxide value (6,2) were determined. Fatty acids in the saponifiable part of the oil were transesterif ied by using Borontrif luoride Methanol reagent and analyzed by capillary GG on Ultra I column, FID detector. Helium was used as a carrier gas. Miristoleic acid (37.90 %), miristic (17.48 %) and petroselinic acid (10.10 %) were identified as major acids. Stigmasterol was isolated from unsaponifiable part of the oil and its structure was determined by using 1H NMR and MS spectroscopic methods. A furanocoumarine was isolated from methanolic extract of the fruits by using CC and PTLC. Its structure was determined by using 1H NMR and MS spectroscopic methods as bergapten. Microscopical studies showed that Apium graved ens fruit has vittae, mesocarp, endocarp and oil carrying endosperm with calcium oxalate crystals. 17

18 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1996 İLHAN GÜRBÜZ Prof. Dr. ERDEM YEŞİLADA Tezin Başlığı CİSTUS LAURİFOLİUS L. BİTKİSİNİN ANTİÜLSEROJENİK AKTİVİTESİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR ANTIULCEROGENICAL ACTIVITY OF CISTUS LAURIFOLIUS L. Dizin Cistaceae = Cistaceae ; Cistus laurifolius L. = Cistus laurifolius L. ; Ülser = Ulcer, 183 s. C. laurifoliııs L'nin çiçek ve tomurcukları, Afyon çevresinde halk arasında ülser tedavisinde kullanılmaktadır. Söz konusu etki, sıçanlarda suya daldırma/hareket kısıtlaması ülseri modeli ile in-vivo olarak gösterilmiştir. Çalışmada çiçeklerin sulu ekstresinden, suya daldırma/hareket kısıtlaması stresi ülseri modeli kullanılarak biyolojik aktivite ile yönlendirilen fraksiyonlama tekniği ile sulu ekstreden etanolle çöktürülen poliholozit fraksiyonu etkili fraksiyon olarak izole edilmiştir. Etkili fraksiyonun etki mekanizmasının tespit edilmesi amacı ile sıçanlarda farklı ülser modelleri (stres-, aspirin-, indometasin-, etanol-, pilorik ligasyon-, seratonin-, sisteamin ülseri) denenmiştir. Aktif fraksiyon, seratonin ülseri modeli hariç, kullanılan tüm modeller üzerinde belirgin antiülserojenik aktivite göstermiştir. Deneyler sonucunda, seratonin modeli ve gastrik heksozamin seviyesi üzerinde etkisiz kalması, buna karşılık indometasin ve etanol ile oluşturulan gastrik ülser modellerinde yüksek aktivite gözlenmesi, etkinin prostaglandinlere bağlı bir sitoprotektif mekanizma ile ilgili olduğunu düşündürmektedir. Diğer taraftan, aktif fraksiyon gastrik asit miktarını azaltıp ve ph'sını yükselterek bir nötralizan aktivite de göstermektedir. Bu etkiler per os yolla doza bağlı olarak artmakta ancak yüksek dozlarda musküler tabakada vaskülerizasyona neden olmaktadır. Etkinin subkütan uygulama ile de görülmesi, sistemik bir mekanizmanın sözkonusu olabileceğini düşündürmektedir. Çalışmada ayrıca mide ve duodenumlar histopatolojik olarak da değerlendirilmiş ve Cislus grubundaki kanama alanlarının, kontrol ve famotidin grubuna oranla istatistiksel olarak çok azaldığı, ancak ödem ve iltihabi hücre infiltrasyonunun arttığı saptanmıştır. Flowers and buds of C. laurifolius L. are used for the treatment of peptic ulcers in Turkish folk medicine. This activity is also confirmed experimentally on rats by using water immersion and immobilizationinduced stress ulcer model. In this study, through the bioassay-guided fractionation of aqueous extract of the flowers, on water immersion and immobilization-induced stress ulcer model, polysaccharide fraction is obtained as active antiulcerogenic fraction. Different ulcer models are employed for explaining the mechanism of activity, i.e. stress-, indomethacin-, aspirin-, seratonin-, ethanol-, pyloric ligation-, cysteamin-. The active fraction showed a significant inhibition on indomethacin- and ethanol-induced ulcer, but ineffective on seratonin-ulcer as well on gastric hexosamin levels, suggesting that a cytoprotective activity is concerned which depend on the gastric prostaglandin levels. On the other hand, the fraction has also a neutralizing effect on gastric juice by decreasing the gastric acid output and increasing the ph. The per os activity increases by depending on the dose of the extract and a similar activity is observed on subcutanous administration as well. Results are also confirmed through the examination of stomach and duodenums by histopathological methods. 18

19 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1996 TAYFUN PANAYIR Doç. Dr. TURHAN BAYKAL Tezin Başlığı SCABİOSA ROTATA BİEB. BİTKİSİ ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR PHARMACOGNOSTICAL INVESTIGATIONS ON SCABIOSA ROTATA BIEB. Dizin Scabiosa Rotata Bieb. = Scabiosa Rotata Bieb. ; Tıbbi bitkiler = Plants-medicinal, 97 s. Scabiosa rotata Bieb. bitkisinin botanik özellikleri, kimyasal içerikleri ve biyolojik aktiviteleri mukayeseli olarak incelenmiştir. Botanik incelemeler sırasında, morfolojik özelliklerinin Flora of Turkey'e uygunluğu gösterilmeye çalışılmıştır. Anatomik özellikleri ise kök, gövde ve yapraktan alınan enine kesitler ve toz numunelerinden hazırlanan preparatlann mikroskoptaki görüntülerinin fotoğrafları çekilmek suretiyle tesbit edilmiştir. Çalışmalarda, kimyasal içerilerinin tesbiti, hazırlanan sulu, alkollü ekstrelerde genel ve spesifik renk reaksiyonları ile yapılmıştır. Çalışmalarımız sonucunda: triterpen saponozit, flavonoit, redüktör ve nonredüktör oz ve meyvada sabit yağ bulunduğu belirlenmiştir. Nitel ve nicel analizler sonucu elde edilen bulgular, Tablo 4 ve 5'de verilmiştir. %6.74 verimde ham saponozit elde edilmiştir. Elde edilen bu ham saponozit fraksiyonlanmış, fraksiyonların saponozit içerdiği kanlı plak yöntemi ile doğrulanmıştır. Ham saponozit için standartlarını oluşturmak açısından köpürme ve hemoliz indeksi yapılmıştır. Sonuçlar Saponinum Purum Album ile karşılaştırılmıştır. Köpürme indeksi sonuçlan Tablo 6'da verilmiştir. Hemoliz indeksi 'dir. Antifungal aktivite ile ilgili yapılan mukayeseli çalışmaların bulguları Tablo 7'de verilmiştir. Petrol eterli ekstraktta p-sitosterol tesbit edilp, preparatif ince tabaka kromatografîsi yardımıyla izole edilmiş, yapı ITK, ergime noktası ve ER. spektrofotometresi yardımıyla doğrulanmıştır. Meyvada sabit yağ belirlendikten sonra, taşıdığı yağ asitleri gaz kromatografîsi yardımıyla belirlenmiştir. Major olarak doymamış yağ asitlerinden linoleik ve oleik asit bulunduğu tespit edilmiştir. Botanical features, chemical constituents and biological activities of Scabiosa rotata Bieb. have been comparatively investigated. It was tried to show that the morphological features of the plant were in accordance with those in the Flora of Turkey during the botanical studies. Anatomical features of the plant were shown by the photographs taken from the microscobical appearance of the preparations obtained from powdered samples and horizontal slices of the root, the stem and the leaves. In studies have been performed by classifying the chemical constituents and by the specific and general color reactions in the aqueous an alcoholic extracts. As the results of our chemical studies, It was found that there were triterpenes, saponosides, flavonoids, reducing and non- reducing oses in the plant, and in addition lipids in its fruits. The results of the qualitative and quantitative analyses have been shown in Table 4, 5. Crude saponoside has been obtained at 6.74% concentration. The crude saponoside obtained has been fractioned and saponoside contents of the fractions have been determined by the blooded-plate method. Foaming and heamolysis indices have been carried out for standardization of the crude saponoside. The results, thus obtained, were compared with those of Saponinum purum album. Foaming indices have been shown in Table 6. Heamolysis index was The results of Antifungal activity in the comparative studies have been shown in Table 7. P-Sitosterol was determined in the extract with petrolüm ether and separated by preparative thin layer chromatography, and its structure has been confirmed by IR spectral data and melting point. After lipid was found in the fruit, the fatty acid content have been determined by gas-chromatography. Linoleic and oleic acids have been found as the major unsaturated fatty acid ingradients. 19

20 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1996 İLKAY ERDOĞAN Prof. Dr. BİLGE ŞENER Tezin Başlığı LİLİUM CANDİDUM L. BİTKİSİNİN SOĞANLARI ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR PHARMACOGNOSIC RESEARCH ON LILIUM CANDIDUM L. BULBS Dizin Beyaz zambak = White lily ; Farmakognozi = Pharmacognosy ; Lilium candidum L. = Lilium candidum L., 85 s. Çok zengin bir floraya sahip olan ülkemizde, Lilium cinsi 6 tür ile temsil edilmektedir. Süs bitkisi olarak ihraç edilen, soğanlı, rizomlu ya da yumrulu bitkiler olan geofitler arasında gösterişli çiçekleriyle L. candidum L. de yer almaktadır. Çalışmalarımızın amacı; ihraç edilen bu bitkinin soğanlarında bulunan, ilaç hammaddesi olarak değerlendirilebilecek bileşiklerin araştırılmasıdır. Araştırmamızın ilk bölümünü teşkil eden bu çalışmada; bitkinin soğanlarından kromotografik yöntemlerle izole edilen üç maddeden fazla miktarda bulunanın İR, UV, EIMS, FD-MS ve 1H-NMR spektrumlan alınarak yapı tayini yapılmış ve maddenin pirolidin türevi bir alkaloit olan Jatrofam olduğu tesbit edilmiştir. Daha az miktarda bulunan iki minör bileşiğin de sadece kütle spektrumları alınmış ve molekül ağırlıkları tesbit edilmiştir. Lilium genus is represented by 6 species in our country which has very rich uomxilium candidum L. which has fascinating flowers is one of the geophytes exporteclthe aim of this study is to investigate the potential components found in the exported bulbs of this plant from the view point of drug raw material. In the first part of our investigation, the structure of the major compound isolated from the bulbs of this plant has been determined by modern spectroscopic methods and it is identified as Jatropham that is a pyrrolidine derivative alkaloid. 20

21 YÖK Tez No: Yüksek Lisans Tezi 1997 M. SERKAN SELİMOĞLU Doç. Dr. GÜLNUR TOKER Tezin Başlığı BRYONİA MULTİFLORA BOİSS. HELDR. ÜZERİNDE FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR PHARMACOGNOSTICAL STUDIES ON BRYONIA MULTIFLORA BOISS. HELDR. Dizin Bryonia multiflora = Bryonia multiflora ; Farmakognozi = Pharmacognosy ; Tıbbi bitkiler = Plants-medicinal, 109 s. Bu çalışmada İç, Güney ve Doğu Anadolu bölgelerinde doğal olarak yetişen ve üzerinde çalışma yapılmamış olan Bryonia multiflora Boiss. & Heldr. (Cucurbitaceae) bitkisi botanik özellikleri ve taşıdığı etkili maddeler açısından incelenmiştir. Botanik incelemelerde bitkinin morfolojik özellikleri çizimlerle ayrıntılı olarak gösterilmiştir. Bitkinin anatomik özellikleri yaprak, kök ve gövdeden alınan enine kesitlerin mikroskopta incelenmesi ve mikrofotoğraflarının çekilmesi ile tespit edilmiştir. Kimyasal çalışmalarda spesifik reaksiyonlarla kök ve herbadan hazırlanan sulu ve alkollü ekstrelerde saponozitler, oz ve sabit yağ varlığı belirlenmiştir. Bryonia türlerinde etkili madde olarak bilinen kukurbitasinler, bitkinin köklerinin kloroformlu ekstresinde İTK ve HPLC analizi ile incelenmiştir. İTK da silikajel plaklarda kloroform:etanol (92:8) solvan sistemi kullanılmıştır. HPLC analizinde LiChrospher 100 RP- 18 kolon, hareketli faz olarak akış hızı 1ml/dak. olan asetonitril:su (2:3) karışımının izokratik olarak kullanıldığı sistemde, 230 nın dalga boyunda UV dedektör kullanılmıştır. Köklerde kukurbitasin B miktarı % olarak bulunmuştur. Ayrıca kukurbitasin I`nın da varlığı tespit edilmiştir. Köklerin kloroformlu ekstresinden preparatif İTK yöntemiyle triterpenik asit olan briyonolik asit izole edilmiş ve spektroskopik yöntemlerden UV ve kütle spektrumları literatür verileri ile karşılaştırılarak teşhis edilmiştir. In this study, Bryonia multiflora Boiss. & Heldr. growing in Central, South and East Anatolia was examined according to its botanical characteristics and active substances. There isn't any investigation on this plant. In the botanical part, the morphological characteristics of the plant were shown by drawings in detail. The anatomical characteristics in the transverse sections of the leaf, root and stem were observed by microscope and taking microphotographs. In the chemical part, saponins, sugars, and fatty oils were determined using water and ethanol extracts from the roots and aerial parts of B. multiflora by special reactions. Cucurbitacins, the active substances of Bryonia species, in the chloroform extracts of the roots, were determined by TLC and HPLC analysis. Silicagel plates and chloroform : ethanol ( 92 : 8 ) were used as mobile phase in TLC. HPLC analysis were achieved on a LiChrospher 100 RP-18 column and the mixture of the mobile phase acetonitrile : water ( 2 : 3 ) at a flow rate 1 rnl/min was used at isocratic conditions. The UV detection was performed at 230 nm. The amount of cucurbitacin B was found as % and also the existence of cucurbitacin I was determined. Bryonolic acid was isolated by preparative TLC from the chloroform extract of the roots of B. multiflora and determined by spectral methods ( UV, EIMS ). 21