Haftanın Ortası. Güncel konularla her Çarşamba. 2 Mart hayaller başka gerçek. toplantısı Şubat ta Şanghay da yapıldı.

Transkript

1 Haftanın Ortası Güncel konularla her Çarşamba Haftasonu tamamlanan G20 toplantılarının asıl konusu, parasal politikaların büyümeyi tetiklemekteki yetersizliği nedeniyle; bir yandan gevşek para politikalarına devam edilirken, eş zamanlı şekilde küresel ekonomiye destek atacak mali politika uygulamalarının nasıl koordine edileceğiydi. G20 den bir mali teşvik paketi üzerinde anlaşma çıkamadı. En olumlu ve elle tutulur açıklama Çin Maliye Bakanı nın parasal genişleme kadar maliye politikasında da iç talebi destekleyecek şekilde genişlemeye gidecek kaynakları ve niyetlerinin olduğunu söylemesiydi. Küresel Büyüme: G20 de ve merkez bankası başkanları hayaller başka gerçek toplantısı Şubat ta başka Şanghay da yapıldı. Dünya ekonomisinin %80 ine Toplantının öncelikli gündemi, karşılık gelen gelişmiş ve küresel talebin 2015 son gelişmekte olan 20 büyük çeyrekten bu yana yeniden ülkenin (G20) maliye bakanları zayıflayan seyri, finansal Grafik 1: Büyümede Yavaşlama ( ve ortalaması ile IMF e göre büyüme beklentisi %3,2-3,6 arasında takılı Türkiye ekonomisi açısından, toplantıda adı geçen riskler, başta sermaye kaçışının hızlanması olmak üzere, geçerli. Bizim bir de, Suriye Rusya sıkıntımız, Rusya Güneydoğu sorununun yeniden alevlenmesi, demokrasi ve başkanlık sistemi tartışmaları, referandum-erken seçim olasılıkları gibi risk primini ekstradan yükselten problemlerimiz var kötü başladı, zorlayarak devam edecek. Ne kadar kötüleşebileceğini kestirmek için iç ve dış gündemi yakından izlemek çok önemli. 1 Kaynak: World Bank, Egeli & Co.

2 piyasalar ve döviz kurlarındaki küresel ekonomiye destek oynaklıklar, azalan toplam atacak mali politika küresel talep, yatırım uygulamalarının nasıl koordine iştahındaki düşüklük ve G20 edileceğiydi. ülkelerinin koordineli bir Ki aslında bu tartışma için dahi şekilde bu sorunlarla ilgili çok geç kalınmış durumda. neler yapabileceğiydi. Keza, Paul Krugman ve Joseph toplantı öncesinde konuşulan Stiglitz in küresel krizin çözüm yollarının başında G20 başından beri defalarca ülkelerinin büyük bölümü vurguladıkları para politikası ile tarafından destek gördüğü krizin akut dönemi atlatılsa da, şekliyle ekonomiyi büyüme tarafında fazla mesafe desteklemek amacıyla hem alınamayacağı idi. koordineli karar almak hem de alınan kararları koordineli Küresel büyüme açısından şekilde uygulamaya geçirmek gelinen aşama ve G20 öncesi vardı. para ve maliye politikaları ile yapısal reform düzleminde aynı Ama asıl tartışma konusu, anda ilerlenmesi gereği parasal politikaların büyümeyi hakkında yapılan çağrılara tetiklemekteki yetersizliği rağmen, G20 den yine nedeniyle; bir yandan gevşek koordineli hareket kararı para politikalarına devam çıkamadı. edilirken, eş zamanlı şekilde Grafik 2: 2013 te Planlanan Reform Takviminde Gerçekleşme Kaynak: IMF, Egeli & Co. G20 den akortlu ses çıkamadı Söz konusu G20 toplantısında somut bir yere varılamaması ve sorunların Nisan daki IMF Bahar Toplantılarına ertelenmesinin nedenlerinden en önemlisi, Alman Maliye Bakanı Schaeuble ın mali politikalarla ekonomilere teşvik verilmesine karşı net duruşuydu. Schaeuble a göre, devletlerin ve şirketlerin aşırı derecede borçlanmasını sağlayan genişletilmiş para politikaları şimdi gevşek mali politikalarla da desteklenirse, bir sonraki ekonomik krize yol açabilecek. Schaeuble, reel ekonominin büyümesi için mali politikalara yüklenmek yerine daha önceden G20 tarafından belirlenmiş ancak çok yavaş ilerleyen reform takviminin küresel ölçekte hızlandırılmasını öneriyor. Reform takviminde gecikme, gelecekle ilgili yaratacağı belirsizlikler üzerinden hem büyüme performansını daha da 2

3 düşürecek hem de ekonomide çıpa yaratılamaması nedeniyle yeni bir krizin altyapısının oluşmasına katkı yapacak. Zaten 2014 te Brisbane Action Plan olarak hazırlanan yapısal reform takviminde amaç 2013 teki büyüme trendinin üzerine 2018 e kadar %2 eklemekti. Tamamlanmış ve uygulanmakta olan reformların planlanın %50 si civarında oluşu, %2 yerine ancak %0,8 ekleyecek durumda ki bu da reformların hızlandırılmasının küresel büyümeye önemli bir katkı sağlayacağı anlamına geliyor. Burada iş, politikacıları bu işe motive edebilmek. Almanya Maliye Bakanı, borçla finanse edilen büyüme modelinin kendi sınırlarına ulaştığını; yaratılan paranın varlık balonlarına ve aşırı risk almaya çoktan neden olduğunu; ekonominin gerçekleriyle finansal piyasalar arasındaki bağı kopardığını ve birçok ekonomiyi zombileştirdiğini düşünüyor. Kelimelerini oldukça sert seçen Schaeuble, daha fazla teşvik için çağrı yapanların asıl görevlerinden uzaklaştığını da sözlerine ekliyor. Almanya Maliye Bakanı düşüncelerinde yalnız değil. İngiltere Merkez Bankası Başkanı Carney de hükümetleri önceliği, geçmiş yıllarda söz verdikleri ekonomik reformlara vermeye çağırdı. Carney e göre küresel büyüme oranı hayal kırıklığı oluşturmasının nedeni hükümetlerin para politikasına ağırlık verme arzuları kadar yapısal reformlarda ilerleme arzuları olmayışı. Buna karşılık ABD tarafından küresel durgunlukla olabilecek her aracın kullanılarak mücadele edilmesi çağrısı açıkça yapıldı. ABD Hazine Bakanı Lew, küresel talebin zayıflığı karşısında açıkça para politikası yanında maliye politikalarının da devreye girmesinin zamanı geldiğini söyledi. G20 toplantısından birlikte hareket konusunda taahhüt bekleyen ABD, aradığını bulamamış oldu. 3 Eurogroup Başkanı Dijsselbloem de Alman Maliye Bakanı na karşı çıktı. Eurogroup a göre para politikasından fayda sağlamanın AB için sonu henüz gelmiş değil. Bu sözlerle Dijsselbloem beklenen daha fazla ECB parasal genişlemesi (Avrupa Merkez Bankası Parasal Genişlemeyi Genişletmeye Hazır Files/Reports/35f1d c- 449e e pdf ) hakkında sinyal verenler kervanına da katılmış oldu. Ancak, IMF Başkanı Lagarde kapanış konuşmasında Almanya ve İngiltere nin tavrına rağmen, önemli çağrılar yapmaktan geri durmadı. Lagarde herkesin hemfikir olduğu şekliyle G20 ülkelerine bir an önce reform yapılması gereğini hatırlattı. Detaylara girmese de, G20 toplantısı için hazırlanan notta zaten reform kapsamında neler yapılması gereği bölgeler bazında çok net.

4 Lagarde ın kapanış notunda vurguladıkları arasında IMF nin küresel büyümede izlenen ivme kaybını yakın bir tehdit olarak görmekte oluşu ve bu nedenle de G20 ülkelerinin cesur adımlarla, birlikte hareket etmeleri gerektiği var. IMF Başkanı para ve maliye politikaları konusunda tüm cephede eyleme geçmeleri gerektiğini yüksek sesle tekrarladı. Lagarde para politikalarının etkilerinin giderek zayıfladığını açıkça söylerken, Çin'deki büyük sermaye çıkışlarının küresel büyüme için risk oluşturduğunu da sözlerine ekledi. G20 de bir araya gelen maliye bakanları ve merkez bankası başkanlarının hem fikir olabildiği tek konu ise 23 Haziran da AB de kalıp kalmama üzerine referandum yapacak İngiltere nin, AB'den ayrılmasının (Brexit) küresel ekonomi için şok etkisi yaratacağı. Sonuç olarak da, G20 toplantısından asıl öncelikli konu olduğu şekliyle bir mali teşvik paketi üzerinde anlaşma çıkamadı. Görünen, koordineli hareket yerine, her ülkenin şu anda olduğu gibi kendi ekonomisine yönelik önlemleri kendi kendine almaya devam edecekleri. Zaten ekstrem parasal genişleme, çok düşük veya negatif faizler yoluyla çoktan kur savaşları içinde Grafik 3: Dünyada Büyüme-2016 Kaynak: Bloomberg, WEF, Egeli & Co. 4

5 olan G20 ekonomileri, Ancak, yine de G20 de Şanghay daki toplantıda rekabetçi kurla zaten sorunlu kur politikaları tarafında da olan küresel büyüme somut adımlar atmayı açısından ihracat pazarı elde başaramadı. Kur etmek kolay değil. Bu amaçla savaşlarının önlenmesi gereği iç talebi güçlendirmeye konusunda hem fikir yönelik önlemler alınması olunurken, söz konusu daha önemli. ülkelerin her birinin rekabetçi En olumlu ve elle tutulur devalüasyonlarla çoktan açıklama Çin tarafından savaşın ortasında bulunuyor geldi. Çin Maliye Bakanı, olmaları, kazananı olmayan bu parasal genişleme kadar oyunun daha devam edeceği maliye politikasında da iç anlamına geliyor. Avrupa talebi destekleyecek Merkez Bankası, Japon Merkez şekilde genişlemeye Bankası ve Çin merkez gidecek kaynakları ve Bankası zaten bu konuda niyetlerinin olduğunu ilerlemesi beklenen ülkeler. söyledi. Grafik 4: Küresel İmalat Sanayi PMI Çin ekonomisindeki yavaşlamanın planlananın ötesine geçebilme riski küresel anlamda en büyük tehdit olduğundan, Çin in bu şekilde güçlü sözlerle hem para politikasıyla hem maliye politikasıyla büyümesine destek atacağını açıklaması aslında G20 den çıkan çok önemli bir haber. G20 ile şimdi değil ama sonra neler yapılacak? IMF, Ekim 2015 te açıkladığı Dünya Ekonomik Beklentileri Raporunu (World Economic Outlook) Ocak içinde güncelleyerek; hem küresel büyüme tahminini aşağıya çekmişti hem de yavaşlayan küresel büyüme hakkında önemli uyarılarda bulunmuştu. Benzer bir rapor da Şubat sonlarına doğru OECD den gelmiş, Kurum küresel büyüme tahmininin aşağı revize ettiği gibi bir de hükümetleri yavaşlayan büyümeye karşı acil eylem almaya çağırmıştı. G20 toplantısı öncesinde IMF yayımladığı Küresel Kaynak: CPS, Egeli & Co. Beklentiler ve Politika Zorlukları raporu ile 5

6 ekonomik uyarılarda bulunmanın yanı sıra hükümetlere yapılabilecekler tarafında bir yol haritası da önerdi. IMF ye göre düşük büyüme - düşük faiz düşük enflasyon aşılması gereken önemli bir tuzak. Fon raporunda, küresel ölçekte toparlanmanın aynı ivme ile devam etmediğine ve belli bir platoda yerinde saydığına dikkat çekerken; bu duruma aralarında G20 ülkelerin de yer aldığı ulusal ve çok yönlü güçlü bir politika ile cevap verilmesi gerektiği çağrısını yaptı. IMF ye göre zayıf küresel büyümenin birçok nedeni var. İçlerinde öne çıkanlar Çin ekonomisindeki büyümenin yavaşlaması ve bu durumun hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülke ekonomilerine etkisi ve emtia fiyatlarını aşağı çekmesi; aşırı düşen petrol fiyatlarının petrol ihraç eden ülke ekonomilerini zorlamakta oluşu; gelişmiş ekonomilerde yatırımların yavaşlamasıyla potansiyel büyüme hızının gerilemesi ve sonuç olarak ortaya çıkan finansal oynaklık yanında küresel ölçekte zayıflamış olan iç talep. Mevcut durumun devam etmesi hali elbette miktarsal genişlemeler sonrasında gelişmiş ülkelerde yükselen varlık fiyatlarının daha da düşmesi sonucunu yaratabileceğinden, yeni bir ekonomik şok dalgasının gelmesi önemli bir risk. Düşen varlık fiyatlarının tüketim seviyesi üzerinde de olumsuz etkileri zaten kaçınılmaz. Gelişmiş ülkelerden başlayacak bir dalga, başta Avrupa daki batık krediler ve gelişmekte olan ekonomilerdeki özel sektör borçları üzerinden sonuçta bütün dünya ekonomilerini etkileyebilecek boyuta hızla gelebilir. Gelişmiş ekonomilerin finansal piyasalarında oluşabilecek bir girdap gelişmekte olan piyasalardan sermaye kaçışını hızlandırarak, gelişmekte olan ekonomileri daha da zorlayacak kur hareketlerine, enflasyon yükselişlerine ve büyüme temposunda daha sert Grafik 5: Küresel Ticaret Hacmi ve Küresel GSMH Kaynak: IMF, Bloomberg, Egeli & Co. 6

7 Grafik 6: Sığınmacıların Avrupa Ekonomisine Orta Vadede Katkısı Kaynak: IMF, Egeli & Co. düşüşlere sahne yaratabilir. Gelişmekte olan ekonomilerin özel sektörünün miktarsal genişlemeler boyunca artan borçluluk oranları hesaba katılırsa, zincirleme iflaslar gündeme gelebilir. Suriye kaynaklı jeopolitik risklerin daha da yükselmesi, bölgedeki ticareti, turizmi (bknz. Türkiye örneği) vurarak ekonomik gidişatın yönünü hızla değiştirebilir. IMF Şanghay daki G20 toplantısı öncesinde yayınladığı raporda, politika yapıcıların ekonomik büyümeyi destekleyecek ve söz konusu risklerin gerçekleşmesini durduracak adımlar atması gerektiğini vurgulamakta. Yapısal reformlar konusunda ise daha hızlı ilerlemenin ne kadar acil olduğunun altını çizmekte. IMF gelişmiş ülkelerin genişlemeci para politikasına devam ederken, arz ve talebi destekleyici mali politikaları devreye sokmalarını önerdi. Teknoloji ve inovasyonu destekleyecek altyapı yatırımlarını öne çıkarmaları gereğini vurguluyor. ABD de Fed in bundan sonra vereceği mesajlarda çok daha dikkatli 7 olması gerektiğini; ECB nin ise parasal genişlemeye devam ederken maliye politikaları, bilanço düzeltme planları ve yapısal reformların devreye girmesi gerektiğini hatırlatıyor. Yapısal reformların odağına da uzun vadeli büyümeyi artıracak şekilde güveni; dolayısıyla yatırımları ve tüketimi artıracak politikaların düzenlemesini öneriyor. Özellikle Euro bölgesi için, istihdam piyasalarını, hizmet ve üretim sektörlerini verimlilik- rekabet ekseninde güçlendirmeyi; iflas rejimini basitleştirmenin gereğini hatırlatıyor.

8 Grafik 7: Gelişmekte Olan Piyasalar İç Talep Göstergesi büyüme-yüksek enflasyon riskine vurgu yapıyor. Her ülkenin kendi ekonomik döngüsünün bulunduğu yere göreyse, eğer ülke potansiyel büyümenin altındaysa; mali çarpan etkisi yüksek olacağından yol, köprü vs. gibi yatırımların gündeme alınması gereğinden bahsediyor. Avrupa için yaptığı önemli vurgulardan bir tanesi de Suriyeli sığınmacıların başta maliyetli olsa da hızla adaptasyonlarının orta vadede Avrupa ekonomisine yapacağı katkı. Tarihsel ortalamalarla kıyaslandığında büyüme sıkıntısı çeken gelişmekte olan ekonomiler içinse farklılaşan ekonomik kırılganlıkları yönetmek, azalan dış finansman olanakları karşısında dayanıklı kalmaları için rezerv biriktirmenin Kaynak: IMF, Egeli & Co. önemine dikkat çekiyor. Gelişmekte olan ülkelere en iyi uygulamaları örnek alarak yapısal değişim programlarını hızlandırmalarını önermekte. Öncelikli olarak sermaye piyasalarının güçlendirilmesi ve mülkiyet haklarının daha iyi korunması gereğine dikkat çekiyor. Petrol ihracatçısı ülkeleri düşük büyüme düşük enflasyon konusunda uyarırken; Türkiye gibi diğer gelişmekte olan ülkeleri de sermaye çıkışlarının hızlanması sonucu oluşacak devalüasyonlardan düşük 8 Raporda G20 ülkelerinin, ekonomide aşağı yönlü risklerin gerçekleşmesi halinde bu soruna acil cevap verebilecek mekanizmaların üretilmesi de istenmiş. Yapısal reform sürecinin koordineli götürülmesi gereği, odak noktasına büyümenin konmasının gerektiği de öne çıkarılmakta. G20 toplantısından, IMF ve OECD nin beklediği ortakplanlı çaba, evet çıkmadı. Ancak, sorunun net ifade edilmiş olması, risklerin açıkça sıralanması ve hareket için artık bir aciliyet gereği hükümetlerin önüne bırakılmış oldu. G20 ülkelerinde yöneticiler, 2008 krizinin yeniden yaşanmaması için bir arada alacakları kararlarla

9 Tablo 1: IMF Büyüme Tahminlerinde Güncellemeler Kaynak: IMF, Egeli & Co. 9

10 cesur adımlar atarak riskleri kontrol altına alma gereğinin ciddiyeti konusunda ortak bir dil yakalamış oldular. Büyüme sağlamak maliye politikalarının para politikalarıyla el ele yürütülmesi gereği, küresel finansal sistemin regülasyonunun hızlandırılması, küresel ticarette entegrasyonu artırıcı çalışmaların gereği sonunda, krizden sekiz yıl sonra 2016 da artık gündeme daha fazla alınacağa benziyor. IMF tahminlerinde büyüme beklentisi %3,2-3,6 arasında takılı Türkiye ekonomisi açısından, elbette yukarıda bahsi geçen bütün riskler, başta sermaye kaçışının hızlanması olmak üzere, geçerli. Bizim bir de, Suriye ile olan ilişkilerimiz yarattığı sonuçlar, Rusya ile ilişkilerimiz, Güneydoğu sorununun yeniden alevlenmesi, demokrasi ve başkanlık sistemi tartışmaları, referandum-erken seçim olasılıkları gibi risk primini ekstradan yükselten problemlerimiz var kötü başladı, zorlayarak devam edecek. Ne kadar kötüleşebileceğini kestirmek için iç ve dış gündemi yakından izlemek çok önemli. İletişim: Güldem Atabay Şanlı Direktör, Araştırma ve Strateji Bu doküman Egeli & Co. Portföy Yönetim A.S. ( Egeli & Co. Mersis No: ) tarafından hazırlanmıştır. Egeli & Co. SPK düzenlemelerine tabi ve SPK tarafından düzenlenen yetki belgesine sahip, kendine değer yaratmaya adamış bağımsız bir portföy yönetim şirketidir. (Yetki belgeleri: PYŞ /PY.34 YD.14/638). Portföy yönetimi ve yatırım danışmanlığı hizmeti veren Egeli & Co yılından bu yana, dürüst ve seçkin yaklaşımı ile yerli ve yabancı kurumsal yatırımcılara, aile şirketlerine ve özel bireysel portföylere hizmet etmektedir. Başarısı, yatırımcıları için yurtiçi ve yurtdışında geliştirdiği finansal ürünler ile değer yaratma becerisinden gelmektedir. Egeli & Co. yu diğerlerinden ayıran fark alternatif varlık sınıflarına ve yatırım temalarına odaklanmasıdır. Egeli & Co. Türk sermaye piyasalarındaki alternatif yatırım temaları alanında bulunan geniş bilgi, tecrübe ve geçmiş performansı ile yatırımcıları için uzun vadeli yatırımlarla önemli getiriler yaratmaktadır. YASAL UYARI: İşbu araştırma raporu, ticari iletişim ve ticari elektronik ileti olmayıp sadece ekonomik konjonktür ile ilgili bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Bu rapor ve yorumlardaki yazılar, bilgiler ve grafikler, ulaşılabilen kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. Bu belgedeki bilgilerin doğruluğu, güvenirliliği ve güncelliği hakkında gerekli özeni göstermekle birlikte bu bilgilerin güvenirliliği, doğruluğu, güncelliği ve eksiksizliği hakkında hiçbir garanti vermemektedir. (Varsa) Yürürlükteki herhangi bir yasa veya düzenleme ile sorumluluğun sınırlandırması ölçüde tasarruf olarak, Egeli & Co., yöneticileri, çalışanları, temsilcileri ve ajansları bu belgenin içeriği, hatası veya eksiklerinden ya da bu bilgilere dayanılarak yapılan işlemlerden doğacak her türlü maddi/manevi zararlardan (ihmal olup olmadığı ya da başka bir şekilde olursa da) ve her ne şekilde olursa olsun üçüncü kişilerin uğrayabileceği her türlü zararlardan dolayı sorumlu tutulamaz. Herhangi bir şirket, sektör, hisse veya yatırım için detaylı ve tam bir analiz değildir. Egeli & Co. her an, hiçbir şekil ve surette ön ihbara ve/veya ihtara gerek kalmaksızın söz konusu bilgileri, tavsiyeleri değiştirebilir ve/ veya ortadan kaldırabilir. Bu rapor hangi amaçla olursa olsun çoğaltılamaz, dağıtılamaz ve yayınlanamaz. 10