Üniversitelerde Acil Tıp Hizmetleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD Uzm Dr Müge Günalp

Transkript

1 Üniversitelerde Acil Tıp Hizmetleri Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD Uzm Dr Müge Günalp

2

3 Tarihçe Acil Tıp Anabilim Dalı Türkiye de ilk kez Dokuz Eylül Üniversitesi nde, 1993 yılında kuruldu dan beri Üniversite bünyesinde Öğretim Görevlisi olarak görev yapan Dr. John R. Fowler bu Anabilim Dalının kadrosuna alındı Nisan Tıpta Uzmanlık Sınavı ile açılan kadrolara araştırma görevlilerinin atanmasıyla ilk kez 28 Temmuz 1994 tarihinde Dr. Fowler in öncülüğüyle Acil Tıp uzmanlık eğitimi başladı. Nisan 1998 de Acil Tıp Anabilim Dalı ilk uzmanını verdi.

4 Tarihçe İlk yıllarda tıp fakültelerindeki en önemli eksiklik, acil tip uzmanlık eğitimi almış eğitimcilerin olmaması, Acil Tıp uzmanlığının tanınmaması, Yönetimlerin gerek anabilim dallarını gerekse de acil servisleri desteklememesi, Bunların sonucunda asistanların çoğunun acil servislerde tek başına sorumluluk alarak çalışmaları.

5 Acil Tıp Uzmanlığı ABD de yaklaşık 30 yıldır acil tıp uzmanlık alanı olarak tanınmakta, Avrupa da ise 9 Avrupa Birliği ülkesi tarafından tanınmaktadır. Tavsiye edilen asgari eğitim süresi 5 yıl

6 Acil Tıp Uzmanlığı Geniş bir ayırt edilmemiş fiziksel ve davranışsal bozukluk yelpazesinden,her yaş grubundan hastaları etkileyen rahatsızlıklar ve yaralanmaların akut ve aciliyet gerektiren yönlerinin önlenmesi,tanısı ve sağaltımı için gereken bilgi ve beceriye dayalı bir tıbbi uzmanlık ana dalıdır.

7 Acil Tıp Uzmanlığı Acil Tıp anadalı, dahili tıbbi ve cerrahi durumların akut bakımı ile ilgilenir. Acil Tıp hekimleri çok yüksek sayıda hasta muayenesi yapar, hastalıkları yönetir ve acil servislerden taburculuklarını organize eder (bu taburculuk, hastaneye yatırılma, başka bir merkeze sevk etme ya da tedavi sonrası evine taburcu etme şeklinde 3 ana şekilde uygulanır).

8 Acil Tıp Uzmanlığı Cerrahi girişimler, travma resüsitasyonu, ileri kardiyak yaşam desteği ve ileri havayolu yönetimi gibi ileri girişimsel işlem becerisine sahip olması gereklidir. Birçok farklı ihtisas alanının bilgi ve becerilerine sahip olmakla yükümlüdürler.

9 Acil Tıp Pratiği Hastane öncesi ve hastane içi hasta kabulü Acilden taburcu edilene veya bir başka hekime sevk edilene kadar ayırt edilmemiş hızlı müdahale gerektiren acil vakaların resüsitasyonunu vesağaltımını kapsar.

10

11 Acil Tıp Hekimi Hızlı ve doğru karar almada, Hayatı tehdit eden durumların tanı ve tedavisinde Resüsitasyon ve resüsitatif girişimlerde, Acil serviste gelişebilecek yeni sorunlara çözüm üretebilmede, Bir takım içinde takım lideri olarak çalışmada, Şefkatli,empatik,yardımsever ve önyargısız davranışta,

12 Türkiye?????

13 Türkiye de Acil Tıp Ülkemizde 2015 itibariyle 42 tane Üniversite, 27 tane EAH, 8 tane EAH ile Afiliye Üniversite, 7 tane Özel Hastane ile Afiliye Vakıf Üniversitesi ve 2 tane EAH ile Afiliye Vakıf Üniversitesi olmak üzere toplam 86 klinik ve anabilim dalında Acil Tıp ihtisası verilmektedir

14 Türkiye de Acil Tıp Acil Tıp Uzman sayısı 1000 Toplam eğitim gören asistan sayısı 1000 Acil Tıp Profesörü sayısı 50 Doçent sayısı 100 e ulaşmıştır.

15 Eğitim Acil Tıp AD da -Tıpta uzmanlık öğrencileri (Acil Tıp AD uzmanlık eğitim kılavuzu) -Tıp Fakültesi öğrenci eğitimi (IV-VI) -Hemşire,sağlık memuru eğitimi

16

17 Yönetim Acil servisin işleyişi yazılı politikalar ve kurallara uygun olmalı, Tüm acil çalışanlarının görev ve sorumlulukları dokümante edilmeli, Triyaj bu konuda eğitim almış bilgili ve deneyimli bir personel tarafından yapılmalı, Acilde çalışan tüm görevlilere mesleki bilgi ve becerilerini arttırmaya yönelik eğitim verilmeli, Acile başvuran her hastaya dosya çıkarılmalı,tüm bilgiler kaydedilmeli Acilin bakım ve stabilizasyonu acil tıbbi hastalık nedeniyle başvuran tüm hastaların ihtiyaçlarını karşılamalıdır

18 Görev Yetki ve Sorumluluklar Anabilim Dalı Başkanı; Anabilim Dalı nın eğitim, araştırma ve uygulama etkinliklerinin yürütülmesini, koordinasyonunu, planlamasını, denetimini, ve Acil Servis hizmetlerinin 24 saat kesintisiz ve düzenli biçimde yürütülmesini sağlar Uzman Doktor; görevli tüm ekipten ve genel işleyişten sorumludur. Hasta bakım kalitesinin yükseltilmesi amaçlı çalışmalarda bulunarak ekibin eğitimi ve gelişimini sağlar. İntern Doktor; eğitim, araştırma ve hasta bakım çalışmalarına katılır. İstenilen tetkik ve tedavi istemlerinin, hasta dosya ve sonuçlarının düzenlenmesinden sorumludur. Asistan Doktor; hastayı değerlendirir, teşhis ve tedavilerini planlar ve ekibi bilgilendirir. Gereğinde hastalara yatış verir, taburculuklarını yapar. Hastalara tedavileri doğrultusunda (Uz.Dr. gözetiminde) girişimde bulunur. Klinik Sorumlu Hemşiresi; Hastanenin amaç, hedef ve politikası doğrultusunda hemşirelik hizmetlerinin iş ortamında uygulanmasını, kaliteli sağlık hizmeti verilebilmesi için gerekli personelin, ekipmanın teminini ve koordinasyonunu sağlar Hemşire ve Sağlık memuru; doktorun verdiği tedavi uygulamasından, kullanılan ilaç ve tıbbi malzemelerin temini ve tahakkukundan sorumludur. Raportör; hastalara verilen her türlü raporun düzenlenmesinden sorumludur. Sosyal Hizmet Uzmanı; Doktorun hasta veya hasta yakınıyla olan iletişimini sağlar, 24 hastayla ilgili her konuda doktor, hemşire ile işbirliği içinde olarak hasta yakınlarının ulaşarak gerekeni yapar. Bina Sorumlusu; binanın elektrik, tesisat vb açısından kontrolünün yapılması, tespit edilen ya da bildirilen arızaların giderilmesinden, kendisine bağlı görevlilerin iş koordinasyonundan, denetiminden ve çalışma listelerinden sorumludur. Öğrenci İşleri; Acil Tıp Anabilim Dalı nda eğitim gören Tıpta uzmanlık öğrencileri ve Acil Tıp Eğitimi kapsamına tabi diğer dönem öğrencilerin eğitim programlarının, evraklarının hazırlanmasını sağlar. Acil Tıp Eğitim programı çerçevesinde oluşturulan eğitim ve etkinliklerin sekretarya işlerini yürütür. Bilgi İşlem Elemanı; kan tetkikleri, konsültasyon istemleri ve kullanılan ilaç-malzemelerin kayıt altına alınmasından ve ilgili birimlere gönderilmesinden sorumludur. Hasta Bakıcı; her türlü tıbbi malzeme, ilaç ve ekipmanın teminini ile hastaların ve evrakların ilgili birimlere transferini sağlar. Hastaların tüm ihtiyaçlarını karşılar. Hasta Kabul Görevlisi; hastaların giriş, yatış ve taburcu işlemlerini yapar, dosyasını, gözlem-travma kartını çıkartır, adli vaka ise Adli vaka dosyası çıkartır. Vezne; tedavi giderlerinin kayıt altına alınmasından sorumludur.

19 Triyaj

20 Triyaj ACİL SERVİS TRİAJ SKALASI ve TANIMLARI RENK DÜZEY DURUM DEĞERLENDİRME SÜRESİ YENİDEN DEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME YERİ GİRİŞİMSEL ÖRNEKLEMELER KIRMIZI DÜZEY 1 ÇOK ACİL HEMEN MÜDAHALE DEVAMLI KONTROL YENİDEN CANLANDIRMA TRAVMA ODASI KARDİYAK ARREST, NÖBET, ANAFLAKSİ, KOMA, MULTİSİSTEM TRAVMA, ŞOK, CİDDİ SOLUNUM SIKINTISI, KARDİYAK GÖĞÜS AĞRISI, CİDDİ KAFA TRAVMASI, AÇIK GÖĞÜS / KARIN TRAVMASI, NÖROLOJİK BULGULARIN EŞLİK ETTİĞİ ZEHİRLENMELER, KONTROLSÜZ KANAMALAR TURUNCU DÜZEY 2 ACİL DAKİKA 15 dk. bir KONTROL YENİDEN CANLANDIRMA TRAVMA ODASI AÇIK KIRIKLAR, CİDDİ BAŞAĞRISI, MAJOR YANIKLAR, AKUT ASTIM ATAĞI, TRİSİKLİK ANTİDEPRESAN ZEHİRLENMESİ GİBİ HIZLI ETKİ EDEN İLAÇ ZEHİRLENMELERİ, GÖRME KAYBINA YOL AÇAN GÖZ YARALANMALARI, AKTİF KANAMASI OLAN GEBE HASTALAR SARI DÜZEY 3 ACELE DAKİKA 60 dk. bir KONTROL MUAYENE ODALARI ORTOPEDİ ODASI KÜÇÜK CER.GİRİŞİM ODASI ALKOL İNTOKSİKASYONU, İLAÇ ALIMI, ÜRİNER RETANSİYON, RENAL KOLİK, LASERASYON, KAPALI KIRIKLAR, KARIN AĞRISI, KARDİYAK OLMAYAN GÖĞÜS AĞRISI, VİTAL BULGULARI STABİL OLAN KANAMA YEŞİL DÜZEY 4 AZ ACİL 1 2 SAAT 60 dk. bir KONTROL MUAYENE ODALARI KADIN-DOĞUM, KBB, KÜÇÜK CER.GİRİŞİM ODASI SİSTİT, BOĞAZ AĞRISI, ABSE, MİNÖR YANIKLAR, MİNÖR ISIRIKLAR(insan, hayvan, böcek..), VAGİNAL AKINTI, KONSTİPASYON, KULAK AĞRISI MAVİ DÜZEY 5 ACİL OLMAYAN 2 4 SAAT 240 dk. bir KONTROL MUAYENE ODALARI KÜÇÜK CER.GİRİŞİM ODASI RUTİN FİZİK MUAYENE, SÜTUR ALINMASI, MİNÖR YARALANMALAR

21

22 Personel Acil tıp konusunda iyi eğitimli ve nitelikli acil tıp hizmeti verebilecek bir ekip ve bu ekibe 24 saat hizmet verebilecek uzman bir hekim bulundurulmalı Acilde çalışan hemşireler enaz 1 yıllık klinik deneyim sahibi,acil oryantasyonunu tamamlamış,acil işlem ve prosedürleri hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar

23 Sorunlar Sorunlar Türkiye deki tüm sağlık hizmetinin yaklaşık dörtte biri acil servislerde karşılanmaktadır yılında toplam acil hasta sayısı 140 milyona ulaşmış. ABD de acile başvuru 100 hasta için yıllık 39 iken Türkiye de 70!!!!!

24

25 ACİL HASTALARDAN ANAMNEZ ALMA VE İLETİŞİM

26 Acil Servisin ve Acil Servis Hastalarının Kendine Ait Özellikleri Vardır!

27 1. Olaylar ani olarak ortaya çıkarlar, hızlı gelişirler, boyutları önceden tahmin edilemeyebilir. 2. Daha yoğun dikkat gerekir. 3. Hızlı ve doğru karar vermek gerekir.

28 4. Soruların tek ve doğru cevapları yoktur! Bu nedenle medikal bilgi ve becerinin yanısıra Hukuki bilgiler Kişisel beceriler Tecrübeler Sağduyulu davranışlar Sosyal zeka ve beceriler Ön plana çıkmaktadır

29 5.Karşılaşılan problemler her zaman ve tamamen medikal değildir! Diğer kliniklerde karşılaşılmayan sorunlarla karşılaşılmaktadır. Acil servis ekibi (doktor, hemşire, yardımcı personel ) a) Her zaman yeterli sayıda olmayabilirler. b) Karşılaşılan bazı problemlere karşı yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmayabilirler. c) Çalışma ortamı daha yoğun ve yorucudur

30 Hastaların ve çalışanların can güvenliği kimi zaman tehlike altında olabilir. Hastane kapasitesi veya teknik imkanlarınız yetersiz kalabilir. Kimi zaman hastaların ve kişilerin problemleri ön plandadadır. Kimi zaman da problemli kişiler ön plandadır. Hastane dışı kurumlar ve diğer hastaneler ile işbirliği içinde ve uyumlu çalışılması gereklidir. Tıbbi hata yapma olasılığı daha yüksektir! Primum non nocere

31 Acile Servise Başvuran Hastalar (ya da kendini hasta olarak tanımlayanlar!) Gerçekten hastalık ya da travma nedeniyle Yalnızlık Evsizlik Temayül (işten kaçmak ya da rapor için) Basit muayene ve girişimler için (enjeksiyon, dikiş aldırma, danışma vb.) Bazı ilaçları elde edebilmek için. (uyuşturucu vb.) Hırsızlık amaçlı (tıbbi malzeme, cihaz, çalışanlara veya hasta-hasta yakınlarına ait para, değerli eşya vb.) Bulunması gereken yerlerde bulunmamak için.. (mahkeme, sınav, askere alınma vb..) acil servise başvurabilirler

32 Hasta ve Yakınları ile İlişkiler Yönlendirilmene izin verme! Gerçek olmayan hikayeler Gereksiz ayrıntılı hikayeler Gereksiz kibar davranışlar ve iltifatlar Yüksek sesli ve bağırarak konuşmalar Kaba davranışlar ve fiziksel temas Taciz ve tahrik Doktoru ve tedaviyi sorgulayan davranışlar Hastayı ve laboratuvar sonuçlarını değerlendiren hasta yakınları Soruları sen sor ve senaryoya hakim ol!

33 Hastaların Değerlendirilmesi Hasta ile karşılaşmanızdan önceki zaman dilimine ait bilgiler varsa onlardan yararlanın! Daha önce hastayı değerlendiren doktorun epikrizi, notu vb.. Ambulans ekibinin sözel bilgileri ve kayıtları Hasta gelmeden önce yapılan telefon görüşmeleri veya ulaşan diğer bilgiler Hasta yakınları ve görgü tanıkları

34 Hasta ile görüşmenin ilk saniyeleri çok önemlidir! Geçmiş olsun ya da benzeri bir ifade kullandıktan sonra hastaya kendinizi tanıtın. Hastanızın adını öğrenin. Konuşma tarzınızı özenle seçin. Hastanın ve yakınlarının kendinize ve acil servise güven duymasını sağlayın. Problemi çözmek için elinizden geleni yapacağınıza ilk karşılaşmada inandırın. Davranış biçiminizin hastanın sosyal, kültürel ve ekonomik, durumundan etkilenmemesine dikkat edin. Açık ve net sorular ile doğru bilgilere ulaşmaya çalışın. Gerekirse hasta ile yakınları yanında değilken de görüşün.

35 Önemli Sorular! Şikayetler ne zaman ve nasıl başladı? Giderek artıyor mu, azalıyor mu? Bu şikayetler ile daha önce de karşılaştınız mı? Bu nedenle doktora başvurdunuz mu? Herhangi bir tedavi uygulandı mı? En son ne zaman doktora gittiniz? En son ne zaman hastaneye yattınız?

36 Şikayetlerini doğru olarak tanımlayamayan hastalar için seçenekler oluşturun Ağrıyı tanımlamak için. Süreyi belirlemek için Şikayetlerin tekrarlama sıklığını öğrenmek için Kanama, kusma, ishal ve benzeri şikayetlerin miktarını öğrenmek için

37 Edindiğiniz bilgiye güvenmiyorsanız doğruluğunu kontrol edin. Hastaya aynı soruyu farklı biçimlerde sorun Yakınlarından bilgi edinin Hastaya aynı soruyu yakınlarını uzaklaştırarak sorun. (intihar girişimi, kaza, adli olgular, gebelik şüphesi vb. durumlar)

38 Fizik Muayene Genel görünüm Vital bulguların kontrolü Özellikle normal olmayan bulguların belli süre sonra tekrar değerlendirilmesi Muayene bulgularının ve saatinin kaydedilmesi!! Önemsiz görünen bulgular çok değerli ipuçları olabilirler..

39 Özel Durumlar

40 Çok Sayıda Hasta Başvurusu Çeşitli nedenlerle olabilir Hasta trafiğinin normal yoğunluğu Kazalar, afetler vb. Her hastaya yeterli zaman ayrılamayabilir Acil servis kapasitesi yetersiz kalabilir Hizmet yavaşlamak ve gecikmek zorunda kalır Gözden kaçan hastalar olabilir. Yorgunluk artar, dikkat azalır Hata yapma olasılığı artar

41 Çocuk Hastalar Düşünce yapıları farklıdır Olaylardan daha farklı etkilenirler Şikayetleri ve muayene bulguları farklılıklar gösterebilir Anne babasının yanında daha sağlıklı muayene edilebilirler. Çocuk suistimali olabileceğini aklınızdan çıkartmayınız! (Adli Vaka!)

42 Yaşlı Hastalar Anamnez almak daha zordur. Mental problemleri olabilir. Algılamaları farklı olabilir. Fizyolojik değişiklikler nedeni ile bulgular değişiklikler gösterebilir. Kronik hastalıklar daha fazladır. Normal fizyolojik denge daha kolay ve hızlı bozulur. Sosyal problemleri ön planda olabilir.

43 Saldırgan Hastalar Hastanın kişilik yapısı, altta yatan bir hastalık, kullandığı ilaçlar veya alkol alımı saldırgan davranışlara neden olabilir. Çevreye ve çalışanlara zarar verebilirler. İzole edilmeleri yararlıdır. Tedaviyi zorlaştırılar Adli sorunlara yol açabilirler Silahlı dahi olabilecekleri unutulmamlıdır. Öncelikle sözel olarak sakinleştirilmeye çalışılmalıdır. Fiziksel müdahale gerekirse bu konuda deneyimli personel ya da resmi görevliler yardımcı olmalıdır. Medikal olarak sedatize edilmeleri gerekebilir

44 Suistimale Yönelik Hastalar Hastalığı sayesinde yasal ve sosyal menfaatler elde etmeye çalışan hastalar Ailesinin ve çevresinin ilgisini çekmeye çalışan hastalar Gereğinden daha uzun rapor almaya çalışan hastalar. Çeşitli ilaçları elde etmeye çalışan hastalar. vb

45 Psikosomatik Hastalar Çok ve karışık, kimi zaman tutarsız şikayetleri olabilir. Hasta olduklarını mutlaka ispat etmeye çalışırlar Ufak da olsa önceden bilinen bir patolojiyi ya da anormal bir laboratuvar sonucunu israrla ön plana çıkartmaya çalışırlar. Bu hastalarda da dikkatli klinik inceleme mutlaka yapılmalıdır. Psikosomatik kişilerin ayrıca organik bir rahatsızlığı da olabileceği unutulmamalıdır. Bayanlarda daha ön plandadır.

46 Konversif (Hastalar) Reaksiyonlar Şikayetler genellikle ani ve dramatik olarak ortaya çıkar Aşırı sterss veya travmatik olaylarla provake olur. Sosyo kültürel seviyesi düşük kişilerde daha çok karşılaşılır

47 Kimsesiz ve Evsiz Hastalar Adli nedenlerle de hastaneye getirilebilirler. Yeterli ve gerekli bilgilere ulaşmak zordur Çok yaşlılarda ve çocuklarda bulgular farklılıklar gösterebilir. Sıklıkla mental problemleri de vardır. Hastalıkların tanısı zorlaşır. Acil servis çalışanlarını medikal problemlerin yanısıra çözülmesi gereken ciddi sosyal problemlerle karşı karşıya bırakırlar

48 Tedaviyi Reddeden Hastalar Mutlaka acil tedavi edilmesi gerekiyor mu? Akıl sağlığı yerinde mi? Alkol ya da başka bir maddenin etkisi altında mı? Hastaneye başka bir amaçla gelmiş olabilir m i? Hasta için en yararlı olan nedir? Doktorun yasal sorumluluğu nedir? Gerekirse yakınlarını da bilgilendirin. Hastanın önerilen tedaviyi kabul etmediğini yazılı olarak belgeleyin!

49 Acil Serviste, Büyük afetlerle karşılaşabilirsiniz Sadece 3 hastanın geldiği çok sakin bir gece geçirebilirsiniz. Ciddi hastalıkları olmadığı halde aynı gün 120 hasta başvurabilir. Acil servisi yüzlerce hastadan daha çok meşgul edebilecek 2 hasta gelebilir. BU DURUMLARIN BAZILARI İLE AYNI ANDA DA KARŞILAŞABİLİRSİNİZ!