TAV EGE SERA GAZI RAPORU. DÖNEM Ocak Aralık HAZIRLAYAN Gülsan ÖZDEMİR Çevre Yönetim Sistemi Temsilcisi

Transkript

1 DÖNEM Ocak Aralık 2014 HAZIRLAYAN Gülsan ÖZDEMİR Çevre Yönetim Sistemi Temsilcisi ONAYLAYAN F.Erkan BALCI Genel Müdür TAV EGE SERA GAZI RAPORU Tarih: Rev.: 001 TAV EGE Terminal Yatırım Yapım ve İşletme A.Ş.

2 TAV EGE SERA GAZI RAPORU TAV EGE Terminal Yatırım Yapım ve İşletme A.Ş. TAV Havalimanları dünyanın en zorlu sektörlerinden biri olan havalimanı işletmeciliğinde bilgi birikimi, deneyim ve yaratıcılıkla yazılmıs bir bas arı hikayesidir. TAV ın tarihi, 1997 de İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali ihalesiyle başladı. TAV Havalimanları Holding, ihaleyi alan Tepe ve Akfen Grupları nın ortak giris imi olarak kuruldu. Kısa süre içerisinde sektöründe büyük bir başarı oÿku su ne do nu sȩn TAV, sahip oldugŭ bilgi birikimi, yu ksek nitelikli insan kaynagĭ ve ileri teknolojisiyle hem havalimanı yapım projelerinde hem de havalimanı isļetmeciligĭ gibi yepyeni bir alanda ku resel bir marka konumuna geldi. TAV, benimsedigĭ hedefler dog rultusunda 2006 yılında yeniden yapılanarak isļetme ve yapım faaliyetlerini, TAV Havalimanları Holding ve TAV Iṅs aat olarak du zenlemiştir. Bu du zenlemenin ardından TAV Havalimanları Holding, S ubat 2007 de halka arz edildi. Mayıs 2012 de TAV Havalimanları nın yu zde 38 hissesinin Aeŕoports de Paris Grubu na devrine ilisķin isļem tamamlandı. Havalimanı isļetmeciligĭnde Tu rkiye nin du nyadaki lider markası TAV Havalimanları bugu n Tu rkiye de Iṡtanbul Atatu rk, Ankara Esenbogă, Iżmir Adnan Menderes, Milas Bodrum ve Gazipas a-alanya havalimanlarını isļetmektedir. TAV yurtdıs ında ise Gu rcistan ın Tiflis ve Batum, Tunus un Monastır ve Enfidha-Hammamet, Makedonya nın U sku p ve Ohrid, Suudi Arabistan ın Medine, Hırvatistan ın Zagreb havalimanlarında hizmet sunmaktadır. TAV Havalimanları duty-free, yiyecek-icȩcek hizmetleri, yer hizmetleri, bilis im, gu venlik ve isļetme hizmetleri gibi havalimanı operasyonunun digĕr alanlarında da faaliyet go stermektedir. Bu çerçevede TAV Havalimanları, Letonya nın Riga Havalimanı nda da duty free, yiyecek içecek ve diğer ticari alanların işletmesini gerçekleştirmektedir. Şirket 2013 de iştirakleriyle birlikte yaklaşık 652 bin uçak seferine ve yaklaşık 84 milyon yolcuya hizmet sunmuştur. 1

3 İÇİNDEKİLER 1. ORGANİZASYONEL & OPERASYONEL SINIRLAR Organizasyonel Sınırlar... 6 Tablo 1. Adnan Menderes Havalimanı Organizasyonel Sınırlar ve Sera Gazı Emisyonları Sorumlulukları... 6 Tablo 2. İç ve Dış Hatlar Terminalleri santral özellikleri Tablo 3. TAV EGE Terminal İşletmesi Sırasında Çevre Denetimi ve İzleme Konuları12 Tablo 4. Adnan Menderes Havalimanı Operasyonel Sınırlar SERA GAZI ENVANTER KALİTESİ YÖNETİMİ Sera Gazı Kalite Yönetimi Enerji Yönetim Sistemi Çevre Politikası SONUÇ

4 1. ORGANİZASYONEL & OPERASYONEL SINIRLAR Adnan Menderes Havalimanı 2014 yılsonu itibari ile iç hatlarda 7 havayolu ile 22 destinasyona, dış hatlarda 58 havayolu ile 75 destinasyona ve 28 ülkeye direkt uçuş gerçekleştirilmektedir. Günde yaklaşık 31 bin yolcuya hizmet veren Adnan Menderes Havalimanı nda günde ortalama 202 uçak inip kalkıyor. Adnan Menderes Havalimanı bir havalimanından beklenebilecek her türlü donanıma sahiptir. Türkiye nin Ege kıyı bölgesinde yer alan İzmir ili, kilometrekarelik alan ile Türkiye nin toplam yüzölçümünün %1,4 ünü oluşturmaktadır. İzmir ili, Anadolu Yarımadası'nın batısında, Ege kıyılarının tam ortasında yer alır. Kuzeyden Balıkesir, doğudan Manisa, güneyden Aydın illeri ile çevrilmiştir yıllık bir tarihe sahip olan İzmir, kültür değeri bakımından yalnızca ülke ve bölge için değil uluslararası anlamda da büyük bir öneme sahiptir. Dünya medeniyetine katkısı anlamında ülkemizin önde gelen illerinden olan İzmir, birçok uygarlığın geçiş ve kesişme noktasında bulunmaktadır. Güçlü kadın savaşçılar olan Amazonlar tarafından kurulduğu rivayet edilen kent, antik çağdan beri bölgenin ve dünyanın en önemli merkezlerindendir. Ege Denizi üzerinden Ön Asya'nın Akdeniz'e açılan kapısı İzmir, dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı na, antik çağın metropollerinden Efes, Bergama gibi önemli kentlere ev sahipliği yapmaktadır. Antik çağın düşünce dünyasına da büyük katkısı olan İzmir uygarlığın yayılmasında büyük payı olan parşömen kâğıdının ilk üretildiği, döneminin en büyük kütüphanelerinden Efes teki Celcius Kütüphanesi nin kurulduğu bölgedir. Antik çağın en önemli iki destanı olan İlyada ve Odesa nın yazarı Homeros, diyalektik felsefenin kurucusu kabul edilen Heraklit, İzmirli dir. İzmir yalnızca ticaret ve düşünce anlamında değil dinler ve kültürler açısından da önemli bir liman kentidir. Hıristiyanlığın yayılmasında büyük öneme sahip olan İzmir, İncil de sözü edilen yedi kiliseden üçüne ve Meryem Ana için yapılan ilk kiliseye ev sahipliği yapmaktadır. İzmir, İslamın Ege ve Balkanlar üzerinden Avrupa ya açılmasında da önemli bir kent olmuş, yine Ortaçağ' da 3

5 Avrupa dan Anadolu ya göç eden Musevilerin yoğun biçimde yerleştiği bölgelerin başında gelmiştir. modernleşmenin kapılarındandır. İzmir, Osmanlı dan çağdaş Türkiye ye dek Türkiye nin en önemli turistik bölgelerinden ve ithalat ihracat merkezlerinden biri olan İzmir, İstanbul ve Bursa dan sonra en çok ihracat yapılan üçüncü ildir. Bu sebeple İzmir, yoğun trafik akışının olduğu kentlerden biri olma özelliğini taşımaktadır. İzmir Adnan Menderes Havalimanı ise 2011 yılı itibariyle yolcu trafiği bakımından ülkemiz havalimanları arasında dördüncü sırada yer almaktadır. Türkiye de havayolu şirketleri arasındaki rekabet son yıllarda düşük maliyetli uçuş alternatiflerinin artmasına sebep olmuştur. Bu sebeple, önceki dönemlere göre bugün hava ulaşımının popülerliği önemli ölçüde artmış bulunmaktadır yılında işletmeye açılan ve TAV tarafından yapılan ve işletilen yeni dış hatlar terminali ile havalimanındaki hava trafik artışına bağlı olarak yeni bir İç Hatlar terminali ihtiyacı doğmuştur. Bu bağlamda TAV Ege Terminal Yatırım Yapım ve İşletme A.Ş. (TAV Ege), TAV Havalimanları Holding A.Ş. nin bir iştiraki olup, İzmir Adnan Menderes Havalimanı İç ve Dış Hatlar Terminalleri nin 2032 yılına kadar işletme hakları ihalesini kazanmıştır. TAV-Ege ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) arasında imzalanan kira sözleşmesine göre TAV Ege, terminallerin günlük yönetimi ve işletilmesinin yanı sıra mevcut İç Hatlar Terminali nin daha yüksek yolcu kapasiteli modern bir tesise dönüştürülmesinden de sorumlu olmuştur. Ancak TAV Ege, hava tarafı operasyonlarından ve apron yönetiminden sorumlu olmayacak ve bu konular DHMİ tarafından yürütülmeye devam edecektir. Dış Hatlar Terminali ve Yeni İç Hatlar Terminali ile yapılan genişletme sonucunda Havalimanı operasyonlarının etkinliğini yükselecek 4 Havalimanının hizmet sunabileceği uçak ve yolcu sayısını artıracak, Seyahat, erişim ve bekleme sürelerinin azalmasını mümkün kılınacak, Bölge ekonomisinin gelişmesine destek olacak, Mevcut kapasitenin mümkün olduğu kadar iyi kullanılması ile civarda yeni havalimanı açılması ihtiyacını en aza indirecektir. TAV Ege tarafından Yap-İşlet-Devret modeli 2032 sonuna kadar işletilecek yeni iç hatlar terminal binası, keskin ve modern hatları, iç bahçe ve havuzları, geniş

6 ama bir o kadar da sade iç hacmiyle kullanıcılarına hem fonksiyonel hem de estetik açıdan benzersiz bir deneyim sunuyor. Yeni terminal, yolcuların check-in salonundan park etmiş uçakları, apronu ve kalkan uçakları kolayca izleyebilmelerine olanak sağlıyor. Mimari tasarımın önde gelen özelliklerinden biri de terminalin gün boyunca doğal gün ışığı ile aydınlanıyor olmasıdır. Adnan Menderes Havalimanı İç ve Dış Hatlar Terminali 30 milyon yolcu kapasitesi ile toplam 300 bin metre karelik bir alan üzerine kuruludur. Terminallerin yapım ve işletme süreçlerinin tamamı çevresel sürdürülebilirlik politikası çerçevesinde oluşturulmuştur. İç hatlar terminalinde kullanılan ısı pompaları, yağmur toplama sistemi, gri su sistemi, güneş kollektörleri ve trijenerasyon santraliyle enerji tüketimi ve su harcaması en aza indirilirken atık yönetimi de verimli bir şekilde gerçekleştiriliyor. Trijenerasyon tesisi ile terminallerin işletimi için doğalgazdan elektrik üretilirken oluşan atık ısı geri kazanımı sistemi yoluyla ısıtma ve soğutma enerjisi elde edilecektir. Atık Isı Geri Kazanım Sistemi ile terminalin kış aylarında ısıtma sistemine, ABS Chiller sistemi ile de yaz aylarında terminalin soğutulmasına destek verilmektedir. Böylece ısıtma için kullanılacak doğalgaz ve soğutma için kullanılacak elektrik enerjisi tüketimlerinde tasarruf sağlanabilmektedir. Bu sayede sistem verimliliği artışı elde edilmekle birlikte karbon emisyonunda da düşüş meydana gelmektedir. Trijenerasyon tesisi test aşamasında olup 2015 yılı sonunda devreye alınacaktır. Şekil.1. Havalimanı Yer Planı 5

7 1.1. Organizasyonel Sınırlar TAV EGE Yatırım, Yapım ve İşletme A.Ş. Adnan Menderes Havalimanı'nda organizasyon sınırlarını tanımlamak için kontrol yaklaşımı uygulanmıştır. BTA, ATÜ, TAV Güvenlik gibi TAV ın diğer firmaları dâhil edilmemiştir. Kontrol yaklaşımına göre konsolidasyon, finansal ya da operasyonel anlamda yapılabilmektedir. Operasyonel kontrol kriterleri Tablo 1 de uygun konsolidasyon için gösterilmiştir. Tablo 1. Adnan Menderes Havalimanı Organizasyonel Sınırlar ve Sera Gazı Emisyonları Sorumlulukları Kontrol Yaklaşımı Ögeler Sorumlu Bölüm Kontrol Rehber Etki Operasyon Finansal el Kontrol Kontrol Kriterleri Kriterleri Havalimanı Sahibi ve DHMİ N/A N/A N/A 0% 0% Yöneticisi Havalimanı Sınırının Jandarma N/A N/A N/A 0% 0% Güvenliği Havalimanı Güvenliği Emniyet, DHMI Güvenlik N/A N/A N/A 0% 0% İç-Dış Hatlar Terminal Güvenliği TAV Güvenlik N/A + + 0% 0% Yer Hizmetleri HAVAŞ, ÇELEBİ, TGS, Pegasus N/A N/A + 0% 0% Havayolları yiyecek içecek temini Turkish DO-CO, LSG Sky Chief, Sancak Catering N/A N/A + 0% 0% İç - Dış Hatlar yiyecek içecek temini BTA N/A + + 0% 0% Kargo ARKAS, UPS, THY, DHL N/A N/A N/A 0% 0% Hava Yolları Ana Ofisleri THY, Onurair, Sun Express, Atlasjet, Pegasus, v.b. N/A N/A N/A 0% 0% 6 Araç Kiralama(İç ve Dış Hatlar) Europecar, Hertz, Zafer Turizm, Garenta, Rent to Go, v.b. N/A N/A + 0% 0% Havaalanı Temsilcileri GOZEN, STEELBIRD N/A N/A N/A 0% 0%

8 Yangın Birimi-İtfaiye DHMI N/A N/A + 0% 0% Gümrük Gümrük Müdürlüğü N/A N/A N/A 0% 0% Uçak Yakıt İkmal Shell, PO, Sunjet N/A N/A N/A 0% 0% Uçak içi gümrüksüz satış SETUR, ONUR EXPRESS, İRİS N/A N/A N/A 0% 0% Duty Free - Gümrüksüz satış ATÜ N/A + + 0% 0% Apron DHMI N/A N/A N/A 0% 0% İç - Dış Hatlar Terminalleri, otoparklar ve mütemmimlerinin TAV EGE % 100% İşletmecisi Apron, yakıt ikmali alanı ve havalimanı sınırları içerisinde bulunan diğer binalar DHMİ tarafından, terminal binası, Tri-Jenerasyon Santrali, Atıksu Arıtma Tesisi ve mütemmimleri TAV EGE tarafından işletilmektedir. TAV Havalimanları Holding grup şirketleri TAV Güvenlik, BTA ve ATÜ adlı grup şirketleri tarafından verilmektedir ve bu şirketler TAV Holding in sorumluluğu altındadır. Ayrıca temizlik, sağlık hizmetleri TAV EGE sorumluluğunda olmasına rağmen taşere edilmektedir. Asansör, yürüyen bant ve merdiven, bagaj sistemi bakım ve işletimi, peyzaj alanları bakımları taşeron eli ile yapılmaktadır. Operasyonel Sınırlar TAV EGE Terminal Yatırım Yapım ve İşletme A.Ş. (TAV EGE), idari, Mali, operasyonel ve teknik bölümlerden oluşmaktadır. Teknik Müdürlük; Elektrik Sistemler Şefliği, Elektronik Sistemler Şefliği, Yapı-Onarım Şefliği, Mekanik Tesisat Şefliği, Mekanik Sistemler Şefliği ve Çevre Sistemleri Şefliğinden oluşmaktadır. Diğer bölümler ise Lojistik ve Satınalma Şefliği, İnsan Kaynakları ve Kalite Yönetim Sistemleri Şefliği, İdari İşler Şefliği, Genel Havacılık Şefliği, Mali İşler Şefliği, Köprü ve Bagaj Hizmetleri Şefliği, Otopark Müdürlüğü nü içermektedir. Operasyonel bölümler özellikle uçaklar ve yolcularla ilgili tüm hizmetler üzerine çalışmaktadırlar. 7

9 TAV EGE Terminal Yatırım, Yapım ve İşletme A.Ş. tarafından işletilen Adnan Menderes Havalimanına ait teknik özellikler aşağıda listelenmiştir: Kapasite (yolcu/yıl) : 25 Milyon İç Hatlar + 5 Milyon Dış Hatlar Terminal Alanı (m2) : İç Hatlar= ; Dış Hatlar= Otopark Alanı (m2) : İç Hatlar= ; Dış Hatlar= Duty Free Alanı (m2) : Yeme İçme Alanı (m2) : İç Hatlar= 7687 ; Dış Hatlar= Otopark Kapasitesi (araç) : İç Hatlar= 3169; Dış Hatlar= Yolcu Köprüsü Sayısı (adet) : 17 Kontrol Noktası (adet) : İç Hatlar= 74; Dış Hatlar= 66 Pasaport Noktası (adet) : 30 (16 Giden + 14 Gelen) Bagaj Taşıma Sistemi (bagaj/saat) : İç Hatlar =5.000 Dış Hatlar=5.000 Bagaj Alım Karoseli (Adet) : İç Hatlar =5 Dış Hatlar=6 Asansörler (adet) : 74 Yürüyen Merdivenler (adet) : 57 Yürüyen Bantlar (adet) : 45 TAV ve DHMİ arasında imzalanan uygulama sözleşmesine göre, işletme dönemi sonuna kadar hiçbir değişiklik olmayacağı varsayımıyla organizasyonel ve operasyonel sınırlar dikkate alınır (Yap-İşlet-Devret Sözleşmesi). V IP hizmetleri DHMİ tarafından sağlanmaktadır. CIP hizmetleri TAV İşletme Hizmetleri tarafından sözleşmeli olarak sağlamaktadır. Ayrıca, temizlik, sağlık hizmetleri taşeron edilmektedir. Tüm bu hizmetlerin sözleşmeleri nedeniyle, bu alanların elektrik tüketimleri TAV EGE envanteri altındadır. Mekanik Sistemler Şefliği sorumluluğunda olan sistemler; asansörler, yürüyen merdivenler, yürüyen bantlar, yolcu biniş köprüsü ve bagaj taşıma sistemdir. Terminalde, 74 asansör, 57 yürüyen merdiven, 45 yürüyen bant ve iki ayrı bagaj taşıma 8 sistemi mevcuttur. 27 panoramik asansör bulunmaktadır. Bu sistemler, terminalde engellilerin, tüm yolcuların ve personellerin konforlu ve güvenli hareketini sağlar. Duty free, restoranlar, kafeler ve ticari alanlarda malzemeleri taşımak için servis asansörleri mevcuttur. Asansörlerdeki interkom cihazları merkezi interkom sistemine bağlıdır. Acil

10 durumlarda, 24 saat boyunca yolcular/çalışanlar asansörden Terminal İşletme Merkezi ne ulaşabilirler. Asansörler, yürüyen merdivenler, yürüyen bantlar acil durumları ve arıza takibi için bina otomasyon sistemine bağlıdırlar. Toplamda 140 kontrol noktası mevcuttur. İki ayrı terminal için kurulu olan bagaj sistemi toplam bagaj kapasitesi bagaj/saattir Otomatik sorter sistemi tarafından, bagajlar ilgili yerlere ayrılır. Aynı uçuş için bagajı toplamada belirlenen yerler kullanılır. Yüksek teknoloji otomatik tarama sistemi uçağa gitmeden önce bagajın güvenlik kontrolü için kullanılır. Otomatik tarama sistemi 8 adet CTX 4 EDX cihazı ve bomba koklama cihazlarından oluşur. 17 yolcu biniş köprüsü, terminal ve uçaklar arasındaki yolcu transferi için kullanılır. Yolcu biniş köprüsü, otomatik seviye, arıza ve elektrik bilgisi 24 saat boyunca izlenir. Teknik ekip oluşan soruna hemen müdahele ederek sistemi devreye alır. Bu şekilde arızalar minimuma indirgenir. Otomatik seviyede bilgi kullanımını kaydetmek için otomatik faturalandırma sistemi kullanılmaktadır. Isıtma, soğutma, havalandırma, su tesisat sistemi, soğutma gazları, FM 200 gazlı söndürme sistemi, yangın tüpleri Mekanik Tesisat Şefliği nin sorumluluğundadır. Isıtma; kw lık kazanlar ve 30 kw lık kapasite ile toplam 3 kazan dış hatlar terminali için kullanılmaktadır. İç hatlar terminali ısıtma sistemi 3 kazan ile kw dır. İç hatlar ısıtma sistemi terminaller dışına kalan diğer bina ve tesislere hitap etmektedir. Dış hatlar terminali için soğutma kuleleri kapasitesi kw ve total chiller grup kapasitesi kw dır. İç hatlar terminali soğutma sistemi kw kapasite ile toplam 10 adet soğutma kulesinden oluşmaktadır. Chiller grupları kapasitesi kw dır. Santrallerin özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 9

11 Tablo 2. İç ve Dış Hatlar Terminalleri santral özellikleri MİKTAR (Adet) DIŞ HATLAR İÇ HATLAR TOPLAM TOPLAM KAPASİTE MİKTAR (Adet) TOPLAM KAPASİTE MİKTAR (Adet) TOPLAM KAPASİTE TAZE HAVA SANTRALİ m³/h m³/h m³/h ISI GERİ KAZANIMLI TAZE HAVA SANTRALİ m³/h m³/h m³/h KARIŞIM HAVALI SANTRALLER m³/h m³/h m³/h TOPLAM KLİMA SANTRALLERİ m³/h m³/h m³/h SERPANTİN KAPASİTELERİ ISITMA kw kw kw SOĞUTMA kw kw kw EGZOST ASPİRATÖRLERİ m³/h m³/h m³/h ISLAK HACİM ASPİRATÖRLERİ m³/h m³/h m³/h DUMAN EGZOST FANLARI m³/h m³/h m³/h TOPLAM EGZOST ASPİRATÖRLERİ m³/h m³/h m³/h Su depolama hacimleri iç hatlar ve dış hatlar için sırasıyla 4000 m³ ve 1400 m³ tür. Depolama sistemi su arıtma sistemine bağlıdır. Su arıtma sistemi klor dozlama, kum filtrasyonu, su yumuşatma, aktif karbon, UV ile dezenfeksiyon ünitelerinden oluşmaktadır. sağlanmaktadır. Şebekeden gelen ve arıtma sistemine giren su İZSU tarafından Şebeke suyu önce kum filtrelerinden geçirilir. Filtrasyon sistemi sayesinde suyun içerisindeki tortu, askıdaki maddeler ve demir bertaraf edilir. Filtre edilen su, yumuşatma cihazlarına gönderilir. Iyon değiştirme yöntemiyle, suya sertlik veren Ca ve Mg iyonları, Na iyonlarıyla yer değştirerek su sertliği 5 Fr değerlerine düşürülür. Klorlama yolu ile dezenfekte edilen su, kullanma suyu olarak aktarma pompaları ile kullanma mahallerine gönderilir. Yeme-içme alanlarında kullanılan ve uçaklara su verme hatına verilen içme suyu 10 olarak adlandırdığımız su, kullanım suyu deposundan alınır ve sırasıyla aktif karbon, ikinci yumuşatma ünitesinden geçirilerek sertliği 2-3 Fr değerine düşürülür. Yumuşatma sonrası UV cihazından su geçirilerek içme suyu kullanım alanlarına gönderilir.

12 Özellikle yaz aylarında (ortalama 6 ay) su ısıtma amacı ile güneş enerjisi panelleri kullanılmaktdır. Dış hatlar terminali yangın sisteminde toplam 514, 54 m³/h (80,2 kw) kapasite ile yangın pompaları tesis edilmiştir. İç hatlar terminali yangın sistemi toplam 454 m³/h (200 kw) kapasite ile elektrik motorlarından oluşmaktadır. 54 adet hidrant, 36 adet FM200 söndürücü, 248 adet yangın söndürücü tüp ve 590 adet yangın kabini bulunmaktadır. Elektrik Sistemler ve Elektronik Sistemler Şeflikleri sorumluluğunda olan sistemler aşağıda listelenmiştir; Elektrik Dağıtım Odaları ve Trafo Tri-jenerasyon Sistemi Kesintisiz Güç Kaynağı Sistemi Apron Aydınlatma MCC Panelleri İç ve Dış Mekan Aydınlatma Orta Gerilim Ekipmanları ve SCADA Yıldırımdan Korunma Sistemleri Ana ve Yardımcı Trafolar Jeneratörler ve Senkronizasyon Sistemleri Kompanzasyon Topraklama Otomasyon Sistemleri CCTV Sistemleri Ses ve Anons Sistemleri Uçak Bilgi Sistemleri Interkom X-Ray, El ve Kapı Tipi Metal Dedektörleri Yangın Algılama ve Otomasyon Sistemleri EDS Sistemleri Tablo 3 de Çevre Sistemleri Şefliği sorumluluğunda bulunan başlıca çevre sorunları hakkında TAV EGE ve DHMİ sorumluluklarının listesi bulunmaktadır: 11

13 Tablo 3. TAV EGE Terminal İşletmesi Sırasında Çevre Denetimi ve İzleme Konuları KONU Uçağın Yakıt İşlemleri, Uçak Dış Temizliği & Uçağın Deicing işlemleri Havalimanı İşletmesinde Pistin Buzlanmasını engelleme Tehlikeli kimyasal maddelerin ve katkı maddelerinin depolanması ve kullanılması Ekoloji Katı Atık Yönetim Prosedürleri Tehlikeli Atık Yönetimi Prosedürleri Sıvı Deşarjı Su Kalitesi SORUMLU DHMİ DHMİ DHMİ DHMİ TAV &DHMİ TAV &DHMİ TAV TAV &DHMİ Toprak Kalitesi TAV &DHMİ Hava Emisyonu TAV &DHMİ Gürültü Seviyesinde DHMİ Doğal Kaynak ve Enerji TAV &DHMİ Peyzaj ve Görsel Etkiler TAV Aşağıdaki tabloda Adnan Menderes Havalimanına ait operasyonel sınırlar verilmektedir. Operasyonel kapsamların da belirlendiği Tablo 4 de sera gazı hesaplarına tabi olacak konular da irdelenmektedir. Tablo 4. Adnan Menderes Havalimanı Operasyonel Sınırlar Konu Faaliyet Kapsam Sorumlu Departman Kontrol Rehber Etki Kiralanan Araçlar Yakıt Tüketimi Kapsam 1 İdari İşler Yolcu Köprüleri (400 Hz, PCA) Uçağa sağlanan elektrik ve havalandırma (GPU) Kapsam 2 Terminal Operasyon Merkezi (TOC) Kazan & Brülör Isıtma Kapsam 1 Mekanik Tesisat Su Temini Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Mekanik Tesisat Kiralanan Mağazalar Elektrik Satışı Kapsam 2 Mali İşler Atık Su Arıtma Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Çevre Sistemleri + + +

14 Jeneratörler Jenaratörlerin Yakıt Tüketimi Kapsam 1 Elektrik Sistemler Personel Taşımacılığı Yakıt Tüketimi Kapsam 3 İdari İşler & Taşeron N/A + + Yapısal ve Operasyonel Çalışmalar İçin Kiralanan Araçlar Yakıt Tüketimi Kapsam 3 Yapı-Onarım Otopark (İç+Dış) Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Otopark Genel Havacılık Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Terminal Müdürlüğü Bagaj Ayırma Sistemi Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Terminal Müdürlüğü Ramp Kule Servisi Elektrik Tüketimi Kapsam 2 TOC, DHMİ N/A + + Kontrol Noktası Kiralama Elektrik Tüketimi Kapsam 2 TOC Temizlik Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Terminal Müdürlüğü Taşeron N/A + + Kayıp Eşya Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Terminal Müdürlüğü Apron Yönetimi Elektrik Tüketimi Kapsam 2 DHMİ N/A N/A + DGS (Yerleştirme Rehberlik Sistemi) Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Elektrik ve Elektronik Sistemler Danışma Büroları Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Terminal Müdürlüğü Uçuş Bilgi Sistemleri (FIDS) Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Terminal Müdürlüğü Sağlık Hizmetleri Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Taşeron (PORTCLINIC) N/A + + VIP Servis Elektrik Tüketimi Kapsam 2 DHMİ N/A + + CIP Servis Tüketilen ve Satılan Elektrik Kapsam 2 THY, Comfort Lounge N/A + + Katı Atıkların Taşınması Yakıt Tüketimi Kapsam 3 Gaziemir Belediyesi, Lisanslı Şirket (Ambalalj Atıkları) N/A + + Terminal Güvenliği Elektrik Tüketimi Kapsam 2 Taşeron (TAV Güvenlik) N/A + + Catering Satılan Elektrik Kapsam 3 BTA N/A + + Duty Free Satılan Elektrik Kapsam 3 ATU N/A + + Tri-jenerasyon Elektrik Üretimi Kapsam 1 Elektrik Sistemler Yer Hizmetleri Şirketleri Enerji Tüketimi (Elektrik- Isıtma, Soğutma,Havalandırma ) Kapsam 3 HAVAS, TGS, CELEBI, PEGASUS N/A N/A +

15 Yolcu Taşımacılığı Yakıt Tüketimi Kapsam 3 HAVAS, Belediye Otobüsleri, TAKSİ N/A N/A + Yolcu Taşımacılığı ELektrik Tüketimi Kapsam 3 METRO N/A N/A + Yolcu Taşımacılığı Yakıt Tüketimi Kapsam 3 Yolcu Araçları N/A N/A + Havacılık Aracı Yakıt Tüketimi Kapsam 3 Havacılık Araçları N/A N/A + Diğer Tesisler Elektirk&Yakıt Tüketimi Kapsam 3 Mütemmimler dışındaki tüm Havalimanı Tesisleri N/A N/A + Sera gazı envanter raporu ile tanımlanmış doğrudan ve enerji kaynaklı sera gazı emisyonları, operasyonel faaliyetlere bağlı sera gazlarının kontrolü altında doğrudan, kılavuz ve etki olarak yukarıda ayrı ayrı listelenmiştir. Doğrudan sera gazı emisyonları (Kapsam 1) ile tanımlanan doğrudan denetimimiz altındaki faaliyetler; - Isıtma kazanları, - Tri-jenerasyon Santrali (faaliyette değil) - Jeneratörlerin Yakıt Tüketimi, - Kiralanan Araçlar, - Soğutucu gazlar, - FM 200 Gazlı Söndürme Sistemi, - Yangın Tüpleri, - PCA Üniteleri, Kiralık araçların yakıt tüketimleri İdari İşler Şefliği nin sorumluluğundadır. Jenaratör yakıt tüketimleri Elektrik Sistemleri Şefliği tarafından takip edilmektedir. Isıtma için kullanılan doğal gaz tüketimleri, soğutma üniteleri, FM 200 gazlı söndürme sistemi, PCA üniteleri soğutucu gaz tüketimi ve CO2 yangın söndürme tüpleri Mekanik Tesisat Şefliği sorumluluğundadır. Kapsam 1 faaliyetlerinin tamamı TAV EGE nin doğrudan kontrolü altındadır. 14 TAV EGE de doğrudan sera gazı uzaklaştırması bulunmamaktadır. Enerji dolaylı sera gazı emisyonları (Kapsam 2) aşağıda verilen faaliyetleri içermektedir. - Dışarıdan Satın Alınan Elektrik

16 - Yer Hizmetleri Kuruluşları na Alan Kiralama suretiyle satılan Elekrik ve Isıtma, Soğutma, Havalandırma için Satılan Elektrik Güvenlik ve temizlik hizmetleri de operasyonlar sırasında elektrik tüketir. Örneğin temizlik hizmeti temizleme araçlarını kullanılması, güvenlik için el dedektörlerini şarj edilmesi v.b.. Güvenlik ve Temizlik işlemleri tarafından kullanılan elektrik, TAV EGE tarafından ilgili şirketlere maliyet yansıtmadan sağlanmaktadır. Doğrudan satın alınan elektrik TAV EGE kontrolü altındadır. Yolcu biniş köprüleri, kiralık alanlar, atıksu arıtma sistemi, otopark, bagaj taşıma sistemi, ramp kule hizmeti, terminal yangın söndürme sistemi, danışma ofisleri, FIDS, DGS, kayıp eşya gibi operasyonel faaliyetler doğrudan kontrol edilir. Satılan elektrik, genel elektrik tüketimi değerlerine dahildir. Diğer dolaylı sera gazı emisyonları (Kapsam 3), TAV EGE kapsamında hesaplamalara dahil edilmemiştir. Bu rapor, Ocak Aralık 2014'ü tarihleri arasındaki TAV EGE sera gazı emisyonlarının hesabını kapsamaktadır. TAV EGE 2014 yılı için ISO şartlarına göre sera gazı envanteri hazırlanmış ve TSE doğrulamasına sunmuştur. ISO :2007 standardı şartlarına uygun olarak, makul güven seviyesinde, %5 maddesellik sınırlarında doğrulaması yapılması planlanmaktadır. Sera Gazı doğrulama 2014 yılı için ilk kez yapılacağından dolay ı temel yıl 2014 olarak seçilmiştir. 2. SERA GAZI ENVANTER KALİTESİ YÖNETİMİ 2.1. Sera Gazı Kalite Yönetimi TAV EGE nin politikası, ISO 9001 kapsamına uyumlu, çevresel ihtiyaçlar için sera gazı emisyonunun azaltılması, çevresel yönetim planı, sürekli bilgi ve becerinin artırılması ile çevreye olan negatif etkilerin en aza indirilerek en iyi yöntem ve teknolojilerin kullanılması ve çevresel sorumluluk adına ürettiği amaçlar ve beklentileri sağlamaktır. 15

17 TAV EGE nin sahip olduğu ISO 9001:2008 kalite yönetimi ve OHSAS İş Sağlığı ve Güvenliği Setifikaları doğrultusunda, farklı bölümler tarafından gerçekleştirilen bütün aktiviteler kayıt altına alınmıştır. Kaydedilen bilgiler yazılı prosedürlerde belirtildiği gibi yönetim tarafından onaylanmıştır. Belirli zaman periyotlarında, bütün kayıtlar analiz edilmiş ve istatistiksel değerlendirmeler yapılmıştır. Üst yönetimin sera gazı envanteri çalışmaları ve sürdürülmesi konusundaki destek ve iradesi tamdır. Ana doğal gaz dağıtımı İzmirgaz Doğalgaz Dağıtım A.Ş.; ana elektrik dağıtımı AKFEN nin kontrolü altındadır. V eri toplama ve gözden geçirme toplantılarından sonra yıllık olarak sera gazı emisyon miktarları hesaplanır, karşılaştırılır ve değerlendirilir. Rapor, ISO standardı doğrultusunda Çevre Sistemleri Şefliği tarafından hazırlanır. Doğrulama sürecinde TSE ye baçvurularak işlem tamamlanır. Sera gazı raporu formatı, ISO standardı, 7 numaralı maddesinin tüm gerekliliklerini içerecek şekilde hazırlanmıştır. Sera gazı ile ilgili duyurular personele mail yolu ile iletilmektedir. Mail erişimi olmayan personeller için ADB.T _DUYURU TALİMATI kullanılmaktadır. Ayrıca bilgisayarı bulunan her personelin masaüstünde bulunan Entegre Yonetim Sistemi (tradbfp01) Shortcut üzerinden tüm sistem kayıtlarına ulaşılabilmektedir. Sera gazı raporunun içeriğinde ISO standardı şartlarını sağlayan tüm gereklilikler bulunmaktadır. CO2 eşdeğer ton cinsinden her bir sera gazı için ayrı ayrı hesaplanan doğrudan ve enerji dolaylı sera gazı emisyonları yer almaktadır. TSE tarafından makul güven seviyesinde, %5 maddesellik sınırlarında 16 doğrulanmaktadır. hazırlanmıştır. Sera gazı ile ilgili politika, Çevre Politikası ile birlikte

18 Amaç Sera Gazı Envanter Kalite Yönetimi, TAV EGE nin Sera Gazı Envanterinin tasarımlanması, geliştirilmesi, yönetilmesi, gözden geçirilmesi ve raporlanması için oluşturulmuştur. Sera Gazı Yönetim sistemi ile TSE tarafından ISO Standardı na göre akredite olmuş bir havalimanı olmak ve sürdürmek amaçlanmıştır. Kapsam Sera gazı emisyonlarının ve uzaklaştırmalarının TAV EGE seviyesinde hesaplanmasına ve raporlanmasına dair ilkeleri ve gerekleri kapsar. Toplam 30 milyon yolcu kapasitesi ile hizmet veren Adnan Menderes Havalimanı İç ve Dış Hatlar Terminali, yaklaşık bin metre karelik bir alan üzerine kurulmuştur. Hedefler Yıllık olarak hesaplanan sera gazı emisyon miktarı değeri üzerinden takip eden yıl için %1 lik bir düşüş hedeflenmektedir. Yıllık olarak toplam sera gazı emisyon miktarının aynı yıl içerisinde terminalden geçen yolcu sayısına bölünmesi ile ulaşılan yolcu başı sera gazı emisyon miktarı baz alınarak da hedefler belirlenmektedir. Yıllık olarak sera gazı raporu, r- TR/Pages/Main.aspx web sitesi üzerinden halkın erişimine açılmaktadır. Sera gazı hedef kullanımı; sera gazının ölçümleri sonucunda azaltmaya yönelik çalışmaların yapılmasıdır. Hedef kullanıcılar ise personeller, terminali kullanan tüm yolcular, Yeşil Havalimanı çalışmaları kapsamında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) dir. 17

19 2.2. Enerji Yönetim Sistemi Dünya çapında, enerji tüketiminin günden güne artmasının bir sonucu olarak, enerji tüketimlerinin kontrol altına alınması ihtiyacı doğmuştur. Enerji sistematik olarak, TS EN ISO Enerji Yönetim Sistemi ile kontrol edilebilir. Ayrıca, daha etkili ve sürdürülebilir enerji tüketimi kurallarla tespit edilmiştir. Uluslararası Standardizasyon Örgütü, Haziran 2011 de, ISO 50001:2011 standardını yayınlamıştır TS EN ISO 50001, Türkiye de Aralık 2011 yılında uygulamaya koyulmuştur. TAV EGE, enerji kaybını en aza indirmek ve sürdürülebilir enerji tüketimi sağlamak amacıyla bu yıl Enerji Yönetim Sistemi ile ilgili çalışmalara başlamıştır yılında TS EN ISO Enerji Yönetim Sistemi belgelendirilmesi işlemini tamamlamış olacaktır. TAV EGE nin mevcut durumda Enerji ve Çevre Kurulu bulunmaktadır. Bu kurulun amacı enerji verimliliği projeleri uygulayarak enerji tüketimlerini düşürmek ve dolayısı ile sera gazı emisyonlarını düşürmektir. Çalışanlara enerji verimliliği eğitimleri verilmiş, bu konudaki yasal düzenlemeler ve güncellemeler takip edilmiş ve tüm çalışanlar sisteme dahil edilmiştir. Her yıl önceki bir yılın verileri kullanılarak sera gazı emisyonları hesaplanacak ve aşağıdaki web sitesi üzerinden Sera Gazı Raporumu halkın bilgisine sunulacaktır. Enerji verimliliği ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik çalışmaların sürekli takibi yapılmakta ve kurul toplantılarında değerlendirilmektedir. ISO Enerji Yönetim Sistemi ile Sera Gazı Emisyonları kontrolü entegre olarak kullanılacaktır Çevre Politikası TAV EGE kurumsal değerleri kapsamında, faaliyetleri sonucunda oluşan çevresel etkilerini en aza indirebilmek için gerekli tüm önlemleri sürdürülebilirlik

20 prensipleriyle uygulamaktadır. Sürdürülebilirlik yaklaşımıyla yön verdiğimiz çevre yönetimine ilişkin çalışmalarımızı fiziksel şartların da ötesinde sosyal ve kültürel yapımızın da iyileştirilmesi için bir araç olarak yorumluyor ve aşağıdaki ilkeleri önemsiyoruz. Çevre kirliliği oluşturmadan atıkları yönetmek, kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak, Sözleşme şartlarına, ulusal ve uluslararası otoritelerin düzenlemelerine, yasal düzenlemelere ve zorunlu standartlara uymak, Mevcut enerji kaynaklarını en verimli şekilde kullanarak, etkin enerji kullanımını konfordan ödün vermeden sağlamak ve Sürdürülebilir Kalkınma yaklaşımına paralel olarak enerji faaliyetlerini yönetmek, Çevre yönetim sistemini, kurumsal yönetim uygulamalarıyla bütünleştirerek uygulamak, sürekli olarak gözden geçirmek ve iyileştirmek, Doğal kaynakları en verimli ve ekonomik şekilde kullanmak, Tüm çalışanlarımızı işinde çevreye bilinçli ve sorumlu davranışlarının geliştirilmesi için çevrenin korunması konularında eğitmek ve desteklemek, Sera gazı emisyonunu önemli bir çevre boyutu olarak ele alarak azaltma yöntemlerini araştırmak, uygulamak ve devamlılığını sağlamak. 3. SONUÇ Bu raporda, TAV EGE faaliyetlerine ait 2014 yılı sera gazı emisyonları hesaplanmıştır yılı için yapılan hesaplama bir sonraki yıl için temel yıl kabul edilecektir. Aşağıdaki grafiklerde sera gazı emisyonlarına ait yüzdesel grafikler verilmiştir. 19