HEKİMİN ADLİ SORUMLULUĞU. Prof. Dr. Fahri OVALI Zeynep Kamil Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi & Adli Tıp Kurumu 3.

Transkript

1 HEKİMİN ADLİ SORUMLULUĞU Prof. Dr. Fahri OVALI Zeynep Kamil Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi & Adli Tıp Kurumu 3. İhtisas Kurulu 1. PUADER Kongresi 25 Nisan 2012

2 İkizlerin Kararan Dünyası 14 Haziran 2005 Yargıtay, küvezde fazla oksijenden kör olan ikizlerin mağduriyetinde suçu tümüyle doktorda buldu. Bunun üzerine muayeneyi yapan doktor ve çalıştığı hastane hakkında açılan 277 milyar liralık tazminat davasında bilirkişi, küvezde fazla oksijen verilmesi nedeniyle Kağan'ın tamamen, Doruk'un yüzde 85 kör olduğunu saptadı. Bilirkişi ve Yüksek Sağlık Şurası, doktor ve hastaneyi 8'de 2 kusurlu buldu

3 Yanlış Teşhis Cezası 18 Mart 2005 Yargıtay'dan doktor hatalarını affetmeyecek karar: Bebeğin özürlü doğacağını fark edemeyen doktor tazminat ödeyecek. Yüklü tazminat nedeniyle Batı'da doktorların korkulu rüyası olan 'hatalı teşhis' davalarının bir örneği Türkiye'de yaşandı. 10 yıllık davadan benzer vakalar için içtihat olacak karar çıktı. ANA KARNINDAYKEN ÖZÜRLÜ OLDUĞU BELLİYDİ Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, penisi ve anüsü olmadan doğan, bacaklarını da oynatamayan bebeğe, hamilelik boyunca "sağlam" diyen doktorlar ve hastane hakkındaki tazminat cezasını haklı buldu.

4 Sabah

5 Kişinin hayatı, vücut bütünlüğü ve sağlığını korumak amacıyla doktorlar tarafından yapılan tıbbi müdahalelerin, hukuka uygun sayılma kriterleri: Hastanın müdahaleye rıza göstermesi Müdahalenin tedavi amacıyla ve tıp biliminin kurallarına uygun olması, Rızanın bulunmadığı durumda genel sağlığın korunması gibi daha üstün bir kamusal yarar olması.

6 1982 Anayasası Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz

7 HEKİMLERİN ADLİ İŞLEMLERİNİ DÜZENLEYEN KANUNLAR Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun(TŞSTİ)(1219 sayılı kanun) Umumi Hıfzı-Sıhha Kanunu (UHK)(1593 sayılı kanun) Türk Tabipleri Birliği Kanunu(TTB)(6023 sayılı kanun) Askeri Ceza Kanunu(ACK)(1632 sayılı kanun) Türk Ceza Kanunu(TCK)(765 sayılı kanun)

8 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun Madde: 70 Tabipler, diş tabipleri ve dişçiler, yapacakları her nevi ameliye için hastanın, hasta küçük veya tahtı hacirde ise veli veya vasisinin evvelemirde muvafakatini alırlar. Büyük ameliyei cerrahiyeler için bu muvafakatin tahriri olması lazımdır. (Veli veya vasisi olmadığı veya bulunmadığı veya üzerinde ameliye yapılacak şahıs ifadeye muktedir olmadığı takdirde muvafakat şart değildir.)

9 Onam veremeyecek durumda olanların korunması: Yasalara göre onam veremeyecek yaşta olanlar için izin, o kişilerin yasal temsilcilerinden alınır. Yaşı küçük olanlarda ayrıca yaş ve olgunluğa göre görüş de alınmaya çalışılır. Yetişkin bir kişi sağlık nedenlerinden dolayı onam veremeyecek durumda ise onun yerine yasal temsilcisi karar verir. Akıl sağlığı yerinde olmayanlara yapılacak tıbbi müdahale ancak kişinin iyiliği için yapılır. onam alınamayacak kadar acil olan durumlarda sadece kişinin yaşamı ve sağlığı göz önüne alınır

10 Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi Madde:14-Tabip ve diş tabibi, hastaların vaziyetinin icap ettirdiği sıhhi ihtimamı gösterir. Hastanın hayatını kurtarmak ve sıhhatini korumak mümkün olmadığı takdirde dahi, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmakla mükelleftir. Tabip ve diş tabibi, hastasına ümit vererek teselli eder. Hastanın maneviyatı üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastalığın artması ihtimali bulunmadığı takdirde, teşhise göre alınması gereken tedbirlerin hastaya açıkça söylenmesi lazımdır. Ancak, hastalığın vahim görülen akıbet ve seyrinin saklanması uygundur.

11 Hasta Hakları Yönetmeliği Madde:15-Hasta; sağlık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri, bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları, alternatif tıbbi müdahale usulleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalığın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi isteme hakkına sahiptir. Sağlık durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastanın küçük, temyiz kudretinden yoksun veya kısıtlı olması halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sağlık durumu hakkında bilgi almak üzere bir başkasına da yetki verebilir. Gerek görülen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir.

12 Avrupa Birliği organlarından Avrupa Konseyi tarafından Kasım 1996 da Strasbourg da karara bağlanan ve Türkiye nin de onayladığı İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi Her tıbbi müdahale, bireylerin özgür ve bilgilendirilmiş onamı ile yapılır. Bu kişilere olası riskler ve olası sonuçlar aktarılır.

13 Sağlık Mensuplarının Sorumluluk Türleri Ceza Sorumluluğu Tazminat Sorumluluğu İdari Sorumluluk Mesleki Sorumluluk Suç düzeyindeki Hukuka aykırılıklar nedeniyle oluşan sorumluluk Kasıt, bilinçli taksir, taksir Hukuka aykırı (haksız) bir fiil nedeniyle oluşan maddi ve manevi zararların karşılanması / ödenmesi Kamu görevlisi sağlık mensubunun kuruma karşı olan memur disiplin sorumluluğu Sağlık mensubunun mesleki disiplin sorumluğu -Hekimler için tabip odası incelemesi

14 DEONTOLOJİK SORUMLULUK -1 Hekim hataları ve tabip odaları onur kurulları Tabip odaları asker olsun olmasın tüm hekimlerin hatalarına karşı soruşturma ve yargılamalarda bulunabilirler Mevzuata aykırı eylemi tabip odası tarafından öğrenilen hekim hakkında oda yönetim kurulu tarafından disiplin soruşturması açılır Disiplin soruşturması sivil yada asker,serbest yada kamuda çalışan ayırımı gözetilmeksizin, odaya kayıtlı olsun olmasın bütün hekimler hakkında açılabilir Tabip odalarının soruşturma açma yetkileri bölgeleri ile sınırlıdır Bölgesi içinde bir suç işlendiğini öğrenen tabip odası soruşturma açmakla yükümlüdür İhbar, şikayet vb. şekilde fiil öğrenilmiş olabileceği veya herhangi bir şekilde (gazete haberi) fiilin öğrenilmiş olması da soruşturma başlatılması için yeterlidir

15 DEONTOLOJİK SORUMLULUK -2 Türk tabipler birliği soruşturma ve yargılama yönetmeliği disiplin cezaları Uyarma Para cezası Geçici olarak meslekten alıkoyma Oda bölgesinde çalışmanın yasaklanması (TTB Büyük kongresi)

16 DEONTOLOJİK SORUMLULUK -3 UYARMA CEZASI GEREKTİREN DURUMLAR Resmi hasta ve sevklerde usulsüz uygulamalar Sevk evraklarına el koymak Sevk edilen hastaları zorunlu durumlar dışında kendisine,yakınına veya ortağına ait muayenehanelere yönlendirici davranışlarda bulunmak (Madde 5)

17 DEONTOLOJİK SORUMLULUK -4 GEÇİCİ OLARAK MESLEKTEN ALIKOYMA CEZASI Mesleğin uygulanması sırasında öğrenilen,hastalara ait sırları yasal zorunluluk dışında açıklamak Muayene ve tedavi sırasında hastaları cinsiyet ırk,milliyet, etnik köken,din ve mezhep,siyasi ve ahlaki düşünce,kişilik ve sosyal durumlarına göre ayrıcalıklı uygulamalar yapmak Acil hastaların gerekli tıbbi tedavi veya girişimlerini başlatmamak,yapmamak yada ilgili kuruluşlara sevkini geciktirmek Meslekte bilgi ve beceri yetersizliğinden ötürü eksik yada yanlış tanı ve tedavide bulunarak hastaya zarar vermek (Madde 7 )

18 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU Taksir MADDE 22- (2) Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suç tipinde belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.

19 Taksirle işlenen suçlardan dolayı kusurluluk, bir değerlendirmeyle ancak olay hâkimi tarafından yapılabilir. Bu nedenle, taksirden dolayı kusurluluğun matematiksel olarak ifadesi mümkün değildir. Ancak, normatif değerlendirmeyle hâkim tarafından belirlenen kusurluluk göz önünde bulundurulmak suretiyle, suçun cezasında belli bir oranda indirim yapılabilir.

20 Taksir dolayısıyla kusurun belirlenmesi normatif bir değerlendirmeyle mümkün olmakla birlikte, somut olayda dikkat ve özen yükümlülüğünün ihlâl edilip edilmediğinin belirlenmesi açısından bilirkişi incelemesi yaptırılabilir. Örneğin ölümle sonuçlanan bir ameliyat sırasında hastaya yapılan tıbbi müdahalenin tekniğine uygun olarak yapılmış olup olmadığının belirlenmesi açısından bilirkişi incelemesine gerek bulunduğu muhakkaktır.

21 HEKİMİN CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUKLARI Hekim sorumluluğu nedir? Hekimin meslek pratiği ve icrası sırasında bilerek veya dikkatsizlikle veya ihmal yoluyla hastalarına verdiği zarardan Hekimlikle ilgili yasalardaki kurallara uymamaktan Teşhis ve tedavideki gerekli en son bilimsel yöntemleri uygulamamaktan Mesleğindeki acemiliğinden dolayı sorumlu tutulmasıdır

22 HEKİMİN CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUKLARI-3 Medeni hukukta hekim hastasına verdiği zarardan ötürü sorumlu tutulmakta ve hastanın zararını karşılamak zorundadır yani tazminat ödemek zorundadır(türk Borçlar Kanunu Madde 41) İdare hukukunda hastane hizmetlerinin kötü işleyişi yada kusurlu teşkilatlandırılmasından dolayı meydana gelen zararlardan idare sorumludur. Burada kurum sorumlusu medeni hukuk ve cezai hukuk yönünden yargılanır

23 HEKİMİN CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUKLARI-4 Ceza Hukukunda hekimin sorumlu tutulması için kusurun sabit bulunması gerekir; Teşhis ve tedavideki ağır ihmaller Uyuşturucu reçete yazımındaki dikkatsizlikler Anestezi uygulamalarındaki hatalar Hastanın yazılı izninin alınmaması Keyfi olarak tedavinin yarım bırakılması Hatır için rapor vermek ve tıbbi şarlatanlık

24 HEKİMİN CEZAİ SORUMLULUKLARI-5 Ceza hukuku Kusursuz suç olmayacağını belirtmiştir. Kusurluluk: A) kasıt (amaçlama) B) taksir (ihmal)

25 HEKİMİN CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUKLARI-7 Mesleki bilgi sorumluluğu İlaç kullanılmasında hekim sorumluluğu Tazminat sorumluluğu Sır saklama sorumluluğu İhbar sorumluluğu Aydınlatma sorumluluğu ve hasta rızası Acil olgularda hekim sorumluluğu

26 HEKİMİN MESLEKİ BİLGİ SORUMLULUĞU Hekim mesleği ve uzmanlığı ile ilgili tıpta kabul edilmiş bilgileri bilmek ve buna uymak zorundadır Bilinmesi gerekeni bilmemek sorumluluk getirir Hekimler çalışmalarını izin verilen risk kavramı çerçevesinde yerine getirirler İzin verilen risk; tıbbın kabul ettiği normal risk ve sapmalardır ve hekim bu çerçevede gelişen sonuçlardan dolayı kusurlu sayılmaz Hekimler sorumluluk korkusu ile gereken uygulamalardan çekinirlerse bundan hastalar zarar görür.bir eylemin yapılmamasının da suç olabileceği unutulmamalıdır Kusura dayalı sorumlulukta hastanın ölümü halinde T.C.K Madde gereğince 2-5 yıl hapis cezası öngörülmüştür

27 İLAÇ KULLANILMASINDA HEKİM SORUMLULUĞU Hekim,ilacın kullanılması ile ilgili tüm bilgileri eksiksiz olarak hastaya anlatmak ve gerektiğinde bunları reçeteye yazmakla yükümlüdür İlacın kullanılması ve yan etkileri hakkında bilgi vermede eksikliklerin doğuracağı zarardan sorumluluk söz konusudur Hastanın ilacın yapımcı firması tarafından verilen tanıtıcı bilgileri okumamış olması hekimi sorumluluktan kurtarmaz

28 HEKİMİN HUKUKİ (TAZMİNAT) SORUMLULUĞU Hekimler meslekte kusur yapmaları halinde cezadan ayrı özel hukuk yönünden de sorumlu olurlar Özel hukukta bir kimseyi bile bile yada ihmal yoluyla zarara uğratan kişi bu zararı ödemekle yükümlüdür Tedbirsizlik,dikkatsizlik ve meslekte acemilik nedeni ile zarar oluşmasında rıza olsa da sorumluluk vardır Hekim hastalığın iyileşeceği konusunda garanti veremez, tıp kurallarına uygun olarak tedavisini yapar Hasta için de hekimin sorularına doğru cevap verme, tedaviyi başarısız kılabilecek davranışlardan kaçınma yükümlülüğü mevcuttur Hastanın hekime talimat verme ve önerilerde bulunma yetkisi yoktur

29 HEKİMİN SIR SAKLAMA ZORUNLULUĞU-1 Hekimler görevleri esnasında öğrendikleri hasta sırlarını açıklayamazlar Sır saklama, bir meslek ahlak kuralı olmasının yanısıra kanunlarda bir kişinin sırrı kişilik haklarındandır (TCK 198 TMK nun 24 ve 25 maddeleri) Bu sırrın üçüncü şahıslara açıklanması maddi ve manevi tazminat talebine yol açmaktadır

30 HEKİMİN SIR SAKLAMA ZORUNLULUĞU-2 Her yerde söylenebilecek türden bilgiler sır olarak sayılmasa da eğer hasta bu gibi durumları(grip,kaza) hekimden sır olarak saklamasını isterse sır kapsamına girer Bilimsel yayınlarda hastanın kimliğinin saklı tutulmasına özen gösterilmelidir Hastanın resminin yayınlanması zorunluluğu varsa kimliğini ortaya çıkaracak özellikler gizlenmelidir Meslek sırrının açıklanması kanunen yasaklanmıştır Bir kimse meslek ve sanat olarak açıklanmasında zarar gelebilecek bir sırra vakıf olupta yasal bir sebebe dayanmaksızın o sırrı açıklarsa 3 aya kadar hapis ve para cezasına çarptırılır (TCK nın 198. Maddesi)

31 SIR SAKLAMA ZORUNLULUĞU BULUNMAYAN DURUMLAR Hastanın açık rızasına dayanan açıklamalar Halk sağlığını tehdit eden hastalıklar ve gıda zehirlenmeleri Uzman doktorun stajyere hastayla ilgili bilgi vermesi Hastahane protokol defterine yapılan kayıtlar Yasal bir zorunluluk yoksa hekim mahkemede olayın meslek sırrı oluşturduğunu öne sürerek şahitlikten çekilme hakkına sahiptir Verilen raporun gerçeğe uygun olmadığı ileri sürülürse,gerçeğin kanıtlanması için hekim meslek sırrını açıklayabilir

32 HEKİMİN İHBAR ZORUNLULUĞU Adli makamlarda ihbar edilmesi gereken adli durumlar; Bir başkasının kasıtlı davranışı nedeni ile yaralananlar Bir başkasının tedbirsiz ve dikkatsiz davranışı sonucunda yaralanalar Meslek ve sanatta acemilik yada düzenleme,yönerge ve emirlerine uymama sonucu yaralananlar Zehirlenme yada zehirlenme şüphesi olanlar

33 AYDINLATMA SORUMLULUĞU VE HASTA RIZASI Hekimin hastayı aydınlatması esas olarak şu durumları kapsamalıdır; Hastanın o anki sağlık durumu ve konulan tanı Önerilen tedavi yönteminin türü Amaçlanan tedavi yönteminin başarı şansı ve süresi Amaçlanan tedavi yönteminin hastanın sağlığı için arz ettiği riskler Verilen ilaçların kullanılışı ve olası yan etkileri Hastanın önerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastalığın yaratacağı sonuçlar

34 HEKİMİN HASTASINA BİLGİ VERME ZORUNLULUĞU Hekimin hastaya uygulayacağı tedavi ve ameliyat hakkında bilgi vermesi zorunludur(tşstik Madde 1219) Bu iznin yazılı olması esastır.ellerini kullanamadığı durumlarda bile hastanın yakınlarının da olduğu bir tutanak tutulmalı eğer hasta reşit değilse hastanın velisi tarafından imzalanmalıdır

35 HEKİMİN HASTASINA BİLGİ VERME ZORUNLULUĞU Hastanelerde her hasta için genel olarak hazırlanmış hasta yada yakınlarının kendisine gerekli görülecek her türlü tedavi ve ameliyata razı olduğunu ifade eden matbu belgelerin doldurularak imzalanması genel muvafakat olarak nitelendirilmektedir Ancak ameliyat esnasında bu belgelerde söz konusu edilmeyen bir zarar yada sekel meydana gelmesi halinde;hastanın uygulanan tedavinin hukuka aykırı olduğunu iddia ederek dava açması söz konusu olabilir

36 ACİL OLGULARDA HEKİM SORUMLULUĞU-1 Hekim konumu ve uzmanlığı ne olursa olsun adli ve acil hastaya bakmak zorundadır (Tıbbı Deontoloji Tüzüğü 3. madde) Bu durumlarda hastalarda sosyal güvence ve sosyal durum kesinlikle aranmaz Asker sivil ayrımı yapılmaksızın ilk müdahalenin her hastanede yapılması gereklidir

37 ACİL OLGULARDA HEKİM SORUMLULUĞU-2 Yerel olanakların kısıtlılığından gelişecek durumlardan hekimin yasal sorumluluğu söz konusu değildir Hekimlik hukukta riskli bir meslek kabul edildiğinden hatalı uygulama dışında acil olgularda hekim için cezai ve hukuki sorumluluk yoktur

38 ACİL OLGULARDA HEKİM SORUMLULUĞU-3 Acil vakalar için hasta kabul kağıtları poliklinik kayıtları gerekir,bir taraftan öncelikle muayene ve tedavisine başlanır,diğer taraftan muayene ve müşahade kayıtları tamamlanır İlk yardım ve acil tedavi en uygun biçimde yapıldıktan sonra hekim tarafından gerekli görülürse hasta ileri bir merkeze sevk edilir Hasta hayati tehlike geçtikten sonra sevk edilmelidir Hasta yakın takip gerektiriyor ise nakli esnasında yanında hekim bulunmalıdır, çünkü yolda olabilecek ölüm olayında sevk eden kişi sorumlu tutulur

39 Tıbbî kötü uygulama Sağlık personelinin, kusur veya ihmal ile standart uygulamayı yapmaması, bilgi veya beceri eksikliği ile yanlış veya eksik teşhiste bulunması veya yanlış tedavi uygulaması veya hastaya tedavi vermemesi ile oluşan ve zarar meydana getiren fiil ve durumdur.

40 Sağlık Hizmetine Bağlı Hata: Tıbbi Hata İşleme bağlı hatalar: Yanlış işlemi yapma İhmale bağlı hatalar: Doğru işlemi yapmama Uygulamaya bağlı hatalar: Doğru işlemi yanlış uygulama National Patient Safety Foundation, July 2003,

41 Tıbbi Hatalar Tanı hataları Yanlış tanı, tanı gecikmesi, gereken testleri uygulamama, test hataları(preanalitik-analitk-postanalitik);izlem ve yönetim hataları Tedavi hataları Ameliyat/işlem hataları, ilaç doz/yöntem hatası, tedaviyi geciktirme, tedavi yöntemi hatası, gereksiz/aşırı/uygun olmayan tedavi Koruma (profilaksi) hataları Gereken profilaksiyi uygulamamak, yanlış/ eksik profilaksi, yetersiz monitorizasyon,

42 Tıbbi Hatalar Yargı hataları Bilgi ve dikkat eksikliği, ihmal, olası kast(?) Teknik hatalar Tıbbi teknik uygularken oluşan hatalar Beklenti hataları Aydınlatılmış onamda saptırma, saklama sonucu farklı beklenti oluşturma Mekanik hatalar Ekipman sorunları Sistem hataları Uygulama ve kurumdan kaynaklanan hatalar

43 Komplikasyon Malpraktis Zamanında fark edilmezse Fark edilmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa Fark edilip önlem alınmasına rağmen yerleşmiş standart tıbbi girişimde bulunulmazsa H.İnce den

44 Tıbbi yanlış uygulama(malpraktis) Doktorun tedavi sırasında standart uygulamayı yapmaması, beceri eksikliği veya hastaya tedavi vermemesi ile oluşan zarardır. DÜNYA TABİPLER BİRLİĞİ'NİN TIPTA YANLIŞ UYGULAMA KONULU BİLDİRGESİ (MALPRACTICE BİLDİRGESİ- 1992)

45 Önlenemez hata sorumluluk yüklemez Tıp biliminin tehlikeli yapısı gereği izin verilen riskli ortam içinde, tıp bilimi ve tekniğine uygun olarak, ehliyetli kişilerce hastanın hukuka uygun rızası alınarak, kusur ve ihmal olmaksızın gerçekleştirilen tıbbi müdahaleler sırasında oluşan önlenemez hataların sağlık mesleği mensubuna yüklenmesi söz konusu değildir Av Halide Savaş, Tıbbi Müdahale Hataları, 2009

46 TIBBİ UYGULAMA HATASI İDDİASI CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ 657 SAYILI KANUNA TABİ PERSONEL İSE 4483 SAYILI KANUN, ÜNİVERSİTE MENSUPLARI 2547 SAYILI KANUN ÖZEL SAĞLIK KURULUŞU VEYA MUAYENEHANE SORUŞTURMA İZNİ

47 RESMİ BİLİRKİŞİLER (Ceza davası) ADLİ TIP KURUMU YÜKSEK SAĞLIK ŞURASI TIP FAKÜL. AD.

48 RESMİ BİLİRKİŞİLER (Hukuk davası ve C.Başsavcılığı) ADLİ TIP KURUMU TIP FAKÜL. AD.

49 Tıpta Kötü Uygulama İddiası Halinde Yapılanlar? Dosyaların incelenmesi İlgili işler için hekimin yetkili olması Müdahalenin mesleğin gereklerine uygun yürütülmesi Sağlık sisteminin alt yapısı (fiziki yapı, araç, gereç yeterliliği ) Aydınlatılmış onamın alındığının ispatı Otopsi sonuçları- Muayene sonuçları

50 ZARAR? SAĞLIK PERSONELİNİN DAVRANIŞI İLE İLLİYETİ VAR YOK KOMPLİKASYON MU? HATA MI? KUSUR TAYİNİ YAPILAMAZ Nur Birgen den

51 Adli Tıp Kurumuna Mahkemelerden Gelen Sağlık Çalışanı Hatası Dosyası/Yıl 2004 de ortalama 400 olan müracaat 2300/yıl a yükseldi(+bilirkişi?)

52 3.ADLÎ TIP İHTİSAS KURULU KARARLARININ SONUÇLARINA GÖRE DAĞILIMI GÖRÜŞ BİLDİRİLEMEYEN; 7% KUSURLU; 28% KUSURSUZ; 65% Nur Birgen den

53 Kamu Görevlisi Hekimlere Dava Açma Yeni bir içtihat değişikliğine gidilmediği sürece kamuda görev yapan sağlık çalışanlarına verdikleri kamu sağlık hizmeti nedeniyle adli yargıda doğrudan tazminat davası açılamaz Bu tür davaların yetkili idare mahkemelerinde idare aleyhine açılması gerekir

54 Kamu Görevlisi Hekimlere Dava Açma Hekim davaya idare yanında katılacak İdare mahkemelerinde açılan davalarda kamu kurumu aleyhine tazminata hükmedilmesi halinde, idare ödediği tazminatı kusuru oranında kamu görevlisine rücu edebilmektedir. Bu nedenle kamu görevlisi hekimlerin davaya idare yanında katılarak, verdikleri sağlık hizmetine ilişkin bilgileri doğrudan mahkemeye sunmaları ve mesleki sorumluluk sigortası yaptırdıkları şirkete davayı ihbar etmelerinde yarar bulunmaktadır. Kamusal zarar karşılama sisteminin kurulması?

55 Zaman aşımı İdare için açılacak davalarda zararın öğrenilmesinden itibaren bir yıl, azami 5 yıl Hasta idareden zararının karşılanmasını talep eder; karşılanmazsa 60 gün için tam yargı davası açar Meslekten alıkoyma cezası verilecek işlemler için 5 yıl; diğer eylemler için 2 yıl

56 Sonuç Sağlık çalışanlarına yönelik davalarda ciddi artış var Kamuoyu algısı, medya Sağlık kurumlarının fiziki alt yapısı, insan gücü eksiklikleri düzeltilmeli Hasta güvenliği çalışmalarına ağırlık verilmeli Tıp eğitiminde (bilgi-beceri-tutum) gerekli güncellemeler yapılmalı Aydınlatılmış onam ihmal edilmemeli Hasta yönetimi anlayışı yaygınlaştırılmalı Hasta ve yakınlarıyla iletişime önem verilmeli

57 Davalardan kaçınmak için baş vurulacak en etkili önlem, tanı, tedavi, önleme ve kontrol açısından tıp biliminin genel kabul görmüş ilke ve kurallarına uygun hareket ederek, hekimlik mesleğinin etik değerlerine uymaya özen göstermektir.

58 SIK KARŞILAŞILAN BAZI SORULAR Soru:Kronik bir hastanın yatak yokluğu nedeni ile bir başka hastaneye gönderilmesi hukuki açıdan suç mudur? (Cevap: hayır) Soru:Hayati tehlike geçirmekte olan bir hastanın nakli sırasında ölmesi hekime hukuki sorumluluk yükler mi? (Cevap: evet) Soru:Parası olmadığı için acil vakaya gerekli tedavinin yapılmaması hekime hukuki sorumluluk yükler mi? (Cevap: evet)

59 SIK KARŞILAŞILAN BAZI SORULAR Soru:Parası olmadığı için ilaç alamayan bir hastanın reçetesi parasal olanakları daha iyi olan bir hastanın ilaç kağıdına veya reçetesine yazılabilir mi? (Cevap: hayır) Soru:Ağır bir hasta,ölüm tehlikesi olmasına rağmen hasta yakınları tarafından imza verilerek hastaneden çıkartılırsa,hekimin yasal sorumluluğu olur mu? (Cevap: hayır)

60 TEŞEKKÜR EDERİM

61 Yüksek Yargı İçtihatları Tedbirsizlik Örnekleri Ameliyat öncesi ameliyathanenin denetlenmemesi; Malzemelerin sterilize edilmemesi; Hastaya yeterli bilgi verilmemiş olması; Dikkatsizlik Örnekleri Tıbbi müdahalede hijyenik şartlara uymamak Ameliyat esnasında dikkati dağıtacak ölçüde şakalaşmak

62 Hekimin Akdi Sorumluluğu Yargıtay 13 HD., , 2002/ : Gerçekte de mesleki bir iş gören; doktor olan vekilden, ona güvenen müvekkil titiz bir ihtimam ve dikkat göstermesini beklemekte haklıdır. Titiz, özen göstermeyen bir vekil, BK.m.394/1 uyarınca vekaleti gereği ifa etmemiş sayılmalıdır. Kusur karinesi: Borçlu kendisine hiç bir kusur isnat edilemeyeceğini ispat etmedikçe bundan mütevellit zararı tazmine mecburdur (BK.m.96).

63 ADLİ OLGULAR VE ADLİ RAPORLAR-1 Adli raporlar Adli muayene ve rapor düzenlenmesi Adli olguların özellikleri Adli raporda hatalara yol açan faktörler Geçici raporlar Bilirkişi raporları Diğer

64 YÜKSEK SAĞLIK ŞURASI -1 Sağlık Bakanlığı içinde bulunan Yüksek Sağlık Şurası (YSŞ), hekimler hakkındaki adli olaylarda bilirkişilik görevi olan bir kuruldur YSŞ dokuz asli üyeden oluşur. Şura üyeleri,hekimlik mesleğinde tanınmış bilim adamları arasından seçilir Ayrıca Sağlık Bakanlığı müsteşarı, danışma ve inceleme kurulu başkanı, Temel Sağlık ve Yataklı Tedavi genel müdürleri şuranın tabii üyeleridir

65 YÜKSEK SAĞLIK ŞURASI -2 Yüksek Sağlık Şurası nın görevleri: Sağlık mensuplarının kusur oranlarını veya kusurluluklarını belirlemek Sağlık ve sosyal yardımlarla ilgili sorunlar hakkında oyunu ve düşüncesini bildirmek Hekimlik mesleği ve şubeleri ile ilgili uğraşılar sırasında işlenilen hatalar ve adli sorunlar hakkında bilirkişilik yapmak

66 YÜKSEK SAĞLIK ŞURASI-3 YSŞ da alınan kararların olumsuz olmasını etkileyen faktörler; 1. Hasta Dosyaları: Günlük hekimlik yükünün ağırlığı nedeniyle genelde ihmal edilen bir konudur Dosyanın iyi tutulması yasal bir zorunluluktur Hekim kaydını iyi tutarsa hasta hekimin kusurunu ispat etmek zorundadır. Aksi halde iyi kayıt yoksa hekim kusursuz olduğunu ispat etmek zorunda kalabilir. 2. Bir tıbbi girişimin hukuka uygunluğunun ön koşulu hastanın aydınlatılmış rızası ve girişimin tedavi amacına yönelik olmasıdır 3. Gerekli malzeme, alet ve personel olmaması(alt yapı eksikliği)

67 Kamu Görevlisi Hekimlere Dava Açma Anayasa Mahkemesi de 16 Şubat 2012 tarihinde bu doğrultuda başka bir karar verdi. Ekim 2011 de yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu nun 3. maddesinde bulunan, kamu görevlilerinin kamu görevi sırasında yol açtığı vücut bütünlüğünün kısmen veya tamamen yitirilmesine, yahut kişinin ölümüne bağlı maddi ve manevi zararların tazminine ilişkin davaların idareye karşı asliye hukuk mahkemelerinde bakılacağı yönündeki düzenleme, Anayasa ya aykırı bulunarak iptal edildi. Devam eden davalar da etkilenecek

68 HEKİM SORUMLULUKLARI Hekimler görevlerini hukukun çizdiği sınırlar içinde yapmak zorundadırlar Deontolojik Sorumluluk:Tabip odası onur kurulunca eyleme uygun olarak verilen kınama ile meslekten geçici men gibi bir grup uygulamaları içerir Hukuki Sorumluluk:Hekimin hastasına verdiği zararla orantılı tazminat ödemek zorundadır Cezai Sorumluluk:Mevcut zararın hapis cezasına yönlenmesi şeklindedir

69 Tıpta Yanlış Uygulama (Malpraktis) Şartları içinde standart tanı ve tedavi hizmetlerinin verilmediği tıbbi ihmal olguları Hekime yaraşır profesyonel davranış biçiminin sergilenmemesi Hastaya müdahale yetkisi bulunan sağlık çalışanının öneri ve uygulamaları sonucu hastalığın normal seyrinin dışına çıkarak iyileşmesinin gecikmesinden, ölüme kadar geniş bir yelpazede gelişen şartların tümüdür Doktorun tedavi sırasında standart uygulamayı yapmaması, beceri eksikliği veya hastaya tedavi vermemesi ile oluşan zarardır DÜNYA TABİPLER BİRLİĞİ'NİN TIPTA YANLIŞ UYGULAMA KONULU BİLDİRGESİ (MALPRACTICE BİLDİRGESİ- 1992)

70 Mahkeme Kararları Örnek 1 X Hastanesi 7 aylık gebelik Erken doğum Ölüm(Rapor?), Özensizlik,ihmal, meslekte acemilik(iki hekim için) Manevi ve maddi tazminat Tüm dosyadaki delil ve belgeler ile, davalıların savunmaları incelendiğinde, ölmeyen bir bebeğe ölü raporu verildiğini; tıp biliminin kabul ettiği bütün kurallara uygun müdahale ve tedbirler alınarak bebeğin hemen prematüre servisine nakledilmediğini ; aradan hayli zaman geçtikten sonra fakülteye gönderildiğini ve orada öldüğü; böylece olayın bir kayıtsızlık ve kargaşa içinde cereyan ettiği çok açık şekilde anlaşılmıştır.

71 Örnek 1(2) Bu durum karşısında orta seviyede bir kimsenin, yani tedbirli bir doktorun aynı hal ve şartlar altında göstereceği mutat ihtimam ve özenin davalılarca gösterilmediği açık olup ihmal ve tedbirsizliklerinin kabulü zorunlu olmaktadır. Hal böyle olunca böyle bir olayın içerisinde yaşayan anne ve babanın ruh ve bedeni huzurlarının bozulmadığını düşünmek mümkün değildir. O nedenle olayda belirlenen özel hal ve şartlar, duyulan elem ve acı göz önünde tutularak başka bir araştırmaya da gerek görülmeden evvelemirde davacılar yararına manevi tazminat takdir olunup hükmedilmelidir Doktorun sorumluluğunu tayin ederken hakim; olayların özelliğine uymayan,dayanakları gösterilmeyen ve özellikle kesinlikle saptanan maddi olgular karşısında inandırıcı olmaktan uzak bulunan Yüksek Sağlık Şurası raporu ile bağlı değildir Yargıtay 13 Hukuk Dairesi, 1994

72 Mahkeme Kararları Örnek 2 SE nin doğumdan 6 gün sonra Hastanesine başvuran hastaya normal olduğu söylenmiş, 2 gün sonra yüksek ateşle..dh ne, ardından davalı hastaneye ve sonra Tıp fakültesine gönderilmiş; yapılan müdahalelere rağmen tarihinde ölmüştür. YSŞ: 4/8 kusur ATK: Dr A nın müteveffa X in doğum sonrası takibinde özensiz davrandığı, kontrolleri sırasında başlamış olan enfeksiyona yönelik tedaviye başlamadığı ve olayda kusurunun 2/8 olduğu; Hastane kusursuz.. Davalı hastanenin çalıştırdığı personelin seçimine gerekli özeni göstermediğinden doktor ile aynı oranda kusurlu olduğu;. Davalıların kusurun tamamından sorumlu tutulmaları gerekirken, maddi zarar hesabına kusur oranına göre indirim yapılmış olması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir Yargıtay 13 Hukuk Dairesi, 2005

73 Mahkeme Kararları Örnek 3 Karaciğer kist ameliyatı sonrası karnında koher pensi unutulması? YŞS, «büyük ve karışık ameliyatlarda böyle olayların görülebileceğini» açıklamıştır Ameliyatın acil olması, pazar günü yapılması ve eldeki mevcut olanaklarla yetinilmesi fen kurallarını uygulayan bir doktorun mazereti olamaz. Müdahalenin acilliği, ameliyatın yapılma günü, işin ağırlığı kusurun ağırlık derecesini bertaraf etmesi olanağı yoktur. Unutma ise hoş görülebilecek tarafı olmayan çok ağır bir savsamadır. Yargıtay 4.Hukuk Dairesi, 1976

74 Örnek O nedenle doktorun meslek alanı içinde olan bütün kusurları (hafif de olsa) sorumluluğun unsuru olarak kabul edilmelidir. Doktor, hastanın zarar görmemesi için yalnız mesleki değil, genel hayat tecrübelerine göre herkese yüklenebilecek dikkat ve özeni göstermek, tıbbi çalışmalarda bulunurken bazı mesleki şartlan yerine getirmek, hastanın durumuna değer vermek, tıp bilimini kurallarına gözetip uygulamak, tedaviyi her türlü ihtiyat tedbirlerin alarak yapmak zorundadır. Doktor, ufak bir tereddüt gösteren durumlarda bu tereddüdü ortadan kaldıracak araştırmalar yapmak ve koruyucu tedbirler almakla yükümlüdür. Çeşitli tedavi yöntemleri arasında seçim yaparken hastanın özelliklerini göz önünde tutmalı, onu gereksiz risk altına sokmamak, en emin yolu tercih etmelidir. Müvekkil durumundaki hasta, doktor olan vekilden, titiz, dikkatli ve özenli davranılmasını beklemekte haklıdır. Özen göstermeyen bir vekil, BK. 394/1 uyarınca vekâleti gereği gibi ifa etmemiş sayılmalıdır.

75 TEŞEKKÜRLER.