Yıl: 2, Sayı: 4, Eylül 2015, s Ceyhun DUR 1 Nail YILDIRIM 2 Halis NURAL 3 Vahdettin OĞUZ 4 Levent YAZICI 5

Transkript

1 Yıl: 2, Sayı: 4, Eylül 2015, s Ceyhun DUR 1 Nail YILDIRIM 2 Halis NURAL 3 Vahdettin OĞUZ 4 Levent YAZICI 5 EĞİTİM DENETMENLERİNCE DENETLENEN ORTAÖĞRETİM KURUMLARININ DENETİMİ KONUSUNDA EĞİTİM ÇALIŞANLARININ GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 6 Özet Milli eğitim denetim sisteminde bakanlık denetçisi ve eğitim denetmeni olmak üzere farklı iki grup denetmen bulunmaktadır. Aynı görevi yerine getiren iki farklı birim arasında birtakım uygulama ve algılama farklılıkları olabileceği düşünülmektedir. Mevcut araştırmanın konusunu iki ayrı birim denetim görevini yerine getirirken denetlenen algısı oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı, eğitim denetmenlerince denetlenen, ortaöğretim kurumlarında çalışan eğitim çalışanlarının görüşlerinin değerlendirilmesidir. Araştırma, orta öğretim kurum yöneticilerinin kurum denetimi sonrasında eğitim müfettişlerinin bakanlık denetçileri ile arasında mesleki yeterlilik manasında bir farklılık olup olmadığı ve denetimin kurumun işleyişine katkı sağlayıp sağlamadığını belirlemeye yönelik nitel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubunu 41 orta öğretim kurum yöneticisi oluşturmaktadır. Okul yöneticilerine göre yapılan denetimlerin katkısı olduğu görüşü ağır basmaktadır. Katkı konusunda olumsuz düşünen yönetici sayısı oldukça az görülmektedir. Okul yöneticilerinin tamamına yakını denetimler esnasında herhangi bir Sorun yaşamadık ifadesine dayalı olarak eğitim denetmenlerince yapılan denetim esnasında herhangi bir sorun yaşamadıkları görülmektedir. Okul 1 Tokat MEM Eğitim Denetmeni 2 Doç.Dr. GOÜ Eğitim Fakültesi 3 3 Tokat MEM Eğitim Denetmeni 4 4 Tokat MEM Eğitim Denetmeni 5 Tokat Milli Eğitim Müdürü 6 Bu makale Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesinde gerçekleştirilen V. Eğitim Denetimi Kongresinde sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

2 Eğitim Denetmenlerince Denetlenen Ortaöğretim Kurumlarının Denetimi Konusunda Eğitim Çalışanlarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi yöneticilerine göre Bakanlık denetmenleriyle, eğitim denetmenlerinin yapmış oldukları denetimler kıyaslandığında; Eğitim denetmenleri lehine olumlu görüşler, Eğitim denetmenleri alehine olumsuz görüşler, tarafsız görüşler ve öneriler olmak üzere 4 kategoride toplanmaktadır. Araştırmaya katılan yöneticilere göre yapılan denetimlerin katkı sağladığını ifade ederlerken kıyaslama yaptıklarında bakanlık denetmenlerini daha olumlu bulmaktadırlar. Anahtar Sözcükler: Denetim, Ortaöğretim Kurumları, Bakanlık Denetmenleri EVALUATE THE OPINIONS OF PROFESSIONALS WORKING IN SECONDARY SCHOOLS AND SUPERVISED BY EDUCATION INSPECTORS Abstract There are two groups of different inspectors in the inspection system of national education: ministry inspector and education inspectors. It is considered that there can be some implemetational and perceptional differences between these two units which performed the same task. The subject of current study is to investigate the perception of professionals who supervised by these two separate units. The purpose of this study is to evaluate the opinions of professionals working in secondary schools and supervised by education inspectors. Qualitative method is conducted to decide whether a difference between the education inspectors and the ministry inspectors in terms of their competencies after the control of secondary school institution managers and whether the control improve the functioning of institutions and managers or not. The study group is composed of 41 secondary school managers. Most of the managers think that these controls provide improvement to themselves and their institutions. The number of the managers who think in a negative way is very few. Based on the statement of we do not face any problems, it can be said that almost all of the managers do not face any problems while the supervision of education inspectors. While comparing the supervisions of ministry inspectors and education inspectors, the categories are gathered in four dimensions as the ideas which support education inspectors, which are against education inspectors, unbiased ideas and suggestions. Managers think that supervisions provide improvement to them but ministry inspectors are favorable than education inspectors. 141 Keywords: Inspection, Secondary Schools, Ministry Inspector Giriş Eğitim alt sisteminin, devlet sisteminin varlığının sürdürülmesinde stratejik bir önleme sahip olduğu söylenebilir. Eğitimin alt sistemleri ise, eğitimin amaçlarının gerçekleştirilmesine katkı sağlayan, birer araç konumundadır. Bu nedenle eğitim alt sistemleri, kendi amaçlarının gerçekleşmesi yönünde eylemlerde bulunarak eğitimin amaçlarının gerçekleşmesine katkıda bulunurlar (Gökçe:1994) Eğitimin amacına ulaşıp ulaşmadığını kamu adına denetleme görevi eğitim denetmenlerine verilmiştir. Taymaz (1997) okulların amaçlarından sapmalarını önlemek

3 Ceyhun Dur Nail Yıldırım Halis Nural Vahdettin Oğuz Levent Yazıcı için denetimin gerekli olduğundan bahsetmektedir. Eğitimde teftiş hizmetlerinin amaçlarını, her türlü eğitim ve öğretim faaliyetlerini denetlemek, değerlendirmek, aksayan yönlerini düzeltmek ve daha iyi hale getirilmeleri için gereken önlemlerin alınmasını sağlamak olarak açıklamak mümkündür (Gündüz, 2010). Milli eğitim denetim sisteminde bakanlık denetçisi ve eğitim denetmeni olmak üzere farklı iki grup denetmen bulunmaktadır. Bakanlık denetçileri daha çok merkez teşkilatı ve bağlı tüm birimleri ile ortaöğretim düzeyindeki okullar/kurumlar ve burada görevli öğretmen ve yöneticilerin teftiş ve değerlendirme, rehberlik, mesleki yardım ve iş başında yetiştirme, inceleme ve soruşturma hizmetlerini yürütmekte idiler. Bakanlık denetçileri, genel teftiş, öğretmen-personel teftişi, sınav teftişi, kurs ve seminer teftişi ve inceleme ve soruşturma işlemlerini yürütmekteydiler. Eğitim denetmenleri ise, ilköğretim düzeyindeki okul ve öğretmenlere yönelik teftiş ve değerlendirme, rehberlik, mesleki yardım ve iş başında yetiştirme, inceleme ve soruşturma hizmetlerini yürütmekte idiler (Oğuz, 2010, s. 132). Aynı görevi yerine getiren iki farklı birim arasında birtakım uygulama ve algılama farklılıkları olabileceği düşünülmektedir. Bakanlık denetmenleri ile eğitim denetmenleri arasındaki farka ilişkin yapılan bir araştırmada, bakanlık denetmenlerinin iş doyumu düzeyi eğitim denetmenlerine göre bütün iş doyumu boyutlarında daha yüksek görülmektedir (Kayıkçı, 2010: 278). Çetinkanat ve Sağnak ın (2010), araştırmalarında İlköğretim ve bakanlık denetmenlerinin iletişim stilleri arasında fark bulunmuştur. Milli Eğitim Bakanlığının yeni yönetim yapısını düzenleyen 652 sayılı Kanun Hükmündeki Kararname, eğitim kurumlarında denetim görevini üstlenen eğitim müfettişlerini eğitim denetmeni olarak tanımlamış ve denetmenler için yeni görev ve sorumluluklar belirlemiştir (MEB, 2011). Bu süreçte 5984 sayılı yasayla değişiklik 3797 sayılı yasa gereği illerde kurulu eğitim müfettişliği sistemi son bulmuştur. Millî Eğitim Bakanlığının yeniden yapılandırılması; 6/4/2011 tarihli ve 6223 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak, Bakanlar Kurulu nca 25/8/2011 tarihinde kararlaştırılan Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede (Karar Sayısı: KHK/652): MADDE 41 (1) İl millî eğitim müdürlükleri bünyesinde oluşturulan Eğitim Denetmenleri Başkanlığında İl Eğitim Denetmenleri ve İl Eğitim Denetmen Yardımcıları istihdam edilir. İl eğitim denetmen yardımcıları, en az dört yıllık yüksek öğrenimi ve öğretmenlikte sekiz yıl ve daha fazla hizmeti bulunan öğretmenler arasından yarışma sınavı ile mesleğe alınırlar. Bu görevde üç yıllık yetişme dönemini takiben yapılacak yeterlik sınavında başarılı olanlar il eğitim denetmeni kadrolarına atanır. (2) İl eğitim denetmenleri ve denetmen yardımcılarının alanlarında uzmanlaşmaları için gerekli tedbirler alınır. İl eğitim denetmenlerinin, her hizmet bölgesinde iki yıldan az olmamak üzere Bakanlıkça belirlenecek süreler kadar çalışmaları esastır. (3) İl eğitim denetmenleri ve denetmen yardımcıları, ildeki her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumları ile il ve ilçe millî eğitim müdürlüklerinin rehberlik, işbaşında yetiştirme, denetim, değerlendirme, inceleme, araştırma ve soruşturma hizmetlerini yürütür. (4) Hizmet bölgelerinin oluşturulması ve bu bölgelerdeki çalışma süreleri; Eğitim Denetmenleri Başkanlığının görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışmaları; il eğitim denetmenleri ve denetmen yardımcılarının nitelikleri, sınav ve yetişme şekilleri, atanmaları, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma ve yer değiştirmelerine ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. (5) Denetime tâbi olan gerçek ve tüzel kişiler, gizli dahi olsa bütün belge, defter ve bilgileri talep edildiği takdirde ibraz etmek, para ve para hükmündeki evrakı ve ayniyatı ilk 142

4 Eğitim Denetmenlerince Denetlenen Ortaöğretim Kurumlarının Denetimi Konusunda Eğitim Çalışanlarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi talep hâlinde göstermek, sayılmasına ve incelenmesine yardımcı olmak zorundadır. İl eğitim denetmenleri, görevleri sırasında kamu kurum ve kuruluşları ve kamuya yararlı dernekler ile gerçek ve tüzel kişilerden gerekli yardım, bilgi, evrak, kayıt ve belgeleri istemeye yetkili olup kanunî engel bulunmadıkça bu talebin yerine getirilmesi zorunludur Denilmektedir. Yine aynı kararnamede 40.maddesinde (1) Bakanlık merkez teşkilatında; Millî Eğitim Uzmanları ve Uzman Yardımcıları ile Millî Eğitim Denetçileri ve Denetçi Yardımcıları istihdam edilir denilmektedir. Millî Eğitim Bakanlığı İl ve İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliğinde: Eğitim Denetmenleri Başkanlığı başlığı altında: MADDE 7 (1) Eğitim denetmenleri başkanlığının görevleri şunlardır: a) Öğretim programlarının uygulamalarını izlemek ve rehberlik faaliyeti yürütmek, b) Öğretim materyalleri ile ilgili süreç ve uygulamaları izlemek ve değerlendirmek, c) Sistem boyutunda eğitim ve öğretim süreçleri ile uygulamaları izlemek ve değerlendirmek, ç) Eğitim-öğretim ve yönetim faaliyetlerinin denetim ve değerlendirme çalışmalarını yapmak, d) İzleme ve değerlendirme raporları hazırlayarak ilgili birimlerle paylaşmak, e) İl/ilçe millî eğitim müdürlükleri ile eğitim kurumlarının teftiş, denetim, rehberlik, işbaşında yetiştirme ve değerlendirme hizmetlerini yürütmek, f) İl millî eğitim müdürü hariç yönetici, öğretmen ve diğer memurların denetim ve rehberlik hizmetlerini yürütmek, g) İnceleme, soruşturma veya ön inceleme raporlarıyla ilgili iş ve işlemleri yürütmek, ğ) Öğretmen ve yöneticilerin uyum eğitimi ve gelişimlerine yönelik çalışmalar yapmak, h) Eğitim-öğretim ve yönetim süreçlerinin geliştirilmesinde rehberlik çalışmaları yapmak, ı) Eğitim-öğretim ve yönetim alanlarını geliştirici araştırma ve çalışmalar yapmak, denilmektedir. İl Milli Eğitim Müdürlüklerinde var olan eğitim müfettişlikleri başkanlıklarnın adı İl Eğitim Denetmenleri Başkanlığı, Eğitim Müfettişlerinin adı İl Eğitim Denetmeni olarak değiştirilmiştir. Eğitim Müfettişleri ağırlıklı olarak ilköğretim okullarına yönelik denetim hizmeti verirken yeni düzenleme ile il ve ilçe eğitim müdürlükleri dahil il düzeyindeki her türlü eğitim öğretim hizmetlerine yönelik denetim hizmeti verecek şekilde yapılandırılmıştır. Yeni teşkilat yapısı içinde denetmenlerin artık daha çok iş yüküne sahip oldukları söylenebilir. Orta öğretim kurumlarının da artık eğitim denetmenlerince teftişi bu noktada önem arz etmektedir. Orta öğretim kurumlarında çalışan yöneticilerin teftiş neticesinde eğitim denetmenlerinin performansı ve bakanlık denetçileri ile mesleki liyakat yönünden bir farklılığının olup olmadığı bir problem durumu olarak ortaya çıkmaktadır. Mevcut araştırmanın konusunu iki ayrı birim denetim görevini yerine getirirken denetlenen algısı oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı, eğitim denetmenlerince denetlenen, ortaöğretim kurumlarında çalışan eğitim çalışanlarının görüşlerinin değerlendirilmesidir. Bu amaçla aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: Orta öğretim kurum müdür ve müdür yardımcılarının görüşlerine dayalı olarak; 143 Eğitim denetmenlerince yapılan ortaöğretim kurum denetimi sonrasında kurumun işleyişine katkısı nasıl olmuştur? Denetim esnasında herhangi bir sorun yaşanmış mıdır?

5 Ceyhun Dur Nail Yıldırım Halis Nural Vahdettin Oğuz Levent Yazıcı Bakanlıkça yapılan denetimle eğitim denetmenlerinin yapmış oldukları kıyaslamak gerekirse nasıl farklılıklar bulunmaktadır? Yöntem Araştırma, orta öğretim kurum yöneticilerinin kurum denetimi sonrasında eğitim müfettişlerinin bakanlık denetçileri ile arasında mesleki yeterlilik manasında bir farklılık olup olmadığı ve denetimin kurumun işleyişine katkı sağlayıp sağlamadığını belirlemeye yönelik nitel bir çalışmadır. Mevcut araştırmada birey ya da durum temelli bir yaklaşım benimsenmiştir. Nitel araştırma yaklaşımı doğrultusunda tasarlanan bu araştırmada içerik analizi yapılmış ve olgubilim (fenemenoloji) deseni kullanılmıştır. Olgubilim deseninde, farkında olunan ancak derinlemesine ve ayrıntılı bir anlayışa sahip olunmayan olgulara odaklanılmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2008). Ayrıca fenemolojislere göre olgubilim, öznel bilincin önemine inanır ve temel olduğunu kabul eder (Balcı, 2005: 38). Araştırmada öğretmenlerin ve okul müdürlerinin denetmenler hakkındaki düşüncelerini betimlemek amacıyla sorulan açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlar ele alınarak incelenmiştir. Çalışma grubu Yapılan denetimlere ilişkin algıyı belirlemek üzere nitel araştırma geleneğine uygun amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemine uygun olarak eğitim çalışanlarından örneklem seçilmiştir. Araştırmada geçerlik ve güvenirliği artırmak amacıyla ayrıca veri çeşitlemesi yoluna gidilmiştir. Veri kaynaklarının çeşitlendirilmesi, farklı özelliklere sahip katılımcıların araştırmaya dahil edilmesi yoluyla farklı algıların ve yaşantıların ortaya konarak çoklu gerçekliklere ulaşılması bakımından önemlidir (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 207). Bu çeşitliliği sağlamak amacıyla araştırma farklı türdeki farklı okullarda yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 46 orta öğretim kurum yöneticisi oluşturmaktadır. Kurum yöneticilerinin 41 tanesinin görüşleri incelenmiştir. 5 yöneticinin görüşü netlik olmadığından inceleme dışı bırakılmıştır. Araştırmanın amacına uygun olarak çalışma grubu oluşturmak için denetimi yapılan orta öğretim kurumlarının yöneticileri ile görüşülmüştür. Araştırmada Tokat il merkezi, Pazar İlçesi ve Erbaa ilçesindeki orta öğretim kurumlarında görev yapan yöneticiler çalışma grubunda yer almaktadır. Veri toplama aracı Bu çalışmada veri toplama yöntemi olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Bu yöntem ne tam yapılandırılmış görüşmeler kadar katı ne de yapılandırılmamış görüşmeler kadar esnektir; iki uç arasında yer almaktadır (Karasar, 2005: 165). Araştırmacıya bu esnekliği sağladığı için yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşme soruları hazırlanmadan önce, araştırma konusu ile ilgili ulusal ve uluslararası alan yazın taraması yapılmıştır. Konuyla ilgili olarak daha önce orta öğretim kurum denetimini sonrasında bir mesleki yeterlilik anlamında yöneticilerinin algılarına ait çalışmalara rastlanmamıştır. Konu tasarlandıktan sonra formda yer alması düşünülen maddeler belirlenmiştir. Araştırmada orta öğretim kurum yöneticilerine yöneltilen ana sorular şunlardır: Eğitim Denetmenlerince yapılan kurum denetimi sonrasında kurumunuzda işleyişinde katkı sağladınız mı? Denetimlerde herhangi bir sorun yaşadınız mı?, Daha önce denetim geçirdiyseniz bakanlıkça yapılan denetimle kıyaslamak gerekirse sizce mesleki yeterlilik anlamda bir farklılık var mıdır? 144

6 Eğitim Denetmenlerince Denetlenen Ortaöğretim Kurumlarının Denetimi Konusunda Eğitim Çalışanlarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi Bu maddelerin amaç, anlam ve kapsam açısından değerlendirilmesini yapmak amacıyla üç öğretim üyesi, orta öğretim kurum müdürleri ile görüşülmüştür. Bu aşamalardan sonra elde edilen bilgilerden yararlanılarak forma son hali verilmiş, oluşturulan görüşme soruları araştırma kapsamındaki katılımcılara yöneltilmiştir. Verilerin Analizi Araştırma, nitel araştırma desenindedir. Veriler kendi içinde betimlenmiştir. Analiz sürecinde öncelikle, görüşme kayıtları deşifre edilip çözümlemeler yapılmıştır. Elde edilen görüşler içerik analizi yoluyla incelenmiştir. Görüşlerin analizinde, ifadeler benzerliğine göre gruplanarak tasnif edilmiştir. Çözümlemelerde görüşüne başvurulan eğitim çalışanlar ve ifadeleri kodlanarak (Y; Yönetici) belirli temalar oluşturulmuştur. Elde edilen verilerde yer alan görüşler frekans değerleri üzerinden betimlenmiştir. Araştırmanın iç geçerliği verileri toplama aracının hazırlanmasından, uygulama ve analiz aşamasına kadar araştırma sürecinin detaylarıyla açıklanması ile arttırılmaya çalışılmıştır. Bulgular Bu bölümde elde edilen veriler görüşme soruları sırasına göre analiz edilmiştir. 1. Okul yöneticilerine göre eğitim denetmenlerince yapılan kurum denetiminin kurumun işleyişine sağladığı katkı Tablo 1. Okul yöneticilerine göre eğitim denetmenlerince yapılan kurum denetiminin kurumun işleyişine sağladığı katkı S.N. Kategoriler Kodlanmış Görüşler n=41 f % 1 Olumlu Katkı sağladı (Y4, 6, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, , 28, 29, 35, 36, 37, 38, 39, 40). 2 Olumlu ve yapıcı bir yaklaşım vardı.(y1,11) Aksaklıklar fark edildi(y1, 10) Denetim olumlu olmuştur(y1) 5 Olumsuz Bir değişiklik olmadı (Y27, 7) Katkı sağlamadı (Y27,15) Pek katkı sağlamadı, sadece birkaç tavsiyede bulunuldu (Y24) 8 Daha paylaşımcı bir rehberlik merkezli denetim bekliyoruz(y5) 9 Herhangi bir bakış açısı yakalayamadık(y 5) 10 Kararsız Cevap yok( Y33,34, 8, 9, 11) Eğitim denetmenlerince yapılan denetimlerin katkısı konusunda okul yöneticilerine göre üç farklı temada on görüş ortaya çıkmıştır. Okul yöneticilerine göre illerde bulunan eğitim denetmenlerince yapılan denetimlerin katkısı olduğu (% 52) görüşü ağır basmaktadır. Katkı konusunda olumsuz düşünen yönetici sayısı oldukça az görülmektedir. Eğitim denetmenlerinin denetimi konusunda olumlu katkı sağladığını düşünen okul müdürlerinin kendi ifadelerinden bir kaçı aşağıda verilmektedir:: Yapılan denetimlerde görülen aksaklılar tarafımızdan giderilmeye çalışılmış, eksiklikleri görmemiz açısından denetimin olumlu olduğu kanaatindeyim(y1). Eksikliklerin ve aksaklıkların daha iyi farkına varılmasına mutlaka katkı sağladı. Denetim

7 Ceyhun Dur Nail Yıldırım Halis Nural Vahdettin Oğuz Levent Yazıcı sonrasında öğretmen ve idareciler daha titiz olmaya özen gösteriyorlar(y3). Yapılan denetimin gözden kaçan bazı konularda farkındalık oluşturduğunu bunun da kurumun işleyişine olumlu katkı sağladığı yönündedir(y4). İl eğitim denetmenler sürekli işin içinde olmaları nedeni ile daha faydalı olduklarını gördüm(y8). Bakanlık denetçilerine ulaşım, iletişim daha zor ve çözüm üretme daha sıkıntılı bu nedenle il eğitim denetmenlerinin faydalı olacağını düşünüyorum(y8). En azından yönetici olarak her gün yaptığımız görevlerden dolayı gözden kaçan veya ihmal edilmiş hususlarla ilgili aydınlatıcı idi (Y20). İfadelerde anlaşılacağı üzere il eğitim denetmenlerinin yapmış olduğu denetimler kuruma katkı sağlamaktadır. Bunun yanında eğitim denetmenlerinin yapmış oldukları denetimlerin katkısı konusunda olumsuz düşünen okul yöneticileri de bulunmaktadır. Bazı yöneticilerin görüşleri şöyledir: Denetimler sonunda yeni yol yöntem farklı bir pencereden bakabilme yeni bir heyecanla işe sarılma yerine denetimden sonra bu niye eksik kim yapmadı vb sorularına cevap aranıyor(y5). Denetimde herhangi bir sorun yaşamadım ancak denetmenlerin farklı uygulamalar ile ilgili daha fazla paylaşımcı olmaları, bilgi verici nitelikte rehberlik yapmaları daha fazla katkı sağlayacaktır(y3). Daha paylaşımcı ve rehberlik merkezli denetim bekliyoruz(y5). İfadelerden denetimler konusunda farklı beklenti içerisinde olan yöneticilerin de olduğu görülmektedir. Ayrıca denetimin gereksizliği konusunda da görüşler bulunmaktadır. Bir okul müdürünün: Gelişen eğitim teknolojileri yanında dar kalıplar ve demode olmuş şablonlar içerisinde eğitimin gelişmesine ışık tutmayan, sıkıcı, hata arayıcı aklı ve verileri ön planda tutmayan bir denetim eğitime katkı sağlayamacağını düşünüyorum(y27) ifadesinden yapılan denetimlerin işlevsel olmadığı görüşünde olduğu anlaşılmaktadır. 2. Okul yöneticilerine göre denetimler esnasında herhangi bir sorun yaşayıp yaşamadıkları 146 Tablo 2. Okul yöneticilerine göre denetimler esnasında herhangi bir sorun yaşayıp yaşamadıklarına ilişkin görüşler S.N. Tema Kodlanmış görüşler f % 1 Sorun yaşanmadı (Y1, 4, 6, 8, 9, 10, 11, Yapılan denetim sürecine ilişkin görüşler 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41) 2 Yaklaşımları iyi (Y2, 3, 6, 8, 41) Çözüm odaklı (Y4) 4 Babacan tavırlı (Y17) 5 Daha paylaşımcı ve rehberlik merkezli Öneri denetim olmalı (Y5) 6 Öğrencilerin topluma kazanmaları için yapılan çalışmalar incelenmeli (Y26) Eğitim denetmenlerince yapılan denetimler esnasında sorun yaşayıp yaşamadıklarına ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri incelendiğinde iki farklı temada altı görüş ortaya çıkmaktadır. Okul yöneticilerinin büyük bir çoğunluğu (% 88) denetimler esmasında herhangi bir sorun yaşamadıklarını ifade etmişlerdir. Ayrıca % 12 si yaklaşımlarının çok iyi olduğunu belirtmektedirler. Konuyla ilgili yöneticilerin kendi ifadeleri şöyledir: Yaklaşımları çok iyi idi

8 Eğitim Denetmenlerince Denetlenen Ortaöğretim Kurumlarının Denetimi Konusunda Eğitim Çalışanlarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi (Y2, 3, 6, 8, 41). İyi niyetli ve çözüm odaklı idiler(y4). Oldukça babacan tavırlı idiler(y17). Eğitim denetmenler bizlere karşı iyi niyetli ve çözüm odaklı idiler(y4). Yönetici ifadelerinden denetim sürecinde sorun yaşanmadığı gibi, denetmen davranışlarından memnun oldukları görülmektedir. Bunun yanında katkıya ilişkin görüşte olduğu gibi önerilerde bulunan yöneticiler de görülmektedir: Daha paylaşımcı ve rehberlik merkezli denetim bekliyoruz(y5). Bu öğrencileri topluma kazandırmak için ne gibi çalışmalarımız var deselerdi her şeye bedeldi (Y26). İfadelerden dnetime ilişkin beklentilerin olduğu görülmektedir. Bu bulguya dayalı olarak eğitim denetmenlerince yapılan denetim esnasında herhangi bir sorun yaşamadıkları görülmektedir. 3. Bakanlık denetmenleriyle eğitim denetmenlerinin yapmış oldukları denetimin kıyaslanması Tablo 3. Bakanlık denetmenleriyle eğitim denetmenlerinin yapmış oldukları denetimin kıyaslanması S.N. Kodlanmış Görüşler f % 1 Eğitim Ciddi bir fark yoktur (Y9,18) denetmenleri Bakanlık denetçileri daha asık suratlı idiler (Y24) 3 lehine olumlu Bakanlık denetmenleri yapılan denetimlerin eğitim görüşler denetmenlerince de yapılabileceğini düşünüyorum (Y1) 1 İl eğitim denetmenleri biraz zorlandılar(y4) 2 Bakanlık denetçileri biraz daha geniş açıdan bakıyorlar(y4) 3 Bakanlık denetçileri daha çok içeriğe yönelik davranıyorlar (Y6) 4 İl eğitim denetmenleri evrak üzerinden gidiyorlar(y6) 5 Eğitim Bakanlık denetmenleri ufak eksikliklere pek 6 denetmenleri alehine olumsuz bakmıyorlar(y7) Bakanlık denetimi uzman kişiler tarafından yapıldığı için görüşler daha etkiliydi. Ancak süreç içerisinde oturacağını düşünmekteyim (Y15) 7 İl eğitim denetmenleri gereksiz ve çok detay sayılabilecek hususlar üzerinde duruyorlar (Y20) 8 Bakanlık denetçileri daha konuya hakim idiler(y26) 9 Birisi donanımlı, eğitici, yönlendirici diğeri şablonlar içerisinde sadece denetleyici(y27) 10 Bakanlık denetimi daha kaliteli bir denetimdi(y28) 11 Bakanlık müfettişleri liselerin yapısını daha iyi biliyorlar(y31) 12 İl eğitim denetmenleri liseleri daha tanımıyorlar(y32) 13 Farklılık vardı ama zamanla düzelecektir (Y39,40,41) Bakanlık denetçileri yıllardır liselerle uğraştıkları için konuya hakim olmaları bakımından daha üst seviyede 147

9 Ceyhun Dur Nail Yıldırım Halis Nural Vahdettin Oğuz Levent Yazıcı idiler (Y38) 15 Azda olsa bir farkın olduğunu düşünüyorum(y17,8,16) Daha önce denetim geçirmediğim için kıyaslama 4 10 yapamayacağım (Y5,12,24,25,) 2 Tarafsız görüşler Eğitim denetmenleri sadece idari teftiş yaptılar, ders 2 5 teftişi yapmadıkları için kıyaslama yapamayacağım (Y10,11) 3 Yeterlilik anlamında hiçbir fark yoktur(y13,14,21,22,23,29,30,33,34,31,36,37,) 1 Ben bunları biliyorum, hayır olmaz, gibi ifadeler olmaz Öneriler ise daha iyi olur(y19) 2 Denetimlerde küçük ayrıntılar için kırıcı olmamaları (Y20) Okul yöneticilerine göre Bakanlık denetmenleriyle, eğitim denetmenlerinin yapmış oldukları denetimler kıyaslandığında Tablo 3 de görüldüğü üzere; Yapılan kıyaslar; Eğitim denetmenleri lehine olumlu görüşler, eğitim denetmenleri alehine olumsuz görüşler, tarafsız görüşler ve öneriler olmak üzere 4 kategoride toplanmaktadır. Sıra numaraları incelendiğinde olumlu görüşler 3 adet, olumsuz görüşler 15 adet, tarafsız görüşler 3 adet ve öneriler 2 adet olduğu görülmektedir. Bu durumda eğitim denetmenlerinin yapmış oldukları denetimler bakanlık denetimlerine göre daha olumsuz gibi görünmesine karşılık, görüşlerin frekansları incelendiğinde 12 yöneticinin yeterlik anlamında bir fark olmadığını ifade etmeleri anlamlı görülmektedir. Okul yöneticilerinin kendi ifadeleri şöyledir: Ortaöğretimlerin il eğitim denetmenlerince her yıl denetlenmesinin kurumlarda yapılan yanlış uygulamaların daha erken fark edilmesini ve uygulamada görülen aksaklıkların giderilerek kurumlar arası birlikteliğin sağlanmasına olumlu yönde katkı sağlayacağını düşünüyorum(y4). Bu denetim eksikliklerinin zaman içerisinde giderileceğini düşünmekteyim. Yeter ki iki tarafta olumlu yaklaşsın(y15). İl eğitim denetmenlerinin eksikliğinin giderilebilmesi için izlenebilecek yöntem belki lisede aksaklık gibi görünmüş olan konuda ısrarcı olmak yerine orta öğretim açısından işleyişin ne şekilde olduğunu anlamak için irade ile ortak çalışmada bulunmak olabilir (Y16). Bakanlık denetmeni işleyişteki kusuru bir baskınla bulup ortaya çıkarma anlayışıyla değil, işleyiş sırasında yapılmış olan hataları göstererek düzelttirme anlayışında olduğundan denetimler aniden değil daha önceden haber verilerek ve istenen dosyalar önceden bildirilerek yapılabilirdi (Y16). İlköğretimdeki alışkanlıkları orta öğretimde de yaptıklarını fark ettim zamanla bu durumu giderebilirler fazla ayrıntı içerisinde boğuluyorlardı, daha ziyade eksik bulayım psikolojisiyle değil olumlu çalışmalarında teşvik görülen hatalarda ise rehberlik etmelerini isterim (Y17). Daha yakın iletişim kuruyorlar ve sağlıklı bir işleyiş vardı(y18). Ahbap çavuş ilişkisi olmaması gerekir(y19). Çok ayrıntı detay ile uğraşılmaması gerekir(y20). Konuların çoğuna kitabi bakıyorlar, kuralların dışında olamıyorlar (Y32). Eğitim denetmenlerinin bir iki teftişten sonra konuya hakim olabileceğini, ulaşılabilirlik anlamında bir avantaj olarak görmekteyim(y38). İfadelerden ve Tablo dan (3)anlaşılacağı üzere bakanlık denetmenleri lehine görüşler olduğu gibi, eğitim denetmenleri lehine de görüşler bulunmaktadır. Ağırlıklı olarak tarafsız 148

10 Eğitim Denetmenlerince Denetlenen Ortaöğretim Kurumlarının Denetimi Konusunda Eğitim Çalışanlarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi görüş yer almaktadır. Okul yöneticileri görüşlerini ifade ederlerken önerilerde de bulunmaktadırlar. Tartışma ve Sonuç Okul yöneticilerine göre yapılan denetimlerin katkısı olduğu görüşü ağır basmaktadır. Katkı konusunda olumsuz düşünen yönetici sayısı oldukça az görülmektedir. Okul yöneticilerinin tamamına yakını denetimler esnasında herhangi bir Sorun yaşamadık ifadesine dayalı olarak eğitim denetmenlerince yapılan denetim esnasında herhangi bir sorun yaşamadıkları görülmektedir. Okul yöneticilerine göre Bakanlık denetmenleriyle, eğitim denetmenlerinin yapmış oldukları denetimler kıyaslandığında; Eğitim denetmenleri lehine olumlu görüşler, Eğitim denetmenleri alehine olumsuz görüşler, tarafsız görüşler ve öneriler olmak üzere 4 kategoride toplanmaktadır. Sıra numaraları incelendiğinde olumlu görüşler 3 adet, Olumsuz görüşler 15 adet, tarafsız görüşler 3 adet ve öneriler 2 adet olduğu görülmektedir. Bu durumda eğitim denetmenlerinin yapmış oldukları denetimler bakanlık denetimlerine göre daha olumsuz algılandığı sonucuna ulaşılabilir. Görüşlerin frekansları incelendiğinde 12 yöneticinin yeterlik anlamında bir fark olmadığını ifade etmeleri anlamlı görülmektedir. Araştırmaya katılan yöneticilere göre yapılan denetimlerin katkı sağladığını ifade ederlerken kıyaslama yaptıklarında bakanlık denetmenlerini daha olumlu bulmaktadırlar. Bu durum yöneticilerin her iki müfettiş grubuna karşı taşıdıkları imajla açıklanabilir. Bu bulgu Yıldırım ın (2012) yapmış olduğu araştırma bulgusunu desteklemektedir. Araştırmada ilköğretim müfettişleri ile bakanlık müfettişlerinin imajları teftiş gören eğitim çalışanları açısından incelenmiş, bakanlık müfettişlerinin imajı kısmen daha olumlu görülmüştür. Yine Çetinkanat ve Sağnak ın (2010), araştırmalarında İlköğretim ve bakanlık denetmenlerinin iletişim stilleri arasında fark bulunmuştur; Bakanlık denetmenlerinin ilköğretim denetmenlerine göre liderlik, yardımseverlik/cana yakınlık ve kuralcılık iletişim stillerini daha yüksek düzeyde kullandıkları belirlenmiştir. Genel olarak araştırma incelendiğinde; araştırmaya katılan yöneticilere göre denetimin yapılması sırasında sorun yaşanmadığı, denetimin kuruma katkı sağladığı yönde olumlu görüşler bunmaktadır. Ancak bakanlık denetmenlerinin denetimleriyle kıyaslama yapıldığında olumsuz görüşler daha ağır basmaktadır. Bu sonuçlara bağlı olarak Okul yöneticilerine yönelik denetmen algısı konusunda ve denetimin gerekliliği konusunda seminer verilebilir. Eğitim denetmenlerinin ortaöğretim kurumlarını denetimleri olumlu görülmektedir. Farklı çevrelerde ve denetimin farklı boyutları karşılaştırmalı olarak yapılabilir. 149 KAYNAKLAR Balcı, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma. 5. Baskı. Ankara: Pegem. Çetinkanat A. C., Sağnak, M. (2010). İlköğretim Ve Bakanlık Müfettişlerinin İletişim Stillerinin Karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 38:

11 Ceyhun Dur Nail Yıldırım Halis Nural Vahdettin Oğuz Levent Yazıcı Çetinkanat A. C., Sağnak, M. (2010). İlköğretim ve bakanlık müfettişlerinin iletişim stillerinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 38: Gökçe, A. T. ve Kantos, Z. E. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin algılarına göre müfettişler. II. Uluslar arası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi Haziran Kütahya. Gündüz, Y. (2010). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Yönetici Ve Öğretmenlerin İlköğretim Müfettişlerine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi. 11,( 2), Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kayıkçı, K. (2010). Bakanlık ve İlköğretim Müfettişlerinin İş Doyumları Açısından Karşılaştırılması. II. Uluslar arası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi Haziran Kütahya. MEB. (2011). Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. Resmi Gazete. Karar Sayısı: Khk/652. Oğuz, E. (2010). Denetmenlerin Denetim Sürecinde Yaşadıkları Sorunlar (Samsun İli Örneği). II. Uluslararası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi Haziran Kütahya. Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara. Seçkin. Yıldırım, N. (2012). Eğitim Denetmeni ve Bakanlık Denetmeni İmajları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. 18 (1),