İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Muhammed Emin DURMUŞ 1 Mehmet Ali KAHRAMAN 2

Transkript

1 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi Muhammed Emin DURMUŞ 1 Mehmet Ali KAHRAMAN 2 Özet Bu çalışmada Erenler Anadolu İmam Hatip Lisesinde okuyan birinci sınıf öğrencilerinin Kur an dersine yönelik görüşleri tespit edilip değerlendirilmiştir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde Kur an ı doğru şekilde okumanın önemi, gerekliliği, yöntemi gibi teorik açıklamalar yapılmıştır. İkinci bölümde ise öğrencilere uygulanan anketin değerlendirilmesi ele alınmıştır. Çalışmanın asıl önem arz eden bölümü ikinci bölümdür. Nitekim Kur an derslerinde öğrencilerden beklenen başarının sağlanabilmesi için öğrencilerin Kur an dersi hakkındaki görüş ve düşüncelerinin bilinmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, Erenler Anadolu İmam Hatip Lisesinde okuyan öğrencilere yönelik anket, gözlem ve uygulama yapılmıştır. Ankette öğrencilere 20 soru sorulmuştur. Bu sorulardan bir kısmı öğrencinin evindeki ortam ile ilgili bir kısmı sınıfındaki ortam ile ilgili bir kısmı ise öğrencinin kendisi ile ilgili sorulardır. Öğrencilerin sorulara verdikleri cevaplar Spss programı ile analiz edilmiş, tablolar yardımıyla değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tecvid, Kur an Harfleri, Tilavet, Mahreç GİRİŞ Araştırmanın Problemi İmam hatip lisesi birinci sınıf öğrencilerinin Kur an öğrenme ve okuma becerilerinin geliştirilmesi araştırmamızın temel problemini oluşturmaktadır. Her yaz Kur an kurslarına katılan öğrencilerin Kur an ı doğru öğrenememe sebepleri ve çevresinde Kur an ı öğrenmesine yardımcı olacak pek çok etken olmasına rağmen öğrencilerin genelinin Kur an ın öğrenilmesini zor olarak görmeleri araştırmamanızın önemini artırmıştır. Araştırmanın Amacı ve Hipotezleri Araştırmanın amacı İmam Hatip Lisesi birinci sınıf öğrencilerinin Kur an öğrenimi hakkındaki düşüncelerini tespit edip, Kur an dersinin öğrencilerin görüşleri doğrultusunda daha verimli hale getirilmesi için bir alan çalışması yapmaktır. 1 Araştırma Görevlisi, Sakarya Üniversitesi İslam Ekonomisi ve Finansı Bölümü, emindurmuss@hotmail.com. 2 Sakarya Üniversitesi İslam Ekonomisi ve Finansı Bölümü, Yüksek Lisans Öğrencisi. ICPESS 2016-ISTANBUL, August

2 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN Araştırmanın hipotezleri şu şekilde gösterilebilir; H 1: Kur an-ı Kerim i doğru ve güzel okuyabilmek için Tecvid kurallarını bilmek gerekir. H 2: İmam hatip lisesi birinci sınıfta verilen Kur an-ı Kerim ders saati Kur an öğrenmek için yeterlidir. H 3: Kur an-ı Kerim derslerinde teknolojik araç ve gereçlerin kullanılması öğrenmeyi hızlandırır. H 4: Kur an-ı Kerim ezberlerinin hoca eşliğinde hep birlikte(koro şeklinde) okunması çabuk ezberlemeyi sağlar. Araştırmanın Önemi Bu çalışma İmam Hatip Lisesi birinci sınıf öğrencilerin Kur an-ı Kerim dersi hakkındaki düşüncelerini tespit edip ortaya koyma açısından önem arz etmektedir. Gelecekte İmam-Hatip, Vaiz, Müftü, Kur an Kurs Öğreticisi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni veya İmam Hatip Liselerinde Meslek Dersleri Öğretmeni gibi toplumun din eğitiminde önemli görevler üstlenecek olan öğrencilerin Kur an-ı doğru bir şekilde öğrenmesi ve okuyabilmesi için Kur an derslerinin en verimli şekilde öğrencilere verilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada öğrencilerin Kur an derslerinin nasıl daha verimli olacağına dair görüşleri yer aldığı için alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırmanın Kapsamı ve Sınırlılıkları Çalışmanın bulguları eğitim-öğretim yılında, Sakarya Erenler Anadolu İmam Hatip Lisesi birinci sınıf öğrencilerine uygulanan anket ile sınırlıdır. Anketin muhatap kitlesi olarak İmam hatip lisesi birinci sınıf öğrencilerinin seçilmesi, bu öğrencilerin daha işin başında olmaları ve belki de ilk defa programlı ve sistematik bir şekilde Kur an eğitimi almaya başlamış olmalarıdır. Bunun yanında ortaokuldan yeni mezun olan öğrencilerin Kur an bilgi seviyelerinin tespit edilebilmesi bakımından birinci sınıf öğrencilerine anket yapılması önem arz etmektedir. Literatür Taraması Koç (2009), İmam-hatip liselerinde meslek derslerine giren öğretmenlerin yeterlilikleri ile ilgili çalışma yapan Koç un yaptığı ankete 14 farklı ilden 216 meslek dersi öğretmeni katılmıştır. Araştırma yapılırken anketle veri toplama yönteminin yanında gözlem ve yüz yüze görüşme tekniklerinden yararlanılmıştır. Konu kişisel 276 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

3 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin ve mesleki gelişim, öğrenciyle ilişki, öğretme-öğrenme süreci ve okul, aile, toplum ilişkileri olmak üzere dört boyutta ele alınmıştır. Yazarın ulaştığı sonuçlara göre İmam Hatip liseleri meslek dersleri öğretmenleri yukarıda zikredilen alanlarda kendilerini yeterli görmektedirler. Öğretmenlerin kendilerini yeterli görmeleri algısında bu kişilerin cinsiyet, görev yeri, mezun oldukları program ve mesleki kıdem gibi faktörlerin önemli bir etken olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmenler mesleki niteliklerden ziyade, kişisel niteliklerinin ön planda olduğu görüşüne sahiptirler. Korkmaz (2013), Kayseri özelinde İmam-Hatip liselerinin tercih süreçleriyle ilgili makalesi yayınlanan Korkmaz ın, konuyla alakalı yaptığı ankete 380 imam hatip öğrencisi katılmıştır. Ankete katılan öğrencilerin yaklaşık %60 ının bayanlar olduğunu tespit eden Korkmaz, buradan hareketle bayanların erkeklere nazaran imam hatip liselerine daha yoğun ilgi gösterdikleri sonucuna ulaşmıştır. Korkmaz ın ulaştığı sonuçlara göre imam-hatip liselerini tercih eden öğrencilerin yaklaşık %62 sinin ailelerinde veya yakın akrabalarında imam hatip lisesi mezunları bulunmaktadır. Bu da öğrencilerin imam hatip liselerini tercih etmelerinde önemli bir etkendir. Bunların dışında çalışmada; imam hatip liselerini tercih eden öğrencilerin kişisel ve sosyal durumları, bu durumların tercihlerine olan etkisi, öğrencilerin tercih yaparken İmam Hatip liselerinin programlarını, eğitim ortamlarını vb. konuları araştırıp araştırmadıkları, tercihlerinden memnun olup olmadıkları, mezuniyet sonrası planları gibi sorulara cevap aranmıştır. Kılıç (2014), İmam-Hatip Ortaokul ve Liselerinde Kur an Eğitimi Üzerine bir saha çalışması yapan ve makale yayınlayan Kılıç, çalışmasının birinci bölümünde Kur an eğitimine yönelik teorik bir çerçeve çizerek Kur an eğitiminin niteliği ve düzeyini sorgulamış, ikinci bölümünde ise saha çalışmasının sonuçlarına binaen imamhatiplerdeki Kur an eğitiminin mevcut durumunun değerlendirilmesine, öğretmenlerin önerilerine ve elde ettiği sonuçlara yer vermiştir. Bu çalışmanın muhatap kitlesi öğrenciler değil öğretmenlerdir. Nitekim eğitimin geliştirilmesi için öğretmenlerin görüş ve önerileri daha fazla önem arz etmektedir. Yazarın ulaştığı sonuçlara göre; Kur an Hz. Peygamberin öğrettiği şekilde kurallarına uygun olarak okunmalı, Kur an eğitimi mutlak surette mahir bir hocadan alınmalı ve Kur an öğreticileri bu alanda yeterli olmalıdırlar. Ayrıca yazar, İmam Hatip liseleri öğretmenlerinin çoğunun bu liselerdeki Kur an eğitimi seviyesinden ve öğrencilerin ilgisinden memnun olmadıkları sonucuna ulaşmıştır. ICPESS 2016-ISTANBUL, August

4 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN Araştırmanın Yöntemi Araştırmaya katılan öğrencilere anket uygulaması yapılmıştır. Öğrencilere 20 sorudan oluşan bir anket çalışması yapılıp bulgular değerlendirilmiştir. Anketlerde elde edilen veriler, SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın İçeriği İki bölümden oluşan çalışmanın giriş kısmında çalışmanın problemi, araştırmanın amacı, hipotezleri, kapsam ve sınırlılıkları ve yöntemi açıklanmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde Kur an ı Kerim i doğru ve güzel okumanın önemi, tecvidin tanımı, amacı ve önemi, Kur an harfleri ve özellikleri, Kur an ı dinleyerek öğrenmede fehm-i muhsin etkisi, Kur an öğrenmede ve okumada teknolojinin önemi konuları ele alınacaktır. Çalışmanın ikinci bölümünde öğrencilere sorulan anket sorularının değerlendirilmesi yapılacaktır. Çalışmanın sonuç kısmında ise bulgular özetlenecektir. 1. BÖLÜM: KUR AN I KAİDELERİNE GÖRE DOĞRU ÖĞRENME 1.1. Kur an ı Doğru ve Güzel Okumanın Önemi İslam toplumlarında Kur'an ı Kerim i okumak, öğrenmek, öğretmek, dinlemek, anlamak ve anlatmak hem ibadet, hem de dini bir görev kabul edilmiştir. Kur'an'ın emir, tavsiye ve tasvirleri ile Hz. Peygamberin telkin, tavsiye ve uygulamaları doğrultusunda İslam ın ilk yıllarından itibaren İslam toplumlarında Kur'an öğrenilmesi, öğretilmesi, ezberlenmesi ve anlaşılmasına büyük önem verilmiş ve bunun gerçekleştirilmesi için ferdi ve toplumsal olarak büyük özen gösterilmiştir.(salman ve Yılmaz.2015: 12.) Kur an ı Kerim'i sesli okumanın asıl gayesi, Kur'an ı Kerim in orijinal şeklini muhafaza etmektir. Geçmişten günümüze cemiyet benzeri toplantılarda kurrâ hafızların ve karilerin çeşitli makamlarla sesli bir şekilde Kur an okumaları bu amaca hizmet etmiş, Kur an ın hiçbir tahrife uğramadan günümüze kadar orijinal haliyle gelmesine vesile olmuştur. Bu bakımdan Kur an ın doğru bir şekilde nesilden nesile aktarılmasında kârilerin büyük katkıları bulunmaktadır. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.v.) in Kur'an ın kelimelerini telaffuz edişini, hiçbir tahrif ve bozulmaya uğramadan gelecek nesillere ulaştırmak, Kurralara (hakkıyla Kur'an okuyanlara) nasip olmuştur. (Aydın.2002: ) İlahi bir kitap olması hasebiyle Kur an ın kişilerin keyfi tercihlerine göre okunması düşünülemez. Her işin kuralı olduğu gibi Kur an ı doğru bir şekilde okumanın da kuralları vardır. Bu kurallara riayet etmek tüm Müslümanlara farzdır. Bu sebeple Kur an eğitimi verilirken mutlak surette Kur an ın doğru bir şekilde okunmasını 278 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

5 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin sağlayan tecvid kuralları ve mahreç bilgileri de verilmelidir. Zira Furkan suresinin 32. Ayetinde Yüce Allah Biz onu senin kalbine iyice yerleştirmek için böyle yaptık (parça parça indirdik) ve onu tane tane (ayırarak) okuduk (Furkan, 25/32) buyurarak Kur an ın tertil üzere yani tecvid kaidelerine uygun bir şekilde okunmasını emretmiştir. Kur an ı doğru bir şekilde okumanın yanı sıra güzel okumak da tavsiye edilmiştir. Hz. Peygamber Kur an okumayı sesinizle güzelleştirin (Ebu Davud, Salât,355) buyurarak Kur an ın güzel, hoş bir sedayla okunmasını istemiştir. Nitekim Kur an daki ayetler Yüce Allah ın kullarına ilettiği mesajlarıdır. Bu sebeple Kur an ı doğru okumak kadar güzel okumak da önemlidir. Hz Peygamber bir başka hadislerinde Allah (c.c.) güzel sesli bir Peygamberin sesini güzelleştirerek okuduğu Kur an ı dinlediği kadar hiçbir şeyi dinlemedi. ( Buhâri, Fedailü'l-Kur'an 19) buyurmaktadır. Bu da Kur an ın güzel bir sedayla okunmasının önemine işarettir. Buna göre Kur an ı güzel bir nağmeyle okumak müstehap görülmüştür. Çünkü Kur an ın güzel bir nağmeyle okunması kalpleri yumuşatmakta, dinleyicilerde dikkati artırmaktadır Tecvidin Tanımı, Amacı ve Önemi Karaçam a göre Tecvîd, harflerin mahreç ve sıfatlarına uymak sûretiyle, Kur an ı Kerim i hatasız okumayı öğreten bir ilimdir. (Karaçam. 2014:163.) Çetin ise Tecvidi, Kur an-ı Kerim harflerinin mahreç ve sıfatlarına riâyet ederek ve vakıf, vasıl, sekte vb. diğer tilâvet kurallarına uyarak güzel ve hatasız okumayı öğreten ilimdir (Çetin.2013: 77) şeklinde tanımlamaktadır. Talû ya göre ise tecvid, Harflerin mahreç ve sıfatlarına uymak suretiyle, Kur an ı Kerim i adab ve erkânına uygun bir şekilde hatasız okumaktır (Talû,1995:7). Kur'ân, kendinden bahsederken, bir taraftan dilinin Arapça olduğunu, diğer taraftan da, tertîl ile okunması gerektiğini ifade etmektedir. Bu durum da onun, belli başlı kaideler çerçevesinde okunmasının zorunlu olduğunu göstermektedir. Ayrıca sıradan bir metin olmaktan öte, onun ilahî bir kelam olması da, belli kriterlere göre okunmasının dinî gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır (Aslan.2003:360). Nitekim Yüce Allah Kur an ı tertil üzere yani tecvid kurallarına göre okunmasını emretmektedir. Bundan dolayı Kur an ın doğru okunması için tecvid kurallarının en iyi şekilde bilinmesi gerekmektedir. Zira Tecvidin gayesi de Kuran ın, emredildiği şekliyle ve hatasız olarak okunmasını sağlamaktır (Çetin, 2013: 77). ICPESS 2016-ISTANBUL, August

6 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN 1.3. Kur an Harfleri ve Özellikleri Allah û Teâlâ farklı toplumlar arasından Arapları seçmiş ve son peygamberlik şerefini Arap toplumuna vermiş, son kitap olan Kur an ı Kerim i Arapça olarak indirmiştir. Kuran ın insanlara indirilmesindeki temel gaye, onunla amel edilmesi, hayata tatbik edilmesi ve insanlar tarafından rehber edinilmesidir. Uygulanmayan, insanların hayatına yön vermeyen, hidayet kaynağı olmayan bir ilahi kitap anlamlı olmamaktadır. Bu sebepten dolayı Allah-u Teâlâ daha iyi anlasınlar, Kur an ın mesajlarını hayatlarına tatbik etsinler ve hidayet bulsunlar diye Kur an ı Kerim i onların kendi dilinde apaçık bir Arapça olarak bir indirmiştir. (Yusuf 12/2). Arapça konuşan bir topluma kendi dilinde bir ilahi kitap indirilmesi o kavmin ilahi kitap vesilesiyle iletilen mesajlarını anlayabilmesi için önemlidir. Kur an Arapça olarak indirildiği için doğal olarak Arap alfabesindeki 28 harf ile yazılmıştır. Bu harflerin seslerinin dil, dudak ve boğaz olmak üzere üç farklı çıkış yeri bulunmaktadır. 28 harf bu üç çıkış yerine göre telaffuz edilmektedir. Kur an ı doğru bir şekilde öğrenmek ve okumak için harflerin çıkış yerlerinin bilgisi olan mahreç eğitiminin alınması önemlidir. Çünkü harfin yanlış yerden çıkarılması, kelimelerin anlamlarının bozulmasına neden olmaktadır. Mahreç eğitimi hemen hemen bütün tecvid kitaplarında ayrıntılı bir şekilde yer aldığı için burada daha fazla ayrıntıya girilmemiştir. Türkçedeki bazı harflerin sesleri Arapçada olmadığı gibi, Arapçadaki bazı harfler de Türkçede yoktur (Salman ve Yılmaz.2015: 23). Bu sebeple Kur an ı öğrenmek isteyen kişilerin Arap harflerini çok iyi bir şekilde öğrenmeleri gerekmektedir. İyi öğrenmeden kasıt ise hem harfleri şekillerinden tanıma hem de doğru bir şekilde telaffuz etmektedir. Ezber gücü kuvvetli olanlar harfleri bir bakışta ezberlerken, ezber gücü zayıf olanlar için sadece görmek yeterli değildir. Ezberleme kuvveti zayıf olanlar Arap alfabesindeki şekliyle harfleri yazarak kalıcı bir öğrenme sağlayabilirler. Kur an harflerinin altına Latin harflerle okunuşlarının yazılması da doğru değildir. Kur an harflerini orijinal şekliyle öğrenme mahreç ve tilavet açısından büyük önem taşımaktadır Kur an ı Dinleyerek Öğrenmede Fehm-i Muhsin Etkisi Kur an ı kerim Hz. Muhammed (sav) e yirmi üç yıl da Cebrail (as) aracılığıyla indirilmiş ilahi son kitaptır. Her sene Ramazan ayında Hz. Peygamberle Cebrail(as) o seneye kadar inen ayetleri karşılıklı olarak arz (mukabele) ederlerdi. 280 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

7 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin Bu uygulama son ilahi kitabın insanlara manen ve lafzen doğru aktarılması için önem arz etmektedir. Hz peygamber (sav) tebliğ görevi gereği etrafındaki insanlara vahyi geldiği mana ve lafız üzere tebliğ etmiştir. Sahabeler de kuran ayetlerini Hz. Peygamber in ağzından duydukları gibi ezberleyip sonraki nesillere ulaştırmışlardır. Geçmişte olduğu gibi bugün de Kur an öğretiminde Fehm-i Muhsin (Kur an ı doğru tilavet üzere okuyan hoca) olmazsa olmazlardandır. Çünkü yanlış öğrenilen harf telaffuzu ve bilgilerin sonradan doğrusuyla değiştirilmesi zor ve zaman almaktadır. Bundan dolayı Kur an eğitimi Fehm-i Muhsin bir hocadan alınmalıdır. Uzman hocalardan alınacak dersler kişinin Kur an ı doğru bir şekilde okumasını sağlayacak ve tilavetini güzelleştirecektir. Ayrıca fehm-i Muhsin bir okuyuşun insanların kalplerini yumuşatması ve onları etkilemesi vaki olan bir durumdur (Aydın, 2002: 151). Nitekim Hz. Peygamber in en büyük mucizesi olan Kur an hem mana hem de musiki açısından eşsiz bir ilahi kitaptır. Teknolojinin çok hızlı bir şekilde geliştiği 21.yüzyılda Fehm-i Muhsin ihtiyacının teknolojik araç-gereçleri kullanarak tam olmasa da kısmen karşılandığını söylenebiliriz. Sanal ortamda tilaveti beğenilen uzman bir hocanın dersleri takip edilmek suretiyle dinleyerek hatalar düzeltilebilir ve iyi bir okuyuşa sahip olunabilir. Okullardaki Kur an ı Kerim ders öğretmenlerinin eğitimiyle de düzgün bir tilavet ortaya çıkabilir Kur an Öğrenmede ve Okumada Teknolojinin Önemi Kur an ı Kerim ilk dönemlerde kurumuş derilere, yassı taşlara, hurma dallarına, az da olsa kâğıda yazılarak nazil olan ayetlerin hem unutulmaması hem de diğer Müslümanların okuyup ezberlemesi için yazılarak muhafaza edildiği bilgisi kaynaklarda yer almaktadır. Hz. Ebubekir döneminde kitap haline getirilen Kur an ı Kerim Hz. Osman döneminde çoğaltılarak belli İslam beldelerine (şehirlerine) yollanmıştır (Yıldırım, 2015: 15). Hz. Ebubekir ve Hz. Osman ın yaptığı bu hizmetler sonraki yıllarda Müslümanların Kur an ı öğrenme ve okumasında büyük katkılar sağlamıştır. Kâğıt ve matbaanın Müslüman ülkelerde yaygın bir şekilde kullanılmasıyla birlikte her Müslüman kutsal kitabına rahat bir şekilde ulaşmış ve öğretip okuma imkânı elde etmiştir. Tarih boyunca medreseler Kur an eğitimine büyük hizmetler etmiş müesseseler olarak temayüz etmektedirler. Bu ilim mekânlarında yetişen kurralar, mollalar bulundukları yerlerde bireysel ve küçük gruplar halinde ders halkaları oluşturmuşlar ve öğrendikleri bilgiler öğrencilerine eksiksiz bir şekilde öğretmişlerdir. ICPESS 2016-ISTANBUL, August

8 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN Yaşadığımız asırda teknolojinin günlük hayatta aktif kullanıldığını görmekteyiz. Eskiden Kur an öğrenmek için çeşitli meşakkatlere katlanarak eğitim tamamlanmaktaydı. Bilgisayar başta olmak üzere akıllı telefon, prejeksiyon, mp3 player, hd TV ler, ses kayıt cihazları gibi teknolojik araç gereçlerle Kur an öğrenimi ve öğretimi daha kolay hale gelmiştir. Bu teknolojik cihazlar Kur an tilavetinde oluşan hataları aza indirmekte kişilere yardımcı olmaktadırlar. Kur'an ı düzgün bir şekilde öğrenmek isteyen kişiler bu araçlar sayesinde bu alanda uzman olan hocalardan sürekli Kur an dinleme imkânı elde etmekte böylece hatalarını düzeltme imkânına sahip olmaktadırlar. Teknolojinin diğer bir faydası ise dijital ortamlarda Kur an eğitimi veren hocaların derslerini takip edebilme şansının olmasıdır. Ayrıca dijital ortamdaki derslerin pek çoğunun ücretsiz olması bütün Kur an öğrencilerinin bu imkândan faydalanmasını sağlamaktadır. Taşınabilir teknolojik aletler aracılığıyla istenildiği zaman ve mekânda Kur an dinlemesi yapılabilmektedir. Okullarda akıllı tahtalar aracılığıyla Kur an ı Kerim dersinde örnek okuyuşla farklı hocalardan dinleti yapma öğrenciler için büyük faydalar sağlayabilmektedir. 2. BÖLÜM: ANKET DEĞERLENDİRİLMESİ İmam hatip lisesi birinci sınıf öğrencilerine yaptığımız anket çalışmasının amacı, imam hatip liselerinde okuyan birinci sınıf öğrencilerinin Kur an ı doğru öğrenip okuyabilmeleri için görüşlerini tespit edip çözüm önerileri sunmaktır. Öğrencilere sorduğumuz sorular ve verilen cevaplar aşağıda değerlendirilmiştir İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencileri ile İlgili Genel Bilgiler Çalışmanın bu kısmında anketi uyguladığımız Sakarya Erenler Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrencilerine ilişkin yaş ve cinsiyet verileri sunulmaktadır. 282 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

9 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin Grafik 1: Katılımcıların Cinsiyet Bilgileri Katılımcıların Cinsiyet Bilgileri Erkek Bayan 66.7 Sayı Yüzde(%) Ankete katılan İmam Hatip Lisesi birinci sınıf öğrencilerinin %66,7 si bayan, %33,3 ü erkektir. Bu sonuçtan da anlaşıldığı üzere ankete katılan öğrencilerin büyük bir kısmını bayanlar oluşturmaktadır. Kayseri özelinde İmam-Hatip liselerinin tercih süreçleriyle ilgili makalesi yayınlanan Korkmaz ın, konuyla alakalı yaptığı ankete katılan öğrencilerin yaklaşık %60 ının bayanlar olduğu gözükmektedir. Korkmaz, buradan hareketle bayanların erkeklere nazaran imam hatip liselerine daha yoğun ilgi gösterdikleri sonucuna ulaşmıştır (Korkmaz, 2013: 12). Kız öğrencilerin erkek öğrencilere nazaran daha yoğun bir şekilde İmam hatip liselerine yöneldikleri görülmektedir. Bu yönelimde İmam Hatip liselerinin ortamının daha güvenli olduğunun düşünülmesi (Bozan, 2007: 24). ve lise eğitiminin yanında din ve ahlak konusunda da yeterli bir eğitimin verilmesi gibi faktörlerin etkili olduğu ifade edilmektedir (Çakır vd., 2004: 74-76). ICPESS 2016-ISTANBUL, August

10 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN Grafik 2: Katılımcıların Yaş Aralığı Katılımcıların Yaş Aralığı yaş yaş yaş Sayı Yüzde(%) Ankete katılan öğrencilerin yaş aralıklarına baktığımızda %74,2 sinin yaş aralığında, %23,8 inin yaş aralığında, %1,9 unun ise yaş aralığında olduğu görülmektedir. Bu verilere göre İmam Hatip Lisesi birinci sınıf öğrencilerin çoğunun zaman kaybetmeden normal yaşlarında lise eğitimine başladıklarını söylemek mümkündür. Liseye 16 ve üstü yaş aralığında başlayan öğrencilerin oranının da bir hayli yüksek olduğu gözükmektedir. Bunun sebebi olarak bu öğrencilerin ilk yıllarında yani akranlarıyla aynı zamanda liseyi kazanamamış olma ihtimallerinin olduğunu söylemek mümkündür İmam Hatip Öğrencilerinin Kur an-kerim Dersine Yönelik Genel Görüşleri Anketten çıkan sonuca göre öğrencilerin tamamının evinde Kur an bulunmakla beraber öğrencilerin %97,1 inin evinde sesli bir şekilde Kur an okuyabilecekleri odası da mevcuttur. Ankete katılan öğrencilerin hepsinin evinde Kur an bulunması ve neredeyse tamamının Kur an okuyabilecekleri bir odalarının olması çocuğunu İmam Hatip lisesine gönderen ailelerin, çocuklarının Kur an ı doğru bir şekilde öğrenmeleri ve okumaları için uygun ortam hazırladıkları söylenebilir. Kur an-ı Kerim okumak için sessiz bir ortamın tercih edilmesi ve Kur an ın sesli olarak okunması vereceği huzur açısından önemlidir. Nitekim ev ortamında aile fertlerinin kimi dinlenmek, kimi TV izlemek isteyecektir. Böyle bir ortamda Kur an okumak isteyen kişi hem rahat bir şekilde Kur an okuyamayacak hem de okuduğundan verim alamayacaktır. Bu sebeple evlerde Kur an okumaya müsait bir odanın olması hem tilavet hem de öğrenim açısından çok önem arz etmektedir. 284 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

11 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin İmam Hatip Lisesi birinci sınıf öğrencilerinin sadece %71,9 unun Kur an ı Arapça hattından okuyabildikleri, öğrencilerin yaklaşık %30 unun ise okuyamadıkları tespit edilmiştir. Kur an ı okumasını bilen ile bilmeyen öğrencinin aynı müfredat altında ders alması çok verimli olmayacaktır. Zira Kur an bilmeyen öğrenciler bu derse sıfırdan başlayacaklardır. Bu durum ise Kur an ı bilen öğrencilerin sıkılmalarına ve çok daha yavaş bir şekilde okuyuşlarını düzeltmelerine sebep olacaktır. Bu nedenle Kur an bilen ve bilmeyen öğrencilerin iki gruba ayrılarak bu dersi almaları dersin verimliliğini artıracaktır. Bir dilin öğrenilebilmesi için o dile ait konuşmaları dinlemek çok önemlidir. Nitekim insan ana dilini dinleyerek öğrenmektedir. Bu sebeple öğrencilerin doğru bir Kur an tilaveti yapabilmeleri için güzel ve doğru bir şekilde Kur an okuyan kârileri dinlemeleri gerekmektedir. Zira öğrencilerin %68,6 sı Kur an ı doğru okuyan hocaları sadece dinlemek suretiyle düzgün bir Kur an tilâvetinin öğrenilebileceğini düşünmektedirler. Bu da doğru bir Kur an öğrenimi için bol bol Kur an dinlenmesinin çok faydalı olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin %79 u Kur an ı doğru okuma ile güzel sesli olmak arasında sıkı bir ilişki bulunduğu görüşüne katılmaktadırlar. Buradan hareketle güzel sesli veya sesi Kur an okumaya yatkın öğrencilerin Kur an ı öğrenme ve okuma konusunda daha istekli oldukları söylenebilir. Nitekim Kur an ı güzel bir makamla okumak hem kişinin hem de çevresinin hoşuna gitmekte bu da öğrencinin kendine olan güvenini ve Kur an okuma isteğini artırmaktadır Çapraz Değerlendirmeler Çalışmanın bu kısmında İmam Hatip Lisesi birinci sınıf öğrencilerinin Kur an okuma bilgileri, ev ahalisinin öğrencinin Kur an öğrenmesine katkısı, bilgisayar gibi teknolojik aletler ile Kur an öğrenme arasındaki ilişki, öğrencilerin okul dışında aldıkları Kur an eğitiminin avantajları, tecvid bilmenin doğru Kur an okumaya etkisi, sınıflarda toplu bir şekilde ezber yapılmasının faydası, öğrencilerin ders müfredatına yönelik düşünceleri hakkında sorulan sorulara verdikleri cevapların birbirleri ile ilişkisi analiz edilmiştir. İmam Hatip liselerinde Kur an eğitimi verildiği için öğrencinin diğer derslere çalıştığı gibi Kur an dersine de çalışması gerekmektedir. Ancak Kur an ı sessiz bir ortamda sesli bir şekilde okumak hem manevi açıdan daha çok haz vermekte hem de öğrenmeyi hızlandırmaktadır. ICPESS 2016-ISTANBUL, August

12 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN Tablo 1: Evde Kur an-ı Kerim Bulunması Evde Sesli Kur an Okumaya Müsait Bir Odanın Bulunması İlişkisi Evinizde sesli Kur an okuyabileceğiniz odanız var mı? Evinizde Kur'an-ı Kerim var mı? Evet Hayır Fikrim Yok Toplam Evet 97,1% 2,4% 0,5% 100,0% Hayır 0% 0% 0% 0% Fikrim Yok 0% 0% 0% 0% Tablo 1 de görüldüğü üzere evinde Kur an bulunan öğrencilerin %97,1 inin Kur an okumaya müsait odaları bulunmaktadır. %2,4 ünün ise evinde Kur an olmasına rağmen Kur an okumak için ayrı bir odaları bulunmamaktadır. Yani öğrencilerin tamamına yakınının evlerinde sessiz bir mekânda rahatça Kur an okuyabilecekleri odaları bulunmaktadır. Bu da genel olarak öğrencilerin Kur an derslerine hazırlıklı gitmelerinin önünde bir engel olmadığını göstermektedir. Tablo 2 de teknolojik aletlerin Kur an öğreniminde ne oranda kullanıldığı bilgisi yer almaktadır. Teknolojik araç-gereçler, günlük hayatı kolaylaştırmakta, yapılmak istenen her türlü işlemin kısa zamanda ve kolaylıkla gerçekleştirilmesine imkân vermektedir. Teknolojik araç-gereçler denildiğinde hiç şüphesiz herkesin aklına ilk gelen şeylerden birisi bilgisayardır. Tablo 2: Evde Bilgisayar Bulunması - Kur an Öğrenmede Bilgisayardan Yararlanma İlişkisi Evinizde bilgisayar varsa Kur an öğrenmede bilgisayardan yararlanıyor musunuz? Evinizde bilgisayar var mı? Evet Hayır Fikrim Yok Toplam Evet 38,3% 55,8% 5,8% 100,0% Hayır 8,9% 82,1% 8,9% 100,0% Fikrim Yok 0% 0% 0% 0% Kur an öğrenimi açısından bakıldığında Tablo 2 de yer alan bilgilere göre öğrencilerin %94,2 sinin evinde bilgisayar bulunmakta ancak bu öğrencilerin sadece %38,3 ü Kur an öğrenimi için bilgisayardan yararlanmaktadır. %55,8 i ise bilgisayarı Kur an öğrenimi için kullanmamaktadır. Bu sonuçlara göre İmam Hatip öğrencilerinin bilgisayarı, Kur an öğrenimi için uygun bir araç olarak görmediklerini söylemek mümkündür. Ancak Kur an öğreniminde öğrencilerin %71,4 ü akıllı tahtaların kullanılmasının verimli olduğu görüşündedir. Öyleyse 286 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

13 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin öğrencilerin evlerinde kendi başlarına teknolojik aletlerden Kur an öğrenmeyi faydalı görmedikleri ancak okulda hoca eşliğinde akıllı tahtadan işlenen derslerin daha verimli olduğunu düşünmektedirler. Ayrıca öğrencilerin %68,6 sının kendilerine sorulan Kur an ı doğru okuyan hocaları sadece dinlemek suretiyle düzgün bir Kur an tilâvetinin öğrenilebileceğini düşünüyor musunuz sorusuna katıldığı tespit edilmiştir. Bu da gösteriyor ki bilgisayar her ne kadar Kur an öğrenimi için uygun bir araç olsa da öğrenciler bilgisayarı Kur an öğrenimi için pek fazla kullanmamaktadırlar. Tablo 3: Evde Kur an Okumasını Bilenin Olması - Kur an ı Arapça Hattından Okuma İlişkisi Kur an ı Arapça hattından okuyabiliyor musunuz? Evde Kur an okumasını bilen var mı? Evet Hayır Fikrim Yok Toplam Evet 72,6% 18,8% 8,7% 100,0% Hayır 0,0% 100,0% 0,0% 100,0% Öğrencilerin ailelerinin Kur an okumasını bilmesi ile öğrencilerin Kur an okumasını bilmesi arasındaki ilişkiyi anlayabilmek için oluşturduğumuz Tablo 3 deki sonuçlara göre öğrencilerin %71 9 unun Kur an okumasını bildiği, bu öğrencilerin %72,6 sının ailesinin de Kur an okuyabildiği gözükmektedir. Buradan hareketle Kur an ı okumasını bilen öğrencilerin çoğunun ailesinin de Kur an okumayı bildiği anlaşılmaktadır. Evinde Kur an okumasını bilen kimselerin olmadığı öğrencilerin %18,8 i ise Kur an okumayı bilmektedir. Bu öğrencilerin aileleri bizzat kendileri çocuklarına Kur an eğitimi vermemiş olsalar bile çocuklarının Kur an öğrenmesi için çocuklarının özel ders almalarını veya yaz kurslarına katılmalarını sağladıkları şeklinde bir yorum yapmak mümkündür. Öğrencilerin ilk eğitim aldıkları yer olan aile içerisinde Kur an okumasını bilen bir kimsenin bulunması, bu öğrencilerin daha kolay bir şekilde Kur an öğrenmesine katkı sağlayacaktır. Örneğin tilavette zorlandığı yerde yardım edecek birisinin olması öğrenciye cesaret verecek, şevkinin kırılmasını engelleyecektir. Öğrenci okuyamadığı yerde kendisine yardım edecek, hatasını düzeltecek birisini bulamadığı takdirde ise Kur an öğrenme ve okuma bu öğrenciye sıkıcı ve zor gelecektir. Nitekim ulaştığımız sonuçlarda görüldüğü üzere evde Kur an okumasını bilen kişilerin olması öğrencinin de Kur an okumayı bilmesine katkı sağlamaktadır. ICPESS 2016-ISTANBUL, August

14 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN Tablo 4: Cinsiyet - Okul Dersleri Dışında, Bir Hocadan Özel Olarak Kur an Eğitimi Alma İlişkisi Okul dersleri dışında, bir hocadan özel olarak Kur an eğitimi aldınız mı? Cinsiy etiniz Evet Hayır Fikrim Yok Toplam Bayan 54,3% 42,9% 2,9% 100,0% Erkek 38,6% 54,3% 7,1% 100,0% İmam Hatip liselerinde okuyan öğrencilere hem Kur an okuma hakkında teorik bilgiler verilmekte hem de pratik yapılarak öğrenilen bilgiler uygulanmaya çalışılmaktadır. Her ne kadar okulda pratik yapılsa da bu Kur an ı iyi okumak için yeterli olmamaktadır. Bu sebeple öğrencilerin okul dışında da bol bol pratik yapmaları, gerektiği takdirde özel hocalardan ders almaları Kur an öğrenimi açısından önemlidir. Tablo 4 de yer alan bilgilerden bayan öğrencilerin %54,3 ünün, erkek öğrencilerin ise %38,6 sının okul dışında bir hocadan özel Kur an dersi aldığı anlaşılmaktadır. Bu sonuca göre bayan öğrencilerin Kur an öğrenimi için daha fazla gayret gösterdiklerini söylemek mümkündür. Tablo 5: Kur an Harflerini Birbirinden Ayırt Etme - Mahreç ve Telaffuz Konularının Teorik Bilgi İlişkisi Kur an harflerini birbirinden ayırt edebiliyorum? Mahreç ve telaffuz konularının teorik bilgilerinde eksiklerimin olduğunu düşünmüyorum? Fikrim Yok 89,1% 6,3% 1,6% 0,0% 3,1% 100,0% 94,9% 3,8% 1,3% 0,0% 0,0% 100,0% Fikrim Yok 80% 20% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% 92,3% 7,7% 0,0% 0,0% 100,0% 100,0% 84% 12% 0,0% 4% 0,0% 100,0% Toplam Arapça da harflerin çıkış yerlerine mahreç denmektedir. Harfler önce mahreç sonra nefes ve ses yardımıyla telaffuz edilmektedir. Arap alfabesinde yazılış ve telaffuz itibariyle birbirine çok yakın harfler vardır. Bu sebeple harflerin hem yazılışlarının hem de telaffuz yerlerinin çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Tablo 5 de mahreç ve telaffuz konularının teorik bilgilerinin bilinmesi ile Kur an harflerinin birbirinden ayırt edilmesi arasındaki ilişkiye ait veriler yer almaktadır. Buna göre mahreç ve 288 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

15 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin telaffuz konularının teorik bilgilerinde eksiklerinin olmadığını düşünen öğrencilerin büyük bir kısmı Kur an harflerini de ayırt edebilmektedir. Mahreç ve telaffuz konularının teorik bilgilerinde eksikleri olduğunu düşünmeyen öğrencilerin %89,1 i Kur an harflerini birbirinden ayırt edebilmektedirler. Bu da genel olarak mahreç ve telaffuz konularında eksikleri olmayan öğrencilerin Kur an harflerini de birbirinden ayır edebildiklerini göstermektedir. Öyleyse Kur an öğreniminde harflerin yazılışları öğretilirken eş zamanlı olarak harflerin mahreçleri ve telaffuz şekilleri de öğretilmelidir. Tablo 6: Tecvid, Konularının Teorik Bilgileri Bilme - Kur an Okurken Takip Edilen Usuller (Hadr, Tedvir, Tahkîk) Uygulama Pratiğine Sahip Olma İlişkisi Kur an okurken takip edilen usuller (hadr, tedvir, tahkîk) uygulama pratiğine sahip olduğumu düşünüyorum? Tecvid, konularının teorik bilgilerinde eksiklerimin olmadığını düşünüyorum? Fikrim Yok 22,2% 44,4% 17,8% 0,0% 15,6% 100,0% 36,2% 35,1% 22,3% 0,0% 6,4% 100,0% Fikrim Yok 17,2% 31,0% 41,4% 3,4% 6,9% 100,0% Toplam 42,9% 14,3% 14,3% 21,4% 7,1% 100,0% 10,7% 25,0% 21,4% 10,7% 32,1% 100,0% Tecvid, Kur an ı usulüne göre okuma ilmidir.(dia, c.4,s253) Kur an ı usulüne uygun bir şekilde okuyabilmek için tecvid kurallarının bilinmesi gerekmektedir. Kur an hadr, tedvir ve tahkik olmak üzere üç farklı usule göre okunabilmektedir. Bu okuyuş usullerinden her birine göre harflerin sesini uzatmak demek olan medlerin ölçülerinde farklılaşma olmaktadır. Mesela Kur an ı hadr usulüne göre okurken medler daha kısa tahkik usulüne göre ise çok daha uzun yapılmaktadır. Bunun sebebi bazı medlerin okunuş hızına göre değişiklik göstermesidir. Kur an ı bu üç usule göre doğru bir şekilde okuyabilmek için tecvid kurallarının iyi bir şekilde bilinmesi gerekmektedir. Yani tecvid kuralları sadece teorik bilgi olarak kalmamalı bu kuralların pratiğe de yansıması gerekmektedir. Tablo 6 da öğrencilerin tecvid kurallarını bilip bilmedikleri ile Kur an okunurken takip edilen usullerin pratiğine sahip olmaları arasındaki ilişki tespit edilmeye çalışılmıştır. Tablodaki verilere göre tecvid konularında eksiği bulunmadığını düşünen öğrencilerin %22,2 si Kur an ICPESS 2016-ISTANBUL, August

16 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN okunurken takip edilen usullerin pratiğinde de eksiğinin olmadığını düşünmektedir. Yani yaklaşık olarak sadece öğrencilerin dörtte biri hem teorik hem de pratik açısından eksiklerinin olmadığına katılmaktadır. Öğrencilerin %42,9 u ise tecvid kurallarının teoriğini bildiğini ancak bunları pratiğe dökmede eksiklerinin olduğuna kısmen katılmaktadır. Bu da öğrencilerin teorik açıdan bildikleri kuralları tam olarak pratiğe dökme konusunda eksiklerinin olduğunu göstermektedir. Tablodan hareketle öğrencilerin %10 7 sinin tecvid kurallarının teoriğini bildiği halde bunların pratiğine vakıf olmadığını söylemek mümkündür. Öyleyse Kur an derslerinde uygulamaya ayrılan zamanın arttırılması teorik bilgilerin uygulanabilir hale gelmesinde etkili olacaktır. Aynı şekilde öğrencilerin okul dışında pratiğe yönelik çalışma yapmaları da fayda sağlayacaktır. Tablo 7 de öğrencilerin Kur an derslerinin toplu bir şekilde yapılmasının bu dersi kolaylaştırıp kolaylaştırmadığı sorusuna verdikleri cevaplar bulunmaktadır. Buna göre Kur an derslerinin grup halinde yapılması öğrenmeyi kolaylaştırır diyen öğrencilerin %69,1 i bu şekilde yapılan derslerin ezberlenecek olan yerlerin daha kolay ezberlenmesine katkı sağlayacağı görüşüne katılmaktadır. Yani öğrencilerin büyük bir kısmı Kur an derslerinin ve ezber yerlerinin toplu bir şekilde yapılmasının dersi kolaylaştıracağını düşünmektedir. Tablo 7: Kur an Kerim Derslerinin Grup Halinde Yapılması - Kur an Kerim Derslerindeki Ezber Yerlerinin Birlikte Okunması İlişkisi Kur an Kerim derslerindeki ezber yerlerinin birlikte okunması çabuk öğrenmeyi sağlar mı? Kur an Kerim derslerinin grup halinde yapılması öğrenmeyi kolaylaştırır? Fikrim Yok 69,1% 13,6% 8,6% 0,0% 8,6% 100,0% 46,0% 36,0% 10,0% 4,0% 4,0% 100,0% Fikrim Yok 46,2% 26,9% 23,1% 0,0% 3,8% 100,0% Toplam 10,0% 30,0% 10,0% 30,0% 20,0% 100,0% 34,9% 16,3% 4,7% 4,7% 39,5% 100,0% Tablodan da anlaşıldığı üzere grup halinde çalışma genelde öğrenilecek şeyleri kısa zamanda ve kolay bir şekilde öğrenilmesinde etkili bir uygulamadır. Koro eşliğinde 290 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

17 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin okuma hataların aza indirilmesine katkı sağlamaktadır. Nitekim koro şeklinde yapılan Kur an derslerinde öğrenciler daha öz güvenli olmakta ve aktif bir şekilde derse katılmaktadırlar. Bu da öğrencinin hatalarını görüp düzeltmesine fırsat sağlamaktadır. Bunun yanında koro şeklinde Kur an okumanın öz güveni düşük olan öğrencilerin derse katılımını artırma yönünden de avantajı vardır. Genelde öz güveni düşük olan öğrenciler hata yapma korkusu ve arkadaşlarından gelecek tepkiler sebebiyle Kur an derslerinde pasif kalmakta ve Kur an okumaktan çekinmektedirler. Tablo 8: Cinsiyet - Kur an-ı Kerim Ders Müfredatını Ağır Bulma İlişkisi Kur an-ı Kerim Ders müfredatını ağır buluyorum? Cinsiyetiniz Fikrim Yok Toplam Bayan 19,3% 17,9% 8,6% 7,9% 46,4% 100,0% Erkek 24,3% 22,9% 10,0% 5,7% 37,1% 100,0% İmam Hatip liselerinde bütün sınıfların müfredatında yüzüne okunacak sureler, ezberlenmesi gereken sureler ve dualar bulunmaktadır. Tablo 8 de cinsiyete göre öğrencilerin Kur an dersi müfredatına yönelik verdikleri cevaplar yer almaktadır. Buna göre bayan öğrencilerin %54,3 ü, erkeklerin ise %47,2 si Kur an-ı Kerim ders müfredatını ağır bulmamaktadır. Görüldüğü üzere müfredatı ağır bulan öğrencilerin çoğunluğunu erkek öğrenciler oluşturmaktadır. Tablo 4 de cinsiyete göre okul dışında özel bir hocadan ders alma arasındaki ilişki ile ilgili veriler verilmişti. Buna göre bayan öğrencilerin çoğu okul dışında özel bir hocadan eğitim almışlardır. Öyleyse okul dışında özel bir hocadan ders alan öğrenciler okul müfredatını ağır bulmamaktadırlar. Nitekim bu özel derslerde okul müfredatında işlenen konular ele alınmaktadır. Bu da öğrencilerin derslerde zorlanmasını engellemektedir. SONUÇ Bu çalışmada elde edilen sonuçlar şöyledir: Ankete katılan öğrencilerinin %66,7 si bayan, %33,3 ü erkektir. Bu da göstermektedir ki bayan öğrenciler İmam Hatip liselerini daha yoğun bir şekilde tercih etmektedirler. Öğrencilerin tamamının evinde Kur an ve tamamına yakınında ise Kur an ı okuyabilecekleri müsait bir yer bulunmaktadır. ICPESS 2016-ISTANBUL, August

18 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN Aile fertleri arasında Kur an okumasını bilen kişilerin bulunduğu öğrencilerin %72,6 sı da Kur an okumayı bilmektedir. Bu da Kur an öğrenimi için ailenin önemli bir katkısının olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin %94,2 sinin evinde bilgisayar bulunmakta ancak bu öğrencilerin sadece %38,3 ü Kur an öğrenimi için bilgisayardan yararlanmaktadır. %55,8 i ise bilgisayarı Kur an öğrenimi için kullanmamaktadır. Bu sonuçlara göre İmam Hatip öğrencilerinin bilgisayarı, Kur an öğrenimi için uygun bir araç olarak görmediklerini söylemek mümkündür. Bunun yanında öğrencilerin %71,4 ü akıllı tahta eşliğinde yapılan Kur an dersini daha verimli bulmaktadırlar. Bayan öğrencilerin %54,3 ünün, erkek öğrencilerin ise %38,6 sının okul dışında bir hocadan özel Kur an dersi aldığı anlaşılmaktadır. Bayan öğrencilerin okul dışında özel ders almaları, ders müfredatına yönelik düşüncelerini de olumlu bir şekilde etkilemekledir. Nitekim bayan öğrenciler erkeklere nazaran ders müfredatını daha kolay bulmaktadırlar. Mahreç ve telaffuz konularında eksikleri olmayan öğrencilerin çoğunluğu Kur an harflerini birbirinden ayırt edebilmektedir. Bu da mahreç bilgisinin önemine işaret etmektedir. Tecvid konularına vakıf olan öğrenciler Kur an okuma usulleri olan hadr, tedvir ve tahkik usullerinin pratiğini de bilmektedirler. Bu da tecvid kuralları ile uygulama arasındaki ilişkinin önemini göstermektedir. Öğrencilerin çoğunluğu Kur an derslerinin toplu bir şekilde yapılmasının ve ezber yerlerinin koro şeklinde okunmasının bu dersi kolaylaştıracağı düşüncesine sahiptirler. İmam Hatip Lisesi birinci sınıf öğrencilerinin sadece %71,9 unun Kur an ı Arapça hattından okuyabildikleri, yaklaşık %30 unun ise okuyamadıkları tespit edilmiştir. Öğrencilerin %68,6 sı Kur an ı doğru okuyan hocaları sadece dinlemek suretiyle düzgün bir Kur an tilâvetinin öğrenilebileceğini düşünmektedirler. Bu da sürekli bir şekilde Kur an dinlenmenin doğru bir tilavete sahip olmak için gerekli olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin %79 u da Kur an ı doğru okuma ile güzel sesli olmak arasında sıkı bir ilişki bulunduğu görüşüne katılmaktadırlar. 292 ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016

19 İmam Hatip Lisesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kur an Dersine Yönelik Görüşlerinin KAYNAKÇA Alemdar, Y. (2008). Teknik Ve Estetik Açıdan Kur an Öğretme Ve Okumaya Dair Bazı Gözlem ve Görüşler. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi Xıı, Aydın, A. (2002). Kur'an'ı Kerim Okumanın ve Dinlemenin Fazilet ve Adabı. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, Bozan, İ, (2007), Devlet ile Toplum Arasında Bir okul İmam Hatip Liseleri, Bir Kurum Diyanet İşleri Başkanlığı, Tesev yayınları. Çakır, R, Bozan, İ, Talu, B, (2004), İmam Hatip Liseleri: Efsaneler ve Gerçekler, Tesev Yayınları Çetin, A.(2013), Kuran Okuma Esasları, 21.Baskı. S.325. Çetin, A (2011), "Tecvid" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 40, ss Fırat, Y. (2012). Kur'an'ı Kerim'i Okuma,Ezberleme ve Anlamını Öğrenme Üzerine. Kayseri: Bilim Name, Xxıı,1, 7-33 Kılıç, M.(2014) İmam-Hatip Ortaokul ve Liselerinde Kur ân Eğitimi Üzerine Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, ISSN , ss Koç, A, (2009). İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yeterlikleri Üzerine Bir Araştırma. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi XIII, Korkmaz, M, (2013). İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Bu Okulu Tercih Süreçleri, ERUIFD I, Karaçam, İ.(2014). Kuranı Kerimin Faziletleri Ve Okuma Kaideleri. İstanbul, 27. Baskı Salman, F. & Yılmaz, N. (2014).Kur an ı Kerim Ders Kitabı 9.Sınıf, Ankara Yıldırım, R.(2015) Tefsir Ders Kitabı 11. Sınıf. Ankara (2010)İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretim Programı Hazırlama Komisyonu, ICPESS 2016-ISTANBUL, August

20 M.E.DURMUŞ ve M.A.KAHRAMAN Ankara (2006)Diyanet İslam Ansiklopedisi, Tecvid. cilt: 40; sayfa: ICPESS 2016-ISTANBUL, August 2016