Sağlığı iyileştirmek Performansı artırmak Kilo kaybetmek Bunların kombinasyonu. Doç.Dr.Fırat AKÇA 4

Transkript

1 2

2 Akut olarak Yağ metabolizmasını Enerji harcamasını Yağ emilimini azaltan Vücut ağırlığını azaltan Egzersiz süresince yağ oksidasyonunu artıran Yağ metabolizmasını destekleyen Uzun süreli adaptasyonlara sebep olan EK BESİNLERDİR. 3

3 Popüler Ek besin Sağlığı iyileştirmek Performansı artırmak Kilo kaybetmek Bunların kombinasyonu 4

4 Cafein Karnitin Yeşil çay Konjuge linoleik asit Forskolin Chromium Kelp (yosun) Fucoxanthin dir. 5

5 Kelime anlamı et olan Latince carno ya da carnis İlk olarak Gulewitsch, Krimberg ve Kutscher tarafından 1905te bulunmuştur. İlk olarak kas fonksiyonları ile ilgili olduğu düşünülmüştür. 6

6 7

7 Gulewitsch ve Krimberg e göre 3-hydroxy-4-N-trimethyl-aminobutyric acid (C7H15NO3) 1927 Tomita and Sendju tarafından onaylandı düzenleme önerildi 1997 kesinleşti. Son hali L- ya da R- 3-hydroxy-4-N,N,N trimethylamino-butyrate dir. 8

8 Aktifleştirilmiş uzun zincirli yağ asitleri Sitoplazmadan Gerekli birkaç enzim için Karnitin, kofaktör görevi yapar. Yağ asitlerinin yer değiştirmesi mitokondriye hareket İskelet kaslarında beta oksidasyonu ile ATP üretmek için önemlidir 9

9 Achten J, Gleeson M, Jeukendrup AE. Determination of the exercise intensity that elicits maximal fat oxidation. Med Sci Sports Exerc. 34(1):92-7,

10 11

11 Achten J, Gleeson M, Jeukendrup AE. Determination of the exercise intensity that elicits maximal fat oxidation. Med Sci Sports Exerc. 34(1):92-7,

12 Achten J, Gleeson M, Jeukendrup AE. Determination of the exercise intensity that elicits maximal fat oxidation. Med Sci Sports Exerc. Doç.Dr.Fırat 34(1):92-7, AKÇA

13 14

14 . Karnitin D-Karnitin (dextro form) L-Karnitin 15

15 D CARNITINE D karnitin fizyolojik olarak aktif değildir. Sentetiktir. Araştırmalar D karnitin verilen bireylerde; -L karnitin depolarının boşalması ve karnitin eksikliği -Performansa da sağlığa da zararlı L CARNITINE Karnitin fizyolojik olarak aktiftir. Vücutta üretilen karnitindir. D KARNİTİN ÖNERİLMEMEKTEDİR 16

16 Karnitin eksikliği olan kişilerde; karnitin desteği tedavi aracı Tipik bir Amerikan diyetinde yaklaşık mg Temel kaynağı: Kırmızı et Mandıra ürünleri Sebzeler çok az L karnitin içerir. Sebzeler önemli karnitin kaynağı değillerdir. 17

17 L-karnitin in insanlardaki biyosentezinin düzeyi 0,16 mg/ kg ile 0,48 mg/ kg vücut ağırlığı/ gün arasında değişmektedir. Böylece, 70 kg olan bir insanda günde mg/l-karnitin sentezlenebilir. 18

18 Yapılan bir çalışmada Ağız yoluyla Günlük 1.6 g dozda destek olarak alınan L-karnitin Biyoyararlılığının %5-18 arasında olduğu saptanmış Buna karşın Diyetle alınan L-karnitin in biyoyararlılığının %75 e kadar yükseldiği belirtilmiştir. 19

19 KARNİTİN EKSİKLİĞİ Nüfusun çoğunluğunun karnitin alımı yeterlidir. Karnitinin azalması Karnitinin hücre içi veya hücre dışı taşınmasının zayıflaması Böbreklerin karnitin tutumu gibi bazı metabolik bozukluklar Bu anormallikler Temel karnitin eksikliği Kas yorgunluğu Kramplar Hipotona Atrofi ile ilgilidir. 20

20 Karnitin uzun zincirli yağ asitlerini mitokondriye gönderir. Ne kadar karnitin, o kadar yağ asitlerinin kullanımı Pürüvat dehidrogenez kompleksi (PDC) aktif hale gelir-asetilcoa Yorgunluğa karşı direnci artırır Maks VO2 yi geliştirir. 21

21 Karnitin ilgili çalışmalara bakıldığında; X Normal düzeyde Karnitin eksikliği görüldüğü durumlarda 22

22 Birçok çalışma Kan ya da plazma karnitin seviyesi Kas karnitin oranı daha önemlidir. Kas karnitin oranıyla ilgili çalışmalar ek besin olarak kullanılıp kullanılmayacağı hakkında daha kesin bilgiler verir. 23

23 Akut egzersizler Kronik egzersizlerin iskeletleridir. Karnitinle ilgili çalışmalarda sıklıkla kullanılır. Kronik dayanıklılık egzersizleri Dayanıklılığı ve performansı geliştirmek için iskelet kaslarında değişikliğe sebep olurlar. Kapiller yoğunluğu Enzim konsantrasyonunda artış Mitokondri sayı ve büyüklüğünde artış Yağ asitlerinin yakıt olarak kullanılabilme düzeyi Kan, kas ve üriner sistemdeki toplam karnitin miktarı ile ilgili olabilir. 24

24 Akut egzersiz ya da kronik egzersiz toplam karnitin miktarında etkisiz görünse de dışarıdan ek olarak alınan karnitinin performansı artırabileceği düşünülmektedir. L karnitin yararları kesin bilinmemesine rağmen fazla alındığı durumlarda bile zehirleyici etki veya herhangi bir yan etkisi olmayan bir ergojenik yardımcıdır. Hala çalışmalar yapılmaktadır. 25

25 26

26 Araştırma Grubu yaş Ankaragücü Spor kulübünde profesyonel futbolcu Aynı takımda 6 sene oynayan Haftada 5 gün (1 i maç) antrenman yapan Kaleci hariç diğer pozisyonlarda oynayan 26 sağlıklı erkek 27

27 26 kişi 12-3g L karnitin 14-4g L karnitin Koşu 8 km/s hızla başlatıldı ve 10 km/s e kadar çıktı Her 3 dk bir 1 km/s hız artırıldı. Tükenene kadar devam etti. 1 hafta sonra placebo uygulaması yapıldı. 28

28 29

29 30

30 31

31 32

32 33

33 34

34 12 hafif kilolu denek 7 kadın 5 erkek BMI kg/m2 En az 1 aydır kilo değişimi gözlenmeyen Tedavi görmeyen ve mide bağırsakla ilgili rahatsızlığı olmayan 35

35 Bütün denekler bireysel diyet uygulamasına katıldılar Saat 8:00-12:00 ve 18:00 da 10 gün boyunca CHO%57, yağ%30, protein%13 Deneklerin vücut ağırlıkları belirlenmiştir. Ölçüm ilk gün ve 10. Gün 1 gece açlık sonrası saat sabah 6:30 da alınmıştır. İdrar örnekleri alınmıştır. Daha sonra günde 3 defa öğünlerine ek 1.5 gram L karnitin eklenmiştir. 36

36 Co2 enrichment 5. Saatte L Karnitine alan grupta da almayan grupta da maksimum oluyor 37

37 38

38 Süre 10 gün olduğu için etkili olmadığı düşünülmektedir. 39

39 40

40 L karnitinin yağ yakımı ve performansa ilişkin etkileri kesin olarak belirtilememiştir. Bu eksiklik kullanımı konusunda belirsizliklerin devam etmesini sağlamaktadır. Yağ yakımı amaçlanıyorsa etkileri kesinleştirilmiş diğer ergojenik yardımcıların tercih edilmesi önerilebilir. 41

41 42

42 Konjuge linoleik asit omega-6 esansiyel yağ asidi olan linoleik asit (LA) in geometrik ve pozisyonel izomerini kapsar de KLA nın antikanserojen etkisi tesadüfen bulunmuştur. Bu tarihten itibaren sağlığa etkileri detaylı olarak araştırılmaya başlanmıştır 43

43 Yiyeceklerde sıklıkla bulunan izomeri cis-9 ve trans-11 c9 t11 dir. Satılan ürünlerde ise c9t11 ile t10c12 izomerleri eşit miktarda bulunur. 44

44 Bu yağ asidinin en önemli kaynağı geviş getiren hayvanların süt ve süt ürünleridir. Sığır ve kuzu İşkembesinde biohidrojenasyon ile oluşur. Bu yüzden et ve süt ürünlerinde bulunur. İnek sütü türevleri KLA içeriği açısından Hayvanın beslenme şekli önemli Mera ve otlaklarda beslenenlerde çimle beslenenlerde KLA sentetik olarak da üretilebilmektedir. 45

45 46

46 İnsanda ana kaynağı diyettir. İnsan diyetinde en yaygın KLA izomer 9-cis,11-trans dır. İnsanda en fazla yağ ve akciğer dokularında birikir. Alınması gereken miktarla ilgili çalışmalar azdır. Günlük Kadınlar için 151 mg/gün Erkekler için 212 mg/gün %60 ı süt ürünlerinden %37 si et ürünlerinden Avustralyada 1500mg/gün İngilterede mg/gün Almanyada 400 mg/gün 47

47 Enerji ve besin alımını düşürmesi Lipogenezi azaltması OBEZİTE Enerji harcamasını, lipolizi ve yağ oksidasyonunu artırması 48

48 Vücut yağ miktarını azaltır. Artmış İnsülin direncini azaltır. Antikanserojenik etki yapar. İmmüniteyi güçlendirir. İnflamasyonu azaltır. Kan lipidlerini düşürür. Antiaterosklerotik etki yapar. Metabolik hızı artırır. Kemik oluşumu ve kas kütlesini artırır. 49

49 İlk kez 1997 yılında Park ve ark. ratlarda diyete % 0.05 oranında ilave edilen KLA nın vücut yağını % 60 azalttığını belirlemişlerdir. Yağ kütlesi ve yağsız kütledeki bu istendik değişimler sebebiyle dikkatleri üzerine çekmiştir ve ergojenik yardımcı olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. 50

50 KLA kullanımının insanlar üzerindeki biyolojik etkilerini gösterilebilmesi için günlük tüketilmesi gereken KLA miktarları hakkında değişik kaynaklar: Chamruspollert ve Sell (1999) 1.5-3gr/gün Blankson ve ark. (2000) 3.4gr/gün Hah ve ark.(2006) 3gr/gün İp ve ark. (1995) 3gr/gün Cherian ve Ahn (2002) 3gr/gün Ha ve ark. (1998) 3gr/gün) 51

51 KLA nın kas kütlesinde pozitif etkiye sahip olabileceği düşünülmektedir. KLA kullanımının kas büyüklüğü ve kuvveti ile ilişkisi ilk olarak 1997 de placebo kontrollü bir çalışma ile yapılmıştır. 24 yeni başlayan vücut geliştirici 6 hafta boyunca egzersizleriyle birlikte günlük 7,2 g KLA ya da placebo olarak sebze yağı aldılar. 52

52 KLA KULLANAN Kol çevresi 7175+/ /-1000 mm2 vücut kütlesi 77.6+/ /-12 kg Kuvvet ölçümde leg press / /-75 kg PLACEBO Kol çevresi 7777+/ /-1516 mm2 vücut kütlesi 77.8+/-11.9 kg 77.8+/-11.8 kg Kuvvet ölçümde leg press /-62.9 kg /-70.2 kg Skinfold ölçümleri toplam vücut yağı ve toplam vücut suyu BIA ile ölçülmüştür ve gruplar arasında benzer sonuçlar görülmüştür 53

53 54

54 Sağlıklı yaş arası BKİ>25 kgm2 Sigara içmeyen İlaç kullanmayan,tedavi görmeyen 55

55 3 işlem yapılmıştır. 1) Günlük 3.5 g aspir yağı 2) Günlük 3.5 g t10, c12 ve c9, t11 KLA yağı 3) Günlük 3.5g c9, t11 KLA yağı Vücut ağırlığı Vücut kompozisyonu Kan örneği Plazma lipid ve lipoproteinler İnsülin hassasiyeti İnflamatuvar belirteçler 56

56 Sonuç olarak, KLA kullanımının herhangi bir yan etkisi bulunmamasına karşın, Egzersiz sırasında yağ asidi oksidasyonunu anlamlı derecede etkilemediği Kan Lipid profili üzerinde anlamlı etkisi bulunmadığı Oksidatif stres belirteçlerini etkilemediği tespit edilmiştir. 57

57 58

58 55 sağlıklı Sigara içmeyen obez (BKİ 30-35kg/m2) yaşarası Kronik hastalığı olmayan Kanser geçmişi olmayan Kardiyovasküler rahatsızlığı olmayan Besin alerjisi olmayan 2 ay öncesine kadar KLA diyeti uygulamayan Hamile olmayan Tütün tedavisi almamış 59

59 3 gruba ayrıldılar 1 grup aspir 8g yağı (placebo) 2 kutu placebo hapları 2 grup 3.2g günlük KLA,1 kutu placebo 1 kutu 3.2g KLA 3 grup 6.4g günlük KLA, 2 kutu 6.4 g KLA 12 hafta boyunca Normal egzersiz ve diyetlerine devam ettiler. Dinlenim metabolizma hızları ve vücut kompozisyonları ölçümü yapıldı. Dexa İndirekt yöntem İlk hafta 6.hafta ve son hafta ölçüm alındı. 60

60 61

61 62

62 6 HAFTA BOYUNCA AEROBİK EGZERSİZLE BİRLİKTE ALINAN KLA NIN YORGUNLUK EŞİĞİNDEKİ FİZİKSEL İŞ KAPASİTESİNE ETKİLERİ 63

63 40 erkek katıldı 33 denekten veri alınabildi Yaşları=21.6± 2.8 yıl Boyları= ±6.0 cm Vücut Kütlesi= 66.5 ±9.6 kg 5 denek tamamlamadı Haftada 4 saatten fazla aerobik egzersiz yapmayan denek grubu 64

64 Haftada 2 gün maks VO2 nin %50 si ile Bisiklet egzersizi yapıldı (KLA; n = 17) ya da placebo (PLA; n = 16) 65

65 Yorgunluk eşiğindeki fiziksel iş kapasitesi KLA grubunda egzersiz ve sonrası anlamlı değişti. 10 denekte %12-39 arttığı görülmüştür. (p = 0.003) PLA grubunda ise 7 denekte %12-39 artış görülmüştür. Egzersiz öncesi ve sonrası mekik ve durarak uzun atlama değerlerinde anlamlı değişiklik olmamıştır. 66

66 67

67 KLA nın ergojenik yardımcı olarak kullanılabilirliği ile ilgili fikir birliği yoktur. Yapılan bazı çalışmalarda; Kas kütlesini etkileyebileceği Yorgunluk eşiğindeki fiziksel iş kapasitesini artırabileceği bulunurken, bazı çalışmalar anlamlı etkiler bulmamışlardır. KLA kullanmak isteyen bireylerin yaptıkları egzersizin süresini ve kullanacakları KLA miktarını bireysel özelliklerine dikkat ederek belirlemeleri önerilmektedir. 68