ESKI SURYANI KATOLIK PATRIKHANESI BINASI OGRETMEN REHBERI

Transkript

1 ESKI SURYANI KATOLIK PATRIKHANESI BINASI OGRETMEN REHBERI )

2 BU REHBERİN AMACI Ders müfredatında öğrettiğiniz birçok konuyu, yapılı çevremiz ve tarihimiz aracılığıyla öğrencilere aktarabilirsiniz. Böylelikle hem öğrencileriniz hem de sizin için çok daha keyif verici ve etkileşimli bir ders işleyebilirsiniz. Tarihi yapıları ve yapılı ya da doğal çevreyi kullanarak işlenen derslerde öğrenciler bilgileri unutmaz, keyifli bir ders saati geçirirler, yaşadıkları çevreyi daha iyi tanırlar ve belki de ömürleri boyunca unutamayacakları bir anıya sahip olurlar. Sizler için hazırlanan bu rehberde, derslerinizde hedeflediğiniz amaçlar için günümüzde Mardin Müzesi olarak kullanılan Eski Süryani Katolik Patrikhanesi binasını nasıl kullanabileceğinize dair bazı aktivite önerileri bulacaksınız. Bu rehberde önerilen aktiviteler kapsamında, tarihi bir yapının çeşitli nitelik ve değerlerini fark edecek olan öğrenciler, aynı zamanda ders müfredatında kazanılması gereken(*) becerileri kazanacaktır. Aynı zamanda, kültürel varlıkların korunması mevzuatında tanımlaman yapı değerleri kıstaslarını(**) kavrayarak kültürel mirasın koruma bilinci kazanacaklardır. (*) Bu öğrenme alanı işlenirken aile birliğine önem verme, kültürel mirasa duyarlılık ve vatanseverlik gibi değerlerle kanıt kullanma, zaman ve kronolojiyi algılama ile değişim ve sürekliliği algılama gibi becerilerin de öğrenciler tarafından edinilmesi sağlanmalıdır. TC Milli Eğitim Bakanlığı, Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (**) Tek yapılar için; taşınmazın sanat, mimari, tarihi, estetik, mahalli, dekoratif, simgesel, belgesel, işlevsel, maddi, hatıra, izlenim, özgünlük, teklik, nadirlik, homojenlik, onarıla bilirlik değerlerinin yanı sıra, yapısal durum, malzeme, yapım tekniği, biçim bakımından özellik göstermesi, kent ve çevre kimliğine, dokusuna katkıda bulunması, yöresel yaşam biçimini yansıtması. Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıklarının ve Sitlerin Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik 1. Bölüm 4. maddedeki tek yapı tescil kıstasları.

3 ESKİ SÜRYANİ KATOLİK PATRİKHANESİ BİNASI Tarihi 1895 yılında Antakya Patriği Behnam Banni tarafından Süryani Katolik Patrikhanesi olarak yaptırılan bina, 1914 e kadar bu işlev ile kullanılmıştır. Ardından askeri garnizon, çeşitli siyasi partilerin merkezi, kooperatif binası, sağlık ocağı ve polis karakolu olarak da kullanılmıştır. Binanın bir kısmı, Mardin deki ana caddenin yıllarında motorlu taşıtların geçebilmesi için Almanlar tarafından yapılan yol genişletme çalışmalarında yıkılmıştır. Patrikhane 1979 yılında kamulaştırılmış ve restore edilerek 1995 yılında müze olarak hizmete açılmıştır. Süryani Katolik Patrikliği, günümüzde Beyrut tadır. Mimarisi; Sarımtırak renkli kalker taşından yapılan müze binasının üç katı vardır. Yapının iç ve dışındaki tonoz, kemer ve sütun başlıklarındaki taş süslemeleri dikkat çeker.

4 ÖĞRENCİLERİNİZE ŞU SORULARI SORUN: 1. Soru: Eski Süryani Katolik Patrikhane Binası korunması gereken bir tarihi eserdir. Bu ne anlama geliyor? Cevap: Bu bina hem mimari özellikleri, hem işlevi, hem eskiliği, hem de bulunduğu yer sebebiyle eşi olmayan bir binadır. Ayrıca, uzun yıllar boyunca hayatta kalmış, günümüze kadar gelmiştir. 120 yaşından daha büyüktür! Bu sebeplerin tümünden dolayı ona özel ilgi göstermemiz ve onu her türlü zarardan korumamız gerekir. 2. Soru: Eski Süryani Katolik Patrikhane binası, müzeye dönüştürülmeden önce askeri garnizon, sağlık ocağı ve polis karakolu olarak da kullanılmış. Bir binayı zarar vermeden kullanmak onun hayatını uzatır. Boş kalan tarihi binalar bakımsız kalır, yıkılma tehlikesi altına girer. Eskiden farklı bir işlevi olan başka ne yapılar biliyoruz? Cevap: -Eski Hükümet Konağı bugün Mardin Artuklu Aniversitesi Mimarlık Fakültesi -Kasparyan Ailesi Konağı, bugün PTT ve Turizm Uygulama Oteli -Süvari Kışlası bugün Sabancı Mardin Kent Müzesi -Tüfenkçiyan Ailesi Konağı, bugün Cercis Murat Konağı Lokantası Öğrencilerinizle şu aktiviteleri gerçekleştirebilirsiniz: Etkinlik 1: Yapı Ve Geometri Çalışması: Etkinlik 2: Yapı Ve Teknoloji Çalışması: Etkinlik 3: Tarihi Bina Koruma Oyunu (Arka Sayfada)

5 Etkinlik 1: Yapı ve Geometri Çalışması: Amaç: Öğrencilerin bir binanın biçimsel özelliklerini kavraması, yapılardaki benzer ve farklı formları seçebilmeleri. Yöntem: Öğrencilere yapıdaki mimari öğeler (kapı-pencere açıklıkları, niş, kemer, tonoz vb.) ve mekânların sahip oldukları 2 ve 3 boyutlu basit geometrik şekiller buldurulur. İçerik: Yapıdaki 2 boyutlu basit geometrik şekilleri bulmak: Yuvarlak kemerlerdeki yarım daireler. Sivri kemerlerdeki yaylar. Kapı ve pencere gibi açıklıklardaki kare ve dikdörtgenler. Kare veya dikdörtgen şekilli oda, teras ve avlular. Yapıdaki 3 boyutlu basit geometrik şekilleri bulmak: Beşik tonozlardaki yarım silindirler. Sütun gövdelerindeki silindirler. Odaların mekanlarını oluşturan dikdörtgen prizma veya küpler.

6 Etkinlik 2: Yapı ve Teknoloji Çalışması: Amaç: Öğrencilerin mimari üzerinden zaman ve kronolojiyi, değişim ve sürekliliği algılaması. Yöntem: Öğrencilere farklı dönemlerden yapılar seçilerek öğrencilere: yapı, şimdiki ve özgün işlevi ve bu yapıda kullanılan malzemeler sorulur. İçerik: Aşağıdaki tablo üzerinden öğrencilerinize sorular sorarak yapı malzemelerini, tarihi bina ve çağdaş bina arasındaki farkları bulmak. DÖNEM YAPI MEVCUT İŞLEV MALZEMELER 1958 Atatürk İlkokulu,Mardin Okul Çimento, Tuğla, Demir, Cam, Plastik 1895 Eski Süryani Katoik Patrikhanesi Müze Kalker Taşı, Demir, Cam, Ahşap yüzyıl Zinciriye Medresesi Anıt Kalker Taşı, Demir, Cam, Ahşap Mardin Kalesi Arkeolojik Sit Alanı Kalker Taşı, Demir, 1.Soru: Yukarıdaki tabloyu inceleyin ve yapılarda kullanılan malzemelerin o binaların nerelerinde kullanıldığını bulun. Cevap: Demir: Avlu ve balkon korkulukları, pencere menteşeleri, pencere demirleri, kapı menteşeleri, tokmaklar. Ahşap:Pencere ve kapılar, merdiven trabzanları. Cam: Pencereler. 2.Soru: Bu malzemeleri aynı zamanda yapılarda ve yapısal elemanlar dışında başka nerelerde ne olarak kullanıyoruz? Cevap: Demir: Tren rayları, tencere, at nalı. Ahşap: Tabure, kurşun kalem, okul sırası. Cam: Bardak, gözlük, süt şişesi.

7 SÖZLÜK Garnizon: Askerî birliklerin bulunduğu yer Kalker: Diğer adı kireçtaşı olan, erimiş olan kirecin dibe çökerek taş heline gelmesiyle oluşan bir taş çeşididir. Tarihte binalar, yol ve köprüler yapılırken kullanılmıştır Kemer: İki sütun veya ayağı birbirine üstten yarım çember, basık eğri, yonca yaprağı vb. biçimlerde bağlayan ve üzerine gelen duvar ağırlıklarını, iki yanındaki ayaklara bindiren bağlantı Niş: Duvar içinde yapılan oyuk Patrik: Ortodoks ve bazı Doğu kiliselerinin başkanı Patrikhane: Patriğin görev yaptığı bina Sütun: Binalarda kullanılan, çoğunlukla silindir biçiminde taşıyıcı direk Sütun başlığı: Sütunların üst kısmına oturan, sütündan geniş ve genellikle süslü olan taş parçası Tonoz: Tuğla/taş ve harçla örülmüş, yarım silindir biçiminde tavan örtüsü

8 Duvarlara sprey boyayla yazı yazıldı Başla! Yakınlarda yeni bir bina yapılıyor ve inşaat makineleri sarsıntısından binada çatlaklar oluştu ve bazı duvarları çöktü Yapının taş duvarlarındaki çatlaklar plastik kullanılarak onarıldı. Tarihi Yapımız Kurtulacak mı? Binaya klima takılırken duvarlara delikler açıldı Bina boş duruyordu, ama şimdi bir kütüphane olarak kullanılacak Ziyaretçilerin yerlere çöp atmamaları için açık alana çöp kutuları konuldu Duvarlardaki taşların delinmemesi için binaya tabela asmaktan vazgeçildi Kalabalık ziyaretçilerin hepsi merdivene toplu fotoğraf çekmek için çıktı ve merdiven çöktü Yapının taş duvarlarındaki çatlaklar aynı taşlardan kullanılarak onarıldı. Binanın tarihi pencereleri çıkartılıp atıldı, plastik pencere ile değiştirildi Binanın yağmur suyu almaması için çatısında önlemler alındı Binanın duvarlarına sonradan konulmuş çanak antenler söküldü Bina terk edildi, 10 sene kullanılmadı. Yakınlarda yeni bina yapılması yasaklandı Yapının kırık kapı kilidi onarıldı Oyunun Kuralları Binayı koruyacağını düşündüğün müdahalelerin kutucuklarına, binaya zarar vereceğini düşündüğün müdahalelerin kutucuklarına X koy! Cevaplarını diğer gruplarla karşılaştır! Amaç: Öğrencilerin tarihi bir yapının bozulması ve korunmasındaki aşamalara, alınabilecek önlemlere aşinalık kazanması Yöntem: Öğrenciler dörder-beşer kişilik gruplara bölünür. Bu gruplar, oyun sayfası üzerinden tarihi yapıların maruz kaldığı durumları takip eder.