MEB Eğitimde Öğretimsel Liderlik by İngilizce Sefa Sezer

Transkript

1

2 ÖĞRETİMSEL LİDERLİK GÖZLEMLERİMİZ,SAĞDUYUMUZ VE EĞİLİMLERİMİZ ETKİLİ,GÜÇLÜ VE İYİ BİR OKUL YÖNETİCİSİ İMAJINI ORTAYA KOYMAKTADIR.BAZI OKUL YÖNETİCİLERİ İÇİN SIK SIK ŞU KAVRAMLARA BAŞVURULMAKTADIR: OKUL YÖNETİCİSİ GÜÇLÜ BİR YARIŞÇI, ÖĞRENCİ VELİLER ARASINDA SAKLANAN GÜVENİLİR BİR KİŞİ YA DA OKULUN İÇİNDE VE DIŞINDA BİLGE BİR KİŞİ OLARAK ALGILANMAKTADIR. BUNUNLA BİRLİKTE OKUL YÖNETİCİSİ SON YILLARDA GÜÇLÜ BİR ÖĞRETİMSEL LİDER OLARAK TANIMLANMAKTADIR. OKUL YÖNETİCİSİNİN SERGİLEDİĞİ GÜÇLÜ ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI ŞUNLARDIR (SMİTH&ANDREW,1989,S.8)

3 PROGRAM VE ÖĞRETİMDEKİ ÖNCELİKLİ KONULARI BELİRLEME, OKULUN HEDEFLERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNE KENDİNİ ADAMA, OKULUN AMAÇLARINI GERÇEKLEŞTİREBİLMESİ İÇİN GEREKLİ KAYNAKLARI SAĞLAMA VE KULLANMA YETERLİLİĞİNE SAHİP OLMA, ÖĞRETMENLER, ÖĞRENCİLER, VELİLER VE TOPLUMUN BEKLENTİLERİNİ KARŞILAYACAK OLUMLU BİR İKLİM OLUŞTURMA, DOĞRUDAN ÖĞRETİM POLİTİKASINI GELİŞTİRİCİ BİR LİDER OLARAK ŞU GÖREVLERİ YAPAR: 1-ÖĞRETMENLERLE İLETİŞİM KURMA, 2-PERSONEL GELİŞTİRME ETKİNLİKLERİNE KATILMA VE BU ETKİNLİKLERİ DESTEKLEME, 3-YENİ ÖĞRETİM STRATEJİLERİNİN KULLANILMASINI ÖZENDİRME, 4-DEĞİŞİK ÖĞRETİM MATERYALLERİ SAĞLAMA.

4 SÜREKLİ OLARAK ÖĞRENCİLERİ OKUL BAŞARISINI ARTTIRMA DOĞRULTUSUNDA GELİŞTİRME VE ÖĞRETMEN ETKİNLİĞİNİ SAĞLAMA UZUN VADEDE OKULUN AMAÇLARINA UYGUN OLARAK AÇIK BİR VİZYON GELİŞTİRME, ÖRGÜTSEL AMAÇLARLA ÖZDEŞLEŞTİĞİNİ ÖĞRETMENLERE YANSITMA VE AMAÇLARA ULAŞMA BAŞARISINI GÖSTERME, OKULUN KARAR VERME SÜRECİNDE GRUPLARIN VE İLGİLİ BİRİMLERİN GÖRÜŞLERİNİ ALMA, ETKİLİ MATERYAL SAĞLAMA VE KULLANMA, ÖĞRETMENLERİN AKADEMİK BAŞARISINI ARTTIRMAK İÇİN ONLARA ZAMAN AYIRMA VE GEREKLİ DESTEĞİ SAĞLAMA, KIT BİR KAYNAK OLARAK ZAMANI ETKİLİ BİR ŞEKİLDE YÖNETME VE ÖĞRENME SÜRECİNİ BOZUCU FAKTÖRLERİ EN AZA İNDİREREK DÜZEN VE DİSİPLİN OLUŞTURMA.

5 YAPILAN ARAŞTIRMALARDA ETKİLİ OKUL ÜZERİNDE ROL OYNAYAN ÖNEMLİ FAKTÖRLERDEN BİRİNİN GÜÇLÜ ÖĞRETİMSEL LİDERLİK OLDUĞU BELİRLENMİŞTİR. EDMONDS(1979) VE AUSTİN (1979), ETKİLİ OKULUN KİLİT KAVRAMI OLARAK OKULU GÖRMÜŞTÜR. ETKİLİ ÖĞRETİMSEL LİDERLİK ARAŞTIRMALARINDA DÖRT ÖNEMLİ BOYUT ARAŞTIRMA KONUSU OLMUŞTUR(JHONSON&SNYDER,1989):

6 OKULU GELİŞTİRMEYE YÖNELİK PLANLAMA ETKİLİ OKULDA ÖĞRETMENLER VE YÖNETİCİLER, OKUL GELİŞTİRME VE BAŞARIYI ARTTIRMA GİBİ ÖZEL KONULAR ÜZERİNDE ODAKLANMIŞLARDIR. OLUŞTURULAN ÇALIŞMA GRUPLARI, SAĞLIKLI BİR OKUL İKLİMİ OLUŞTURMA VE KOLLEKTİF BİLİNCİ GELİŞTİRMEYİ AMAÇLAMIŞTIR. BÖYLECE EĞİTİMSEL ETKİNLİKLERDE ORTAK AMAÇ OLUŞTURULMAYA ÇALIŞILMIŞTIR. YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLER EYLEM PLANI HAZIRLAMADA VE KARAR VERME SÜRECİNDE BİRLİKTE HAREKET ETTİKLERİ ZAMAN, ORTAK SONUCU DA BİRLİKTE KABULLENMEK ZORUNDA KALIRLAR. ÖĞRETMENLER ARASINDA OLUŞAN DÜŞÜNCE ALIŞVERİŞİ, OKUL YAŞAMINDAKİ DÜZENİ ETKİLER. HEM YÖNETİCİ HEM DE ÖĞRETMENİN ORTAK AMACI, ÖĞRETMENİN PERFORMANSININ GELİŞTİRİLMESİNE REHBERLİK EDEREK OKULUN BAŞARISINI ARTTIRMAKTIR. ETKİLİ OKULDA ROL BEKLENTİSİ AÇIKTIR VE ÖĞRETMENLER ÖĞRENCİLERİN

7 PROGRAM GELİŞTİRME ETKİLİ OKUL YÖNETİCİSİ, ÖĞRETMENLERİN ÖĞRETİMSEL STANDART SİSTEMİNİ AÇIKÇA BELİRTİR. OKUL YÖNETİCİSİ AYNI ZAMANDA ÖĞRETİMİ DEĞERLENDİRME VE PROGRAM GELİŞTİRME KONUSUNDA DA KOORDİNASYON GÖREVİNİ ÜSTLENİR. ÖĞRETİMSEL PROGRAM, ESNEKTİR VE GENEL BİR İÇERİĞE SAHİPTİR. ÖĞRETİM PROGRAMLARI ZAMAN AÇISINDAN UYGUN OLMALI, ÖĞRENCİNİN AKTİF KATILIMINI SAĞLAMALI; DOĞRULARI, ÖZENDİRİCİLERİ VE GERİBİLDİRİMİ AÇIKÇA GÖSTERMELİDİR. ÖĞRETMEN DERS PLANINDA HER ÖĞRENCİNİN YÜKSEK BAŞARI BEKLENTİSİNİ KARŞILAYACAK BİR İKLİMİ,ÖĞRENCİLERLE BİRLİKTE OLUŞTURMAYA ÇALIŞMALIDIR.

8 PERSONEL GELİŞTİRME BAŞARILI OKULLARIN YÖNETİCİLERİ, ÖĞRETMENLERİN ÖĞRETİMSEL BECERİLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ DOĞRULTUSUNDA ETKİLİ BİR REHBERLİK YAPAR. OKUL YÖNETİCİSİ, ÖĞRENCİNİN BAŞARI DÜZEYİNİ ARTIRMA, ÖĞRETMENLERİN ÖĞRETİM YÖNTEMLERİNİ GELİŞTİRME VE ETKİLİ ÖĞRETİM KONUSUNDA ÖĞRETMENLERE DENETİM SÜRECİNDE YOL GÖSTERİR. OKULA DAYALI PERSONEL GELİŞTİRME PROGRAMLARI, BELİRLENEN HEDEFLERLE BÜTÜNLEŞMİŞ EN ETKİLİ PROGRAMLARDIR. BAŞARILI BİR OKULDA İNSAN KAYNAKLARINI GELİŞTİRME, GELİŞME ÇABALARININ TEMELİNİ OLUŞTURUR. ÖĞRETMENLER VE YÖNETİCİLER, YETENEKLERİNİ BİRLİKTE SINIFA AKTARMAYA ÇALIŞIRLAR. BAŞARILI BİR OKULDA ÇALIŞAN ÖĞRETMEN, ÖRGÜT İKLİMİNİN BİREYSEL VE KOLLEKTİF ÇALIŞMAYA DESTEK SAĞLADIĞINI BİLİR. PERSONEL GELİŞTİRME, OKULUN AMAÇLARIYLA YAKINDAN İLGİLİDİR.

9 OKULU DEĞERLENDİRME BAŞARILI BİR OKULUN YÖNETİCİSİ, OKUL YAŞAMI İÇİN DEĞERLENDİRİLEBİLİR VE SAYISAL VERİLERLE AÇIKLANABİLİR BİR MODEL GELİŞTİRİR. BU MODEL SAYESİNDE ÖĞRENCİ BAŞARISI, ÇALIŞMA GRUPLARINDA VERİMLİLİK VE ÖĞRETMEN PERFORMANSI VE DAVRANIŞI ÖLÇÜLEBİLİR. BAŞARILI OKULUN YÖNETİCİSİ, ÖĞRETMENLERİ DENETLER. YÜKSEK ÖĞRETMEN MORALİ, ETKİLİ OKULLARDA ÖLÇÜLMEYE ÇALIŞILAN ÖNEMLİ BİR FAKTÖRDÜR. ETKİLİ OKULUN İŞGÖRENİ, ÖĞRENCİYİ NE ÖLÇÜDE GELİŞTİRDİĞİ NOKTASINDA SÜREKLİ OLARAK DENETLER. OKUL YÖNETİCİSİNİN SAHİP OLDUĞU YÜKSEK BEKLENTİLER, ÖĞRENCİ BAŞARISI İÇİN GELİŞTİRİLEN ÖLÇÜTLER, ETKİLİ OKUL KONUSUNDA ÖNEMLİ BİR GERİBİLDİRİM SAĞLAR

10 JHONSON VE SNYDER (1989), TARAFINDAN YAPILAN BİR ARAŞTIRMADA OKUL YÖNETİCİLERİNİN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK KONUSUNDA YETİŞTİRİLME İHTİYACI VE 7 YETİŞTİRME KONUSU BELİRLENMİŞTİR. BU YETİŞTİRME KONULARI ŞUNLARDIR: OKUL YÖNETİCİLİĞİ, YARATICI SORUN ÇÖZME, İŞGÖREN GELİŞTİRME, OKULUN GELİŞMESİ İÇİN PLANLAMA YAPMA, İŞGÖRENİN DAVRANIŞLARINI KESTİREBİLME, İŞBİRLİKÇİ UZUN VADELİ PLANLAMA, BİR SİSTEM OLARAK OKUL. OKUL YÖNETİCİLERİ BU YEDİ YETİŞME KONUSU İÇİNDE EN FAZLA OKUL YÖNETİCİLİĞİ VE YARATICI SORUN ÇÖZME KONUSUNDA YETİŞME İHTİYACI DUYDUKLARINI BELİRTMİŞLERDİR.

11 ÖĞRETİMSEL LİDERLİK KAVRAMI, İYİ ÖĞRENCİ YETİŞTİRME VE ÖĞRETMENLER İÇİN DAHA ARZU EDİLEBİLİR ÖĞRENME KOŞULLARI SAĞLAMAYA YÖNELİK OLARAK OKULUN ÇALIŞMA ÇEVRESİNİN TATMİN EDİCİ VE ÜRETKEN BİR ÇEVREYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ EYLEMLERİNİ İFADE ETMEKTEDİR. BU TANIMLAMA, ÖĞRETİMSEL LİDERLİĞİN SADECE GELİŞTİRME VE DÜZELTME ODAKLI OLMADIĞINI, AYNI ZAMANDA DİĞER LİDERLİK BİÇİMLERİNE DE KARŞI OLDUĞUNU GÖSTERMEKTEDİR.ÖĞRETİMSEL LİDERLİK, MÜKEMMELLİK VE VERİMLİLİĞİ SAĞLAMA DÜŞÜNCESİNİN OLUŞTURDUĞU BASKILAR SONUCU BAZI ARAŞTIRMACI, POLİTİKA BELİRLEYİCİ VE OKULU YENİLEŞTİRMEYE ÇALIŞAN UZMANLAR ARASINDA POPÜLER BİR ÇALIŞMA KONUSU OLMUŞTUR.BU KONUDAKİ İLK ÇALIŞMALARDA, BİR ÖĞRETİMSEL LİDER OLARAK OKUL YÖNETİCİSİNİN OKUL ETKİLİLİĞİ ÜZERİNDEKİ ROLÜ ARAŞTIRILMIŞTIR (GORTON&SCHNEİDER,1991,S.319).

12 OKUL YÖNETİCİLİĞİ VE ÖĞRETİMSEL LİDERLİK YÖNETİCİ VE ÖĞRETİMSEL LİDER KİMDİR? HER İKİSİNİN ROLLERİ ARASINDA BİR İLİŞKİ VAR MIDIR? BİR OKUL YÖNETİCİSİ ETKİLİ BİR YÖNETİCİ OLMADAN ÖĞRETİMSEL LİDER OLABİLİR Mİ? BU SORULAR OKUL YÖNETİCİSİNİN ROLLERİNİ ANLAMA AÇISINDAN HAYATİ BİR ÖNEM TAŞIMAKTADIR. ÖĞRETİMSEL LİDERLİĞİ VE YÖNETİMİ BİRBİRİNDEN AYRITETMEK MÜMKÜN DEĞİLDİR. OKUL YÖNETİCİSİ İYİ BİR YÖNETİCİ DEĞİLSE, ÖĞRETİMSEL LİDER OLAMAZ. LİDER OLABİLEN BİR OKUL YÖNETİCİSİ, ÖĞRETMENLERİN BEKLENTİLERİNİ KARŞILAYABİLMELİDİR. ÖĞRETMEN ETKİLİ BİR OKULDA YÖNETİLEN ASTLARDAN BİRİ OLMAYI İSTEMEMEKTEDİR. ÖĞRETİMSEL LİDERLİK, BİR YÖNETİM UZMANI OLMAYI GEREKTİRMEKTEDİR. (MOORTHY, 1992, S.8) BİR TOPLUMDA EĞİTİM ASLA STATİK BİR YAPIDA OLAMAZ. DÜŞÜNCELER, STRATEJİLER VE İNANÇLAR SÜREKLİ OLARAK DEĞİŞMEKTEDİR. OKUL YÖNETİCİSİ,DEĞİŞEN TOPLUM YAPISINA UYUM SAĞLAMAK ZORUNDADIR. TOPLUMUN BEKLENTİLERİNİ KARŞILAYAMAYAN BİR OKULUN ETKİLİ OLMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR. ÖĞRETİMSEL LİDERLİK İLE TOPLUMSAL DEĞİŞME BEKLENTİLERİ KARŞILANABİLİR.ÖĞRETİMSEL LİDERLİĞİN ALANI OLDUKÇA GENİŞTİR. BUNLAR OKUL YÖNETİCİSİNİN SINIFTAKİ ÖĞRETİMSEL ETKİLİLİĞİ SAĞLAMADA KULLANDIĞI KARARLAR,STRATEJİLER, YÖNTEMLER VE FELSEFELERDEN OLUŞUR.

13 YÖNETİCİ OLARAK OKUL MÜDÜRÜ GEMİYİ DÜZGÜN GÖTÜRMEYE ÇALIŞIRKEN; ÖĞRETİMSEL LİDER, ÖĞRETİM VE ÖĞRENME ÜZERİNE ODAKLANMAKTADIR. DE BEVOİSE GÖRE (1984), ÖĞRETİMSEL LİDER OLARAK OKUL MÜDÜRÜ, ÖĞRETMENLER ARASINDAKİ GRUP İLİŞKİLERİNİ GÜÇLENDİREN, EĞİTİM VE OKULUN AMAÇLARINI GELİŞTİREN, ÖĞRENME İÇİN İHTİYAÇ DUYULAN KAYNAKLARI SAĞLAYAN VE ÖĞRETMENLERİ DENETLEYİP DEĞERLENDİREN KİŞİDİR. ÖĞRETİMSEL BİR LİDER OLARAK OKUL YÖNETİCİSİNİN BİRBİRİYLE BÜTÜNLEŞEN ÜÇ ÖNEMLİ ROL BOYUTU VARDIR: OKULUN MİSYONUNU BELİRLEME, ÖĞRETİMSEL PROGRAMI YÖNETME VE OKULUN ÖĞRENME İKLİMİNİ GELİŞTİRME(MOORTHY, 1992, S.10)

14 OKUL YÖNETİCİSİNİN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI ÖĞRETMENLER, OKUL YÖNETİCİLERİNİN ZAYIF ÖĞRETİMSEL LİDERLİK ROLÜNÜ SERGİLEMEDEN DAHA ÇOK, DİL VE MATEMATİKTEKİ BAŞARIYA ÖNEM VERDİKLERİNİ SAVUNMAKTADIR.OKUL YÖNETİCİLERİNİN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI DÖRT TEMEL BOYUTTAN OLUŞMAKTADIR: BUNLAR ; 1-KAYNAK SAĞLAYICI OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ 2-BİR ÖĞRETİMSEL KAYNAK OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ 3-İLETİŞİM SAĞLAYAN KİŞİ OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ 4-GÖRÜNÜR BİR KİŞİ OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ (SMİTH&ANDREWS, 1989, S.9)

15 KAYNAK SAĞLAYICI OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ KAYNAK SAĞLAYICI OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ, OKULUN VİZYON VE AMAÇLARINA ULAŞMASINI SAĞLAMAK İÇİN GEREKLİ TOPLUMSAL KAYNAKLARI SAĞLAYAN, BU KAYNAKLARI ÖZENLE BİR ARAYA GETİREN VE GEREKLİ YAPIYI KURAN KİŞİDİR.OKUL PERSONELİNİN YETENEKLERİNİ GELİŞTİRMENİN YANINDA, ONLARIN ÖĞRETİMSEL SORUNLARINI DA ÇÖZMEYE ÇALIŞIR.GÜÇLÜ ÖĞRETİMSEL LİDERLER, KAYNAKLARI DAHA İSTENEN BİR ÇIKTI ALMA DOĞRULTUSUNDA KULLANIRLAR (MANASSE,1984). BİR KAYNAK SAĞLAYICI OLARAK OKUL YÖNETİCİLERİNİN TEMEL ROLLERİ ŞUNLARDIR;

16 1-ÖĞRETİMSEL LİDER, ZAMAN VE KAYNAKLARI ETKİLİ OLARAK KULLANIR. 2-LİDER DEĞİŞMEYE UYGUN BİR İKLİM OLUŞTURUR, DEĞİŞİM YÖNETİMİ BECERİLERİNDEN YARARLANIR VE BİREYSEL VE GRUPSAL DÜZEYDE BENİMSENEN DUYGULARIN OKUL ORTAMINDA GELİŞİMİNİ SAĞLAR. 3-ÖĞRETİMSEL LİDER, OKUL PERSONELİNİ MOTİVE ETME YETERLİLİĞİNE SAHİPTİR. 4-ÖĞRETİMSEL LİDER, OKUL PERSONELİNİN ÖĞRETİMSEL KAYNAKLARDAN YARARLANMA KONUSUNDAKİ GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLERİNİ BİLİR.

17 ÖĞRETİMSEL KAYNAK OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ ÖĞRETİMSEL KAYNAK OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ, DOĞRUDAN SINIFTAKİ ÖĞRENME ORTAMINI GELİŞTİRMEYLE UĞRAŞIR.OKUL YÖNETİCİSİ ÖĞRETMENLERLE ETKİLİ İLETİŞİM KURARAK, ONLARIN ÖĞRETİM MATERYALLERİNİ VE YENİ ÖĞRETİM STRATEJİLERİNİ KULLANMALARINI ÖZENDİRİR.OKUL YÖNETİCİSİNİN EN BELİRGİN ROLÜ, DAHA İYİ ÖĞRETİM İÇİN OLANAK HAZIRLAMAKTIR.ETKİLİ OKUL YÖNETİCİLERİ, ÖĞRENCİ BAŞARISI VE ÖĞRETMEN ETKİLİLİĞİNİ EN ÜST DÜZEYE ÇIKARMAK İÇİN, GEREKLİ KAYNAKLARI SAĞLAYABİLECEK BİR YETENEĞE SAHİPTİR.ETKİLİ OKUL YÖNETİCİLERİ SADECE ÖĞRETMENLERİN PERFORMANSLARINA İLİŞKİN DETAYLARLA DEĞİL, AYNI ZAMANDA ONLARIN PERFORMANSI NASIL ALGILADIKLARIYLA DA İLGİLENİR. ÖĞRETİMSEL KAYNAK OLARAK OKUL YÖNETİCİSİNİN TEMEL ROLLERİ ŞUNLARDIR.

18 1-ÖĞRETİMSEL LİDER, ETKİLİ ÖĞRETİMSEL STRATEJİLER GELİŞTİRME VE ÖĞRETMENİ SAĞLIKLI BİR ŞEKİLDE DEĞERLENDİRME YETENEĞİNE SAHİPTİR. 2-ÖĞRETİMSEL LİDER, ÖĞRETMENLERİN ÖĞRETİMİN GELİŞTİRİLMESİ AMACIYLA STRATEJİLERİ NE ÖLÇÜDE KULLANDIĞINI DENETLER. 3-ÖĞRETİMSEL LİDER, ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARINA YÖNELİK ÖĞRETİMSEL KONULARA İLİŞKİN BİLGİLERDEN DOĞRUDAN YARARLANIR VE EĞİTİMSEL PROGRAMLARI DEĞERLENDİRİR. 4-ÖĞRETİMSEL LİDER, PERSONEL DEĞERLENDİRME POLİTİKALARINI BAŞARILI BİR ŞEKİLDE UYGULAR 5-ÖĞRETİMSEL LİDER, ÖĞRETİMSEL PROGRAMLARIN UYGULANMASINDA, ÖĞRENCİNİN ÖĞRENME AMAÇLARININ ÖNEMİNİ BİLİR.

19 İLETİŞİMCİ OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ OKUL YÖNETİCİSİ İLETİŞİMCİ OLARAK HERKESİN PAYLAŞACAĞI BİR VİZYON OLUŞTURMALIDIR.OKUL YÖNETİCİSİ, OKULUN ETKİNLİK VE PROGRAMLARININ ANLAŞILMASINI ETKİLİ BİR İLETİŞİM KURARAK SAĞLAYABİLİR.ETKİLİ İLETİŞİM ÜÇ DÜZEYDE GÖSTERİLEBİLİR: BİREBİR İLİŞKİYLE, KÜÇÜK GRUPLARLA, VE BÜYÜK GRUPLARLA İLETİŞİM KURABİLİR.OKUL ÇEVRESİNİN, VELİNİN VE DAHA GENİŞ TOPLULUKLARIN OKULUN VİZYONUNU PAYLAŞMASI YOLUYLA ETKİLİ BİR İLETİŞİM KURABİLİR.İLETİŞİMCİ OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ,ETKİN DİNLEME, GRUP İÇİ İLİŞKİLERİ ANLAMA VE OKULU ETKİLEYEN ÇEVRESEL GÜÇLERİ TANIMA KONUSUNDA UZMAN OLMALIDIR.OKUL YÖNETİCİSİ, OKUL KÜLTÜRÜNÜN ÖĞRETİMSEL İKLİM ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİ VE SEMBOLİK ETKİLERİNİN ALTINDA YATAN DEĞERLERİ İYİ KESTİREBİLMELİDİR. BUNUN İÇİN DE PAYLAŞILAN BİR VİZYONUN OLUŞTURULMASI GEREKİR. VİZYON, ÖRGÜTÜN TEMEL AMAÇLARIYLA BÜTÜNLEŞMEYİ SAĞLAR, FİKİR BİRLİĞİ OLUŞTURUR VE ÖRGÜTSEL LİDERLİK ROLÜNE AÇIKLIK GETİRİR. VİZYON,DEĞERLER VE ANLAMLARIN ALTINDA YATAN OLAY VE ETKİNLİKLERİ ANLAMA KONUSUNDA OKUL YÖNETİCİSİNİN LİDERLİĞİNE SEMBOLİK BİR BOYUT KAZANDIRIR.İLETİŞİMCİ OLARAK OKUL YÖNETİCİSİNİN ROLLERİ ŞUNLARDIR:

20 1-ÖĞRETİMSEL LİDER, ÇİFT YÖNLÜ İLETİŞİM KURAR VE ÖĞRETMENLERİ GERÇEKÇİ OLARAK DEĞERLENDİRİR. 2-ÖĞRETİMSEL LİDER, ÖZLÜ VE AÇIK OLARAK KONUŞUR VE YAZAR. ÖRGÜTSEL İLETİŞİM SAĞLAMADA GÜZEL KONUŞMA VE YAZMA BECERİSİNE SAHİPTİR. 3-ÖĞRETİMSEL LİDER, ÇATIŞMA YÖNETİMİ STRATEJİLERİNİ UYGULAMAYA ÇALIŞIR. ÇATIŞMA DURUMLARINA AÇIKLIK GETİRİR VE ÇATIŞMALARI ETKİLİ BİÇİMDE YÖNETİR. 4-ÖĞRETİMSEL LİDER, SORUN ÇÖZME TEKNİKLERİNİ ÖĞRENEREK, GRUBUN EYLEM YÖNÜNÜ SEÇMESİNİ KOLAYLAŞTIRIR. 5-ÖĞRETİMSEL LİDER, ÖĞRENCİ,VELİ VE ÖĞRETMEN ARASINDA GÜÇLÜ BİR ETKİLEŞİM SAĞLAYARAK GRUP SÜRECİNİ YÖNETİR. 6-ÖĞRETİMSEL LİDER, BİR GRUP ÜYESİ GİBİ ÇALIŞIR;GRUP ÜYELERİNİN GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLERİNİ DEĞERLENDİRİR. KİŞİSEL VE GRUP HEDEFLERİNİ BİRBİRİYLE BÜTÜNLEŞTİRİR.

21 GÖRÜNÜR KİŞİ OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ GÖRÜNÜR KİŞİ OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ, SINIF ORTAMINDA VE KORİDORLARDA ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİLERLE ETKİLEŞİMDE BULUNUR;BÖLÜM TOPLANTILARINA KATILIR VE ÖĞRETMENLERLE DOĞAL BİR BİÇİMDE SOHBET EDER.OKUL YÖNETİCİSİ, OKUL VİZYONUNUN BİR BEKÇİSİ OLARAK OKULUN HER TARAFINDA KENDİNİ HİSSETTİRİR. ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARINI DİKKATLİCE DEĞERLENDİRİR VE ÖDÜL DAĞITICI KİŞİ OLARAK ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİLER ÜZERİNDE GÜÇLÜ BİR ETKİ OLUŞTURUR. GÖRÜNÜR KİŞİ OLARAK OKUL YÖNETİCİSİNİN TEMEL ROLLERİ ŞUNLARDIR: 1-ÖĞRETİMSEL LİDER TOPLUM VE OKUL PERSONELİYLE İŞBİRLİĞİ İÇİNDE OKULUN MİSYONUNA UYGUN OLARAK AÇIK AMAÇLAR GELİŞTİRİR.OKULUN VİZYONUNU AÇIK BİR ŞEKİLDE YANSITIR. 2-OKULDA VELİ, ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMEN AÇISINDAN ÖĞRETİMSEL LİDER, HER ZAMAN HAZIR BULUNAN GÖRÜNÜRDEKİ KİŞİDİR (SMİTH&ANDREWS, 1989,SS.9-20).

22 OTANTİK LİDERLİK OTANTİK LİDERLİK YÖNETİM VE LİDERLİĞİ BİRBİRİNDEN AYRI GÖREN GELENEKSEL LİDERLİK YAKLAŞIMLARININ AKSİNE VİZYONER,YARATICI,ESNEK VE İYİMSER BİR LİDERLİK ANLAYIŞI ORTAYA KOYMUŞTUR (LEİTHWOOD VE MONTGOMERV,1986). OTANTİK LİDERLİK DAVRANIŞLARI ŞEFFAFLIK,FEDAKARLIK VE DAVRANIŞ TUTARLILIĞI OLARAK İFADE EDİLMEKTEDİR.(MİCHİE VE GOOTY,2005). BU DAVRANIŞLARIN ÇALIŞANLAR ARASINDA GÜÇLÜ İLİŞKİLERİN OLUŞMASINA KATKI SAĞLADIĞI SÖYLENEBİLİR.

23 LİDERLİK PERSPEKTİFİNDEN BAKILDIĞINDA ÖZGÜNLÜK LİDER İÇİN AHLAKİ BİR PUSULA GÖREVİNDEDİR. (BASS VE STEİDLMEİER, 1999). LİDER BAŞKALARININ SESİNİ TEKRAR ETMEK YERİNE KENDİNE ÖZGÜN TAVIRLARIYLA İZLEYENLERİN GÖZÜNDE DAHA ÖNEMLİ BİR YER EDİNEBİLİR. (KOUZES VE POSNER, 2002). LİDERİN ÖZGÜN OLMASI, HEM GÜNÜMÜZ YÖNETİM ANLAYIŞINDA LİDERLİĞİN DOĞASI AÇISINDAN HEM DE ÖRGÜTLERDE FARKLI ZAMANLARDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLERİN KARMAŞIK VE KENDİNE HAS YAPISI SEBEBİYLE BİR GEREKLİLİK HALİNE GELMİŞTİR.

24 KARİZMATİK LİDERLİK KARİZMA KİŞİSEL ÇEKİCİLİK, ETKİLEME GÜCÜ, İLHAM VE HEYECAN GİBİ ÖZELLİKLERE BAĞLI OLARAK LİDERLİK YAPMA, İKNA ETME VEYA ETKİLEME GÜCÜDÜR (DUBRİN, 2006,).KARİZMATİK LİDERLİK DOĞA ÜSTÜ YETENEKLERE VE ÜSTÜN ÖZELLİKLERE BAĞLI OLARAK İZLEYENLERİ ETKİLEME BECERİSİ OLARAK GÖRÜLEBİLİR (GİBSON,IVANCEVİCH,DONNELLY VE KONOPASKE, 2003). KARİZMATİK LİDERİN KENDİNE GÜVENİ VARDIR, İNANÇLARINA VE DEĞERLERİNE GÜÇLÜ BİR BAĞLILIK GÖSTERİR. KARİZMATİK LİDERLER İZLEYENLERİNE İNANÇ,GÜVEN,KABUL,DUYGUSAL BAĞLILIK,HAYRANLIK VE YÜKSEK PERFORMANS AŞILAR.KARİZMATİK LİDERLİK ÖRGÜTÜN ETKİLİLİĞİNE VE AMAÇLARINI GERÇEKLEŞTİRMESİNE ANLAMLI KATKIDA BULUNUR. (BATEMAN VE SNELL,2004).

25 BİR LİDERİ KARİZMATİK OLARAK ADLANDIRMAK HERKESİN BU KONUDA AYNI DÜŞÜNCEYİ PAYLAŞTIĞI ANLAMINA GELMEZ. ÖRGÜTTE BİRİLERİNİN KARİZMATİK LİDER OLARAK GÖRDÜĞÜ BİRİ BAŞKALARI TARAFINDAN BÖYLE ALGILANMAYABİLİR. KARİZMATİK LİDERLİK ÖZELLİKLERİNDEN BAZILARI ŞUNLARDIR (DUBRİN,2006). 1-VİZYON:KARİZMATİK LİDER ÖRGÜTÜN NEREDE OLMAYI HEDEFLEDİĞİNE VE BU HEDEFE NASIL ULAŞACAĞINA İLİŞKİN ZİHİNSEL BİR İMAJ OLUŞTURURLAR.VİZYON BİR ÖRGÜT YA DA BİRİM İÇİN GELECEĞE İLİŞKİN İDEAL BİR BİÇİM TANIMLADIĞINDAN BASİT BİR TAHMİNDEN DAHA FAZLASINI İFADE EDER.

26 2-ETKİLİ İLETİŞİM BECERİSİ:DÖNÜŞÜMCÜ VE KARİZMATİK LİDERLER İNSANLARI ETKİLEMEK İÇİN RENKLİ BİR DİL,İLGİNÇ METAFOR VE BENZETMELER KULLANIR. 3-GÜVEN OLUŞTURMA:İNSANLAR KARİZMATİK LİDERİN DÜRÜSTLÜĞÜNE SON DERECE İNANIR VE ONUN VİZYONUNU TAKİP ETMEK İÇİN ELİNDEN GELENİ YAPARLAR. 4-İNSANLARIN KENDİLERİNİ YETERLİ HİSSETMELERİNE YARDIMCI OLMA: KARİZMATİK LİDERLER İZLEYENLERİNİN KENDİLERİNE İLİŞKİN OLUMLU BİR KİŞİSEL İMAJ GELİŞTİRMELERİNE YARDIMCI OLMAK İÇİN ONLARA BAŞARILI OLDUKLARINI HİSSETTİRİRLER. 5-ENERJİK VE EYLEM YÖNELİMLİ OLMA:KARİZMATİK LİDERLERİN ÇOĞU ENERJİKTİR VE İŞLERİN ZAMANINDA YAPILMASI KONUSUNDA İZLEYENLERİNE MODEL OLURLAR. 6-İLHAM KAYNAĞI OLMA:DÖNÜŞÜMCÜ VE KARİZMATİK LİDERLER İNSANLARI DUYGUSAL OLARAK ÖNCEDEN DÜŞÜNDÜKLERİ HEDEFLERDEN ÇOK DAHA FAZLASINI BAŞARMAK İSTEME NOKTASINA TAŞIRLAR.BAŞKA BİR ANLATIMLA, KARİZMATİK LİDERLER İZLEYENLERİ İÇİN İLHAN KAYNAĞI OLURLAR.

27 BİR İLHAM KAYNAĞI ÖNEMLİ VE DOĞRU BİR KİŞİLİK OLARAK GÖRÜLEN KARİZMATİK LİDERLERE İZLEYENLERİ DEĞER VERİR.KARİZMATİK LİDERLİK TARTIŞMALARI LİDERİN GELECEĞE İLİŞKİN VURGUSUNA BAĞLI OLARAK İKİ TÜR KARİZMATİK LİDER TANIMLAMAKTADIR:UZUN DÖNEME ODAKLANAN VİZYONER KARİZMATİK LİDER VE KISA DÖNEMLİ KRİZE DAYALI KARİZMATİK LİDER. VİZYONER KARİZMATİK LİDER İLETİŞİM BECERİSİ İLE İZLEYENLERİN İHTİYAÇLARINI VE AMAÇLARINI ÖRGÜTÜN UZUN DÖNEMLİ AMAÇLARIYLA, HEDEFLERİYLE VE YAPILAN İŞLE BAĞLANTILIDIR. KRİZE DAYALI KARİZMATİK LİDER İSE SİSTEMDE MEVCUT BİLGİLERİN, KAYNAKLARIN VE PROSEDÜRLERİN YETERLİ OLMADIĞI KRİZ ANLARINDA ÖNEMLİ BİR ETKİ OLUŞTURUR. (GİBSON VE DİĞ.,2003). KRİZİN ORTAYA ÇIKARDIĞI KARİZMATİK LİDER ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLERİ, YAPILMASI GEREKEN İŞLERİ VE BU İŞLERİN SONUÇLARININ NE OLACAĞINI AÇIKÇA BELİRTİR.

28 DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK TOPLUMSAL YAPIDA MEYDANA GELEN HIZLI DEĞİŞİMLER ÖRGÜTLERİ DÖNÜŞÜM NİTELİĞİNDE BİR DEĞİŞİM YAŞAMAYA ZORLAMAKTADIR. DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK BU HIZLI DEĞİŞİM SÜRECİNİ YÖNLENDİREN VE DEĞİŞİME ÖNCÜLÜK EDEN BİR LİDERLİK BİÇİMİ OLARAK GÖRÜLEBİLİR(ÇELİK,1998).DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK GÜNLÜK RUTİN İŞLERİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNİ ESAS ALAN İŞLEMCİ LİDERDİK İLE RUTİN İŞLERİN ÖTESİNİ HEDEFLEYEN VE GELECEĞE YÖNELEN, GRUP ÜYELERİNİN AMAÇLARINI YÜKSELTEN DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİĞİN AYIRT EDİLMESİ GEREKTİĞİ DÜŞÜNCESİNE DAYANIR(SAVCI,1999). DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK YAKLAŞIMI LİDERLİK ÖZELLİKLERİNİ VE DAVRANIŞLARINI NORMAL İŞLEYİŞTEKİ VE DEĞİŞİM SÜRECİNDEKİ LİDERLİK İŞLEVLERİNİ KAPSAYACAK BİÇİMDE İNCELER(KARİP,1998).

29 DÖNÜŞÜMCÜ LİDER, ÖRGÜTÜN VE BİREYİN İŞLERİN YAPILIŞ BİÇİMİNDE OLUMLU DEĞİŞİKLİKLER YAPMASINA YARDIMCI OLUR.DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLER ÖRGÜTLERİ İÇİN YENİ VİZYONLAR BELİRLER, BU VİZYONLARI KABUL ETME VE GERÇEKLEŞTİRME KONUSUNDA İŞGÖRENLERİ TEŞVİK EDER(DUBRİN,2006). İŞLEMCİ LİDERLİK İSE YÖNETİMİ, EMİR VERMEK VE YAPILAN HİZMETLERİN KARŞILIĞI OLARAK ÖDÜLLERİ SUNMAK AMACIYLA YASAL YA DA ZORA DAYALI GÜCÜN VE ÖDÜLLERİN KULLANILDIĞI BİR DİZİ İŞLEMLER BÜTÜNÜ OLARAK GÖRÜR(BATEMAN VE SNELL,2004).DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK LİDERİN İZLEYENLER ÜZERİNDE ETKİSİNİ ELE ALAN BİR LİDERLİK BİÇİMİDİR.DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLERE İZLEYENLERİ GÜVENİR, İNANIR, BAĞLILIK VE SAYGI DUYARLAR(ERÇETİN,2000).

30 DÖNÜŞÜMCÜ LİDER ÖRGÜTSEL KÜLTÜRÜ VEYA ALT KÜLTÜRÜ İYİLEŞTİRMEK İNSANLARIN YAŞAMINDA BİR FARK YARATMAK İÇİN HAREKETE GEÇER. BU İYİLEŞTİRME ÇABASININ BAŞARILI OLMASI İÇİN ÜÇ FARKLI YOLDAN BİRİNDE YA DA BİRKAÇINDA DÖNÜŞÜM ORTAYA ÇIKAR. BİRİNCİSİ DÖNÜŞÜMCÜ LİDER BELİRLİ ÖDÜLLERİN ÖNEMİ VE DEĞERİ İLE BU ÖDÜLLERİN NASIL KAZANILACAĞI KONUSUNDA İNSANLARIN FARKINDALIK DÜZEYİNİ ARTTIRIR. İKİNCİ OLARAK DÖNÜŞÜMCÜ LİDER, BİREYLERİN GRUP YA DA ÖRGÜT ADINA KENDİ ÇIKARLARININ ÖTESİNİ DÜŞÜNMELERİNİ SAĞLAR. ÜÇÜNCÜSÜ İSE BU LİDER, BİREYLERİN BASİT DOYUM SAĞLAYICI DEĞİŞKENLERE ODAKLANMANIN ÖTESİNDE KENDİLERİNİ GERÇEKLEŞTİRMEK GİBİ ÜST DÜZEY BİR ARAYIŞA YÖNELMELERİNE YARDIMCI OLUR (DUBRİN,2006).

31 DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLER ZORLU İŞLERİ BAŞARMALARI İÇİN İZLEYENLERİNE YARDIMCI OLUR, İLETİŞİM KANALLARINI AÇIK TUTAR VE İZLEYENLERİNİN MESLEKİ VE KİŞİSEL GELİŞİMLERİNİ DESTEKLEMEK AMACIYLA BİREBİR YETİŞTİRİCİLİK- MENTÖRLÜK YAPARLAR (BATEMAN VE SNELL,2004).DÖNÜŞÜMCÜ LİDER ENTELEKTÜEL UYARIM SAĞLARLAR. BU LİDERLER SORUNLARA VE MUHTEMEL ÇÖZÜMLERE İLİŞKİN OLARAK İZLEYENLERİN FARKINDALIK DÜZEYİNİ ARTTIRIRLAR. ÖRGÜTÜN FIRSATLARINI,TEHDİTLERİNİ, GÜÇLÜ YANLARINI VE ZAYIF OLDUĞU NOKTALARI AÇIKLIĞA KAVUŞTURUR.

32 . DÖNÜŞÜMCÜ LİDER AYNI ZAMANDA KAFASINDAKİ VİZYONU İZLEYENLERİNE İYİ AKTARMALIDIR. VİZYONA BAĞLILIK İZLEYENLERİN VİZYONU İYİ ANLAYIP BENİMSEMELERİNE BAĞLIDIR. DÖNÜŞÜMCÜ LİDER DAVRANIŞLARIYLA VE YAPTIKLARIYLA VİZYONUN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNİN ÖNEMİNE İLİŞKİN MODEL DAVRANIŞLAR SERGİLER.LİDERİN SÖYLEDİKLERİ İLE DAVRANIŞLARI TUTARLI OLDUĞU ÖLÇÜDE İZLEYENLERİ ONA İNANIR, GÜVENİR VE ONUN TAKİPÇİSİ OLUR. AYRICA, VİZYONUN HAYATA GEÇİRİLMESİ BAĞLILIK GEREKTİREN BİR SÜREÇTİR. LİDERLER SÖZLERLE, SEMBOLLERLE VE HİKAYELERLE, BİREYLERİN VİZYONA BAĞLANMALARINI SAĞLAYACAK İSTEK VE ENERJİYİ OLUŞTURABİLİRLER.

33