KÜÇÜKMENDERES HAVZASINDA SU KAYNAKLARININ GELİŞTİRİLMESİNİN KIYI BÖLGESİNE OLAN ETKİLERİ

Transkript

1 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu KÜÇÜKMENDERES HAVZASINDA SU KAYNAKLARININ GELİŞTİRİLMESİNİN KIYI BÖLGESİNE OLAN ETKİLERİ Aslı ERDENİRSİLAY 1, Ahmet TOMAR 2 1 DSİ 2. Bölge Müdürlüğü, Planlama Şube Müdürü, Bornova / İZMİR Tel: Fax: silayasli@gmail.com 2 DSİ 2. Bölge Müdürlüğü, Tarımsal Ekonomi Başmühendisi, Bornova / İZMİR Tel: Fax: tomarahmet@yahoo.com Özet Küçükmenderes havzasının en önemli akarsuyu Küçükmenderes nehri ve yan kolları olan Fetrek deresi, Uladı deresi, Ilıca deresi, Değirmen dere, Aktaş deresi, Rahmanlar deresi, Rahmanlar deresi, Yuvalı dere, Eğridere, Birgi deresi, Çevlik deresi ve Keles deresidir. Küçükmenderes havzası Türkiye nin batısında, Ege Bölgesi nde yer almaktadır. Küçükmenderes havzası uzunluğuna 110 km, genişliğine ise km arasında değişmekte olup, ortalama 30 km genişliğindedir. Havzanın orta bölümünde, yoğunluğu tarım arazisi olarak kullanılan düz bir ova yer almaktadır. Küçükmenderes nehrinin oluşturduğu alüvyonel ovanın kıyı kesiminde, 74 ha genişliğinde ve 4 m derinliğine sahip tatlı Çakal gölü, 75 ha genişliğinde ve 5 m derinliğindeki hafif tuzlu Gebekirse gölü ve büyük bataklıklar yer almaktadır. Bu göl ve bataklıklar Küçükmenderes deltasını oluşturmaktadır. Küçükmenderes havzasında yüzeysel su kaynaklarını değerlendirmek üzere DSİ ce büyük projeler önerilmiştir. Bu projelerin tümü havzanın orta kesimi olan Bayındır, Ödemiş, Beydağ ilçeleri ve civarındadır. Önerilen projeler ile havzada sulama suyu amaçlı 6, içme suyu ve sulama amaçlı 1 baraj öngörülmektedir. Beydağ, Aktaş, Burgaz, Ergenli, Uladı, Ödemiş barajları havzanın kuzeyinde, Bademli barajı ise güneyinde yeralır. Bu barajlar ile sulanacak toplam tarım alanı hektardır. Bu barajlardan Beydağ barajının inşaatı tamamlanmış,, Aktaş, Bademli ve Zeytinova (Burgaz) barajlarının inşatına başlanılmış, Ödemiş barajı yatırım programında, Ergenli, Uladı barajları projelendirme aşamalarındadır. Bu çalışmada havzada su kaynaklarının geliştirilmesinin ve korunmasının gerekliliği ortaya konarak, kıyı kesimine olan etkilerinin minimize edilmesi yönünde öneriler verilecektir. Çalışmada kıyı kesiminin sorunları irdelenirken sadece kıyı kesimi ile sınırlı kalınmayarak havza bütünü ile ilişkilendirilecektir. Özellikle kıyı kesimindeki sulak alanların havzada Devlet Su İşleri tarafından yürütülen çalışmalarından nasıl etkileneceği irdelenecektir. Anahtar: Havza, Su kaynakları, kıyı bölgesi (sulak alanlar) ABSTRACT The Küçükmenderes river basin s most important streams are the Küçükmenderes river and

2 Kıyı Mühendisliği Sempozyumu its branches; Fetrek, Uladı, Ilıca, Değirmen, Aktaş, Rahmanlar, Yuvalı, Eğridere, Birgi, Çevlik, Keles. The Küçükmenderes river basin is located the west part of Turkey; in Aegean region. It has 110 km length and variable width as km, on average 30 km. On the middle part of the Küçükmenderes river basin, there is a flat plain which is using mostly for agriculture. At the coast section of the alluvial plain which is created by Küçükmenderes river, there are 2 lake and big marshes. One of the lake is, fresh watered Çakal Lake, 74 hectare wirth and 4 m depth another one is the little salt water one; Gebekirse Lake, 75 hectare wirth and 4 m depth. These lakes and marshes form the Küçükmenderes delta. DSİ suggested the big projects for evaluating the superficial water sources at the Küçükmenderes river basin. All the project places are at the basin s middle part; Bayındır, Ödemiş, Beydağ Districts etc.. 6 irrigation oriented dam and 1 drinking and irrigation oriented dam projects are projected. Beydağ, Aktaş, Ergenli, Burgaz, Uladı, Ödemiş dams are located at the north part of river basin whereas Bademli dam is located at the south part of the basin. The total irrigated agricultural area is hectare with using all these dams.beydağ dam s construction phase is completed, Aktaş, Bademli and Zeytinova (Burgaz) dams construction stages are started, Ödemiş dam is in investment programme and Ergenli, Uladı dams are in project planning phase. This study is going to give recommendations about minimizing the effects to coast section of river basin by introducing the necessities of the water sources conservation and protection. Also while the coast section problems are investigating, not just with the coast section, the whole river basin will be associate with problems. Specially, how the coast section watery areas will be affected from the DSİ projects question will be investigate. Key words: River Basin, water sources, coast sections(the watery areas). 1. Giriş Kıyı bölgesindeki alanlar daha çok sulak alanlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Sulak alanlar da, sahip oldukları özellikleri ile ekonomik ve ekolojik potansiyelleri bakımından da üzerinde durulması ve korunması gereken alanlardır. Bu yerler, yüksek biyolojik çeşitliliğe ve dinamik bir yapıya sahip olmalarının yanı sıra, balıkçılık, saz / kamış kesimi, turizm gibi faaliyetler yoluyla ekonomik fayda ve besin sağlaması, erozyon ve taşkın kontrolü, su kalitesinin arttırılması, su temini ve taşımacılık, bölge iklimi stabilizasyonu gibi büyük yararlar sağlamaktadır. Mevcut ekosistemi ve biyolojik yapıyı koruyan, yöredeki halkın refahının sürdürmesini amaçlayan entegre sulak alanlar yönetimi, çok önemle üzerinde durulması gereken yeni bir kavramdır. Entegre bir su yönetim için öncelikle, söz konusu alanların arazi, habitat ve biyolojik envanterinin yapılması, yöre insanlarının sosyo-kültürel ve ekonomik yaşantılarının belirlenmesi, memba kesiminde (yukarı havzada) yapılacak çalışmaların, arazi kullanımlarının ve yatırımlarının bu yönüyle ele alınması gerekmektedir. Çünkü, kıyı alanlarında yaşayan insanlar kıyı dokusunun ayrılmaz bir parçasını oluştururlar. Ayrıca, Türkiye nin değişik bölgelerinde bulunan sulak alanların, koruma ve çevre bilincinin hakim olduğu bir anlayışla yönetilmesine ihtiyaç vardır. Kıyı Bölgelerinde yer alan kaynaklarının yönetimi her ülkenin ekonomisi ile ayrılmaz bir bütünlük göstermektedir. Gelişmekte olan ülkelerde kıyı alanları, besin üretimi ve temel endüstri açısından büyük ekonomik değere sahiptir. Ayrıca kıyı alanlarındaki turizmde önemli bir gelir kaynağı olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde ise kıyı genellikle ülke ekonomisinin lokomotifi durumundadır. Bu ülkelerde kıyı turizmi de zenginlik kaynağıdır. Gelişmiş ülkelerde yaşamak için mücadele temel kaygı olmadığından, ekonomi yanında yaşam kalitesi kavramı da ortaya çıkmaktadır. Bu durum halk ve çevreci hareketler tarafından ifade edilmekte ve bu grupları sık sık hükümet ve iş dünyası ile karşı karşıya getirmektedir.( Akyarlı vd., 2006) 2. Küçükmenderes Havzası Kıyı Bölgesinin Oluşumu ve Eski Çağlarda Durumu Küçükmenderes kıyı bölgesinin içinde bulunduğu Küçükmenderes havzası Batı Anadoluda yer

3 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu alan 5 havzadan en küçüğüdür km 2 lik drenaj alanı ile Türkiye deki 26 akarsu havzası içinde 25 ci sırada bulunmaktadır. Küçükmenderes havzası doğa batı doğrultusunda yaklaşık 110 km lik bir uzunluğa sahiptir. Havza oldukça dar olup 15 ilâ 50 km arasında değişen ortalama 30 km lik bir genişliğe sahiptir. Havza, yüksekliği 400 ilâ 2200 m arasında değişen dağlarla çevrilmiştir. Küçükmenderes havzası, Neojen ortasındaki tektonik hareketler ile oluşan graben tipi bir çöküntü ovasıdır. Batı anadoludaki ana akarsu havzalarının tümü aynı tektonik hareketleri ile oluşmuş graben ovalarıdır. Çöküntünün kuzey ve güney temel yükseltileri paleazoyik yaşlı metamorfik seriden oluşmaktadır. (Baykal, 1996) Küçükmenderes deltasındaki kıyı şeridinin jeolojik çağlar içinde bugünkünden çok daha içerde olduğu bilinmektedir. O dönemlerde yükselen deniz suyu seviyesi nedeniyle kıyı şeridi bugünküne kıyasla 8 km kadar içeride yer almaktaydı ve bugünkü delta alanının tümü bir körfez oluşturmaktaydı (Altınbaş, vd. 1997; Kayan, 1997; Suveren, 1945). Bu körfezin güney kıyılarında Artemis tapınağının 1,2 km batısında M.Ö. 10 bin yıllarında Efes şehri kurulmuştur (Öziş, 1994). Zaman içinde gelişen kent antik çağın en önemli ticaret ve kültür merkezlerinden biri olmuştur. Küçükmenderes havzasının temel serisini, Alpin arojenezi ile genel şekillenmesi oluşmuş ve yüksek düzeyde değişime uğrayan kayalar oluşturmaktadır. Menderes masifi olarak adlandırılan yüksek düzeyli metamorfik kayaların çekirdek zonu sırası ile gnayslar, leplitler ve mikaşistlerden ibarettir. Mevcut olan ve yükseltilen oluşturan bu metamorfik seri, erozyonla ovaya malzeme vermiş, Küçükmenderes nehri ile de deltaya taşınmıştır. Bir başka deyimle, kıyı bölgesinin alüvyon dane mozayiğinin kaynağı yüksek dereceli metamorfik kayalardır (Baykal, 1996). Su erozyonu ile Küçükmenderes nehri tarafından taşınan toprakların kıyı bölgesinde yer alan körfezi doldurmaya başlaması Efes şehrinin varlığını tehlikeye sokmuş ve o dönemlerden itibaren kent limanının deniz bağlantısının korunmasına yönelik çalışmalarda bulunulmuştur. 18 yüzyıl önce deniz kenarında bir liman şehri olan Efes günümüzde denizden 5 km içeride kalmıştır. Kent limanının girişinin alüvyonlarla tıkanmaya başlamasından sonra denizle bağlantıyı sağlayan antik kanalın ve liman bölgesindeki geniş sulak alanın izleri bugün geniş sazlık alanlar olarak izlenebilmektedir. 3. Küçükmenderes Kıyı Bölgesinde Su ile İlgili İlk Çalışmalar Küçükmenderes havzasının batısında yer alan geniş bataklık alanların kurutularak ıslahı amacıyla ilk proje 1919 yılında Nafıa Umum Müdürlüğüne bağlı su işleri Aydın Başmühendisliğince hazırlanmıştır (DSİ, 1972). Ancak uygulamaya geçilememiştir. Bilinen ikinci çalışma 1932 yılında hazırlanan Küçükmenderes havzası istikşaf raporu olup Küçükmenderes nehrinin ıslahı burada ele alınmıştır. Bu tarihte cumhuriyet hükümeti bataklıkların kurutularak sıtmanın önlenmesi ve arazilerin tarıma kazandırılması konularına büyük önem vermekteydi. Bunun bir sonucu Küçükmenderes ve tabilerinin ıslahına ait kanun hazırlanarak 5 Haziran 1933 tarih ve 2419 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmış ve yürürlüğe konulmuştur. Bu kanun ile; a) Küçükmenderes nehri yatağı ile azmakların düzeltilmesi, seddeler inşa edilerek sel zararlarının önlenmesi, b) Delta alanı da dahil olmak üzere havzadaki bütün göl ve bataklıkların kurutulması veya ıslahı öngörülmüştür (DSİ, 1972). Bu kanunun yayınlandığı yıllarda Küçükmenderes havzasının batı kesimi ve deltada bulunan göl ve bataklık alanlar nedeniyle sıtma hastalığı nüfusun ortalama % 38 ini etkilemiş, bu oran bazı köylerde % 90 ulaşmış durumdaydı. Bu durum deltadaki kırsal alandan nüfusun kaçışına neden olmuş yöredeki 307 köyün 198 si dağlık alanlarda, 109 u ise taban arazilerde kalmıştır. Aile nüfus dağ köylerinde 5 ile 10 kişi arasında değişirken, ova köylerinde 2 ile 3 kişi civarında bulunmaktadır. Yöre köylerinde ortalama yaşam süresinin 30 yaş olduğu ifade edilmektedir. O günkü koşullarda havzada tarıma uygun arazi miktarı da kor olarak belirlenmiş olup bu alanın % 59 u olan dekar arazi göl ve bataklıkların genişlemesi ve işgücü

4 Kıyı Mühendisliği Sempozyumu yetersizliği nedeniyle tarım dışı kalmış, yalnızca dekar arazide tarım yapılabilmiştir. Bu durum havzanın ekonomik hayatını etkilemiş, delta alanı ve arkasındaki tarım alanlarından olan tarımsal üretim 19 yıl boyunca sürekli düşüş göstermiştir (DSİ, 1972). Yukarıda belirtilen olumsuz tablonun iyileştirilebilmesi için Küçükmenderes in ıslahına ilişkin kanunun yürürlüğe girmesinden sonraki yıllarda havzanın batısında ve delta alanında bulunan göl ve bataklık alanların kurutulmasına başlanmıştır lu yıllarda Küçükmenderes nehri deltasında bulunan ve ıslah çalışmaları kapsamında kurutulan göl ve bataklık alanlar aşağıda özetlenmiştir (DSİ, 1972). 1- Gümbüldek gölü : Bugünkü kıyı şeridinden 7 km içeride Korudağ yakınla-rında yeralan göl ortalama 1,5-2 m derinliğindedir. Göl yüzey alanı 60 dekardır. 2- Cevaşir gölü : Bugün mevcut olan Çatal gölünün 2 km doğusunda Kargalıkaya tepe eteklerinde bulunan göl, ortalama 1,5 m derinlikte ve 900 dekar yüzey alanına sahiptir. Taşkın dönemlerinde genişleyerek Çatal gölü ile bağlantılı duruma geçmekteydi. 3- Akgöl : Bugünkü kıyı şeridine 1,5 km uzaklıkta eski Küçükmenderes yatağının kuzeyinde yeralan göl ortalama 0,4-0,6 m derinlikte ve 450 dekar yüzey alanına sahiptir. Denize yakınlığı nedeniyle suyu tuzlu olan göl ve çevresindeki alanlar çoraktır. 4- Sıra İnler gölü : Efes harabelerinin doğusunda yeralan göl 17 dekarlık bir yüzey alanına sahiptir. 5- Bodrum gölü : Efes şehrinin iç limanının kalıntısı olan bu göl 500 dekarlık bir yüzey alanına sahiptir. Göl bir çıkış ayağı ile Küçükmenderes nehrinin eski yatağına denize 3 km kala bağlanır. Burası Efes şehrinin dış limanı olarak kullanılmıştır. 6- Çanak gölü : Küçükmenderes nehrinin güney sahilinde yeralan göl, ortalama 1,5 m derinlikte, 20 dekar yüzey alanına sahiptir. Kurutulan bu göllerden ayrı olarak Küçükmenderes nehrinin delta alanındaki eski yatağı daha kuzeyden açılan yeterli kapasiteye sahip 11 km uzunluğundaki yeni güzergahına aktarılarak delta alanındaki taşkınlar önlenmiştir. Küçükmenderes delta alanı dışında yapılan çok sayıdaki kurutma, ıslah, yeni yatak açımı çalışmaları olup bu bildiri kapsamında bulunmadığından burada söz edilmemiştir. 4. Küçükmenderes Kıyı Bölgesinin Bugünkü Durumu ve Sorunlar Kıyı Bölgesinde yer alan yukarıda belirtilen 6 gölden Bodrum gölü kısmen, diğerleri tamamen kurutularak tarım alanlarına dönüştürülmüştür. Tamamen kurutulan 5 gölün yüzey alanı 1447 dekardır. Kısmen kurutulan Efes şehrinin eski iç limanı olan Bodrum gölü bugün varlığını bir sazlık alan olarak sürdürmektedir. Küçükmenderes deltasında günümüzde varlığını sürdüren göl ve sulak alanlar aşağıda sıralanmıştır : 1- Çatal gölü : Denize 5,5 km uzaklıkta delta alanının kuzey yamaçlarına bitişik olan bu göl ortalama 740 dekarlık bir yüzey alanına sahiptir. Gölün ortalama derinliği 4 m dir. 2- Gebekirse gölü : Çatal gölünün batısında denizden 4,5 km uzaklıkta, delta alanının kuzey yamaçlarına bitişik olan bu göl ortalama 5 m derinlikte ve 750 dekar yüzey alanına sahiptir. 3- Elaman bataklığı : Şimdiki Küçükmenderes nehri yatağı ile delta alanının kuzey sınırı arasında yeralan Elaman bataklığı deltadaki en geniş sulak alandır dekarlık bir alanı kapsayan bataklıkta Ilgın (Tamarix) ve saz (Phragmites) hakim bitki türü olarak görülür (Yarar ve Gernant, 1997). Elaman bataklığı çevresinde yapılan ıslah çalışmaları sonucunda kurutulan alanlar bataklığın doğu ve kuzeydoğusunda kalır. Bu arazilerde bugün yaygın olarak pamuk tarım yapılmaktadır. Yapımı 1988 yılında tamamlanan Kuşadası-Seferihisar devlet yolunun güzergahı bu sulak alan içinden geçirilmiş ve sulak alan ikiye bölünmüştür.

5 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu Şekil 1: Çalışma Alanı Haritası Şekil 2: Çakal ve Gebekirse Gölleri Genel Durum Planı Şekil 3: Gebekirse Gölünden Bir Görüntü

6 Kıyı Mühendisliği Sempozyumu 1984 yılında Elaman bataklığı ve Gebekirse gölünü içine alan 1000 hektarlık bir alan Orman Bakanlığınca Yaban Hayatını Koruma Sahası olarak ilan edilmiştir yılında ise delta alanı Doğal Sit Alanı olarak ilân edilmiştir (Yarar ve Gernant, 1997). Deltanın Ege denizi ile birleştiği kıyı şeridi 1986 yılında turizm alanı ilan edilerek, turizm yatırımlarının uzun vadeli arazi tahsisleriyle teşvik edilmesine başlanmıştır. Bunun sonucunda Pamucak kıyı şeridi olarak adlandırılan sahil bandında 2 turistik otel inşaatı gerçekleşmiş ve faaliyete geçmiştir. Şekil 4: Pamucak Sahili Elaman bataklığı kış aylarında Küçükmenderes nehri taşkınlarının etkisinde kalır ve bu şekilde bol su ve besin maddesi sulak alana ulaşır. Gebekirse ve Çatal gölleri ise Küçükmenderes nehri taşkınlarından etkilenmezler. Her iki göl ve kısmen Elaman bataklığı da delta alanının kuzey sınırını oluşturan tepelik alanların eteğindeki pınarlardan gelen sular ile beslenmektedir. Gebekirse gölünün ve Elaman bataklığının suyu kısmen tuzludur. Çatal gölü suları ise tatlıdır. Her iki gölde 12 tür balık yaşar. Bunlardan 4 ü tatlı su, 8 i ise tuzlu su balıklarıdır. Her iki gölün de boşalımı birbirleriyle bağlantılı olup Elaman bataklığı yolu ile denize boşalırlar. 5. Havzasındaki Su Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Kıyı Bölgesine Olası Etkileri Küçükmenderes havzasında yüzeysel su kaynaklarını değerlendirmek üzere DSİ ce büyük projeler önerilmiştir. Bu projelerin tümü havzanın orta kesimi olan Torbalı, Bayındır, Ödemiş, Beydağ ilçeleri ve civarındadır. Önerilen projeler ile havzada sulama suyu amaçlı 5, içme suyu amaçlı 1 baraj öngörülmektedir. Beydağ, Aktaş, Burgaz, Ergenli, Uladı, Ödemiş barajları havzanın kuzeyinde, Bademli barajı ise güneyinde yeralır. Bu barajlar ile sulanacak toplam tarım alanı hektardır. Bu barajlardan Beydağ barajı tamamlanmış, Aktaş, Bademli ve Burgaz ( Zeytinova) barajlarının inşaatına başlanmış, Ergenli, Uladı, Ödemiş( Üzümlü) barajlarının kesin proje çalışmalarına başlanmış, uygulama programına girmiş, inşaatlarına henüz başlanılmamıştır. Ayrıca havzada 1000 günde 1000 gölet diğer bir adıyla GÖLSU kapsamında birçok göletin planlama ve projeleme çalışmaları devam etmektedir. Havza çıkışı olarak kabul edilebilecek olan ve Elektrik İşleri Etüd İdaresince işletilen Selçuk akım gözlem istasyonunun arasındaki 54 yıllık verilerine, ve Küçük menderes nehrinin yan kollarında DSİ ce kurulan akım gözlem istasyonlarındaki akımların değerlendirilmesine göre Küçükmenderes nehrinin ortalama yıllık su potansiyeli 659,5 milyon m 3 civarındadır. Yukarı havzada yapılan ve yapılacak baraj ve göletler ile su potansiyelinde önemli bir kayıp görülmeyecek, havzanın ve kıyı bölgesinin yer altı su seviyelerinin artması sağlanacak, taşkın akımlarının sönümlenmesiyle tüm havza ile birlikte kıyı bölgesinde taşkınlar daha az etkili olacaktır.

7 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu Şekil 5: Beydağ Barajı Kıyı bölgesinde yer alan sulak alanlar içindeki Gebekirse ve Çatal göllerinin yamaç pınarlarından beslenmesi nedeniyle Küçükmenderes nehrindeki değişimlere karşı duyarlı değildirler. Bu kesimde yer alan yaklaşık 500 hektarlık alanın yukarı havza projelerinden etkilenmeden varlığını sürdürmesi söz konusu olacaktır. Elaman bataklık alanı ise Küçükmenderes taşkınları ile su ve besin maddesi alan ancak kısmen de pınarlardan beslenen bir sulak alandır. Uzun vadede bu kesimde yapılacak gözlemler ile bu alana Küçükmenderes nehrinden taşkın akımlarının aktarılmasını sağlayacak önlemlere ihtiyaç duyulabilecektir. 6. Sonuç Küçükmenderes kıyı bölgesi mevcut göl ve sulak alanlarıyla bölgenin değerli ve korunması gereken bir kesimidir. Geçmişte yapılmış olan kurutma ve ıslah çalışmalarını o günün koşulları içinde değerlendirmek ve yapılan çalışmaların zorunluluğunu insan yaşamının daha iyiye götürülmesi amacını taşıdığını unutmamak gerekmektedir. Kıyı alanında yapılan çalışmalar sonucunda Küçükmenderes nehri taşkınları kontrol altına kısmen alınmış, yeni tarım alanlarında tarımsal üretim sağlanmıştır. Kıyı bölgesinde yer alan 2 göl ve bir bataklık alanın sulak alan olarak bir bütün halinde korunması, turizm kullanımı amacıyla koruma amaçlarının bütünlüğünü sağlayacak bir çevre düzeni planının yapılması bölgenin korunması açısından büyük önem taşımaktadır. Havzanın yukarı kesiminde geliştirilen sulama projelerinin deltaya olan etkileri minimum düzeyde kalmaktadır. Deltayı çok uzak olmayan bir gelecekte bekleyen tehlike özellikle Torbalı yöresinde gelişen ve organize olmayan sanayi yerleşimlerinin atık sularının ve zehirli maddelerin kirletici etkisidir. Bu amaçla önlemlerin bugünden alınması, bütünleşik kıyı alanları yönetiminin havzanın kıyı bölgesinde ve benzer alanlarda yaşama geçirilmesinde büyük yarar vardır. Ülkemizde bütünleşik kıyı alanları yönetimi konusunda en kapsamlı program Ulusal Çevre Eylem Planı nda (UÇEP) yer almıştır. UÇEP de Çevre Yönetimi için Sektörel Eylem Seçenekleri bölümünde Denizlerin, Kıyı Alanlarının ve Diğer Duyarlı Ortamların Yönetimine Yönelik Eylemler politikalar, örgütlenme, yasal düzenlemeler, ekonomik ve mali tedbirler, eğitim-öğretim, katılım, teknikler ve Ar-Ge eylem alanlarında, 43 eylem sıralanmıştır. UÇEP in belirlediği proje konularından biri Kıyı Alanları Yönetiminin Geliştirilmesi olup, projenin kapsamı şu şekilde belirlenmiştir: Türkiye nin deniz, göl ve akarsu kıyılarındaki çevresel sorunların nitelikleri ile boyutlarının ve kaynaklarının belirlenerek; bu sorunların önlenmesi ve çözülmesi..; kıyılardan farklı biçim ve düzeylerde yararlanan kesimlerin temsilcilerinin karar süreçlerine katılabildiği demokratik yönetim modellerinin geliştirilmesi; bu yönetim modelinin yaşama ge-

8 Kıyı Mühendisliği Sempozyumu çirilmesi için gerekli yasal düzenlemelerin hazırlanması; kıyı yönetim eylem planlarının ve programlarının hazırlanması ve uygulanması öngörülmüştür. Ancak bugüne kadar gerek Küçükmenderes havzası kıyı bölgesinde gerekse diğer kıyı alanlarında bu kapsamda lokal çalışmalar dışında çalışma yapılamamıştır. Kaynaklar AKYARLI, A., YÜKSEL, Y., ÇEVİK, E., YALÇINER, A. (2008 ) : Kıyı Bölgesi Yönetimi Ve Türkiye Örneği TMMOB Su Politikaları Kongresi Kitabı, Ankara, s. ALTINBAŞ, Ü.; KURUCU, Y.; BOLCA, M.; TÜRK, T. (1997) : Kuşadası Körfezi ile Büyükmenderes Deltası Kıyı Bandı Oluşum Özellikleri. Türkiyenin Kıyı ve Deniz Alanları I. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 97 Konferansı Bildiriler kitabı, Ankara, s BAYKAL, H. (1996) : The Study on Küçükmenderes River Basin Irrigation Project için Jeoloji notları, DSİ-JICA, Ankara, Volume DSİ (1972) : Ege Suları. Ankara, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Genel yayın no : 735, 249 s. DSİ-JICA (1996) : The study on Küçükmenderes River Basin Irrigation Project in the Republic of Turkey. Nippon Koei Co-Ltd-Nippon Giken Inc., Ankara, Volume KAYAN, İ. (1997) : Türkiye nin Ege ve Akdeniz Kıyılarında Deniz Seviyesi ve Kıyı Çizgisi Değişmeleri. Türkiye nin Kıyı ve Deniz Alanları I. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 97 Konferansı Bildiriler kitabı, Ankara, s ÖZİŞ, Ü. (1994) : Su Mühendisliği Tarihi Açısından Türkiye deki Eski Su Yapıları. Ankara, DSİ Genel Müdürlüğü, 203 s. SUVEREN, N. (1945) : Islah, Kurutma ve Sulama Konularında Projeden Önceki Etüdlerin Dayanacağı Ana Prensipler. Ankara, Birinci Su Kurultayı bildirileri, Bayındırlık Bakanlığı Su İşleri Reisliği, s TÇV Haber Bülteni (Eylül 1993) : Sulak Alanlar Yönetimi başlıklı yazı, Ankara, sayı : YARAR, M.; MAGNIN, G. (1997) : Türkiyenin Önemli Kuş Alanları, Doğal Hayatı Koruma Derneği, İstanbul, s