SİMULTANE TRANSMİSSİON-EMİSSİON MYOKARD PERFÜZYON SİNTİGRAFİSİNİN KLİNİK ÖNEMİ Özet İskemik kalp hastalıklarının değerlendirilmesinde myokard perfüzyo

Transkript

1 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPOR Proje Başlığı SİMULTANE TRANSMİSSİON-EMİSSİON MYOKARD PERFÜZYON SİNTİGRAFİSİNİN KLİNİK ÖNEMİ Proje Yürütücüsü Prof.Dr.Gülseren ARAS Proje Numarası Başlama Tarihi 1998 Bitiş Tarihi 2003 Rapor Tarih Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara 2003

2 SİMULTANE TRANSMİSSİON-EMİSSİON MYOKARD PERFÜZYON SİNTİGRAFİSİNİN KLİNİK ÖNEMİ Özet İskemik kalp hastalıklarının değerlendirilmesinde myokard perfüzyon sintigrafisi önemli bir yer tutmaktadır. Ancak gerek torakal dokulardan, gerekse kullanılan sistem rezolüsyonundan kaynaklanan atenüasyon, görüntü kalitesini etkilemekte ve tetkikin değerini azaltmaktadır. Bu sorunları ortadan kaldırmak için günümüzde emisyon-transmisyon SPECT sistemleri kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı emisyon ve transmisyon görüntüleri alınarak atenüasyona bağlı artefaktları minimuma indirmek ve myokard perfüzyon sintigrafisinin spesifitesini artırmaktır. Çalışmada 25 olgunun atenüasyon düzeltmesi yapılan ve yapılmayan görüntüleri alınarak karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. 25 olgunun 8 inde atenüasyon düzeltmesi sonrasında artefaktlara bağlı defektler giderilerek patolojik defektler doğru olarak değerlendirilebilmiştir. Sonuç olarak simultane transmisyon-emisyon myokard perfüzyon SPECT görüntüleri alınarak atenüasyonun düzeltilmesi myokard perfüzyon sintigrafisinin spesifite ve sensitivitesini yükselterek iskemik kalp hastalığında doğru tanı oranını artırdığı saptanmıştır.

3 CLINICAL EVALUATION OF SIMULTANEOUS TRANSMISSION EMISSION MYOCARDIAL PERFUSION SPECT Abstract Myocardial perfusion scintigraphy has an important role in the evaluation of ischemic heart disease. Attenuation due to thoracal tissue and the resolution of the system affects the qualitiy of the images and reduces the value of the examination. Emission-transmisson SPECT is used to overcome these problems. The aim of this study is to minimize the artefacts due tu attenuation and to increase specificity taking emission-transmission images of the patients. The attenuation corrected and noncorrected images of 25 patients were taken and comparatively evaluated. In eight patients artefacts were better assessed using attenuation corrected images. It is concluded that a better diagnosis can be made by increasing the sensitivity and specificity of the myocardial perfusion images using attenuation correction with transmissionemission SPECT.

4 Amaç ve Kapsam SPECT Myokard perfüzyon sintigrafisi iskemik kalp hastalıklarının tanı ve takibinde oldukça önemli bir yöntem olmakla birlikte, torakstaki yumuşak ve kemik dokularından ve sistemin rezolüsyonundan kaynaklanan nonhomojen attenüasyon, tetkikin spesifitesini azaltmaktadır. Oluşan bu nonhomojen artefaktlar, görünümü etkileyebilmekte, patolojik perfüzyon defektlerinin artefakt veya artefaktların patolojik perfüzyon defektleri olarak yanlış yorumlanmasına neden olmaktadır. Son yıllarda SPECT hardware sistemleri ile görüntü kalitesi artırılarak hastadan kaynaklanan atenüasyon dağılımı değerlendirilebilmekte ve bu atenüasyon artefaktları minimale indirilebilmektedir. Yeni geliştirilen bu metodlarla kardiak SPECT çalışmasında myokard perfüzyonu daha doğru olarak değerlendirilebilmektedir. Bu projede de amacımız, kliniğimizde rutin olarak yapılan myokard perfüzyon sintigrafisindeki atenüasyona bağlı artefaktları minimale indirmek ve spesifitemizi artırmaktır. Materyal ve Yöntem Atenüasyon düzeltmesi için hazırlanan SPECT sistemlerinde hasta görüntülemesi ile birlikte, hastaya spesifik atenüasyon görüntüleri alınır. Atenüasyon bulguları, SPECT ile birlikte transmisyon görüntülerinin alındığı gantry üzerinde toplanır (CT benzeri) ve atenüasyon düzeltme değeri uygulanarak doğrudan transvers görüntüler oluşturulur. Bu iki görüntü bilgisayar sisteminde bir arada değerlendirilerek oluşan artefaktlar mümkün olduğunca azaltılır. Transmisyon kaynağı olarak Gadolonium 153 kullanılmıştır. Görüntüleme çift başlı SPECT sisteminde, dedektörler 90 açı ile iken düzlemsel Gd153 kaynağı karşı tarafta yerleşmiş şekilde yapılmıştır. SPECT çalışma süresince her görüntü emisyon ve transmisyon görüntüleri şeklinde alınmış ve elde edilen veriler sistem hardware ı, ve software ı tarafından ayırt edilerek inceleme yapılmıştır. Çalışmaya başlarken planlanan ve elde edilen datalardan büyük bir kısmı bilgisayar sisteminde olan arızalar nedeniyle değerlendirilememiştir (teknik rapor ektedir). Ancak 25 olgunun (17 K, 8 E, 45±22 yaş) simultane transmisyon emisyon görüntüleri değerlendirilmiş ve elde edilen verilerle atenüasyon düzeltmesi yapılan ve yapılmayan görüntüler karşılaştırılmıştır. Analiz ve Bulgular 25 olgunun, atenüasyon düzeltmesi uygulanmış ve uygulanmamış görüntüleri karşılaştırıldığında, 8 olguda her iki görüntü arasında fark bulunmuştur. Bu sekiz olgunun atenüasyon düzeltmesi yapılmadan önce alınan görüntülerinde, beş olgunun inferior duvarında, üç olgunun ise anterior duvarında izlenen perfüzyon defektlerinin, atenüasyon düzeltmesi uygulanan görüntülerinde normal olduğu veya perfüzyon defektinin belirgin derecede azaldığı saptanmıştır. Figür 1 de atenüasyon düzeltmesi yapılmadan önce apikalde gözlenen defektin Figür 2 de attenüasyon düzeltmesi sonrasında kaybolduğunu gözlenmiş olup, bu defektin meme dokusu attenüasyonuna bağlı olduğu düşünülmüştür.

5 Atenüasyon Düzeltmesi Hasta Adı Cinsiyeti Yapılmadan Değerlendirilen Görüntüler SI K Apikoseptal ve İnferolateral sabit perfüzyon defekti RÇ E Apikal-Apikoseptal perfüzyon defekti, inferior sabit perfüzyon azlığı CY K İnferior-İnferoseptalde sabit perfüzyon defekti ŞK E İnferior-İnferolateral sabit perfüzyon defekti Atenüasyon Düzeltmesi Yapıldıktan Sonra Değerlendirilen Görüntüler İnferolateral perfüzyon defektinde küçülme Apikal-Apikoseptalde perfüzyon defekti devam ediyor, infriorde perfüzyonda düzelme Perfüzyon defekti izlenmedi İnferior-inferolateral defekt boyutunda belirgin küçülme NB K N N ST K N N İA K Apikal-Anteriorda sabit perfüzyon defekti HÖ K N N AD K N N LÜ K N N FA K N N FY K N N GG K N N MY K N N DA K N N Anteriorda perfüzyon defektinde belirgin küçülme HÖ E İnferior duvarda sabit perfüzyon azlığı İnferior duvarda perfüzyonda düzelme RÖ E N N NA K Anterior-anteroseptal sabit perfüzyon defekti Anterior-anteroseptal perfüzyon normal BM E N N ZP K N N PY K N N AÇ E İnferiorde perfüzyon azlığı Defektte düzelme OÇ E N N AD K N N ÖS K N N Tablo: Olguların atenüasyon düzeltmesi yapılmadan ve yapıldıktan sonraki görüntülerinin değerlendirme sonuçları Sonuç ve Öneriler Myokard perfüzyon sintigrafisi iskemik kalp hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılan önemli bir tetkiktir. Myokard canlılığı gösterilebildiği için tanı yanında tedavinin planlanması açısından da klinisyene yardımcı olmaktadır. Ancak, gerek sistemin rezolüsyonundan gerekse torakal dokulara bağlı attenüasyondan kaynaklanan sorunlar myokarddan elde edilecek sayımların azalmasına neden olarak tetkikin değerini azaltmakta, yanlış (+) ve(-) sonuçlara sebep olmaktadır. Bayan hastalarda meme dokusu, erkek hastalarda ise diafragma attenüasyonu artefakt sebeplerinin başında gelmektedir.

6 Emisyon görüntüleri ile birlikte transmisyon görüntülerinin de alınmasına imkan veren bu yeni simultane emisyon-transmisyon SPECT sistemleri ile artefaktlar büyük oranda ortadan kaldırılabilmektedir. Yapılan çalışmalarda perfüzyon defekti olarak değerlendirilen lezyonların %20-30 unun aslında artefakta bağlı olduğu, artefakt diye düşünülen perfüzyon defektlerinin ise %5-10 unun patolojik olduğu gösterilmiştir. Bu çalışmada 8/25 olguda atenüasyon düzeltmesi ile defekt değerlendirmesi ve sonuçta hastanın yanlış (+) tanısı değişmiştir. Ancak teknik soruna bağlı olarak hasta verilerinin kaybolması sonuçta hasta sayımızı belirgin olarak azalttığı için yanlış (-) tanılı örneğimiz olmamıştır. Bu nedenle sonuçlarımız yanlış (+) tanı bakımından literatür sonuçları ile karşılaştırılabilmiş ve sonuçlarımız literatür sonuçları ile uyumlu bulunmuştur. Çalışmamıza dahil edilen 25 olgunun 8 inde atenüasyon düzeltmesi uygulanarak yapılan çalışmalarda defektlerin artefakta bağlı olduğu, iskemik kalp hastalığına bağlı bir perfüzyon defekti olmadığı saptanmıştır. Sonuç olarak atenüasyon düzeltmesi ile myokard perfüzyon sintigrafisinin spesifite ve sensitivitesini yükselterek doğru tanı oranı artırılmıştır.

7 Kaynaklar 1. DePuey EG, and Garcia EV. Optimal specificity of thallium-201 SPECT through recognition of imaging artifacts. J Nucl Med 1989; 30: DePuey EG. How to detect and avoid myocardial perfusion SPECT artifacts. J Nucl Med 1994; 35(4): Galt Jr, Garcia EV and Robbins WL. Effects of myocardial wall thickness on SPECT quantification. IEEE Trans Med Imag 1990; 9(2): Ficaro EP, Fessler JA, Ackermann RJ, Rogers WL, Corbet JR and Schwaiger M. Simultaneous transmission-emission thallium-201 cardiac SPECT: Effect of attenuation correction on myocardial tracer distribution. J Nucl Med 1995; 36 (6): Ficaro EP, Fessler JA, ShrevePD, Kritzman JN, Rose PA and Corbett JR. Simultaneous transmission/emission myocardial perfusion tomography. Diagnostic accuracy of attnuation-corrected Tc-99m sestamibi single-photon emission computed tomography. Circulation 1996; 93: Datz FL, Gullberg GT, Christian PE, Zeng GL, Hsieh YL, Tung CH et al. ROC comparison of simultaneous transmission emission tomography to routine SPECT for diagnosis of coronary artery disease on thallium imaging. J Nucl Med 1993; 34 (5): 7IP. 7. King MA, Tsui MBW, Pan TS: Attenuation compensation for cardiac single-photon emission computed tomographic imaging: part 1. Impact of attenuation and methods of estimating attenuation maps. J Nucl Cardiol,1995, 2: King MA, Tsui MBW, Pan TS et al: Attenuation compensation for cardiac single-photon emission computer tomographic imaging; part 2.attenuation compensation algorithms. J Nucl Cardiol 1996, 3: Hashimoto J, Ogawa K, Kubo A et al. Application of transmission sean-based attenuation compensation to scattercorrected thallium-201 myocardial single-photon emission tomographic images. Eur J Nucl Med 1998, 25: Chouraqui P, Livschitz S, Sharir T et al. Evaluation of an attenuation correction method for thallium-201 myocardial perfusion tomographic imaging of patients with lowlikelihood of coronary artery disease. J Nucl Cardiol 1998, 5: Gallowitsch HJ, Syokora J, Mikosch P, et al. Attenuation corrected thallium-201 singlephoton emission tomography using a gadolinium-153 movingline source: clinical value and the impact of attenuation correction on the extent and severity of perfusion abnormalities. Eur J Nucl Med 1998, 25: Galt JR, Cullom J, Garcia VE. Attenuation and scatter compersation in myocardial perfusion SPECT. Seminars in Nuclear Med 1999, 29(3), Cellar A, Sitek A, Stoub E, et al: multipl line source array for SEPCT transmission scans: simulation, phantom, and patient studias. J Nucl Med 1998, 39:

8 Ekler Simultane emisyon-transmisyon SPECT ile kliniğimizde rutin olarak hasta alımına devam edilmektedir. Kamera 9480 demirbaş numarasına kaydedilmiştir. Teknik sebepler nedeniyle projede planlanan hasta sayısı tamamlanamamıştır. Sebep belirtir rapor ilişiktedir. Çalışmanın tamamlanması için hasta alımı devam etmektedir.

9

10