ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE DEPOLAMA ALANI

Transkript

1 . ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE DEPOLAMA ALANI ÇEVRESEL ETKĠ DEĞERLENDĠRMESĠ RAPORU Kocaeli Ġli, Körfez Ġlçe, Yukarıhereke Mahallesi ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu ANKARA - MAYIS 2013

2 Öveçler Huzur Mah Cad Sok. Çınar Apt. No: 6/3 ÇANKAYA/ANKARA Tel : Faks: web: cinarmuhendislik.com cinar@cinarmuhendislik.com Bu raporun tüm hakları saklıdır. Raporun tamamı yada bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile değiģik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, Çınar Mühendislik MüĢavirlik A.ġ. nin yazılı izni olmadıkça; hiçbir Ģekil ve yöntemle sayısal ve/veya elektronik ortamda çoğaltılamaz, kopya edilmez, çoğaltılmıģ nüshaları yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez, satılamaz, kiralanamaz, amacı dıģında kullanılamaz ve kullandırılamaz.

3 PROJE SAHĠBĠNĠN ADI ADRESĠ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENĠN ADI PROJE BEDELĠ PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN AÇIK ADRESĠ (ĠLĠ, ĠLÇESĠ, MEVKĠĠ) DĠLER DEMĠR ÇELĠK ENDÜSTRĠ. Tersane Cad. Diler Han No:96 Karaköy/Beyoğlu/ĠSTANBUL Tel: (90-212) (pbx) Fax: (90-212) ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE DEPOLAMA ALANI PROJESĠ TL KOCAELĠ ĠLĠ, KÖRFEZ ĠLÇESĠ, YUKARIHEREKE MAHALLESĠ PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KOORDĠNATLARI, ZONE Proje alanını kapsayan UTM 6 O ve Coğrafi Koordinat Sistemine göre koordinatlar takip eden sayfada verilmiģtir tarih ve sayılı ÇED Yönetmeliği, Ek-1 Listesi 12 Maddesi PROJENĠN ÇED YÖNETMELĠĞĠ KAPSAMINDAKĠ YERĠ RAPORU HAZIRLAYAN KURULUġUN ÇALIġMA GRUBUNUN ADI RAPORU HAZIRLAYAN KURULUġUN ÇALIġMA GRUBUNUN ADRESĠ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI RAPOR SUNUM TARĠHĠ Günlük kapasitesi 100 ton ve üzeri katı atıkların yakma, kompost ve diğer tekniklerle ara iģleme tabi tutulması ve bertaraf edilmesi için kurulan tesisler ve/veya alanı 10 hektardan büyük veya hedef yılı da dahil depolanacak katı atık miktarının günlük 100 ton ve üzeri olan katı atık depolama tesisleri, atık barajları, atık havuzları. ÇINAR MÜHENDĠSLĠK MÜġAVĠRLĠK A.ġ. Öveçler Huzur Mahallesi Sok. Çınar Apt. No: 6/ Çankaya/ ANKARA Tel : 0 (312) Faks: 0 (312) MAYIS-2013 i

4 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Proje Alanına Ait UTM 6 Derecelik ve Coğrafik Koordinatlar Proje Alanı Koor. Sırası: Sağa, Yukarı Datum: ED-50 Türü: UTM D.O.M.: 27 Zon: 35 Ölçek Fak.: 6 derecelik Koor. Sırası: Enlem, Boylam Datum: WGS-84 Türü: Coğrafik D.O.M.: - Zon: - Ölçek Fak.: ii

5 ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa No ĠÇĠNDEKĠLER..i TABLOLAR DĠZĠNĠ viii ġekġller DĠZĠNĠ. xi EKLER DĠZĠNĠ.xiv BÖLÜM I: PROJENĠN TANIMI VE GAYESĠ... 1 I.1. Proje konusu faaliyetin tanımı, (bertaraf edilecek ve geri kazanılacak atık çeģitleri), iģletme süresi, zamanlama tablosu, akım Ģeması, hizmet amaçları, projenin sosyal ve ekonomik yönden gerekliliği,... 1 I.2. Tesise kabul edilecek atıkların türleri, kaynağı, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri, miktarı, kompozisyonları, analizleri ve atık kodları... 5 I.3. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, kapasiteleri, proses akım Ģeması, geri kazanım tesisi özellikleri, düzenli depolama tesisinin tasarımı ve drenaj sistemi, depolama sahasının kaç lottan oluģacağı, lotların planlanan kapasitesi, hacimleri ve kullanım ömürleri, lotların bir plan üzerinde gösterilmesi, her faaliyet için her bir ünitede gerçekleģtirilecek iģlemler ile faaliyet üniteleri dıģındaki diğer ünitelerde sunulacak hizmetler... 7 I.4. Tesisin ve tesis içinde planlanan tüm ünitelerin ayrı ayrı en yakın yerleģim birimine uzaklığı, plan üzerinde gösterilmesi,...13 I.5. Faaliyet ünitelerinde kullanılacak makine ve teçhizatın adet ve özellikleri, bakım ve temizlik çalıģmaları,...14 I.6. Sahanın bulunduğu alandaki trafik durumu, sahaya ulaģım yolu hakkında ayrıntılı bilgi, sahaya ulaģım yolunun bir plan üzerinde gösterilmesi,...15 I.7. Atıkların toplanması ve taģınmasına iliģkin detaylar; taģımada kullanılacak araçların özellikleri, kapasite ve miktarları, atık taģıma yöntemi, atık sahasına giriģçıkıģ bilgileri, saha içi trafik yönetimi,...18 I.8. Proje kapsamında planlanan ekonomik sosyal ve altyapı faaliyetleri...19 I.9. Proje ve yer alternatiflerine iliģkin çalıģmalar ve ÇED Raporuna konu olan proje/yerin seçiliģ nedenlerinin genel olarak açıklanması, teknoloji alternatiflerinin değerlendirilmesi, uygulanabilecek geri kazanım yöntemlerinin değerlendirilmesi, 20 I.10. Proje ile ilgili olarak bu aģamaya kadar gerçekleģtirilmiģ olan iģ ve iģlemler, alınmıģ ve alınacak izinler,...21 BÖLÜM II: PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU...22 II.1. Proje yerinin; ilgili idaresi tarafından doğruluğu onanmıģ olan, lejant ve plan notlarının da yer aldığı Onanlı Çevre Düzeni Planları, Nazım Ġmar Planı, Uygulama Ġmar Planı vb. üzerinde gösterilmesi, proje alanının planlar üzerinde hangi i

6 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE kullanımda kaldığı, sağlık koruma bandının bu planlarda gösterilmesi; proje sahası yakın çevresinde bulunan sanayi ve yerleģimlerin ölçekli harita üzerinde gösterilmesi, mesafelerin belirtilmesi, proje alanının hangi bölgesinde olduğu, yönleri; yer bulduru haritası, tesise ulaģım için kullanılacak yol güzergahları, planlanan tesisin mevcut yapılar ile olan iliģkisi ve alana ait 1/ ölçekli topografik harita, proje alanı ve çevresinin panaromik fotoğrafları, gerekli izinler, (konuya iliģkin açıklamalar rapor metninde yer almalıdır)...22 (*Planlar lejantları ve plan notlarıyla verilmeli, Aslının Aynıdır kaģeli olmalıdır)...22 II.2. Proje alanı ve yakın çevresinin mevcut arazi kullanımını değerlendirebilmek amacı ile yer altı sularını, yer üstü sularını, deprem kuģaklarını, jeolojik yapıyı, köy yerleģik alanlarını, ulaģım ağını, enerji nakil hatlarını, arazi kabiliyetini ve faaliyet alanının yakın çevresinde faaliyetlerine devam etmekte olan diğer kullanımların yerlerine iliģkin verileri gösterir bilgilerin 1/ ölçekli lejantlı hali hazır harita üzerine iģlenmesi,...28 II.3. Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik alt yapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı üzerinde gösterimi, tesis içi makine, ünite, tank, depolama alanı vb.nin yerleģim planı üzerinde gösterilmesi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, binaların kat adetleri ve yükseklikleri),...28 II.4. Projenin inģaat ve iģletme aģamasında kullanılacak arazi miktarı ve arazinin tanımlanması, arazi yapısı, mülkiyet durumu, alanın coğrafik Ģekli, coğrafi tanımlanması (memleket koordinatları-coğrafik koordinatlar), proje sahasının ruhsatlı maden sahalarına uzaklıkları, bunlara etkileri, alınacak önlemler,...29 II.5. Proje alanının hangi karayoluna ne kadar mesafede bulunduğu, projede kullanılacak yol güzergahı, yollar için yapılacak çalıģmalar, araç yüklerinin hesabı ve yola etkileri, yollara verilecek zararlar için alınacak önlemler, alınacak izinler, karayollarının planlarda gösterimi,...29 BÖLÜM III: PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ...31 III.1. Jeolojik özellikler (Bölgenin ve proje sahasının, jeolojik ve zemin bilgileri, zeminin cinsi, proje alanının 1/1000 ölçekli tesis planı üzerine iģlenmesi, jeoteknik etüt raporu, jeoteknik etüt raporunda açılan kuyu lokasyonlarının yer ve kotları ile geçilen litolojik özellikler gösterilerek, jeomekanik özelliklerle birlikte kütlesel geçirgenlik değerlerinin verilmesi,...31 III.1.1. Bölgesel jeoloji, proje sahasının 1/ ölçekli jeolojik harita üzerinde gösterilerek açıklanması,...31 III.1.2. Faaliyet alanının jeolojisi, faaliyet sahasının büyük ölçekli (1/5000 ya da varsa 1/1000) jeoloji haritası üzerinde gösterilerek açıklanması, stratigrafik kolon kesiti,.32 ii

7 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE (*Ekler bölümüne konacak jeoteknik etüt raporuna metin içerisinde atıflarda bulunularak depolama sahası özellikleri anlatılmalıdır.)...32 III.2. Depremsellik ve afet durumu, depolama tesisi alanının tektonik özellikleri, sahanın gösterildiği diri fay haritası,...44 III.3. Hidrolojik özellikler ve yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, debileri, bu kaynakların faaliyet alanına mesafeleri ve mesafelerin bir plan üzerinde gösterilmesi, faaliyet alanının yakınında yüzeysel su kaynaklarının olup olmadığı, var ise faaliyetin bu su kaynaklarına olabilecek etkisi,...49 III.4. Hidrojeolojik özellikler ve yeraltı su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, yer altı suyu durumu (seviyesi, akıģ yönü, debileri, kalitesi vb.), bu kaynakların faaliyet alanına mesafeleri, proje sahası ve civarının bölgesel akifer sistemi içindeki konumu, hidrojeolojik etüd raporu,...51 III.5. Flora ve Fauna [Bölgenin vejetasyonu, proje alanı ve etki alanında bulunan flora türleri, etkilenecek alandaki türler, bu çalıģmaların hangi dönemde yapıldığı, ulusal ve uluslararası sözleģmelerle koruma altına alınmıģ, nadir ve nesli tehlikeye düģmüģ türler, endemizm durumları, bunların yaģama ortamları ve tehlike kategorilerinin Red Data Book a göre irdelenmesi, flora ve faunanın IUCN ne göre incelenmesi, flora tablosunun oluģturulması, faaliyet alanındaki av hayvanlarının yürürlükte bulunan Av Dönemi Merkez Av Komisyonu kararlarına göre incelenmesi, faunanın uygun formda düzenlenmesi, Bern SözleĢmesi kapsamında bulunan türlerin belirlenmesi (Bern sözleģmesine göre tablolar halinde düzenlenmesi), proje faaliyetlerinden etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inģaat ve iģletme aģamasında), rekreasyon çalıģmalarının belirtilmesi] (flora-faunanın tespitine iliģkin yapılmıģ veya yapılacak olan arazi, gözlem-literatür çalıģmaları)...54 III.6. Meteorolojik ve Ġklimsel Özellikler...67 III.7. Koruma Alanları (Proje Sahası ve Etki Alanında Bulunan Duyarlı Yöreler ve Özellikleri, Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı YetiĢtirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Boğaziçi Kanununa Göre Koruma Altına Alınan Alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, içme ve kullanma su kaynakları ile ilgili koruma alanları, Turizm Alan ve Merkezleri ve koruma altına alınmıģ diğer alanlar), bunların faaliyet alanına mesafeleri, olası etkileri,...79 III.8. Toprak özellikleri ve kullanım durumu (arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması, erozyon, toprağın mevcut kullanımı), ilgili mevzuat kapsamında alınacak izinler,...79 III.9. Orman Alanları (orman alanının miktarı (m 2 ), ağaç sayısı, ağaç türleri, miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı; bunların mevcut ve planlanan iii

8 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE koruma ve/veya kullanım amaçları), 1/ Ölçekli MeĢçere Haritası ve varsa 1/ ölçekli orman kadastro haritasının üzerinde proje alanının gösterilerek açıklanması, ÇED Ġnceleme Değerlendirme Formunun eklenmesi,...80 III.9.1. Projenin bulunduğu orman alanında kesilecek ağaç türleri, bu ağaçların meģçere tipi, kapalılığı vb. özellikleri, miktarları, bu ağaçlar içerisinde korunacak türlerin olup olmadığı, var ise alınacak önlemler, alınacak izin ve görüģler,...81 III.9.2. Orman yangınlarına karģı alınacak önlemler,...82 III.10. Proje yeri ve etki alanının hava, su ve toprak açısından mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi,...83 BÖLÜM IV: PROJENĠN ÖNEMLĠ ÇEVRESEL ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER.91 IV.1. Arazinin hazırlanması aģamasında yapılacak iģler kapsamında nerelerde, ne miktarda ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat artığı malzemenin nerelere taģınacakları, nerelerde depolanacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, dolgu için kullanılacaksa hafriyat ve dolgu tabloları, tesviye iģlemleri sırasında olası hafriyat için kazı ve doldurma alanlarının yerlerinin belirlenmesi, depolama alanının nihai eğim açısı ve depolama sonrası durumu,...91 IV.2. Projenin yol açacağı bitkisel toprak kaybı, bunların depolama alanları, projenin peyzaj üzerine etkileri ve alınacak önlemler,...92 IV.3. Projenin flora, fauna, biyolojik çeģitlilik, habitat kaybı, orman alanları üzerine etkileri ve alınacak önlemler,...93 IV.4. TaĢkın, sel ve heyelan riski, alınacak önlemler, drenaj ile ilgili iģlemler, var ise projenin akarsu/dere yataklarına olabilecek etkileri, alınacak önlemler...94 IV.5. Depolama tesisinin tasarımı, Ģev eğimleri, Ģev stabilite analizi, zemin geçirimsizliği, zemin ve yan yüzey sızdırmazlığının sağlanması için yapılacak iģlemler; sızdırmazlık sistemi için kullanılacak malzemenin cinsi, fiziksel ve kimyasal özellikleri, miktarı ve temin edileceği yerin belirtilmesi; proje kapsamında kil kullanılacak ise kilin miktarı, nereden ve nasıl temin edileceği, nasıl taģınacağı, temin edileceği yerdeki rezerv kapasitesi, çevreye olabilecek etkiler ve alınacak önlemler, drenaj ile ilgili iģlemler, alınacak drenaj önlemleri, düzenli depolama alanına ait her bir hücre için üst örtü ve zemin suyu drenaj tabakası plan ve kesit bilgileri, üst yüzey geçirimsizlik tabakası, yüzey drenajı (kuģaklama kanalları), sızıntı suyu havuzu bilgileri...95 IV.6. Proje kapsamında, inģaat ve iģletme döneminde su temini sistemi planı, suyun nereden temin edileceği, suyun temin edileceği kaynaklardan alınacak su miktarı ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, oluģacak atık suların cins ve miktarları, nereye deģarj edileceği, alan çevresinde bulunan yer altı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler ve alınacak önlemler (drenaj sisteminden toplanan iv

9 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE suyun miktarı, sızıntı suyu toplama havuzunun toplama karakteristiği, sızıntı suyu miktarı, özellikleri (tesiste oluģacak sızıntı suyu ile ilgili değerlendirmelerinin Ģiddetli yağıģ analizlerine göre yapılması), sızıntı suyu toplama havuzu plan ve kesit bilgileri; yapılacak ise sızıntı suyu arıtma sistemine ait bilgiler, arıtılan suyun hangi alıcı ortama nasıl deģarj edileceği, deģarj limitlerinin tablo Ģeklinde verilmesi, plan ve kesit bilgileri; arıtma çamurunun bertarafı, yağmur suyu drenajı, varsa foseptiğe iliģkin bilgiler, foseptik boyutlandırılması, plan ve kesit bilgileri, alınan ve/veya alınacak tüm izinler, protokoller), IV.7. Depo gaz çıkıģının miktarı, kontrolü, değerlendirilmesi ve uzaklaģtırma yöntemleri, gaz toplama bacası plan ve kesitleri, IV.8. Projenin içme suyu temin edilen yapılar üzerine etkileri, akarsu/dere yataklarına faaliyetten kaynaklı olabilecek etkilerin (sediment, askıda katı madde vb.) engellenmesi için alınacak tedbirler, IV.9. Proje kapsamındaki elektrifikasyon planı, bu planın uygulanması için yapılacak iģlemler ve kullanılacak malzemeler, enerji nakil hatlarının geçirileceği yerler ve trafoların yerleri, bunların güçleri, IV.10. Depolama sahasında kötü hava Ģartlarında (yağıģlı, soğuk, kuru vb.) yapılacak çalıģmalar, IV.11. Proje kapsamında inģaat ve iģletme aģamasında meydana gelecek bütün atık türleri, katı atık, tehlikeli atık, özel atık vb. cins ve miktarları, bu atıkların bertaraf Ģekilleri, bunlar için kullanılacak depolama alanları ve özellikleri, (geçici depolama alanları da vaziyet planında gösterilmelidir) IV.12. Proje kapsamında inģaat ve iģletme döneminde kullanılacak maddelerden, parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik olanların, taģınmaları, depolanmaları ve kullanımları, bu iģler için kullanılacak aletler ve makineler, IV.13. Proje kapsamında inģaat ve iģletme döneminde kullanılacak yakıtların türleri, tüketim miktarları, kimyasal analizleri, yakma sistemleri ve bunlardan oluģacak emisyonlar, IV.14. Tesiste oluģabilecek koku, toz, haģere ve sinek üremesine karģı alınacak önlemler, yerleģim yerlerine olabilecek etkiler ve alınacak tedbirler, IV.15. Proje kapsamında inģaat ve iģletme döneminde meydana gelecek vibrasyon ve gürültünün kaynakları ve seviyesi, gürültüyü azaltmak için alınacak önlemler. 124 IV.16. Proje kapsamında (inģaat ve iģletme sırasında) çalıģanlar, sayıları, insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olanlar, çalıģanların sağlık ve güvenlik tedbirleri, ilgili mevzuat kapsamında alınacak önlemler, IV.17. Proje kapsamında, inģaat ve iģletme döneminde ulaģım altyapısı planı, bu altyapının inģası ile ilgili iģlemler; kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, v

10 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE araçlar, makineler; altyapının inģası sırasında kırma, öğütme, taģıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik iģlemler, (bertaraf tesisine atıkların taģınması için kullanılacak yol güzergâhları, bu yolların mevcut trafik yoğunluğu ve trafik ve ulaģım yollarının durumu, olabilecek etkiler ve alınacak önlemler) (-ĠnĢaat ve iģletme sırasında oluģabilecek toz ve gaz emisyonlarına iliģkin bilgiler, gerekli hesapların yapılması, ilgili yönetmelikler kapsamında alınacak tedbirlerin ayrıntılı olarak açıklanması,). 140 IV.18. Arazinin hazırlanması ve inģaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanım kabiliyetleri ve tarım ürün türleri, civardaki tarım alanlarına olabilecek etkiler ve alınacak önlemler, alınacak izinler, IV.19. Proje için önerilen sağlık koruma bandı mesafesi, ilgili planlara iģlenmesi,. 151 IV.20. YerleĢimler [proje ünitelerinin (planlanan tüm üniteler için ayrı ayrı) en yakın yerleģim birimine uzaklığı ve harita üzerinde gösterimi, inģaat ve iģletme sırasında yerleģimlere olabilecek etkiler ve burada yaģayan halkın maruz kalabileceği olumsuz etkiler, geçim kaynakları üzerine etkiler ve alınacak önlemler)], IV.21. Nüfus hareketleri (inģaat ve iģletme döneminde sağlanacak istihdam, ekonomik değiģiklikler, göç hareketi) IV.22. Tesisin faaliyeti sırasında çalıģacak personel ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği, sunulacak sağlık hizmetleri, IV.23. Projenin tüm aģamalarında (iģletme öncesi, iģletme süresi ve sonrasında) su kalitesinin izlenmesi için izleme programı oluģturulması, bu amaçla hangi noktalardan ve ne sıklıkta su numunesi alınacağı, kontrolünün nasıl yapılacağı, IV.24. Depolama sahasında atık depolama yöntemleri ile iģletme sonu ve uzun süreli saha bakım programı, yeraltı ve yerüstü kaynaklarının izlenmesi, gözlem kuyularının yerleri ve haritada gösterimi, kuyulardan alınacak numuneler ve analizlerine iliģkin bilgiler, gerekli izinler, IV.25. ĠĢletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler (arazi ıslahı, rehabilitasyon çalıģmaları, mevcut yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarına etkileri, olabilecek hava emisyonları) ve bu etkilere karģı alınacak önlemler, depolama sonrası ölçüm ve bakım çalıģmaları, IV.26. Acil eylem planı (muhtemel kaza, patlama, orman yangınları, deprem ve sabotaja karģı alınması gerekli önlemler), IV.27. Yeraltı ve yerüstü sularında bir kirlilik ve bulaģma tespit edildiğinde alınacak önlemleri içeren bir acil eylem planı, IV.28. Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar, yeģil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda vi

11 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE nasıl yapılacağı bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri vb. ve var ise peyzaj projesi, IV.29. Çevresel Fayda Maliyet Analizi (bu bölümde çevreden faaliyet öncesi yararlanılma durumu ve projenin gerçekleģmesi ile yararlanma durumunun sosyoekonomik açıdan değerlendirilmesi) IV.30. Eski sahalarda yapılacak rehabilitasyon ve doğaya yeniden kazandırılabilirlik iģlemlerine iliģkin bilgiler, (hangi alanda ne tür çalıģmaların yapılacağı ayrıntılı olarak verilmelidir) BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI (Halkın Katılımı Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan DeğiĢiklikler, Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler) V.1. Projeden etkilenmesi muhtemel halkın belirlenmesi ve halkın görüģlerinin çevresel etki değerlendirmesi çalıģmasına yansıtılması için önerilen/kullanılan yöntemler, V.2. Halkın projeye iliģkin endiģe, görüģ/önerileri ve konu ile ilgili değerlendirmeler V.3. GörüĢlerine baģvurulan proje ilgili tarafları ve görüģ/önerileri ve konu ile ilgili değerlendirmeler V.4. GörüĢlerine baģvurulması öngörülen diğer taraflar, V.5. Bu konuda verebileceği diğer bilgi ve belgeler, BÖLÜM VI. YUKARIDA VERĠLEN BAġLIKLARA GÖRE TEMĠN EDĠLEN BĠLGĠLERĠN TEKNĠK OLMAYAN BĠR ÖZETĠ EKLER NOTLAR VE KAYNAKLAR ÇED RAPORUNU HAZIRLAYANLARIN TANITIMI vii

12 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE TABLOLAR DĠZĠNĠ SAYFA Tablo I.1.1. Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı Projesi Termin Programı... 5 Tablo I.2.1. Cüruf Ġçerisinde bulunan bileģikler... 6 Tablo I.2.2. Depolama Sahası (Lot) Kapasitesi ve Hizmet Ömrü... 7 Tablo I.4.1. Proje Alanlarının Yakın YerleĢim Yerlerine Uzaklıkları...13 Tablo II.1.1. Proje Alanlarının Yakın YerleĢim Yerlerine Uzaklıkları...24 Tablo II.3.1. Proje kapsamında yer alacak üniteler, alanları ve kat adetleri...28 Tablo III Zemin Etüt Sondajları Özet Tablosu 38 Tablo III Basınçlı Su Testi (BST) Sonuçları...39 Tablo III Sondaj Kuyuları Laboratuar Deney Sonuçları...40 Tablo III Proje Alanı Kaya Birimlerdeki TaĢıma Gücü...42 Tablo III RQD ile Kayacın Mühendislik Kalitesi Arasındaki ĠliĢki (Deere & Miller, 1966)...42 Tablo III Kayacın Dayanım Özelliklerine Göre Sınıflandırma (Deere & Miller, 1966)...43 Tablo III Kaya ġevlerinde Maksimum ġev Oranları...43 Tablo III Dolgu Malzemesi Laboratuvar Sonuçları...44 Tablo III.2.1. Magnitüd aralıkları ve deprem oluģ sayıları...46 Tablo III.2.2. Proje alanı ve çevresi için depremlerin sıklığı ve geri dönüģ periyotları Poison olasılık dağılımı...47 Tablo III.4.1. Zemin Etüt Sondajları Özet Tablosu...52 Tablo III.4.2. Basınçlı Su Testi (BST) Sonuçları...53 Tablo III.5.1. Proje alanı Flora listesi...57 Tablo III.5.2. IUCN Kategorileri ve Anlamları...61 Tablo III.5.3. Proje Alanı Sürüngen Faunası...62 Tablo III.5.4. Proje Alanı KuĢ Faunası...63 Tablo III.5.5. Proje Alanı Memeli Faunası...65 Tablo III.6.1. Uzun Yıllar Basınç Verileri...67 Tablo III.6.2. Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri...68 Tablo III.6.3. Uzun Yıllar YağıĢ Verileri...69 Tablo III.6.4. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan Elde Edilen Nisbi Nem Değerleri...70 Tablo III.6.5. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan Elde Edilen BuharlaĢma Değerleri.71 Tablo III.6.6. Sayılı Günler Verileri...72 Tablo III.6.7. Maksimum Kar Kalınlığı (cm)...73 Tablo III.6.8. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu Rüzgar Dağılım Değerleri...74 Tablo III.6.9. Yönlere Göre Rüzgârın Ortalama Hızı...75 Tablo III Yönlere Göre Rüzgârın Esme Sayıları Toplamı...76 Tablo III Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Yönlere Göre Rüzgârın Mevsimlik Esme Toplamları...77 Tablo III.7.1. Koruma Alanları ve Proje alanına olan uzaklıkları...79 Tablo III.8.1. Toprak Özellikleri Açısından Ġlçeler Bazında Genel Bilgiler...79 Tablo III Ġzmit Orman ĠĢletme Müdürlüğünün Ormanlık Alan Durumu...81 Tablo III Mevcut Durum Tespiti Ġçin Yapılan Ölçüm/Analiz ÇalıĢmalarında Kullanılan Cihazlar, Referans Alınan Türk ve AB Standartları, Kullanılan Standart Metotlar ve Örnekleme-Ölçüm Talimatları...84 Tablo III Partikül Madde (PM10) Ölçüm Sonuçları,...85 Tablo III Çöken Toz Ölçüm Sonuçları...87 Tablo III10.4. Ölçüm Noktalarında Gündüz Zaman Diliminde Tespit Edilen Gürültü Düzeyleri ve ÇGDYY Madde 27 de Belirtilen Gürültüye Maruz Kalma Kategorileri...88 Tablo III Ölçüm Noktalarında AkĢam Zaman Diliminde Tespit Edilen Gürültü Düzeyleri...88 viii

13 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Tablo III Ölçüm Noktalarında Gece Zaman Diliminde Tespit Edilen Gürültü Düzeyleri...88 Tablo III Toprak Numunesi Ağır Metal Analizi...89 Tablo III Toprak Numunesi Verimlilik Analizi...90 Tablo IV.1.1. Arazi Hazırlama ve ĠnĢaat ÇalıĢmalarında Kullanılacak Makine ve Ekipman Listesi...91 Tablo IV.1.2. Arazi Hazırlık ve ĠnĢaat AĢamasında Yapılacak Hafriyat Miktarı...91 Tablo IV.5.1. Mineral Kil ve Jeosentetik Kil Örtünün Teknik Özeliklerinin KarĢılaĢtırılması...98 Tablo IV.5.2. Jeosentetik Kil Örtü ve Mineral Kilin karģılaģtırılması Tablo IV.5.3. Jeosentetik Kil Örtünün Teknik Özellikleri Tablo IV.5.4. Her Ġki Tarafı Düz HDPE Jeomembra ın Teknik Özellikleri Tablo IV.5.5. Koruma Amaçlı Jeotekstilin Teknik Özellikleri Tablo IV.5.6. YağıĢ ve BuharlaĢma Değerleri Tablo IV.5.7. Sızıntı Suyu Miktarları Tablo IV.5.8. Tablo IV.5.9. Tablo IV.6.1. KuĢaklama Kanalları ve Yüzey Suyu Drenaj Kanalları Ġçin Debi Hesabı KuĢaklama Kanalları ve Yüzey Suyu Drenaj Kanalları Ġçin Kesit Hesabı ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamasında OluĢacak Evsel Nitelikli Atıksuyun Toplam Kirlilik Yükü, Tablo IV ANFO nun Teknik Özelliklerı Tablo IV Motorinin Özellikleri Tablo IV Benzinin Özellikleri Tablo IV Emisyon Faktörleri Tablo IV Proje Kapsamında ÇalıĢan Araçlardan Yayılan Toplam Emisyonların Kütlesel Debileri Tablo IV Patlatmalarda Hesaplanan Mesafeye Göre TitreĢim Hızı Değerleri Tablo IV Tablo IV Tablo IV Tablo IV Bina Temeli TitreĢim Hızı (Vo) Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland, 1981 ) Patlatma Yapılan Kaya Türü ve Bina Temeli Altındaki Kayaç Türüne Bağlı Olarak DeğiĢim Gösteren K Katsayısı Asgari ve Azami Değerleri SKHKKY Tablo 12.6, Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Modelleme ÇalıĢmaları ile Elde Edilen Maksimum PM YSK Değerleri ve SKHKKY Sınır Değerleri Tablo IV PM için Sınır Değerleri AĢan Noktalara Ait Koordinatlar ve Konsantrasyon Değerleri Tablo IV Kocaeli Ġli ve Ġlçelerine Ait Nüfus Bilgileri Tablo IV Körfez Ġlçesine Ait Nüfus Bilgileri Tablo IV Kocaeli Ġlinde Göç Olayları Tablo IV Bitki Özellikleri ve Sınıflandırılması Tablo IV Projenin ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamalarında Potansiyel Çevre Etkileri Matrisi Tablo VI.1. Önlemler Planı Tablo VI.2. Ġzleme Programı ix

14 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE ġekġller DĠZĠNĠ x Sayfa No ġekil I.1.1. Cüruf Geri Kazanım Tesisine Ait ĠĢ Akım ġeması... 4 ġekil I.2.1. Cürufa Ait Fotoğraflar... 6 ġekil I.3.1. KuĢaklama ve Açık Yüzey Suyu Drenaj Kanalı Tip Kesiti...12 ġekil I.3.2. Geri kazanım tesisi genel yerleģimi...13 ġekil I.4.1. Proje Ünitelerine En Yakın YerleĢim Yerleri ve Mesafeleri...14 ġekil I.6.1. Tesisler ve Proje Alanı Arasındaki UlaĢım Yolu...16 ġekil I.6.2. Kocaeli Bölgesi Otoyol ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası...17 ġekil I.8.1. Cüruf ve Kül TaĢımada Kullanılacak Kamyon...18 ġekil II.1.1. Yer Bulduru Haritası...23 ġekil II.1.2. Proje Alanı ve çevresini gösterir hava fotoğrafı...24 ġekil II.1.3. Proje Alanının yerleģim yerlerine gore konumunu gösterir uydu görüntüsü...25 ġekil II.1.5. Proje Alanından Görünüm (1)...26 ġekil II.1.6. Proje Alanından Görünüm (2)...26 ġekil II.1.7. Proje Alanından Görünüm (3)...27 ġekil II.1.8. Proje Alanından Görünüm (4)...27 ġekil II.5.1. Proje Alanı ve Çevresindeki Yol Ağı...30 ġekil III Proje alanı ve çevresi genelleģtirilmiģ stratigrafik sütun kesiti...34 ġekil III Cüruf Depolama alanı sondaj lokasyonları...37 ġekil III Cüruf Depolama alanı zemini jeolojik kesitleri...38 ġekil III.2.1. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası...45 ġekil III.2.2. Ġzmit Ġli Depremsellik Haritası...45 ġekil III.2.3. Büyüklük (M) ve oluģum sayısı iliģkisi...47 ġekil III.2.4. Proje alanı ve çevresi büyük ölçekli diri fay haritası...49 ġekil III.3.1. Proje alanı ve çevresi mevcut su kullanım durumu, planlanan ve mevcut sulama tesisleri...51 ġekil III.5.1. Proje alanı çevresi yaprak döken ağaç ve çalı toplulukları...54 ġekil III.5.2. Proje Alanın Grid Kareleme Sistemindeki Yeri...55 ġekil III.5.3. Proje Alan genel görünümü...56 ġekil III.5.4. Proje Alanı Genel Görünümü...56 ġekil III.5.5. IUCN Kategorileri Arasındaki ĠliĢkiler...61 ġekil III.6.1. ġekil III.6.2. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan Elde Edilen Aylık Yerel Basınç Değerleri Grafiği...68 Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan Elde Edilen Aylık Sıcaklık Dağılımları Grafiği...69 ġekil III.6.3. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu Verilerine Ait YağıĢ Değerleri Grafiği...70 ġekil III.6.4. En düģük ve Ortalama Nispi Nem Verilerinin Grafiksel Gösterimi...71 ġekil III.6.6. Kar YağıĢlı Günler, Kar Örtülü Günler Ve Sisli Günler Sayısı Grafiği..72 ġekil III.6.7. Dolulu Günler, Kırağılı Günler Ve Orajlı Günler Sayısı Ortalaması Grafiği...73 ġekil III.6.8. Maksimum kar kalınlığı Grafiği...73 ġekil III.6.9. Ortalama rüzgar hızı ve Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği...74 ġekil III Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Grafiği...75 ġekil III ġekil III ġekil III ġekil III Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Rüzgârın Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı,...76 Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı...77 Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramı...78 Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar Diyagramı...79

15 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE ġekil III.7.1. Proje alanı, korunan alanlar ve uzaklıkları...80 ġekil III Proje Alanı Ġçerisindeki Orman Alanlarının Uydu Görüntüsü...82 ġekil III Yangın Halinde Uygulanacak AkıĢ ġeması...83 ġekil III Toz Ölçümünün Yapılmasından Görünümler (1)...84 ġekil III Toz Ölçümünün Yapılmasından Görünümler (2)...85 ġekil III Çöken Toz Ölçümününden Görünüm (1)...86 ġekil III Çöken Toz Ölçümününden Görünüm (2)...86 ġekil III Gürültü Ölçümünden Görünüm...87 ġekil III Toprak Numunesi Alımından Görünüm...89 ġekil IV.2.1. Proje Alanı Ġçerisindeki Yer Alan Orman Alanları...93 ġekil IV.4.1. KuĢaklama ve Açık Yüzeysuyu Drenaj Kanalı Tip Kesiti...94 ġekil IV.5.1. Geçirimsiz Taban Kaplaması Detayı...97 ġekil IV Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna ait Uzun Yıllar Rüzgar Diyagramı ġekil IV Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna ait 2006 yılı Rüzgar Diyagramı ġekil IV Su Pulvarize Sistemi ġekil IV Konveyör Bant Hattı Su Pulvarize Sistemi ġekil IV a ve b Üst Toprak Depolama Yöntemleri ġekil IV a ve b Üst Toprak Depolama Yöntemleri, Jeotekstil Uygulaması ġekil IV Erozyon Önleme Yöntemleri Kapsamında OluĢturulan Malzeme Birikintileri ve Ġstifleri ġekil IV Sedimantasyon Kontrolünde Silt Kafes Uygulaması ġekil IV a Ġğne Yapraklı, b Yapraklı Fidanlar ve c Çalılar Ġçin Dikim Aralığı ġekil IV Çukur Dikim Tekniği ġekil IV Çukur Dikim Sırasında Yapılan Uygulama Hataları ġekil IV Peyzaj Onarım ÇalıĢmalarında Kullanılması Planlanan Örnek Bitkisel Perdeler xi

16 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Ek-1 Resmi Yazılar ve Dokümanlar EKLER DĠZĠNĠ Ek-1.1. Çelikhane tesislerinden çıkan cüruflara ait analiz sonuçları Ek-1.2. Kalker ocağına ait iģletme ruhsatı ve iģletme izni Ek-1.3. KireçtaĢı Rödevans sözleģmesi Ek-1.4.Özbekoğlu Madencilik ile Kolin ĠnĢaat arasında imzalanan satınalma sözleģmesi Ek-1.5. HKT tutanağı Ek-2 Ek-3 Ek-4 Ek-5 Ek-6 Proje Alanını Gösterir 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejand ve Plan Hükümleri Proje Alanını ve Çevresini Gösterir 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Proje Alanını ve Çevresini Gösterir 1/ Ölçekli Arazi Varlığı Haritası Proje Alanını ve Çevresini Gösterir 1/ ve 1/1.000 Ölçekli Jeoloji Haritaları ve Jeolojik Kesitleri (3 pafta) Cüruf Depolama Alanı 1/1.000 Ölçekli Hidrojeoloji Haritası Ek-7 Ek-8 Ek-9 ÇED Ġnceleme ve Değerlendirme Formu ve proje alanını gösterir 1/ ölçekli MeĢçere haritası Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı Projesine Ait Genel Vaziyet Planları Ek-8.1. Geri Kazanım Tesisi Genel YerleĢim Plan ve Kesiti Ek-8.2. Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Genel YerleĢim Plan Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanına Ait Boykesit ve Plan (5 pafta) Ek-10 Sızıntı Suyu Dengeleme havuzu plan ve kesitleri (2 pafta) Ek-11 Diler Demir Çelik Tesislerinden Çıkan Çelikhane Cüruflarının Maden Ocaklarının Kapatılmasında ve Yol Temellerinde Stabilize Malzemesi Olarak Kullanılabilirliğine Dair Teknik Rapor Ek-12 Mevcut Durumun Tespiti ÇalıĢmaları Raporu Ek-13 Akustik Rapor Ek-14 Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Uzun Yıllar Meteorolojik Bülten, Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük YağıĢ Değerleri, YağıĢ-ġiddet-Süre-Tekerrür Eğrileri Ek-15 Curuf Depolama Alanı Jeolojik-Jeoteknik ve Hidrojeolojik Etüt Raporu (CD) Ek-16 Hava Dağılım Modellemesi (AERMOD) Dökümanları (CD) ve haritaları xii

17 BÖLÜM I PROJENĠN TANIMI VE GAYESĠ

18 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE BÖLÜM I: PROJENĠN TANIMI VE GAYESĠ I.1. Proje konusu faaliyetin tanımı, (bertaraf edilecek ve geri kazanılacak atık çeģitleri), iģletme süresi, zamanlama tablosu, akım Ģeması, hizmet amaçları, projenin sosyal ve ekonomik yönden gerekliliği, Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.ġ. tarafından Kocaeli Ġli, Körfez Ġlçesi, Yukarıhereke Mahallesi sınırları içerisinde yaklaģık m 2 lik alanda Yatırımcı firmaya ait Çelikhaneden çıkan cüruf içerisindeki çeliğin geri kazanımı ve geriye kalan kısmın depolanması ile yeni yatırımcı firmaya ait Antrasit Kırma Eleme ve Kurutma Tesisinden kaynaklı kömür külünün depolanması amacıyla Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesinin tesis edilmesi ve iģletilmesi planlanmaktadır. Cüruflar, çeģitli metalurji tesislerinden elde edilen atık madde gruplarından birisidir. Kimyasal kompozisyonları ve özellikleri, elde edildikleri tesisin ana ürün tipine ve üretim yöntemine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Demir çelik fabrikaları yan ürünlerinden olan çelikhane cürufu, çelik üretim prosesinde, ergimiģ haldeki demirin safsızlıklardan arındırılması aģamasında elde edilmektedir. Çelikhane cüruflarının farklı endüstriyel tesislerde kullanımı için çeģitli araģtırmalar yürütülmektedir. Çelikhane cürufunun farklı üretim alanlarına hammadde olarak kullanılabilirliğinin belirlenmesindeki en önemli faktörlerden bir tanesi iģlemin ekonomik katkılarıdır. Günümüzde, cürufların büyük bir kısmı, özelliklerinden tam anlamıyla yararlanılmadan kullanılmakta veya kullanılmadan atılmaktadır. ( 1 ) Elektrik ark ocağına hurda, ocağa üstten vinç ile Ģarj edilmektedir. Elektrodlara verilen akım ile geçen elektrik bir ark meydana getirmekte ve açığa çıkan ısı hurdayı eriterek sıvı çelik oluģmaktadır. Ark ocağına hammadde olarak hurdanın yanısıra yardımcı hammadde olarak da yanmıģ kireç (CaO), kireçtaģı (CaCO 3 ), dolomit (CaMg(CO 3 ) 2 ) gibi curuf yapıcı malzemeler ilave edilmektedir. Ark ocağı içine oksijen üflenerek çelik komposizyonunda istenmeyen elementler (C, Si, P, S vb) oksitlenerek giderilmesi sağlanmaktadır. Meydana gelen oksitler, curuf yapıcı malzemelerle birleģerek ergimiģ haldeki curufu oluģturmakta ve yoğunluk farkından dolayı ark ocağı içindeki sıvı çeliğin üstünde yer almaktadır. Bu arada demirin bir kısmı oksitlenerek demiroksit halinde curufa karıģarak curufa akıģkanlık sağlamaktadır. Bunun yanı sıra curufun içinde bulunan çeliğin, curuf ile birlikte atık olarak iģlem görmesi, ekonomik kayıp olarak değerlendirilmektedir. Bu kapsamda planlanan proje ile firmaya ait Dilovası ilçesi, Dilovası OSB sınırları içerisinde bulunan ve proje alanına kuģ uçuģu yaklaģık 8 km mesafede yer alan Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan cürufların alan içerisinde kurulacak tesiste kırılması, manyetik seperatör vasıtasıyla içerisinde bulunan çeliğin alınması ve geri kalan atık kısmının depolanması amaçlanmıģtır. Planlanan tesiste yer alacak manyetik seperatör vasıtasıyla ayrılan ve metal özelliği taģıyan malzeme çelikhanede kullanılmak amacıyla tekrar fabrikaya gönderilecektir. Tesisten çıkan ve ekonomik değeri olmayan cüruf ise yaklaģık m 2 lik alan içerisinde depolanacaktır. 1 Kaynak: DÜNDAR, H., 2006, Farklı Sogutma Hızlarında Sogutulan Çelikhane Cüruflarının Ögütme Parametrelerinin Ġcelenmesi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara 1

19 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Proje kapsamında çelikhaneden gelecek atık miktarı 700 ton/gün olacaktır. Geri kazanım tesisinde atıklardan %5 oranında (700 x 0,05) = 35 ton/gün metal malzeme geri kazanılacaktır. Geri kazım sonunda kalan (700-35) = 665 ton/gün cüruf atığı endüstriyel atık (cüruf) depolama alanı içerisinde bertaraf edilecektir. Ayrıca yatırımcı firmaya ait Antrasit Kırma Eleme ve Kurutma Tesisinden kaynaklı yaklaģık 700 kg/gün lük (0,7 ton/gün) kömür külü de Endüstriyel atık depolama alanında depolanacaktır. Endüstriyel atık depolama alanında depolanacak cürufun yoğunluğu 2,3 ton/m 3 kömür külünün ise yaklaģık 0,8 ton/m 3 dür. Buna göre; Cüruf = 665 ton/gün / 2,3 ton/m 3 = 290 m 3 /gün Kömür külü= 0,7 ton/gün / 0,8 ton/m 3 = 0,9 m 3 /gün 290,9 m 3 /gün (290,9 m 3 /gün x365 gün/yıl= m 3 /yıl) atık depolanacaktır m 2 lik proje alanında 840 m 2 lik alan Geri Kazanım Tesis alanı ve bu tesis önünde yaklaģık m 2 lik Stok Alanı ve m 2 büyüklüğünde bir alan da Depolama Sahası olarak tesis edilecektir. Geri kalan kısımlarda ise servis yolları, kantar binası, idari bina, su deposu, sızıntı suyu dengeleme havuzu, otopark vb. yapılar yer alacak olup, geri kazanım tesisi ve endüstriyel atık depolama alanı ait genel yerleģim planları Ek-8 de verilmiģtir. Depolama Sahasının kapasitesi yaklaģık m 3 civarında olacaktır. En kötü Ģartlar göz önüne alındığında (atıkların hiçbir Ģekilde satılmadığı durumda) depolama iģleminin baģlamasından itibaren depolama alanının hizmet ömrü; Brüt Depolama Kapasitesi m 3 Kaybedilecek Hacim... Taban Ġzolasyonu Tabakası m 2 x 1,0 m = m 3 Net Lot Kapasitesi m m 3 = m 3 Hizmet Ömrü m 3 / m 3 = 15,7 yıl 16 yıl olacaktır. Atık Yönetimi Genel Esaslarına ĠliĢkin Yönetmeliğin Ek-IV atık listesinde cüruf ve kömür külü tehlikeli atık olmayıp, A ve/veya M harfiyle iģaret edilmemiģtir. Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan tufal ve cürufların 2008 yılında TUBĠTAK tarafından analizleri yapılmıģ ve yapılan analizler sonucunda projeye konu cürufların tehlikesiz atık olarak muamele görecek atık değerine uygun olduğu belirtilmiģ olup, analiz sonuçları Ek-1.1. de verilmiģtir. Atıkların Düzenli Depolamasına Dair Yönetmeliğin 5. Maddesinde belirtilen düzenli depolama tesisi sınıflandırmasından II. Sınıf tehlikesiz atıkların depolanmasına girmektedir. Dolayısıyla cüruf atığı için oluģturulacak depolama alanı II. Sınıf düzenli depolama tesisi standartlarına göre düzenlenecektir. Söz konusu proje kapsamında kullanılması planlanan 11,5 ha lık alanın 6,58 ha lık kısmı firmaya ait IR:73417 iģletme ruhsatlı kalker ocağıdır. Söz konusu kalker ocağı bölgenin malzeme ihtiyacını karģılamak için açılmıģ olup, bu alan malzeme alımı yapılmıģ ve basamakları oluģturulmuģ bir alandır. Kalker ocağına ait iģletme ruhsatı ve iģletme izni Ek-1.2 de Resmi Yazılar ve Dökümanlar verilmiģtir. Söz konusu kalker ocağı mevcut durumda yatırımcı firmanın rödevansçısı olan Özbek Madencilik tarafından iģletilmekte olup, Rödevans sözleģmesi Ek-1.3. de verilmiģtir. 2

20 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan cürufun madencilik faaliyetlerini tamamlamıģ olan açık iģletme maden ocaklarının kapatılmasında ve diğer taģ ocaklarında arazi düzeltmelerinde dolgu malzemesi ve yol temellerinde stabilize malzemesi olarak kullanılabilirliğini araģtırmak amacıyla ĠTÜ ĠnĢaat Fakültesi, ĠnĢaat Mühendisliği Bölümüne teknik bir rapor hazırlatılmıģtır (Bkz Ek-11). Yatırımcı firmanın Dilovası OSB de kurulu bulunan tesislerinden alınan cüruf numunesi ĠTÜ, ĠnĢaat fakültesi yapı malzemesi laboratuarlarında elek analizi, özgül ağırlık ve su emme deneyi, gevģek birim hacim ağırlığı, ince madde oranı, Los Angeles aģınma özelliği, magnezyum sülfat deneyi, demir parçalanma tayini yapılmıģ ve söz konusu cürufun maden ocaklarının kapatılmasında ve diğer taģ ocaklarında arazi düzeltmelerinde dolgu malzemesi ve yol temellerinde stabilize malzemesi olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıģtır. Endüstriyel atık depolama alanı içerisinde yer alacak geri kazanım tesisine proje alanına kuģuçuģu yaklaģık 8 km mesafede yer alan Çelikhaneden gelecek cüruf önce fıskıye sistemi ile nemlendirilip, besleme bunkerine beslenecektir. Besleme bunkeri üzerinde bulunan 30x30 cm açıklıklı hidrolik tahrikli ızgara vasıtasıyla 30 cm den büyük parçalar ayıklanıp sistem dıģına atılacaktır. Bunkerdeki cüruf, titreģimli nakil oluğu vasıtasıyla bantlı konveyöre beslenecek ve kırıcıya taģınacaktır. Bu taģıma esnasında cüruf içinde bulunan çelik, bantlı konveyörün üzerinde bulunan elektromagnet vasıtasıyla tutulup paletli bantla sistem dıģına atılacaktır. Kırıcıya gelen cüruf belirli aralıktaki çeneler vasıtasıyla kırılarak cüruf içerisindeki çelik açığa çıkarılacaktır. Kırılan cüruf ve çelik beraberce bantlı konveyör vasıtasıyla elektromanyetik tambura taģınacaktır. Çelik elektromanyetik tambur tarafından tutulup titreģimli nakil oluğu ve bantlı konveyör vasıtasıyla sarsak eleğe aktarılacaktır. Elektromanyetik tambur tarafından tutulmayan cüruf ise sistem dıģına atılacaktır. Ġçerisindeki çelikten arındırılmıģ ve belirli ebatta kırılmıģ cüruf endüstriyel atık depolama alanında depolanacaktır. Sarsak eleğe gelen çelik malzeme 0-10 mm elek altı ve mm elek üstü olmak üzere ayrılıp bantlı konveyörlerle taģınıp stoklanacak ve cüruftan ayıklanan çelik mevcut Diler Demir Çelik tesislerine geri gönderilecektir. Cüruf geri kazanım tesisine ait iģ akım Ģeması ġekil I.1.1 de, cüruf geri kazanım tesisi yerleģim planı Ek-8.1 de, tüm tesis ünitelerinin gösterildiği genel yerleģim planı ise Ek-8.2 de verilmiģtir. 3

21 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE ġekil I.1.1. Cüruf Geri Kazanım Tesisine Ait ĠĢ Akım ġeması Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.ġ.tarafından planlanan Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesine ait termin programı aģağıda Tablo I.1.1. de sunulmuģtur. 4

22 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Tablo I.1.1. Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı Projesi Termin Programı YAPILACAK ĠġLER ÇED ÇalıĢmaları Arazi Hazırlık ve ĠnĢaat ÇalıĢmaları Makine ve Ekipmanların Montajı Tesisin Devreye Girmesi Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere ÇED Olumlu kararının alınması durumunda depolama faaliyetlerinin baģlaması için yaklaģık 6 aylık bir periyot arazinin hazırlanması, inģaat ve ekipman montajı iģleri için ayrılmıģtır. I.2. Tesise kabul edilecek atıkların türleri, kaynağı, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri, miktarı, kompozisyonları, analizleri ve atık kodları Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesi kapsamında yatırımcı firma olan Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.ġ. ye ait Dilovası ilçesi, Dilovası OSB sınırları içerisinde bulunan ve proje alanına kuģ uçuģu yaklaģık 8 km mesafede yer alan Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan cürufların alan içerisinde kurulacak tesiste kırılması, manyetik seperatör vasıtasıyla içerisinde bulunan çeliğin alınması ve geri kalan atık kısmının depolanması amaçlanmıģtır. Mevcut durumda söz konusu cüruflar mevcutta kullanılan cüruf depolama alanında depolanmaktadır. Planlanan Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesinin hayata geçmesi durumunda söz konusu atıklar burada düzenli depolanarak bertaraf edilecektir. Ayrıca yatırımcı firmaya ait Kömürcüler OSB de yer alan ve depolama alanına kuģuçuģu yaklaģık 5,7 km mesafede yer alan Antrasit Kırma Eleme ve Kurutma Tesisinden kaynaklı yaklaģık 700 kg/gün lük kömür külü de Endüstriyel atık depolama alanında depolanacaktır. Çelikhane curufu, çelik üretimi sırasında pik demirdeki safsızlıkların oksitlenmesi sonucu ortaya çıkan bir yan üründür. Farklı çelik üretim yöntemlerine bağlı olarak farklı tipte çelikhane curufları ortaya çıkmakta olup bu curuflar benzer özellik göstermektedirler. Çelikhane curuflarının kimyasal bileģiminde baģlıca CaO, MgO, SiO 2 ve FeO bulunmaktadır. Tablo I.2.1. de curuf içinde bulunan fazların ortalama miktarları verilmektedir. Fiziksel olarak ise cüruf, koyu gri renkte, tane Ģekli köģeli ve yüzeyi pürüzlü bir görüntüye sahip olup, ġekil I.2.1. da cürufa ait fotoğraflar verilmiģtir. ( 2 ) 2 Kaynak: Bilen,M., 2010, Çelikhane Curuflarından Liç-KarbonatlaĢtırma Prosesi Ġle Kalsiyum Karbonat Kazanılması, Çukurova Üniversitesi, Adana 5

23 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Tablo I.2.1. Cüruf Ġçerisinde bulunan bileģikler BileĢen % CaO SiO Al 2O MgO 3-13 Fe 2O FeO 7-20 P 2O ġekil I.2.1. Cürufa Ait Fotoğraflar Atık Yönetimi Genel Esaslarına ĠliĢkin Yönetmeliğin Ek-IV atık listesinde cüruf tehlikeli atık olmayıp, A ve/veya M harfiyle iģaret edilmemiģtir. Söz konusu cüruflar, Atık Yönetimi Genel Esaslarına ĠliĢkin Yönetmelik ile tanımlanan; Ek IV te kodlu, Demir ve Çelik Endüstrisinden Kaynaklanan Atıkların alt baģlığında yer alan, Cüruf iģleme atıkları ve ĠĢlenmemiĢ cüruf kodları ile tehlikesiz atık kategorisine girmektedir. Aynı Ģekilde Antrasit Kırma Eleme ve Kurutma Tesisinden kaynaklı kömür külü, Atık Yönetimi Genel Esaslarına ĠliĢkin Yönetmelik ile tanımlanan; Ek IV te kodlu, Enerji Santrallerinden ve Diğer Yakma Tesislerinden Kaynaklanan Atıkların alt baģlığında yer alan, Uçucu Kömür külü ile tehlikesiz atık kategorisine girmektir. Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan tufal ve cürufların 2008 yılında TUBĠTAK tarafından analizleri yapılmıģ ve yapılan analizler sonucunda projeye konu cürufların tehlikesiz atık olarak muamele görecek atık değerine uygun olduğu belirtilmiģ olup, analiz sonuçları Ek-1.1 de verilmiģtir. Aynı Ģekilde Antrasit Kırma Eleme ve Kurutma Tesisinden kaynaklı kömür külleri için de gerekli analizler yapılacaktır. Proje kapsamında çelikhaneden gelecek atık miktarı 700 ton/gün olacaktır. Geri kazanım tesisinde atıklardan %5 oranında (700 x 0,05) = 35 ton/gün metal malzeme geri kazanılacaktır. Geri kazım sonunda kalan (700-35) = 665 ton/gün cüruf atığı endüstriyel atık (cüruf) depolama alanı içerisinde bertaraf edilecektir. Ayrıca yatırımcı firmaya ait Antrasit Kırma Eleme ve Kurutma Tesisinden kaynaklı yaklaģık 700 kg/gün lük kömür külü de Endüstriyel atık depolama alanında depolanacaktır. 6

24 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Endüstriyel atık depolama alanında depolanacak cürufun yoğunluğu 2,3 ton/m 3 kömür külünün ise yaklaģık 0,8 ton/m 3 dür. Buna göre; Cüruf = 665 ton/gün / 2,3 ton/m 3 = 290 m 3 /gün Kömür külü= 0,7 ton/gün / 0,8 ton/m 3 = 0,9 m 3 /gün 290,9 m 3 /gün (290,9 m 3 /gün x365 gün/yıl= m 3 /yıl) atık depolanacaktır. Endüstriyel atık depolama alanının büyüklüğü ve depolama kapasitesi aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Tablo I.2.2. Depolama Sahası (Lot) Kapasitesi ve Hizmet Ömrü Lot Alanı Lot Brüt Kapasitesi Lot Net Kapasitesi Hizmet Ömrü m m m 3 16 yıl Depolama Sahasının Brüt kapasitesi yaklaģık m 3 ömrünün yaklaģık 16 yıl olması öngörülmektedir. olup, depolama Ayrıca Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan cürufun madencilik faaliyetlerini tamamlamıģ olan açık iģletme maden ocaklarının kapatılmasında ve diğer taģ ocaklarında arazi düzeltmelerinde dolgu malzemesi ve yol temellerinde stabilize malzemesi olarak kullanılabilirliğini araģtırmak amacıyla ĠTÜ ĠnĢaat Fakültesi, ĠnĢaat Mühendisliği Bölümüne teknik bir rapor hazırlatılmıģtır (Bkz Ek-11). Yatırımcı firmanın Dilovası OSB de Kurulu bulunan tesislerinden alınan cüruf numunesi ĠTÜ, ĠnĢaat fakültesi yapı malzemesi laboratuarlarında elek analizi, özgül ağırlık ve su emme deneyi, gevģek birim hacim ağırlığı, ince madde oranı, Los Angeles aģınma özelliği, magnezyum sülfat deneyi, demir parçalanma tayini yapılmıģ olup, analiz sonuçları Ek-11 de verilmiģtir. Söz konusu raporda, cürufun maden ocaklarının kapatılmasında ve diğer taģ ocaklarında arazi düzeltmelerinde dolgu malzemesi ve yol temellerinde stabilize malzemesi olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıģtır. I.3. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, kapasiteleri, proses akım Ģeması, geri kazanım tesisi özellikleri, düzenli depolama tesisinin tasarımı ve drenaj sistemi, depolama sahasının kaç lottan oluģacağı, lotların planlanan kapasitesi, hacimleri ve kullanım ömürleri, lotların bir plan üzerinde gösterilmesi, her faaliyet için her bir ünitede gerçekleģtirilecek iģlemler ile faaliyet üniteleri dıģındaki diğer ünitelerde sunulacak hizmetler Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.ġ. tarafından Kocaeli Ġli, Körfez Ġlçe, Yukarıhereke Mahallesi sınırları içerisinde planlanan Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesi kapsamında 11,5 ha lık alan içerisinde 840 m 2 lik alan Geri Kazanım Tesis alanı ve bu tesis önünde yaklaģık m 2 lik alan ise Stok Alanı olarak planlanmıģtır. Ek-8.2 de verilen genel yerleģim planında da görüldüğü üzere m 2 lik alanda ise cüruf depolama sahası yer alacaktır. Depolama Sahasının Brüt kapasitesi yaklaģık m 3 civarında olacaktır. Tesisin kurulacağı sahada zemin geçirimli olduğundan, Depolama Sahasında geçirimsizlik tabakası teģkil edilmesi gerekecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri doğrultusunda Depolama Sahası aģağıdaki Ģekilde planlanmıģtır. 7

25 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Endüstriyel atık depolama alanında; Uygulama projesine göre kazı-dolgu - sedde teģkili imalatları yapılacaktır. Taban boyuna eğimi doğu batı yönünde % 5-6 her iki taraftan da taban aksına akıģ olacak Ģekilde (ters balıksırtı) enine eğim verilerek tesviye ve reglaj iģleri tamamlanacaktır. Taban kotlarından 50 cm derin kazı yapılacak ve tabanda ariyet ocağından temin edilecek Doğal Mineral Geçirimsiz malzeme ile k = 1x10-9 m/sn sağlanacak Ģekilde 25 cm lik iki tabaka halinde toplam 50 cm kalınlığında tabaka teģkil edilecektir. ġevler 2 DüĢey/3 Yatay eğimli olarak teģkil edileceğinden 50 cm kalınlığında Mineral Malzeme serilmesi mümkün olmayacaktır. Bu nedenle Ģevlerde yastıklama tabakası olarak tesviye ve reglajı yapılmıģ zemin üzerine koruma amaçlı jeotekstil serilecektir. Koruma Amaçlı Jeotekstil üzerine de k = 1x10-9 m/sn özellikteki Jeosentetik Kil Örtü serilecektir. Cüruf depolama alanı dıģında yer alacak üniteler ise aģağıda verilmiģtir. Tesis GiriĢi (GiriĢ Kapısı ve Güvenlik Kontrol Ünitesi) Atık Kabul (Kantar) Binası, Kantar Platformu ve Kantar Ġdare Binası Geri Kazanım Tesisi Binası Tekerlek Yıkama Ünitesi Alt Yapı Tesisleri - Kullanma Suyu Sistemi ve Su Deposu - Atıksu Kanalizasyon Sistemi ve Foseptik - Enerji ve Aydınlatma Sistemi, Trafo, Enerji Odası ve Jeneratör Binaları Otopark Tesis Himaye Çiti ve Ağaçlandırma Yollar Sızıntı Suyu Drenaj, Toplama ve Geri Devir Sistemi Yüzey Suyu Drenaj Sistemi Yangın Suyu Sistemi Gözlem Kuyuları I.3.1. Tesis GiriĢi (GiriĢ Kapısı ve Güvenlik Kontrol Ünitesi) GiriĢ kapısı bölümü dıģında tesisin etrafı tel çit ile çevrilecektir. Tesisin giriģinde uzaktan kumanda edilecek (raylı) sürgülü bir kapı öngörülmüģ olup, bu sayede tesisin tam kontrolü sağlanacak ve izinsiz giriģler engellenecektir. GiriĢ kapısının yanında giriģ-çıkıģların kontrolünü yapacak olan güvenlik görevlisi için demonte konteyner giriģ kontrol ünitesi monte edilecektir. Tesis giriģ kapısı giriģ kontrol ünitesinden kumanda edilecektir. 8

26 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE I.3.2. Atık Kabul (Kantar) Binası, Kantar Platformu ve Kantar Önünde kantar platformu yer alan bir atık kabul (kantar) binası inģa edilecektir. Tesise atık getirecek taģıtlar bu bina önünde duracaktır. Binadaki görevliler, atık getiren taģıt sürücüsünden atık kaynağı ve atık türü gibi bilgileri isteyecektir. Görevliler, iģletme talimatnamesine uygun olmayan atıkları kabul etmeyecek ve bu tür taģıtların tesise giriģine izin vermeyecektir. Böylece binadaki görevliler, tesise gelen atık taģıtlarının tartım iģlemini gerçekleģtirecek ve atık kamyonunu depolama sahasına yönlendirecektir. Atık kabul (kantar) binası önünde duracak atık taģıtının tartımı için kurulacak kantar, elektronik ölçüm düzenekli olacaktır. Ağırlık bilgileri, taģıt plakası, taģıt geliģ tarih ve saati, taģıt ile ilgili diğer temel veriler olmak üzere tüm bilgiler bilgisayar ortamında kaydedilecektir. Kantar, çukursuz tip çelik platformlu ve 60 ton kapasiteli olarak planlanmıģtır. Kantar projesinde kantar boyutları 3,00 m x 16,00 m olacaktır. Hem fonksiyonellik hem de inģaat kolaylığı açısından çukursuz tip kantar planlanmıģtır. Bu sayede önceden teģkil edilmiģ platform üzerine kantar montajı kolaylıkla yapılabilecektir. I.3.3. Ġdari Bina Tesisin yönetim merkezi olarak bir idari bina inģa edilecektir. Proje kapsamında idari bina 145 m 2 lik alanda yer alacaktır. Bu özelliği nedeniyle idari bina, diğer üniteleri de gözlemleyecek görüģ mesafesinde olacak Ģekilde konumlandırılmıģtır. Prefabrik olarak yapılması planlanan idare binası kapsamında ofis, yemekhane, mutfak, tuvalet ve duģ alanları bulunacaktır. I.3.4. Tekerlek Yıkama Ünitesi Cüruf depolama sahası içerisinde boģaltım yapan taģıtların özellikle tekerlekleri bu iģlem sırasında kirlenecektir. Bu kirliliğin tesis dıģına taģınmasını engellemek amacıyla araçların tekerleklerinin tesis içerisinde temizlenmesi gerekecektir. Bunun için bir tekerlek yıkama ünitesi öngörülmüģtür. Bu ünite için ayrılan alanda yol kotu dikkate alınarak saha düzenlemesi yapılacak ve bir platform teģkil edilecektir. Yıkama ünitesinin üstünde duracak olan atık taģıtı, görevli tarafından kullanılacak manuel bir basınçlı yıkama makinası ile temizlenecektir. Yıkama makinası, sıcak-soğuk su ile dezenfektan püskürtme düzenekli olacaktır. Tekerlek yıkama ünitesinde oluģacak atıksu, HDPE boru vasıtası ile sızıntı suyu kollektör hattına bağlanacaktır. I.3.5. Alt Yapı Tesisleri Kullanma Suyu Sistemi ve Su Deposu Tesiste üniteler için gerekli olan su, Ġller Bankası Genel Müdürlüğü nün tip projelerine göre inģa edilecek 200 ton kapasiteli bir su deposundan karģılanacaktır. Su deposu, lokasyon olarak yüksek bir alana konumlandırılmıģ olup, su ünitelere cazibe ile veya hidrofor vasıtası ile yangın suyu sistemine ise pompa ile basınçlı olarak verilebilecektir. Tesis sahasında iģletme sırasında gerekli olacak kullanma suyunun temini için, tahsis alanı yakınında bulunan Ģebekeden hat çekilecektir. 9

27 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Atıksu Kanalizasyon Sistemi ve Foseptik Tesis ünitelerinde oluģacak atıksular, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası ĠnĢası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri doğrultusunda tasarlanan, sızdırmasız fosseptikte biriktirilecek ve bu atıksular ücreti karģılığında Körfez Belediyesi nin vidanjörleri ile belirli aralıklarla çektirilerek götürülecektir. Enerji ve Aydınlatma Sistemi, Trafo, Enerji Odası ve Jeneratör Binaları Tesisin iģletilmesi süresince gerekli olacak 400 kva lık enerji trafodan temin edilecektir. Bu trafodan tesis sahasında betonarme olarak inģa edilecek Jeneratör Binasına hat çekilecektir. Enerji kesintisi durumunda yangın söndürme sistemi, geri devir sistemi ve saha aydınlatması gibi önemli ünitelerin çalıģması için 250 kva kapasiteye sahip jeneratör betonarme bir bina içerisine monte edilecektir. Binalar ve diğer ünitelerin bulunduğu alanlar ile yol kenarlarında depolama sahası etrafında konumlandırılacak aydınlatma direkleri sayesinde de tesisin aydınlatılması sağlanacaktır. I.3.6. Otopark Personel taģıtları ve gerekli olması halinde diğer araçların park edebilmesi için tesiste bir otopark inģa edilecektir. I.3.7. Tesis Himaye Çiti ve Ağaçlandırma ĠĢletme sırasında tesiste çalıģacaklardan kaynaklanacak kağıt, plastik, poģet torba gibi atıkların rüzgar etkisi ile uçuģarak tesis dıģına çıkmasını ve ayrıca tesis içine kontrolsüz giriģleri engellemek amacıyla tesisin etrafı tel çit ile çevrilecektir. Proje tamamlandıktan sonra peyzaj planlama kuralları ve hakim rüzgar yönü dikkate alınarak, gerekli bitkilendirme çalıģmaları yapılacaktır. Bu bitkilendirme, floristik listede belirtilen doğal bitki örtüsünü oluģturan türler dikkate alınarak yapılacaktır. I.3.8. Yollar ve Saha Kaplamaları Tesise ulaģım Yukarı Hereke TaĢ Ocakları yolu kullanılarak 3.6 km mesafede ve bu yolun uzantısı oluģturularak sağlanacaktır. Tesise ulaģım yolu 12 m geniģliğinde, tesis içerisindeki binalara ulaģım yolu ile depolama sahası etrafındaki kontrol yolları 7 m geniģliğinde, tesviye edilmiģ zemin üzerine 20 cm alt temel tabakası, 20 cm temel tabakası ve tek kat bitümlü sathi kaplamalı olarak inģa edilecektir. Binaların bulunduğu sahalar ile otopark alanı da tesviye edilmiģ zemin üzerine 20 cm alt temel tabakası, 20 cm Temel tabakası ve Tek Kat Bitümlü Sathi kaplamalı olarak inģa edilecektir. 10

28 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE I.3.9. Sızıntı Suyu Drenaj, Toplama ve Geri Devir Sistemi Depolama sahası tabanında geçirimsizlik tabakasının üst katmanındaki koruma amaçlı jeotekstil üzerine 315 mm dıģ çaplı PE100 PN16 delikli borulardan oluģan tali hatlar, tali hatların bağlanacağı 400 mm dıģ çaplı PE100 PN16 delikli borulardan oluģan toplayıcı hatlar döģenecektir. Drenaj borularının üzerine de 50 cm kalınlığında mm dere çakılı malzemesinden oluģan drenaj tabakası teģkil edilecektir. Depolama sahası ile sızıntı suyu dengeleme havuzu arasına, sedde altında önce 560 mm dıģ çaplı PE100 PN16 muhafaza boruları döģenecek, muhafaza borularının içerisine de 400 mm dıģ çaplı PE100 PN16 kapalı borulardan oluģan sızıntı suyu toplayıcı drenaj hattı sedde altından sızıntı suyu havuzuna kadar döģenecektir. Muhafaza borusu ile sızıntı suyu toplayıcı hattı borusu arasındaki boģluğa beton harcı enjekte edilecektir. Böylece cürufun yayılmasında kullanılacak suyun buharlaģmayan bölümü bu Ģekilde geri kazanılarak tekrar Depolama sahasını spreyleme iģleminde kullanılacaktır. Sızıntı Suyu Dengeleme Havuzu Sızıntı suyu dengeleme havuzunun boyutlandırılmasında lot üzerine bir gün içerisinde düģebilecek maksimum yağıģ miktarı, atık kütlesi içerisindeki nem sebebiyle oluģacak günlük maksimum sızıntı suyu miktarı ve tekerlek yıkama ünitesinden gelecek günlük maksimum yıkama suyu miktarı göz önünde bulundurulmuģtur. Proje kapsamında tek bir sızıntı suyu dengeleme havuzu inģa edilecek olup, Sızıntı suyu dengeleme havuzunun temel amacı, azami düzeyde buharlaģma sağlamaktır. Dolayısıyla derinliği düģük ancak alan büyüklüğü orta düzeyde planlanmıģtır. Sızıntı suyu dengeleme havuzunun dizayn parametreleri aģağıda verilmiģtir. Havuz ġekli Trapez Kesitli Havuz Yapısı Kazı Havuz Kaplaması Jeosentetik Kil Örtü + HDPE Örtü Havuz Derinliği 5,0 m Hava Payı 1,0 m Su Derinliği 4,0 m DıĢ Ölçüler 65,50m x 55,50 m Taban Ölçüleri 55,50 m x 45,50 m ġev Eğimi 1 düģey/1 yatay Hacim m 3 Ġhtiyaç Duyulan Hacim m 3 I Yüzey Suyu Drenaj Sistemi Arazi topoğrafyası, zemin özellikleri ve hidrolojik Ģartlar göz önüne alınarak Geri Kazanım ve Curuf Düzenli depolama tesisini, yüzeysel akıģ sularından (yağmursuyu) koruyacak saha drenajı teģkil edilecektir. Yüzeysel akıģ (yağmursuyu) sularının tesise girmemesi, arazi topoğrafyasına bağlı olarak tasarlanan yağmursuyu toplama sistemi (kuģaklama kanalları) ile sağlanacaktır. Bu kuģaklama kanalları, yüzey sularının tamamını taģıyabilecek kapasiteye sahip olacaktır. Böylece sahanın yakınındaki arazilerden gelen suların akıģ yönü değiģtirilecek ve depo sahasına girmesi veya etkilemesi önlenecektir. KuĢaklama kanalları ve Açık yüzey suyu drenaj kanalları tip kesiti aģağıdaki Ģekilde verilmiģtir. 11

29 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE ġekil I.3.1. KuĢaklama ve Açık Yüzey Suyu Drenaj Kanalı Tip Kesiti Drenaj kanalları 10 cm kalınlığında beton kaplamalı imalat (BS 16 Betonu ile) olarak ve 1,50 m lik anolar halinde teģkil edilecektir. I Yangın Suyu Sistemi Cüruf depolama sahası ve ünitelerin yerleģim alanlarında muhtemel bir yangına karģı yangın söndürme tertibatı oluģturulacaktır. Bu tertibat yangın suyu deposu, pompa ve hidrantlarından oluģacaktır. Yangın suyunun önceki bölümlerde açıklanan su deposundan temini öngörülmüģtür. I Gözlem Kuyuları Sızıntı sularının yeraltı suyuna karıģıp karıģmadığının tespiti amacıyla tesiste değiģik noktalarda gözlem kuyusu teģkil edilecektir. Ek-8.2 de yer alan genel yerleģim planında da görüldüğü üzere tesiste 5 adet gözlem kuyusu tasarlanmıģtır. Gözlem kuyuları açılarak buradan 6 ayda bir su örnekleri alınacak ve yönetmelikte belirtilen parametrelerin ölçüm ve analizleri gerçekleģtirilerek suların izlenmesi sağlanacaktır. I Geri Kazanım Tesisi Endüstriyel atık depolama alanı içerisinde yer alacak geri kazanım tesisine proje alanına kuģuçuģu yaklaģık 8 km mesafede yer alan Çelikhaneden gelecek cüruf önce fıskıye sistemi ile nemlendirilip, besleme bunkerine beslenecektir. Proje kapsamında çelikhaneden gelecek atık miktarı 700 ton/gün olacaktır. Geri kazanım tesisinde atıklardan %5 oranında (yaklaģık 35 ton/gün) metal malzeme geri kazanılacaktır. Besleme bunkeri üzerinde bulunan 30x30 cm açıklıklı hidrolik tahrikli ızgara vasıtasıyla 30 cm den büyük parçalar ayıklanıp sistem dıģına atılacaktır. Bunkerdeki cüruf, titreģimli nakil oluğu vasıtasıyla bantlı konveyöre beslenecek ve kırıcıya taģınacaktır. Bu taģıma esnasında cüruf içinde bulunan çelik, bantlı konveyörün üzerinde bulunan elektromagnet vasıtasıyla tutulup paletli bantla sistem dıģına atılacaktır. Kırıcıya gelen cüruf belirli aralıktaki çeneler vasıtasıyla kırılarak cüruf içerisindeki çelik açığa çıkarılacaktır. Kırılan cüruf ve çelik beraberce bantlı konveyör vasıtasıyla elektromanyetik tambura taģınacaktır. Çelik elektromanyetik tambur tarafından tutulup titreģimli nakil oluğu ve bantlı konveyör vasıtasıyla sarsak eleğe aktarılacaktır. 12

30 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Elektromanyetik tambur tarafından tutulmayan cüruf ise sistem dıģına atılacaktır. Ġçerisindeki çelikten arındırılmıģ ve belirli ebatta kırılmıģ cüruf endüstriyel atık depolama alanında depolanacaktır. Sarsak eleğe gelen çelik malzeme 0-10 mm elek altı ve mm elek üstü olmak üzere ayrılıp bantlı konveyörlerle taģınıp stoklanacak ve cüruftan ayıklanan çelik mevcut Diler Demir Çelik tesislerine geri gönderilecektir. ġekil I.3.2. Geri kazanım tesisi genel yerleģimi I.4. Tesisin ve tesis içinde planlanan tüm ünitelerin ayrı ayrı en yakın yerleģim birimine uzaklığı, plan üzerinde gösterilmesi, Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesine en yakın yerleģim yerleri ve proje alanına mesafeleri aģağıda verilmiģ olup, tablodan da görüleceği üzere proje alanına en yakın yerleģim yeri alanın yaklaģık 350 m kuzeydoğusunda yer alan Yukarıhereke Mahallesi ne ait yerleģimlerdir. Bu yerleģimlerden sonra proje alanını güneydoğusunda yaklaģık 600 m mesafede 17 Ağustos deprem konutları, 1200 m güneyinde ise KıĢladüzü Mahallesi yer almaktadır. Proje alanı Diler Demir Çelik tesislerine ise kuģuçusu yaklaģık 8 km mesafede yer almaktadır. Tablo I.4.1. Proje Alanlarının Yakın YerleĢim Yerlerine Uzaklıkları PROJE ALANI YERLEġĠM YERĠNĠN ADI KONUMU Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı ALANA MESAFESĠ (m) Yukarıhereke Mah. Kuzeydoğu Ağustos Deprem Konutları Güneydoğu 600 KıĢladüzü Mah. Güney 1200 Hereke Güneydoğu 1350 Ayrıca söz konusu yerleģim yerleri ve proje alanına göre konumları aģağıda google earth görüntüsü üzerinde gösterilmiģtir. Ayrıca, proje alanı ve çevresine ait 1/ ölçekli topoğrafik harita da eklerde sunulmuģtur (Ek-3). 13

31 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Yukarıhereke Mahallesi YaklaĢık 350 m 17 Ağustos Deprem Konutları YaklaĢık 600 m YaklaĢık 1200 m KıĢladüzü Mahallesi ġekil I.4.1. Proje Ünitelerine En Yakın YerleĢim Yerleri ve Mesafeleri I.5. Faaliyet ünitelerinde kullanılacak makine ve teçhizatın adet ve özellikleri, bakım ve temizlik çalıģmaları, Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesinin arazi hazırlık aģamasında kazı ve dolgu çalıģmaları ve zeminin hazırlanması kapsamında Kaya Delme Makinesi, Ekskavatör, Dozer, Paletli ve Lastik Tekerlekli Yükleyici Silindir, Greyder, kamyon, Beton Pompası, Mikser, traktör ve tozumayı önlemek için arazöz kullanılacaktır. ĠĢletme döneminde ise çelikhaneden gelecek cüruflar üzeri kapalı kamyonlarla taģınacaktır. Geri kazanım tesisinde ise; Cüruf nemlendirme fıskiye sistemi Hidrolik tahrikli ızgara (300x300 mm) ve besleme bunkeri - 7,5 kw motor 1000 mm x 13,58 m bantlı konveyor 11 kw motor Elektromağnet 5,7 kw 1000 mm x 5,7 m paletli bant 3 kw Çeneli kırıcı 110 kw motor 1000 mm x 25,59 m bantlı konveyor 11 kw motor Elektromanyetik tambur,ø 500 mm x 1150 mm 1,4 kw 1000 mm x 44,6 m bantlı konveyor 11 kw motor Sarsak Elek 5,5 kw 800 mm x 24,56 m bantlı konveyor 3 kw motor 800 mm x 24,56 m bantlı konveyor 7,5 kw motor Loader gibi ekipmanlar kullanılacaktır. Proje kapsamında kullanılacak araçların ve makinelerin bakım, onarım faaliyetleri en yakın yetkili servislerde yapılacaktır. 14

32 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE I.6. Sahanın bulunduğu alandaki trafik durumu, sahaya ulaģım yolu hakkında ayrıntılı bilgi, sahaya ulaģım yolunun bir plan üzerinde gösterilmesi, Proje alanı D-100 karayoluna 3,6 km mesafede yer almakta olup, proje alanına kadar ulaģımı sağlayacak yol mevcuttur. Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesi kapsamında yatırımcı firma olan Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.ġ. ye ait Dilovası ilçesi, Dilovası OSB sınırları içerisinde bulunan ve proje alanına kuģ uçuģu yaklaģık 8 km mesafede yer alan Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan cürufların ile Kömürcüler OSB de yer alan ve depolama alanına kuģuçuģu yaklaģık 5,7 km mesafede yer alan Antrasit Kırma Eleme ve Kurutma Tesisinden kaynaklı kömür külünün tesise getirilmesi aģamasında kullanılacak yol güzergahı aģağıda ġekil I.6.1. de verilmiģtir. 15

33 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Depolama Alanı Diler Çelikhane tesisleri Antrasit tesisi ġekil I.6.1. Tesisler ve Proje Alanı Arasındaki UlaĢım Yolu 16

34 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE T.C. UlaĢtırma Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı na bağlı Karayolları Genel Müdürlüğü, Strateji GeliĢtirme Daire BaĢkanlığı, UlaĢım ve Maliyet Etütleri ġubesi Müdürlüğü nün her yıl yayımladığı Otoyollar ve Devlet Yollarının Trafik Dilimlerine Göre Yıllık Ortalama Günlük Trafik Değerleri ve UlaĢım Bilgileri nin son (2011 yılı için) yayımlanmıģ raporunda ve aģağıdaki Ģekilde (Bkz ġekil I.6.2.); proje kapsamında kullanılacak yollarla ilgili herhangi bir veriye rastlanmamıģtır. Ancak proje kapsamında tüm ulaģımın, yapılacak servis yolları ve mevcut yollardan yapılmasına, tedariklerin dönüģümlü olarak getirilmelerinin sağlanmasına, kullanılacak tüm araç ve ekipmanların rutin kontrolleri yaptırılarak bakım gereken araçlar bakıma alınmasına, bakımları bitene dek çalıģmalarda baģka araçlar kullanılmasına ve Karayolu Trafik Kanunu na uygun Ģekilde çalıģmaları konusunda uyarılarak özellikle yükleme standartlarına uygun yükleme yapmalarına dikkat edilecektir. ġekil I.6.2. Kocaeli Bölgesi Otoyol ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası Kaynak: 2011 Trafik ve UlaĢım Bilgileri Otoyollar ve Devlet Yollarının Trafik Dilimlerine Göre Yıllık Ortalama Günlük Trafik Değerleri ve UlaĢım Bilgileri Strateji GeliĢtirme Daire BaĢkanlığı UlaĢım ve Maliyet Etütleri ġubesi Müdürlüğü, Mart

35 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE I.7. Atıkların toplanması ve taģınmasına iliģkin detaylar; taģımada kullanılacak araçların özellikleri, kapasite ve miktarları, atık taģıma yöntemi, atık sahasına giriģçıkıģ bilgileri, saha içi trafik yönetimi, Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesi kapsamında yatırımcı firma olan Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.ġ. ye ait Dilovası ilçesi, Dilovası OSB sınırları içerisinde bulunan ve proje alanına kuģ uçuģu yaklaģık 8 km mesafede yer alan Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan cürufların alan içerisinde kurulacak tesiste kırılması, manyetik seperatör vasıtasıyla içerisinde bulunan çeliğin alınması ve geri kalan atık kısmının depolanması amaçlanmıģtır. Bu kapsamda çelikhaneden gelecek atık miktarı 700 ton/gün olup, atıklar faaliyet alanına üstü kapalı kamyonlarla getirilecektir. Yatırımcı firmaya ait Kömürcüler OSB de yer alan ve depolama alanına kuģuçuģu yaklaģık 5,7 km mesafede olan Antrasit Kırma Eleme ve Kurutma Tesisinde kurutma iģlemi sırasında yakıt olarak linyit kömürü kullanılması planlanmaktadır. Kullanım sonrası günlük yaklaģık 700 kg kömür külü oluģması öngörülmekte olup, atıklar faaliyet alanına üstü kapalı kamyonlarla getirilecektir. Atıkları taģıyacak kamyonlara ait fotoğraf aģağıda ġekil I.7.1. de sunulmuģtur. ġekil I.8.1. Cüruf ve Kül TaĢımada Kullanılacak Kamyon Kurulması planlanan Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesinde yukarıda verilen kamyonlarla taģıma iģlemi gerçekleģtirilecek olup, kamyonların kapasitesi yaklaģık 26 ton dur. Cüruf ve külün toplamda günlük maksimum 27 sefer brandalı kamyonlar ile sevkiyatı yapılacaktır. TaĢıma sırasında kamyonlara yüklenen atıklar nemlendirme iģleminden geçirilecektir. Daha sonra kamyonların üzeri branda ile kapatılacak ve taģıma iģlemi bu Ģekilde geçekleģtirilecektir. Kamyonların sahaya giriģinde bir tekerlek yıkama ünitesi bulunacaktır. Söz konusu yıkama ünitesinden kaynaklı sular sızıntı suyu toplama havuzuna aktarılacaktır. Saha içerisinde her türlü trafik önlemleri alınacak ve herhangi bir kazaya karģı gerekli uyarı ve ikaz levhaları hem kullanılacak olan yol güzergahına hem de depolama alanı içerisine yerleģtirilecektir. 18

36 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Tesisin giriģinde uzaktan kumanda edilecek (raylı) sürgülü bir kapı öngörülmüģ olup, bu sayede tesisin tam kontrolü sağlanacak ve izinsiz giriģler engellenecektir. GiriĢ kapısı bölümü dıģında tesisin etrafı tel çit ile çevrilecektir. Proje kapsamında önünde kantar platformu yer alan bir atık kabul (kantar) binası inģaa edilecektir. Tesise atık getirecek taģıtlar bu bina önünde duracaktır. Binadaki görevliler, atık getiren taģıt sürücüsünden atık kaynağı ve atık türü gibi bilgileri isteyecektir. Görevliler, iģletme talimatnamesine uygun olmayan atıkları kabul etmeyecek ve bu tür taģıtların tesise giriģine izin vermeyecektir. Böylece binadaki görevliler, tesise gelen atık taģıtlarının tartım iģlemini gerçekleģtirecek ve atık kamyonunu depolama sahasına yönlendirecektir. Atık kabul (kantar) binası önünde duracak atık taģıtının (kamyon, silobas vb.) tartımı için kurulacak kantar, elektronik ölçüm düzenekli olacaktır. Ağırlık bilgileri, taģıt plakası, taģıt geliģ tarih ve saati, taģıt ile ilgili diğer temel veriler olmak üzere tüm bilgiler bilgisayar ortamında kaydedilecektir. I.8. Proje kapsamında planlanan ekonomik sosyal ve altyapı faaliyetleri Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesi arazi hazırlık inģaat ve iģletme aģamalarında çalıģacak personelin sosyal ihtiyaçları yapılacak olan idari binadan karģılanacaktır. Prefabrik olarak yapılması planlanan idari binası kapsamında ofis, yemekhane, mutfak, tuvalet ve duģ alanları bulunacaktır. Ayrıca personel taģıtları ve gerekli olması halinde diğer araçların park edebilmesi için tesiste yaklaģık 110 m 2 lik alanda otopark inģa edilecektir. Tesiste üniteler için gerekli olan su, Ġller Bankası Genel Müdürlüğü nün tip projelerine göre inģa edilecek 200 ton kapasiteli su deposundan karģılanacaktır. Su deposu, lokasyon olarak yüksek bir alana konumlandırılmıģ olup, su ünitelere cazibe ile veya hidrofor vasıtası ile yangın suyu sistemine ise pompa ile basınçlı olarak verilebilecektir. Tesis sahasında iģletme sırasında gerekli olacak kullanma suyunun temini için, tahsis alanı yakınında bulunan Ģebekeden hat çekilecektir. Proje kapsamında oluģacak atıksular, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası ĠnĢası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri doğrultusunda tasarlanan sızdırmasız fosseptikte biriktirilecek ve bu atıksular ücreti karģılığında Körfez Belediyesi nin vidanjörleri ile belirli aralıklarla çektirilerek götürülecektir. Tesise ulaģım Yukarıhereke taģ ocakları yolu kullanılarak 3.6 km mesafede ve bu yolun uzantısı oluģturularak sağlanacaktır. Tesise ulaģım yolu 12 m geniģliğinde, tesis içerisindeki binalara ulaģım ve depolama sahası etrafındaki kontrol yolları 7 m geniģliğinde, tesviye edilmiģ zemin üzerine 20 cm alt temel tabakası, 20 cm temel tabakası ve tek kat bitümlü sathi kaplamalı olarak inģa edilecektir. Binaların bulunduğu sahalar ile otopark alanı da tesviye edilmiģ zemin üzerine 20 cm alt temel tabakası, 20 cm Temel tabakası ve Tek Kat Bitümlü Sathi kaplamalı olarak inģa edilecektir. Arazi topoğrafyası, zemin özellikleri ve hidrolojik Ģartlar göz önüne alınarak Geri Kazanım ve Curuf Düzenli depolama tesisini, yüzeysel akıģ sularından (yağmursuyu) koruyacak saha drenajı teģkil edilecektir. Yüzeysel akıģ (yağmursuyu) sularının tesise girmemesi, arazi topoğrafyasına bağlı olarak tasarlanan yağmursuyu toplama sistemi (kuģaklama kanalları) ile sağlanacaktır. 19

37 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE Bu kuģaklama kanalları, yüzey sularının tamamını taģıyabilecek kapasiteye sahip olacaktır. Böylece sahanın yakınındaki arazilerden gelen suların akıģ yönü değiģtirilecek ve depo sahasına girmesi veya etkilemesi önlenecektir. I.9. Proje ve yer alternatiflerine iliģkin çalıģmalar ve ÇED Raporuna konu olan proje/yerin seçiliģ nedenlerinin genel olarak açıklanması, teknoloji alternatiflerinin değerlendirilmesi, uygulanabilecek geri kazanım yöntemlerinin değerlendirilmesi, Dilovası OSB içerisinde yer alan Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan cüruf malzemesinin depolanması için Kocaeli Ġli, Körfez Ġlçesi, Yukarıhereke Mahallesi sınırları içerisinde yaklaģık m 2 lik bir alan belirlenmiģtir. Bu alanın yaklaģık 6,58 ha lık kısmı IR:73417 iģletme ruhsatlı kalker ocağıdır. Söz konusu kalker ocağı bölgenin malzeme ihtiyacını karģılamak için açılmıģ olup, bu alan malzeme alımı yapılmıģ ve basamakları oluģturulmuģ bir alandır. Bu kapsamda planlanan proje alanının 6,58 ha lık kısmının taģ ocağı olarak kullanılması ve malzeme alımı yapılmıģ bir alanda yer almasından dolayı öncelikli olarak bu alanın depolama alanı olarak kullanılması planlanmıģtır. Bunun yanı sıra proje alanının seçiliģ nedenleri genel olarak Ģu Ģekilde sıralanabilir; Yapılacak kısa süreli kazı ve dolgu çalıģmaları ile sahanın depolamaya hemen hazırlanabileceği, Proje alanının tamamının orman alanı olması ve 6,58 ha lık taģ ocağı alanının kullanılmıģ bir alan olmasından dolayı bu alan içerisinde herhangi bir ağaç kesiminin olmaması, Yakın yörede firmanın bu talebini karģılayacak bu büyüklükte daha uygun bir alan bulunmaması, Her mevsimde ulaģımın rahatça sağlanabiliyor olması, Herhangi bir heyelan, çığ ve taģkın riskinin bulunmaması, Alanın korunması gereken alanlar dıģında olması, Diler Demir Çelik tesislerine yakın olmasıdır. Proje kapsamında Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan cüruflar alan içerisinde kurulacak tesiste kırılacak, manyetik seperatör vasıtasıyla içerisinde bulunan çelik alınacak ve metal özelliği taģıyan malzeme çelikhanede kullanılmak amacıyla tekrar fabrikaya gönderilecektir. Geri kalan atık kısım ve Antrasit Kırma Eleme ve Kurutma Tesisinden kaynaklı kömür külü m 2 lik alan içerisinde depolanacaktır. 20

38 ENDÜSTRĠYEL ATIK (CÜRUF) GERĠ KAZANIMI VE I.10. Proje ile ilgili olarak bu aģamaya kadar gerçekleģtirilmiģ olan iģ ve iģlemler, alınmıģ ve alınacak izinler, Cüruf depolama için kullanılması planlanan m 2 lik alanın 6,58 ha lık kısmı IR:73417 iģletme ruhsatlı kalker ocağıdır. Söz konusu kalker ocağı bölgenin malzeme ihtiyacını karģılamak için açılmıģ olup, bu alan malzeme alımı yapılmıģ ve basamakları oluģturulmuģ bir alandır. IR:73417 iģletme ruhsatlı kalker ocağı Özkalker Madencilik ĠnĢ. San. ve Tic. Ltd. ġti. tarafından iģletilmekte olup, Diler Demir Çelik End. Ve Tic. A.ġ. tarafından ruhsat devri için MĠGEM e gerekli baģvurular yapılmıģ ve ruhsat devri gerçekleģtirilmiģtir. Kalker ocağına ait iģletme ruhsatı ve iģletme izni Ek-1.2 de Resmi Yazılar ve Dökümanlar verilmiģtir. Diler Demir Çelik Endüstri ve A.ġ ye ait Kocaeli Ġli, Körfez Ġlçesi, Yukarı Hereke taģ ocakları mevkiinde bulunan proje alanının zemin özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Sondaja Dayalı Temel ve Zemin Etüt Raporu hazırlanmıģ olup, Ek-15 de sunulmuģtur. Ayrıca Diler Demir Çelik tesislerinden çıkan cürufun madencilik faaliyetlerini tamamlamıģ olan açık iģletme maden ocaklarının kapatılmasında ve diğer taģ ocaklarında arazi düzeltmelerinde dolgu malzemesi ve yol temellerinde stabilize malzemesi olarak kullanılabilirliğini araģtırmak amacıyla ĠTÜ ĠnĢaat Fakültesi, ĠnĢaat Mühendisliği Bölümüne teknik bir rapor hazırlatılmıģtır (Bkz Ek-11). 21

39 BÖLÜM II PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU

40 BÖLÜM II: PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU II.1. Proje yerinin; ilgili idaresi tarafından doğruluğu onanmıģ olan, lejant ve plan notlarının da yer aldığı Onanlı Çevre Düzeni Planları, Nazım Ġmar Planı, Uygulama Ġmar Planı vb. üzerinde gösterilmesi, proje alanının planlar üzerinde hangi kullanımda kaldığı, sağlık koruma bandının bu planlarda gösterilmesi; proje sahası yakın çevresinde bulunan sanayi ve yerleģimlerin ölçekli harita üzerinde gösterilmesi, mesafelerin belirtilmesi, proje alanının hangi bölgesinde olduğu, yönleri; yer bulduru haritası, tesise ulaģım için kullanılacak yol güzergahları, planlanan tesisin mevcut yapılar ile olan iliģkisi ve alana ait 1/ ölçekli topografik harita, proje alanı ve çevresinin panaromik fotoğrafları, gerekli izinler, (konuya iliģkin açıklamalar rapor metninde yer almalıdır) (*Planlar lejantları ve plan notlarıyla verilmeli, Aslının Aynıdır kaģeli olmalıdır) Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.ġ.tarafından Kocaeli Ġli, Körfez Ġlçe, Yukarıhereke Mahallesi sınırları içerisinde planlanan Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesi, 1/ ölçekli onanlı Çevre Düzeni Planı G23 A paftasında yeralmakta olup, Çevre Düzeni Planı nda, proje alanının tamamı Orman Arazisi olarak görülmektedir. 1/ ölçekli onanlı Çevre Düzeni Planı, Lejant ve Plan Notları eklerde sunulmuģtur (Ek-2). Proje yeri; G23-a3 numaralı 1/ ölçekli paftada yer almakta olup, UTM 6 derecelik ED50 koordinat sistemine göre yatay koordinatlarla düģey koordinatları arasındadır. Proje alanı ve çevresine ait 1/ ölçekli topoğrafik harita eklerde sunulmuģtur (Ek-3). Ayrıca, proje alanı ve çevresine ait 1/ ölçekli Arazi Varlığı Haritası ve Orman MeĢçere haritaları da eklerde sunulmuģtur (Ek-4, Ek-6). Proje alanına ait Yer Bulduru Haritası ġekil II.1.1. de, proje çevresini gösterir 1/ ölçekli Topografik Harita (koordinatlı) Ek-3 de, 1/ ölçekli Arazi Varlığı Haritası Ek-4 de verilmiģtir. 22

41 ġekil II.1.1. Yer Bulduru Haritası 23

42 Endüstriyel Atık (cüruf) Depolama Alanı projesine en yakın yerleģim yerleri ve proje alanına mesafeleri aģağıda verilmiģ olup, tablodan da görüleceği üzere proje alanına en yakın yerleģim yeri alanın yaklaģık 350 m kuzeydoğusunda yer alan Yukarıhereke Mahallesi ne ait yerleģimlerdir. Bu yerleģimlerden sonra proje alanını güneydoğusunda yaklaģık 600 m mesafede 17 Ağustos deprem konutları, 1200 m güneyinde ise KıĢladüzü Mahallesi yer almaktadır. Proje alanı Diler Demir Çelik tesislerine ise kuģuçusu yaklaģık 8 km mesafede yer almaktadır. Tablo II.1.1. Proje Alanlarının Yakın YerleĢim Yerlerine Uzaklıkları PROJE ALANI YERLEġĠM YERĠNĠN ADI KONUMU Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı ALANA MESAFESĠ (m) Yukarıhereke Mah. Kuzeydoğu ağustos deprem konutları Güneydoğu 600 KıĢladüzü Mah. Güney 1200 Hereke Güneydoğu 1350 Proje alanı ve çevresini gösterir uydu görüntüleri ise ġekil II.1.2 ve ġekil II.1.3 de verilmiģtir. Uydu görüntülerinden de görüldüğü üzere proje alanı taģ ocağı iģletmelerinin bulunduğu bir alan olup, cüruf depolama için kullanılması planlanan m 2 lik alanın 6,58 ha lık kısmı IR:73417 iģletme ruhsatlı kalker ocağıdır. ġekil II.1.2. Proje Alanı ve çevresini gösterir hava fotoğrafı 24

43 IR:73417 ĠĢletme Ruhsatlı Alan ġekil II.1.3. Proje Alanının yerleģim yerlerine gore konumunu gösterir uydu görüntüsü Kalker ocağına ait iģletme ruhsatı ve iģletme izni Ek-1.2. de Resmi Yazılar ve Dökümanlar verilmiģtir. Söz konusu kalker ocağı bölgenin malzeme ihtiyacını karģılamak için açılmıģ olup, bu alan malzeme alımı yapılmıģ ve basamakları oluģturulmuģ bir alandır. Proje alanı D-100 karayoluna 3,6 km mesafede yer almakta olup, proje alanına kadar ulaģımı sağlayacak yol mevcuttur. Proje alanına ulaģım KıĢladüzü Mahallesi içinden geçen asfalt yol ile veya taģ ocakları mevkisi için D100 Ġzmit-Ġstanbul karayolundan ayrılan nakliye güzergahından sağlanabilmektedir. Söz konusu yolların büyük kısmı asfaltdır. Ocak sahasına giriģte yaklaģık 400 m lik bölüm toprak yol niteliğindedir. Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.ġ.tarafından planlanan Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesine ait fotoğraflar aģağıda ġekil II.1.5., ġekil II.1.6., ġekil II.1.7. ve ġekil II.1.8 de sunulmuģtur. 25

44 Cüruf depolama Alanı ġekil II.1.5. Proje Alanından Görünüm (1) ġekil II.1.6. Proje Alanından Görünüm (2) 26

45 ġekil II.1.7. Proje Alanından Görünüm (3) ġekil II.1.8. Proje Alanından Görünüm (4) 27

46 II.2. Proje alanı ve yakın çevresinin mevcut arazi kullanımını değerlendirebilmek amacı ile yer altı sularını, yer üstü sularını, deprem kuģaklarını, jeolojik yapıyı, köy yerleģik alanlarını, ulaģım ağını, enerji nakil hatlarını, arazi kabiliyetini ve faaliyet alanının yakın çevresinde faaliyetlerine devam etmekte olan diğer kullanımların yerlerine iliģkin verileri gösterir bilgilerin 1/ ölçekli lejantlı hali hazır harita üzerine iģlenmesi, Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesi, 1/ ölçekli onanlı Çevre Düzeni Planı G23 A paftasında yer almaktadır. Proje alanının 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı üzerinde gösterimi eklerde sunulmuģtur (Ek-2). Planlanan Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesi için hazırlanan proje alanı ve çevresine ait 1/ ölçekli topoğrafik harita Ek-3, 1/ ölçekli jeoloji haritası Ek-5, arazi varlığı haritası Ek-4 ve orman meģçere haritası ise Ek- 6 da sunulmuģtur. II.3. Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik alt yapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı üzerinde gösterimi, tesis içi makine, ünite, tank, depolama alanı vb.nin yerleģim planı üzerinde gösterilmesi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, binaların kat adetleri ve yükseklikleri), Proje kapsamında kullanılması planlanan 11,5 ha lık alanın 6,58 ha lık kısmı firmaya ait IR:73417 iģletme ruhsatlı kalker ocağıdır. Söz konusu kalker ocağı bölgenin malzeme ihtiyacını karģılamak için açılmıģ olup, bu alan malzeme alımı yapılmıģ ve basamakları oluģturulmuģ bir alandır. 11,5 ha lık alan içerisinde 840 m 2 lik alan Geri Kazanım Tesis alanı ve bu tesis önünde yaklaģık 1000 m 2 lik alan ise Stok Alanı olarak planlanmıģtır. Ek-8.2 de verilen genel yerleģim planında da görüldüğü üzere m 2 lik alanda ise cüruf depolama sahası yer alacaktır. Geri kalan alanda ise servis yolları, trafo binası, jeneratör binası, kantar binası, tekerlek yıkama ünitesi, idari bina, su deposu, sızıntı suyu dengeleme havuzu, otopark vb. yapılar yer alacaktır. Proje kapsamında yer alacak üniteler, alanları ve kat adetleri aģağıda tablo halinde verilmiģtir. Tablo II.3.1. Proje kapsamında yer alacak üniteler, alanları ve kat adetleri Ünite Kat adedi Alan (m 2 ) GiriĢ kontrol ünitesi 5,76 Trafo binası Tek katlı 20 Jeneratör binası Tek katlı 12 Kantar binası Tek katlı 35 Kantar 48 Tekerlek yıkama ünitesi 80 Ġdari bina Tek katlı 145 Su deposu 50 Otopark 110 Fosseptik 12 Sızıntı suyu dengeleme havuzu Geri kazanım tesisi 840 Stok alanı Depolama alanı

47 II.4. Projenin inģaat ve iģletme aģamasında kullanılacak arazi miktarı ve arazinin tanımlanması, arazi yapısı, mülkiyet durumu, alanın coğrafik Ģekli, coğrafi tanımlanması (memleket koordinatları-coğrafik koordinatlar), proje sahasının ruhsatlı maden sahalarına uzaklıkları, bunlara etkileri, alınacak önlemler, Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesi kapsamında yaklaģık 11,5 ha lık bir alanın kullanılması planlanmaktadır. Proje alanı Kocaeli Ġli, Körfez Ġlçesi, Yukarıhereke taģ ocakları mevkiinde kalmaktadır. Proje alanı, Hereke Beldesinin yaklaģık 2 km kuzeydoğusunda, Körfez Ġlçesinin ise yaklaģık 12 km kuzeybatısındadır. Proje için seçilen alan ve çevresinde genel arazi kullanımı yoğun olarak taģ ocakları Ģeklindedir. Proje alanı yakın çevresindeki yerleģimler KıĢladüzü Mah., Cumhuriyet Mah., 17 Ağustos Mahalleleridir. Proje alanı çevresindeki yerlere göre daha yüksek bir noktada ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Proje alanına ait mevcut durumu gösterir fotoğraflar Bölüm II.1. de verilmiģtir. Söz konusu proje alanı, 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planında Orman Alanı içerisinde kalmakta olup, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında yapılacak bir iģlem bulunmamaktadır. Proje alanı ve çevresine ait 1/ ölçekli topoğrafik harita, arazi varlığı haritası ve orman meģçere haritası eklerde sunulmuģtur (Ek-3, Ek-4 ve Ek-6). 1/ ölçekli arazi varlığı haritasına göre proje alanı büyük toprak grupları açısından kırmızımsı kahverengi Topraklar (F) içerisinde bulunmakta olup, arazi kullanım kabiliyet sınıflarına göre ise VII. sınıf arazilerde yer almaktadır. Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı projesinin UTM 6 derecelik ve coğrafik koordinatları aģağıda Tablo II.4.1. de verilmiģtir. II.5. Proje alanının hangi karayoluna ne kadar mesafede bulunduğu, projede kullanılacak yol güzergahı, yollar için yapılacak çalıģmalar, araç yüklerinin hesabı ve yola etkileri, yollara verilecek zararlar için alınacak önlemler, alınacak izinler, karayollarının planlarda gösterimi, Proje alanı, D-100 karayoluna 3,6 km mesafede yer almakta olup, proje alanına kadar ulaģımı sağlayacak yol mevcuttur. Proje alanına ulaģım KıĢladüzü Mahallesi içinden geçen asfalt yol ile veya taģ ocakları mevkisi için D100 Ġzmit-Ġstanbul karayolundan ayrılan nakliye güzergahından sağlanabilmektedir. Söz konusu yolların büyük kısmı asfaltdır. Ocak sahasına giriģte yaklaģık 400 m lik bölüm toprak yol niteliğindedir. Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı Diler Demir Çelik tesislerine yaklaģık m mesafededir. Proje alanına ulaģım güzergahını gösterir google earth görünütüsü Bölüm II.1., ġekil II.1.4. te verilmiģtir. Ayrıca, proje alanı ve çevresine ait ulaģım yolu güzergahları ve ulaģım ağı haritası aģağıda ġekil II.5.1. de verilmiģtir. 29

48 Proje Alanı ġekil II.5.1. Proje Alanı ve Çevresindeki Yol Ağı Proje kapsamında arazi hazırlık ve inģaat aģamasında sadece zeminin hazırlanması için gerekli malzemelerin taģıma iģlemleri gerçekleģitrilecektir. Bunlarda trafik yoğunluğuna sebebiyet vermeyecek az yoğunlukta olacaktır. ĠĢletme aģamasında depolama iģleminin baģlamasından sonra ise günlük maksimum 27 kamyon seferi ile proje alanına sevkiyat yapılacaktır. Proje kapsamında tüm ulaģımın, mevcut yollardan yapılmasına, tedariklerin dönüģümlü olarak getirilmelerinin sağlanmasına, kullanılacak tüm araç ve ekipmanların rutin kontrolleri yaptırılarak bakım gereken araçlar bakıma alınmasına, bakımları bitene dek çalıģmalarda baģka araçlar kullanılmasına, özellikle yükleme standartlarına uygun yükleme yapılmasına dikkat edilecektir. Projenin inģaat ve iģletme aģamalarında kullanılacak karayollarına ve köy yollarına projeden kaynaklı herhangi bir zarar verilmesi durumunda tüm zarar Karayolları Bölge Müdürlüğü ve Ġl Özel Ġdaresi ile yapılacak protokoller çerçevesinde firma tarafından karģılanacaktır. Projenin tüm aģamalarında, Karayolu Trafik Kanunu na (2918 sayılı), karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uygun Ģekilde çalıģılacaktır. 30

49 BÖLÜM III PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ

50 BÖLÜM III: PROJE YERĠ VE ETKĠ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠ III.1. Jeolojik özellikler (Bölgenin ve proje sahasının, jeolojik ve zemin bilgileri, zeminin cinsi, proje alanının 1/1000 ölçekli tesis planı üzerine iģlenmesi, jeoteknik etüt raporu, jeoteknik etüt raporunda açılan kuyu lokasyonlarının yer ve kotları ile geçilen litolojik özellikler gösterilerek, jeomekanik özelliklerle birlikte kütlesel geçirgenlik değerlerinin verilmesi, III.1.1. Bölgesel jeoloji, proje sahasının 1/ ölçekli jeolojik harita üzerinde gösterilerek açıklanması, Proje alanının bulunduğu Kocaeli Yarımadası nda Paleozoyik, Permo-Triyas, Geç Kretase-Orta Eosen, Geç Oligosen-Erken Miyosen, Pliyosen ve Kuvaterner yaģlı çökel kayalar ile Permiyen, Permo-Triyas ve Geç Kretase yaģlı magmatik-volkanik kayalar yüzeyler. Paleozoyik birimleri birbirinden kısmen farklı iki istif halinde bulunur. Yaygın yüzlekleri olan Ordavisiyen-Erken Karbonifer yaģ aralığındaki Ġstanbul Paleozoyik istifi tabanı görülmeyen sığ denizel Ģeylerle baģlar ve üste doğru, kumtaģı-ģeyl ardalanması ile temsil edilen olası delta çökellerine geçer. Paleozoyik yaģlı birimleri, transgresif aģamalı olarak Permo-Triyas yaģlı kayaçlar örter. Bu yaģ aralığındaki birimler de Paleozoyik yaģlı birimler gibi birbirinden kısmen farklı üç istif halinde bulunur. Bu istiflerden birincisi ve en yaygın olanı, en altta çakıltaģı, kumtaģı ve çamurtaģı-ģeylden oluģan akarsu çökelleri ile baģlar. Bu çökellerin üzerine, kıyı sığ deniz çökeli kuvars kumtaģları gelir. Paleozoyik ve Permo-Triyas yaģlı birimler üzerinde transgresif olarak Geç Kretase-Orta Eosen yaģlı çökeller yer alır. Bu istif altta karasal-sığ denizel çakıltaģı, kumtaģı, kireç-çakıltaģı ve biyoklastik kireçtaģlarıyla baģlar. ÇakıltaĢı ve kumtaģlarını volkanik-volkanoklastik kayaçlar; bu kayaçlarla kireç çakıltaģı ve biyoklastik kireçtaģlarını da killi, mikritik kireçtaģları izler. Ġstif üste doğru derin Ģelf çökeli marnlar ile sığlaģan Ģelf çökeli kumtaģı-ģeyl ve kireçtaģı-ģeyl ardalanmasına geçer. Bunların üzerinde uyumsuz olarak kırıntılı-kireçtaģları yer alır. Tüm bu birimleri açısal uyumsuz olarak Geç Oligosen-Erken Miyosen dönemine ait karasal özellikli çakıltaģı, kumtaģı, kömürlü marn ve çamurtaģları örter. Pliyo-Kuvaterner ve Kuvaterner kırıntıları birbiri üzerinde uyumsuz olarak yer alır. Paleozoyik çökelleri, oldukça yoğun faylıdır. Hem Paleozoyik ve hem de Permo- Triyas ın farklı istifleri birbirleriyle tektonik iliģkilidir. Bölgedeki en önemli tektonik yapı, bindirme düzlemi güneye eğimli olan olası Ġpresiyen dönemine ait Sarıyer-ġile Bindirmesi dir. Marmara Denizi kıyısındaki Darıca Yarımadacığı nda güncel tektonizmaya iliģkin faylar gözlenir. Proje alanına ait 1/ ölçekli jeoloji haritası Ek-5 de verilmiģtir. 31

51 III.1.2. Faaliyet alanının jeolojisi, faaliyet sahasının büyük ölçekli (1/5000 ya da varsa 1/1000) jeoloji haritası üzerinde gösterilerek açıklanması, stratigrafik kolon kesiti, (*Ekler bölümüne konacak jeoteknik etüt raporuna metin içerisinde atıflarda bulunularak depolama sahası özellikleri anlatılmalıdır.) Faaliyet alanı olan Endüstriyel Atık (Cüruf) depolama alanı tamamıyla Alt-Orta Triyas yaģlı Ballıkaya Formasyonu üzerinde yer almaktadır. Ballıkaya Formasyonu dolomit, dolomitik kireçtaģı ve kireçtaģlarından oluģmuģtur. Proje alanı çevresinde ise genel olarak Mesozoyik yaģlı kırıntılı ve karbonatlı birimler yüzeylemektedir. Bölgedeki topoğrafik yükseltileri Üst Kretase yaģlı Ģeyl-marn arakatkılı killi-mikritik kireçtaģlarından oluģan Akveren Formasyonu oluģturmaktadır. Bölgede sahil kesiminde yüzeyleyen diğer birimler ise Paleosen-Eosen yaģlı AtbaĢı Formasyonu (marn, Ģeyl, kumtaģı), Alt Karbonifer yaģlı Trakya Formasyonu (kumtaģı, Ģeyl, kireçtaģı) ve Alt Permiyen yaģlı Kapaklı Formasyonu (çakıltaģı, kumtaģı, çamurtaģı, Ģeyl) olarak sayılabilir. Proje alanı ve çevresinde yüzeyleyen jeolojik birimler, bu birimlerin litolojik ve fiziksel özellikleri yaģlıdan gence doğru aģağıda açıklanmıģtır. Proje alanı ve çevresine ait genelleģtirilmiģ stratigrafik sütun kesit ġekil III de, proje alanı ve çevresine ait 1/1000 ve 1/ ölçekli jeoloji haritaları ve jeolojik kesitleri ise Ek-5 de verilmiģtir. Stratigrafi Alt Ordovisyen Kurtköy Formasyonu (Oku) Genel olarak mor renkli çakıltaģı, kumtaģı ve çamurtaģlarından veya bunların ardıģımlarından oluģmuģtur. Gebze nin Kuzeybatı kesiminde geniģ bir yayılım gösteren birim en iyi mostralarını Gaziler Tepesi nin doğusunda, Beylik Dağı nın batısında, Küçük Beylik Dağı nın kuzeyinde, Mudurnu Tepesi nin kuzeyinde, Yumrukaya Deresi ve Sarp Deresi boyunca vermiģtir. Kurtköy Formasyonu ile üzerindeki Aydos Formasyonu arasında bazı bölgelerde merceksel geometrili, baskın olarak kuvars çakıllarından yapılmıģ, çakıltaģları mevcuttur. Birimin alt sınırı Ġstanbul çevresinde görülmez. Üstten Aydos Formasyonu ile tedrici geçiģlidir. Orta Üst Ordovisyen Gözdağ Formasyonu (OSg) Bu formasyon, laminalı Ģeyller ile onlar üzerinde kuvarsit mercekli Ģeyllerden oluģur. Genellikle grimsi yeģil, boz ve kahve renklerde inceden kalına doğru değiģen silisli ve mikalı Ģeyl ve grovaklardan oluģmuģtur. Formasyon, Gebze civarında Küçük Beylik Dağı nın güneydoğusunda, Balıçık Tepesi nin doğusunda, Gaziler Tepesi nin doğusunda tipik mostralar vermektedir. Gözdağ Formasyonu, Aydos Formasyonu üzerinde uyumlu ve tedrici geçiģle baģlar ve üstteki Dolayoba Formasyonu na yanal ve düģey yönde geçer. 32

52 Silüriyen Dolayoba Formasyonu (Sd) Gözdağ Formasyonu nun kuvars arenit mercekli Ģeylleri ile girik, koyu mavi-mavimsi koyu gri renklerde ve çeģitli karbonat fasiyeslerinden oluģan bu birim Dolayoba Formasyonu olarak adlanmıģtır. Genellikle sarımsı gri, mavi ve pembe renklerde, bol fosilli, resifal kireçtaģlarından oluģmuģtur. Biyolit, Biyoklastik kireçtaģı, kireçtaģı, kireçtaģı - Ģeyl ardalanması Ģeklindedir. Gebze civarında Küçük Beylik Dağı nın güneydoğusunda, Gaziler Tepesi nin doğusunda ve Baklacık Tepe nin doğusunda tipik mostralar vermektedir. Alt Triyas Üst Karbonifer Kapaklı Formasyonu (PTRk) Kırmızı renkli volkanitli kırıntılılar Kapaklı Formasyonu olarak adlandırılmıģtır. Birim genelde kırmızı renkli, ince-kalın ve çapraz tabakalı, çakıltaģı, çakıllı kaba kumtaģı, mikalı kumtaģı ve mikalı çamurtaģı-ģeyl ardalanmasından oluģur. Çakıllar genellikle Karbonifer yaģlı birimlerden türeme olup, köģeli-yan yuvarlak, silisli Ģeyl, gri renkli kireçtaģı, radyolarit, kuvarsit ve kuvarstır. Nadir olarak yeģil renkli tüf arakatkıları içeren birim yaygın olarak andezitik-bazaltik-dasitik dayk ve silleri tarafından kesilmektedir. Birim genellikle Alt Karbonifer çökelleri üzerinde transgressif aģmalı olarak açısal uyumsuzlukla yer alır. Üstte ise, yersel uyumsuzluklar dıģında genelde Erikli Formasyonu ile kenetli iliģkilidir. Birimin kalınlığı m arasında değiģmektedir. Kapaklı Formasyonu akarsu çökelleriyle temsil edilmektedir. 33

53 ġekil III Proje alanı ve çevresi genelleģtirilmiģ stratigrafik sütun kesiti Kaynak: MTA,

54 Alt Triyas Erikli Formasyonu (TRe) BaĢlıca Ģeyl arakatkılı kumtaģından oluģur. Alt düzeylerinde yer yer çakıltaģı merceklerini, üst düzeylerinde ise seyrek ara katkılar halinde kumlu kireçtaģı katmanlarını kapsar. Alt Triyas Demirciler Formasyonu (TRd) Demirciler Formasyonu baģlıca kumtaģı, Ģeyl, killi kireçtaģı ve kireçtaģının değiģen oranda ardalanmasından oluģur. Alt düzeylerinde kumtaģı, Ģeyl, üst düzeylerinde Ģeyl ara katkılı killi kireçtaģı-kireçtaģı egemendir. Formasyon adı Demirciler köyünden alınmıģtır. Demirciler Formasyonu alt düzeyinde baģlıca Ģeyl ara katkılı kuvars vake, kuvars arenit, kum taģı miltaģı, üst düzeyinde ise kumlu-killi kireçtaģı, kireçtaģı, dolomitik kireçtaģı ve Ģeyllerin değiģen oranda ardalanmasından oluģur. Orta Triyas Ballıkaya Formasyonu (TRb) Ġnce-orta kristalli, çoğunlukla dolomitli, yer yer dolotaģlı kireçtaģları Ballıkaya Formasyonu olarak adlanmıģtır. Formasyon genelde gri, koyu gri ve siyah renkli, ince-kalın tabakalı, aģınma yüzeyi baklava Ģekilli, dolomit ve dolomitik kireçtaģlarından oluģur. Üst düzeyleri yer yer yoğun krinoidli olan birimin alt kesimleri gri renkli, ince tabakalı mikritik kireçtaģı arakatmanları içerir. Birimdeki dolomitleģme iki fazlıdır. Formasyonun kalınlığı m arasında değiģmektedir. Geç Karniyen Tepeköy Formasyonu (TRt) KumtaĢı ve kireçtaģı ara tabakalı halobiyalı Ģeyler, Tepeköy Formasyonu olarak adlandırılmıģtır. Birim, Tepecik Köyü dolayında yeģil-yeģilimsi gri ve yersel olarak kırmızı renkli ince tabakalı, kumtaģı ara katmanlı Ģeyllerden oluģur. Egemen kaya türü Ģeyl olan birimin, ÇerkeĢli köyü dolaylarında, bazı yüzleklerinin orta kesiminde sarımsı gri renkli, ince orta tabakalı, kırıntılı kireçtaģı ara seviyesi yer alır. Birim altta genellikle Kazmalı Formasyonu kapsamındaki KuĢça üyesi, yalnız Darıca yöresinde formasyonun kendisi ile geçiģlidir. Üstte ise, Tepecik Köyü dolaylarında Bakırlıkıran, ÇerkeĢli Köyü dolaylarında ÇerkeĢli Formasyonları ile dereceli geçiģlidir. Birimin kalınlığı m. dolayındadır. Üst Triyas ÇerkeĢli Formasyonu (TRç) Permo-Triyas istifinin en üstünde yer alan kireçtaģı, çakıllı kireçtaģı, çakıltaģı, ve çakıllı Ģeylden oluģan birim ÇerkeĢli Formasyonu olarak adlandırılmıģtır. Tepeköy Formasyonu'nu oluģturan Ģeyller, en üstte yer yer gri renkli, ince-orta tabakalı, dereceli, türbidit özellikli, kırıntılı kireçtaģı (kalkarenit) tabakaları içererek ÇerkeĢli Formasyonu'na geçer. Birimin alt seviyeleri çakılları resifal karbonatlardan türeme çakıllı Ģeyl ve Ģeyl arakatkılı çakıltaģı özelliğindedir. Orta-üst düzeyler birimin esas karakterini yansıtır. Bu düzeyler beyaz ve beyazımsı gri renkli, ince-kalın tabakalı, kötü boylanmalı ve kötü derecelenmeli, tane ve çimentosu tümüyle karbonat olan türbidit benzeri kireççakıltaģı ve kalkarenit karakterindedir. Taneleri kum boyutu ile blok arasında olan birimde dereceli bir tabaka kireççakıltaģı ile 35

55 baģlamakta, kalkarenit ile sona ermektedir. Tabakalarda nadiren plastik kıvrımlanma gözlenir. Yarı plastik-rijit halde iken kopan taneler, yuvarlak-küt köģeli arasında değiģen yuvarlaklık derecesine sahiptir. Tanelerin hemen hemen tümü, Triyas yaģlı platform karbonatlarından türemedir. Birimde nadiren mercan blokları gözlenir. Birim altta ve yanal yönde Tepeköy Formasyonu ile dereceli geçiģlidir. Tepeköy Formasyonu'nun olmadığı kesitlerde, Kazmalı Formasyonu nun KuĢça üyesi üzerinde uyumlu olarak yer alır. Birimin üstü aģınmalı olup. Geç Kretase yaģlı Teksen formasyonu tarafından transgresif aģmalı olarak açısal uyumsuzlukla örtülür. Bakırlıkıran Formasyonu nun yanal eģdeğeri olmasına karģın, iki formasyon arasındaki yanal iliģki hiçbir yerde gözlenememektedir. Birimin kalınlığı m civarındadır; Birimin kötü boylanmalı, kötü derecelenmeli ve türbidit benzeri özellikte oluģu, onun, kütle kaymalarına yol açan olası bir grabenleģmenin olduğu Ģelfaçık Ģelf ortamında çökelmiģ olabileceğini düģündürür. Alt Paleosen Akveren Formasyonu (Kta) ġeyl-marn arakatkılı killi-mikritik kireçtaģlarından oluģan birim Akveren Formasyonu olarak adlandırılmıģtır. Formasyon beyaz, bej ve pembe renkli, ince-orta tabakalı, mikritik ve killi kireçtaģı, kalkarenit, marn ve yeģilimsi gri-yeģil renkli Ģeyllerden oluģur. Bazı lokasyonlarda tümüyle beyaz, gri, bej ve pembe rekli, ince tabakalı, porselenimsi görünümlü, killi, mikritik kireçtaģı karekterinde iken; bazı istiflerde kireçtaģı-marn ve türbiditik kireçtaģı ardalanması biçimindedir. ġemsettin Köyü'nün batısında olduğu gibi, birim yer yer merceksel kumtaģları kapsar; kumtaģlarında çört yumruları gözlenir. Altta mercekler hâlinde yer yer kireçtaģı aratabakalı Ģeyl ve marn içerir. Birim altta pafta alanında Teksen Formasyonu, Kocaeli Yarımadası nın kuzey alanlarında YemiĢliçay grubu birimleri, üstte de AtbaĢı Formasyonu ile dereceli geçiģlidir. Birimin kalınlığı 350 m dolayındadır. Birim kısmen farklı ortamlarda çökelmiģtir. Paleosen AtbaĢı Formasyonu (Tpea) Ağırlıklı olarak Ģeyl ve marnlardan oluģan birim AtbaĢı Formasyonu olarak adlandırılmıģtır. Genelde yeģil, grimsi yeģil ve yeģilimsi gri renkli, ince-orta tabakalı, Ģeyl, kiltaģı ve marndan oluģan üye, seyrek olarak aratabakalar halinde ince kumtaģı içerir. Söz konusu marnlar dayanımlı olup, yongamsı kırılmalıdır. Birimde üste doğru kil oranı artarak kiltaģı ve Ģeyl egemen duruma geçer. Bu kesimler, ince kumtaģı aratabakalıdır. Birim altta Akveren, üstte Çaycuma Formasyonları ile dereceli geçiģlidir. Formasyonun kalınlığı m arasında değiģmektedir. Birim Ģelf derin Ģelfte çökelmiģ olmalıdır. Pliyo Kuvaterner Alüvyon (Qal) Dağlık alanların eteklerinde düzlüklerde, dere ve akarsu boylarında gözlenen kil, silt, kum ve çakıl depozitleri Ģeklinde bulunmaktadır. TutturulmamıĢ kil, silt, kum, çakıl ardalanması Ģeklindedir. III Proje Alanı Jeolojik-Jeoteknik-Hidrojeolojik Özellikleri Proje alanı olan Endüstriyel Atık (Cüruf) depolama alanının zemin durumunu jeolojikjeoteknik, hidrolojik ve hidrojeolojik özelliklerini belirlemek amacıyla Mayıs 2012 tarihinde faaliyet alanı için zemin etüt raporu hazırlanmıģ olup söz konusu rapor zemin etüt raporu Ek- 15 de verilmiģtir. 36

56 Zemin etüt çalıģmaları kapsamında faaliyet alanında derinlikleri metre arasında değiģen 14 farklı lokasyonda toplam 340 metre karotlu temel sondajı yapılmıģtır. Derlenen numuneler üzerinde laboratuar deneyleri yapılarak zemini oluģturan birimlerin indeks ve jeoteknik özellikleri belirlenmeye çalıģılmıģtır. Bu kapsamda kaya numuneleri üzerinde laboratuarda tek eksenli basınç dayanımı, birim hacim ağırlık tayini deneyleri, örselenmiģ numuneler üzerinde ise Proktor Deneyi ve CBR deneyleri yapılmıģtır. Ayrıca depolama alanının tabanını temsil eden kuyularda 3 m. aralıklarla birimlerin geçirimlilik özelliklerini belirlemek amacıyla Basınçlı Su Testleri (BST) yapılmıģtır. Faaliyet alanında yapılan zemin etüt sondaj lokasyonları ġekil III de verilmiģtir. ġekil III Cüruf Depolama alanı sondaj lokasyonları Yapılan sondajlardan SK-1 nolu kuyuda yaklaģık 2,60 m., SK-7 nolu kuyuda ise yaklaģık 2,30 m. dolgu karakterindeki kireçtaģı kökenli, iri blok ve çakıllı birimin altında, diğer kuyularda ise yüzeyden itibaren, grimsi-bej renkli, kırık ve çatlaklı, kırık ve çatlaklarında oksidasyonlu ve kil dolgulu, orta-yüksek dayanımlı, dolomitik kireçtaģları hakim litolojiyi oluģturmaktadır. Mevcut ocak iģletmesi nedeniyle yer yer geçici lokal dolgular oluģturulmuģtur. Dolgu birimler kesinlikle temel birim olarak kullanılmayacak, sığ derinliklerdeki dolgular kaldırılarak tüm mühendislik yapıları ana kaya üzerine oturtulacaktır. Faaliyet alanındaki sondajlara ait derinlik ve koordinat bilgileri Tablo III de, sondaj yerleri ise Ek-5 de verilen 1/ ve 1/1.000 ölçekli jeoloji haritaları üzerinde iģaretlenmiģtir. Faaliyet alanına ait jeolojik kesitler ise aģağıda ġekil III de verilmiģtir. 37

57 Tablo III Zemin Etüt Sondajları Özet Tablosu Sondaj No X Y Derinlik (m) YAS (m) SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu, 2013 ġekil III Cüruf Depolama alanı zemini jeolojik kesitleri 38

58 Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanı Zemini Geçirimliliği Faaliyet alanında gözlenen jeolojik birimlerin geçirimlilik özelliklerini belirlemek, ve permeabilite/lugeon değerlerini hesaplayabilmek için, depolama alanı tabanını temsil eden 3 kuyuda Basınçlı Su Testleri (BST) uygulanmıģtır. Derinliğe göre değiģen, yükselen ve alçalan kademeler halinde uygulanan basınçlarla, kuyuya her basınç kademesinde, 2 kez 5 er dakikalık süre boyunca basılan su miktarı, litre cinsinden kaydedilmiģtir. Deney verileri; kademedeki gerçek basınç, yeraltısuyu seviyesi gibi hususlar göz önüne alınarak değerlendirilmiģtir. Kuyulara göre BST sonuçları Tablo III de verilmiģtir. Tablo III Basınçlı Su Testi (BST) Sonuçları Kuyu Adı Derinlik (m) Lugeon Permeabilite Değeri (cm/s) Geçirimlilik Derecesi Kaya Kütlesi Süreksizlik Açıklığı 6,0-9, E-05 Az Geçirimli Sıkı 9,0-12, E-05 Az Geçirimli Sıkı 12,0-15, E-05 Az Geçirimli Sıkı SK-1 15,0-18, E-05 Az Geçirimli Sıkı 18,0-21, E-05 Geçirimli Çok az açık 21,0-24, E-05 Geçirimli Çok az açık 0,0-3, E-05 Az Geçirimli Sıkı 3,0-6, E-04 Geçirimli Çok az açık 6,0-9, E-05 Az Geçirimli Sıkı SK-2 9,0-12, E-05 Az Geçirimli Sıkı 12,0-15, E-05 Geçirimli Çok az açık 15,0-18, E-05 Az Geçirimli Sıkı 18,0-21, E-05 Az Geçirimli Sıkı 21,0-24, E-05 Az Geçirimli Sıkı 0,0-3, E-05 Az Geçirimli Sıkı 3,0-6, E-05 Az Geçirimli Sıkı 6,0-9, E-05 Az Geçirimli Sıkı SK-3 9,0-12, E-05 Az Geçirimli Sıkı 12,0-15, E-05 Az Geçirimli Sıkı 15,0-18, E-05 Az Geçirimli Sıkı 18,0-21, E-05 Az Geçirimli Sıkı 21,0-24, E-05 Az Geçirimli Sıkı 3,0-6, E-05 Az Geçirimli Sıkı 6,0-9, E-05 Az Geçirimli Sıkı SK-14 9,0-12, E-05 Az Geçirimli Sıkı 12,0-15, E-05 Az Geçirimli Sıkı 15,0-18, E-05 Az Geçirimli Sıkı 18,0-21, E-04 Geçirimli Biraz açık Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu,

59 YapılmıĢ olan Basınçlı Su Testi (Permeabilite) sonuçlarına göre % 18 oranında Lugeon 5-25 aralığında ve geçirimli, % 82 oranında Lugeon 1-5 aralığında ve az geçirimli özellik gösterir. Ayrıca yapılan çalıģmalar sonucunda dolomitik kireçtaģlarında yer yer karstik erime zonlarında su kaçaklarının arttığını gözlenmiģtir. Dolayısıyla cürüf depalama alanı zeminini oluģturan dolomitik kireçtaģları az geçirimli-geçirimli olarak tespit edilmiģtir. Ancak Atıkların Düzenli Depolamasına Dair Yönetmelik Madde 16/2 de depo tabanı teģkili için belirtilen geçirgenlik ve kalınlık özelliklerine (II. sınıf düzenli depolama tesisi: K 1.0 x 10-9 m/sn; kalınlık 1 m veya eģdeğeri) göre cürüf depolama alanı zemini geçirimlidir ve bu yönetmelik çerçevesinde oluģturulacak depolama alanı II. Sınıf düzenli depolama tesisi standartlarına göre düzenlenecek ve depo tabanında geçirimsizlik sağlamak için gerekli tüm önlemler alınacaktır (Bkz. Bölüm IV.5). Endüstriyel Atık (Cüruf) Depolama Alanındaki Kayaçların Fiziksel ve Mekanik Özellikleri Taşıma Gücü Ġnceleme alanındaki dolomitik kireçtaģlarının dayanım ve indeks özelliklerini belirlemek için sondajlardan alınan karot numuneleri üzerinde Tek Eksenli Basınç ve Nokta Yükleme Deneyleri yapılmıģtır. Yapılan deneylerin sonuçları Tablo III de verilmiģtir. Tablo III Sondaj Kuyuları Laboratuar Deney Sonuçları Doğal Birim Tek Eksenli Nokta Yükleme Sondaj No Numune Tipi Derinlik (m) Hacim Ağırlık Basınç Deneyi Deneyi I s=p/d 2 (kn/m 3 ) q u=p/a (kg/cm 2 ) (kg/cm 2 ) SK-1 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-2 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-3 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-4 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-5 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-6 KAROT

60 " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-7 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-8 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-9 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-10 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-11 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-12 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-13 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT SK-14 KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT " KAROT Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu,

61 Yapılan karotlu sondajlarda ortalama TCR %93, ortalama RQD % 74 bulunmuģtur. Tek eksenli basınç dayanımları incelendiğinde ise ortalama tek eksenli basınç dayanımı 309 kg/cm 2 olarak hesaplanmıģtır. Hoek-Brown yenilme ölçütüne göre eklemli kaya kütlerinin dayanımı ampirik olarak tanımlanmıģtır. Ġnceleme alanında açılan sondaj kuyularında gözlenen kaya birimlerininin ortalama birim hacim ağırlıkları 24,7 kn/m 3 dir. Bu kuyulardan alınan uygun numunelere ait ortalama nokta yükü dayanımları 16,8 kg/cm 2 ve ortalama tek eksenli basınç dayanımı değeri ise 309,82 kg/cm 2 dir. Ortalama, minimum ve maksimum dayanım parametreleri için taģıma gücü hesapları güvenli taģıma gücü güvenlik katsayısı Gs=3 alındığında Tablo III de verilen Ģekilde hesaplanmıģtır. Tablo III Proje Alanı Kaya Birimlerdeki TaĢıma Gücü Doğal Birim Hacim Ağırlık (kn/m 3 ) Tek Eksenli Basınç Deneyi qu (kg/cm 2 ) Ġzin Verilebilir TaĢıma Gücü (kg/cm 2 ) Ortalama Minimum Maksimum Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu, 2013 Hesaplamalar sunucunda söz konusu alanın geneli için kayada önemli bir taģıma gücü sorunu yaģanmayacağı anlaģılmaktadır. Genel olarak kaya birimlerde taģıma gücü değerleri q a = 5 kg/cm 2 nin üzerinde değerler vermektedir. Kayaçların Sınıflandırılması ve Değerlendirmesi Faaliyet alanı zemininde hakim litoloji ince-orta kristalli, çoğunlukla dolomitli, kireçtaģları, genelde gri, koyu gri, ince-kalın tabakalı, aģınma yüzeyi baklava Ģekilli, dolomit ve dolomitik kireçtaģlarından oluģur. Birim çok sert ve dayanımlı, kırılma yüzeyi genelde parlaktır. Yüzeyde bulunan kireçtaģlarında, yüzey sularının oluģturduğu erime Ģekilleri bulunur. OluĢan çatlaklarda kalsit damarları gözlenir. Üst düzeyleri yer yer yoğun krinoidli olan birimin alt kesimleri gri renkli, ince tabakalı mikritik kireçtaģı arakatmanları içerir. Tabakalanma belirgindir. Süreksizlik yapıları boyunca yoğun oksidasyon izleri gözlenmektedir. Cürüf depolama alanında yapılan jeolojik gözlemler ve sondaj çalıģmaları sonucu kuyulara ait karot yüzdesi TCR ve RQD değerleri hesaplanmıģtır. Proje alanında yapılan karotlu sondajlarda ortalama karot yüzdesi TCR % 93, RQD değeri % 74 dür. Tablo III de verilen Deere ve Miller (1966) in RQD ile kayacın mühendislik kalitesi arasındaki iliģki sınıflandırmasına göre, kaya birimlerinin C.Orta sınıfında olduğu görülmektedir. Yine Deere ve Miller in Tablo III da verilen kayacın dayanım özelliklerine göre sınıflandırılmasına göre, kaya birimlerinin dayanım parametreleri D.DüĢük Dayanımlı sınıfındadır. Tablo III RQD ile Kayacın Mühendislik Kalitesi Arasındaki ĠliĢki (Deere & Miller, 1966) RQD(%) Kaya Kalite Göstergesi Tanımı 0-25 A. Çok Zayıf B. Zayıf C.Orta D.Ġyi E. Çok iyi (mükemmel) Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu,

62 Tablo III Kayacın Dayanım Özelliklerine Göre Sınıflandırma (Deere & Miller, 1966) Sınıf Dayanım Tek Eksenli SıkıĢma Dayanımı (kg/cm 2 ) A Çok Yüksek >2200 B Yüksek C Orta D Düşük E Çok DüĢük <275 Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu, 2013 Ġnceleme alanında, dolomitik kireçtaģları ile temsil edilen birimlerde zemin grupları B grubu zeminlerdir. Genel olarak B grubu zeminler için Yerel Zemin Grubu ise Z2 olarak belirlenmiģtir. Z2 yerel zemin grubu için belirlenen spektrum karakteristik periyotları TA=0,15 sn ve TB=0,4 sn olarak alınacaktır. Kaya birimler için zemin yatak katsayısı (K 0 ) ise t/m 3 olarak alınabilir. Ġnceleme alanında hakim litoloji ince-orta kristalli, çoğunlukla dolomitli, kireçtaģları, genelde gri, koyu gri, ince-kalın tabakalı, aģınma yüzeyi baklava Ģekilli, dolomit ve dolomitik kireçtaģlarından oluģur. Birim çok sert ve dayanımlı, kırılma yüzeyi genelde parlaktır. Yüzeyde bulunan kireçtaģlarında, yüzey sularının oluģturduğu erime Ģekilleri bulunur. OluĢan çatlaklarda kalsit damarları gözlenir. Üst düzeyleri yer yer yoğun krinoidli olan birimin alt kesimleri gri renkli, ince tabakalı mikritik kireçtaģı arakatmanları içerir. Tabakalanma belirgindir. Süreksizlik yapıları boyunca yoğun oksidasyon izleri gözlenmektedir. Şev Duraylılığı Analizi ve Değerlendirilmesi Açık ocak iģletmesinde yer yer yüksekliği 50 m.yi bulan iģletme Ģevleri mevcuttur. ġevlerde mevcut durum için özellikle patlatmalara bağlı küçük ölçekli blok, kaya yuvarlanması dıģında önemli bir stabilite sorunu gözlenmemiģtir. Ancak özellikle atmosferik koģullarla ayrıģma ve alterasyonlar sonucunda süreksizliklerde geliģecek duraysızlıklar Ģevlerin stabilitesini kontrol edecektir. Proje kapsamında oluģturulacak yeni Ģev dizaynında ve korunacak mevcut Ģevlerde Orta Kaya sınıfı birimlerle temsil edilen inceleme alanında Tablo III de ver len Ģev oranları dikkate alınacaktır. Tablo III Kaya ġevlerinde Maksimum ġev Oranları ġev Yüksekliği (m.) 5 m. 10 m. 15 m. ġev Oranı (h:v) h=yatay v= düģey 1:4 1:3 1:2 Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu, m. yi geçen Ģev yüksekliklerinde; Ģev stabilitesini sağlamak, drenajı kolaylaģtırmak, Ģev yüzeyinin erozyonunu azaltmak, kaya düģmelerini önlemek için kademe uygulaması yapılacaktır. Yapılacak kademelerin geniģliği 6-8 m olmali ve yarma yönüne doğru % 5 eğim verilmelidir. Birimlerin Sökülebilirliği, Kazı Klası ve Dolgu Malzemesi Niteliği Faaliyet alanında gözlenen kaya birimler için genel olarak % 100 Sert Kaya Kazı Klası öngörülmektedir. Kazı çalıģmalarında patlatma gerekecektir. Faaliyet alanında kazıdan çıkan malzemenin dolguda kullanılabilirliğini araģtırılması amacıyla 2 adet araģtırma çukur açılmıģ ve numuneler alınmıģtır. Alınan numuneler üzerinde laboratuarda su içeriği, elek analizi, atterberg limitleri tayini, zemin sınıfı, CBR ve Proktor deneyleri yaptırılmıģtır. Deney sonuçları Tablo III de verilmiģtir. 43

63 Çukur / Sondaj No. Tablo III Dolgu Malzemesi Laboratuvar Sonuçları Numune No. Derinlik (m) Su Ġçeriği (%) Elek Analizi No. 4 Kalan (%) 200 Geçen (%) LL (%) Atterberg Limitleri PL (%) PI (%) Zemin Sınıfı USCS Wopt (%) (Optimum Su Ġçeriği Proktor Max. Kuru Birim Hacim Ağırlık (g/cm 3 ) C.B.R. Deneyi AÇ - 1 N-1 1,0 7,3 58,1 22,5 49,4 25,8 23,6 GC 7,2 1,997 38,9 0,14 AÇ - 2 N-1 1,0 28,1 55,0 30,9 49,6 26,6 23 GC 10,1 1,971 34,7 0,21 Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu, 2013 Proje alanında alanında ocak iģletmesi sahasında patlatma ile kazılar yapılmakta ve iri blok niteliğindeki malzeme konkasörde kırılmaktadır. Yüzeye yakın derinliklerden alınan numunelerde ince malzeme oranı (kil-silt), % 22,5-% 30,9 arasındadır. Zemin Sınıfı (USCS) GC dir. Malzemenin dolguda kullanılabilirliğine, proje niteliğine göre karar verilmesi gerekmektedir. Genel olarak kazıdan çıkan malzeme kaya blok, ve kaya ufağı niteliğindedir. Geçirimsiz, yarı geçirimli, filtre malzemesi olarak kullanılması uygun değildir. Alt temel kaya blok ve kaya dolgu ya da riprap için proje uygun niteliklerinde kullanılabilir. III.2. Depremsellik ve afet durumu, depolama tesisi alanının tektonik özellikleri, sahanın gösterildiği diri fay haritası, Afet Durumu Proje alanı için hazırlanmıģ olan jeolojik-jeoteknik etüt raporunda da belirtildiği gibi, proje alanı ve çevresinde büyük ölçekli, genel hayatı etkileyici, heyelan, kaya düģmesi, çığ, sel gibi afet riski gözlenmemiģtir. Ancak özellikle açık ocak iģletmesinde yer yer yüksekliği 50 m.yi bulan iģletme Ģevleri mevcuttur. ġevlerde mevcut durum için özellikle patlatmalara bağlı küçük ölçekli blok, kaya yuvarlanması dıģında önemli bir stabilite sorunu gözlenmemiģtir. Özellikle atmosferik koģullarla ayrıģma ve alterasyonlar sonucunda süreksizliklerde geliģecek duraysızlıklar Ģevlerin stabilitesini kontrol edecektir. Proje kapsamında oluģturulacak yeni Ģev dizaynında ve korunacak mevcut Ģevlerde Orta Kaya sınıfı birimlerle temsil edilen inceleme alanında Tablo III de verilen Ģev oranları dikkate alınacaktır ve 15 m. yi geçen Ģev yüksekliklerinde; Ģev stabilitesini sağlamak, drenajı kolaylaģtırmak, Ģev yüzeyinin erozyonunu azaltmak, kaya düģmelerini önlemek için kademe uygulaması yapılacaktır. Yapılacak kademelerin geniģliği 6-8 m olmali ve yarma yönüne doğru % 5 eğim verilmelidir. Faaliyet alanının topoğrafik ve morfolojik özellikleri ile mevsimsel veya sürekli akıģlı dere yatağı içerisinde kalmaması nedeniyle taģkın, sellenme riski gözlenmemiģtir. Ancak özellikle çanak Ģeklinde yapıya sahip ocak sahasında, çevre ve yüzey suyu drenaj tedbirleri alınacak, hem de inģaat ve iģletme aģamasında, yoğun yağıģlı dönemlerde su birikmeleri önlenecek, hem de Ģevlerde özellikle atmosferik koģullarla ayrıģma ve alterasyonlar sonucunda süreksizliklerde geliģecek duraysızlıkların geliģmesi engellenecektir. Proje alanında en önemli doğal afet riski deprem olup, Proje kapsamındaki tüm inģaat çalıģmaları; T.C. Bayındırlık Ġskan Bakanlığı nın tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik ve bu Yönetmelikte değiģiklik yapılmasına dair tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Depremsellik Proje alanı, Mülga Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı nın Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre 1. Derece Deprem Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası ġekil III.2.1. de Ġzmit Ġli depremsellik haritası ise ġekil III.2.2. de verilmiģtir. C.B.R ġiģme (%) 44

64 tarih ve 03:02 sıralarında merkez üssü Gölcük olan ve M= 7.4 Ģiddetinde meydana gelen ve 7 ili etkisi altına alan deprem sonrası çok büyük ölçüde can ve mal kaybı meydana getirmiģtir. Bu deprem yüzyılın en büyük felaketi olarak nitelendirilmektedir. Deprem sonrası yüzlerce artçı deprem ve bunların içinde da yine merkez üssü Gölcük; M= 5.2, da merkez üssü Ġzmit olan ve M= 5.8, Ģiddetindeki yer sarsıntıları ile, günü merkez üssü Sapanca olan ve M= 5.7, da merkez üssü Düzce olan ve M= 7.2 Ģiddetinde depremler meydana gelmiģtir. Yedi ilde etkisi hissedilen ve yüzyılın Marmara depremi olarak tarihe geçecek olan bu depremde en büyük kayıp Kocaeli, Sakarya, Bolu, Yalova ve Düzce illerinde olmuģtur. ġekil III.2.1. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası Kaynak: deprem.gov.tr Proje Alanı ġekil III.2.2. Ġzmit Ġli Depremsellik Haritası Kaynak: deprem.gov.tr 45

65 17 Ağustos sabah saat 03:02 de meydana gelen deprem, karada Ġzmit Körfezi ile Düzce güneybatısı arasında yaklaģık 120 km uzunluğunda bir yüzey kırığı meydana getirmiģ olup bu kırık üzerinde 4.2 m ye varan sağ-yanal yer değiģtirmeler meydana gelmiģtir. Yapılan arazi gözlemlerine göre, faylanma genelde 4 segmentten oluģmaktadır. Ġzmit Körfezi ile Akyazı arasında kalan segmenti ana kırığı oluģturmaktadır. Kırığın üzerinde yer alan TEM otoyolu en az 3 yerde kırık tarafından kesilerek yolun yer yer 200 m uzunluğundaki bölümünü deforme etmiģ olup üst geçitlerin yıkılmasına veya kullanılamaz hale gelmesine neden olmuģtur. Ġzmit-Arifiye tren yolu Arifiye batısında ve özellikle Tepetarla Köyü yakınlarında 2.7 metreye varan sağ-yanal ötelenmelerle deforme edilmiģtir. Tren yolunun Arifiye batısındaki deformasyonda 1 m lik yükselmelerde gözlenmiģtir. Yüzey kırığı üzerinde yer alan siteler ve köylerde de yoğun hasar ve yıkım gözlenmiģtir. Bu deprem sırasında bu kırığın yakınında yeralan ve özellikle suya doygun alüvyon zeminlerde baģta Adapazarı, Ġzmit, Gölcük, Yalova ve Akyazı olmak üzere birçok yerleģim biriminde aģırı yıkımlara sebep olmuģtur. Faylanma dıģında Adapazarı içinde sokaklarda meydana gelen deformasyonlar ile Gölcük ve Sapanca Gölü kıyılarında meydana gelen göçmeler kuvvetli yer sarsıntısı ile ilgili olup hasarların yoğunlaģmasına neden olmuģtur. Proje kapsamındaki tüm inģaat çalıģmaları; Mülga Bayındırlık Ġskan Bakanlığı nın tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik ve bu Yönetmelikte değiģiklik yapılmasına dair tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Deprem Risk Analizi Faaliyet alanı merkez olmak üzere 100 km yarıçaplı bir alanda meydana gelen büyüklüğü 4 ve üzeri olan depremler seçilerek proje alanı için deprem risk analizi yapılmıģtır. Gelecekte oluģacak depremler belirsizlikler içermesine rağmen geçmiģ yıllarda oluģmuģ depremlerin teknik büyüklüklerinin (Ģiddet, büyüklük vb.) olasılık matematiği ile analiz edilmesi, yapılan depreme karģı risklerin belirlenmesinde önemli olduğundan Ġzmit ve çevresinde oluģmuģ depremlerin çeģitli magnitüd aralıklarına denk gelen değerleriyle analizler yapılmıģtır. Proje alanı için deprem tehlike analizi probalistik Poison olasılık dağılımı kullanılarak yapılmıģ ve 4.5, 5.0, 5.5, 6.0, 6.5 ve 7.0 magnitüdündeki depremlerin bu bölgede 10, 50, 75 ve 100 yıllık dönemler için oluģma olasılıkları hesaplanmıģtır. Magnitüd frekans iliģkisini gösteren grafik Tablo III.2.1. deki veriler kullanılarak ġekil III.2.3. de verilmiģtir. Tablo III.2.1. Magnitüd aralıkları ve deprem oluģ sayıları Magnitüd 4.5 M < M < M < M < M < M <7.5 Aralıkları Ni (OluĢum Sayıları) Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu,

66 ġekil III.2.3.Büyüklük (M) ve oluģum sayısı iliģkisi Ġnceleme alanı ve civarındaki deprem üretme potansiyeli olan Fay hatlarının uzunlukları ve yapılan risk analizin dikkate alınırsa özellikle Kuzey Anadolu Fayına bağlı geliģecek büyük depremlerin bölge için her zaman risk oluģturduğu gözlenmektedir. Tablo III.2.2. Proje alanı ve çevresi için depremlerin sıklığı ve geri dönüģ periyotları Poison olasılık dağılımı Yıllara Göre Deprem Olma Olasılığı (%) Ortalama Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu, 2013 Tablo III.2.2. de Poison olasılık dağılımına göre risk analiz parametreleri verilmiģtir. Buna göre 4.5 büyüklüğündeki bir depremin 10 yıl içinde olma olasılığı %100 ve tekrarlama periyodu 1 yıl iken; 7 büyüklüğündeki bir depremin 10 yıl içinde olma olasığı % 37.5 ve tekrarlama periyodu 49 yıldır. Tektonik D (Yıl) için Olasılık (%) D (Yıl) için Olasılık (%) D (Yıl) için Olasılık (%) D (Yıl) için Olasılık (%) Tekrarlama Periyodu Büyüklük (M) (Yıl) Kocaeli Yarımadası nda yüzeyleyen birimlerden Paleozoyik ve Permo-Triyas yaģlı istifler allokton, Geç Kretase-Eosen yaģlı olanları yarı otokton, Oligo-Miyosen ve Pliyo- Kuvaterner yaģlı olanları otoktondur. Geç Kretase-Erken Miyosen dönemi birimleri (Kocaeli Yarımadası nda Geç Kretase-Orta Eosen, Trakya da Orta Eosen-Erken Miyosen birimler) bir Ģekilde süreklilik gösterdiğinden, yarı otokton-otokton sınırını belirlemek oldukça zordur. Bu belirlemede, Geç Oligosen deki tektonik olaylar göz önünde bulundurulmuģtur. Söz konusu alanda birbirinden kısmen farklı özellikler sunan iki Paleozoyik yaģlı istif ile üç Permo-Triyas yaģlı istif bulunmaktadır. Her iki istifin farklı asortamlarında çökelmiģ olan birimleri sonradan tektonik dilimler halinde bir araya gelmiģtir. 47

67 Tektonik hareketler sonucunda kıvrımlı yapılardan çok kırıklı yapıların geliģmiģ olduğu Kocaeli Yarımadası nda tektonizmanın izleri yoğun olarak izlenir. Yarımadanın kuzeykuzeybatısında yer alan Sarıyer-ġile Bindirmesi, Ġzmit kuzeyindeki Belen-Sepetçi Ters Fayı, Darıca-Tuzla yarımadacıklarında gözlenen ve Kuzey Anadolu Fayı na bağlı olarak geliģmiģ olan aktif özellikli ikincil fay sistemleri çalıģma alanındaki önemli tektonik yapılardır. YaklaĢık doğu-batı uzanımlı olan bu fay sistemleri dıģında diğer tüm yönlerde de (K-G, D-B, KB-GD, KD-GB uzanımlı) büyük-küçük birçok fay mevcuttur. Bu faylar normal, düģey, ters, doğrultu atımlı ve sürüklenim niteliğindedir. Tektonik olaylardan en çok etkilenmiģ olan Paleozoyik birimlerinin düzenli istif niteliği çoğunlukla bozulmuģ olup, bunlar, yanal devamlılığı fazla olmayan parçalar halinde bulunur. Proje alanı ve çevresinde ait büyük ölçekli diri fay haritası ġekil III.2.4. de verilmiģtir. Kuzey Anadolu Fayı: Bölgede yer alan Kuzey Anadolu Fayı, Bolu batısından itibaren kuzey ve güney olmak üzere iki ana kola ayrılır. Güney kolu Dokurcun-Geyve-Ġznik-Gemlik üzerinden Bandırma ya kadar devam eder. Kuzey kolu ise Adapazarı-Sapanca Gölü üzerinden Ġzmit Körfezi ne ulaģır. Bu kuzey kol, Yalova bölümünden itibaren batıya doğru Marmara Denizi nin derin çukurlarını izleyerek Gelibolu Yarımadası kuzeyinden Ege Denizi ne ulaģır. Kuzey Anadolu Fay zonunun Adapazarı-Sapanca Gölü üzerinden geçerek Ġzmit Körfezi ne ulaģtığı kuzey kolu, proje alanının yaklaģık 8 km güneyinden geçmektedir. 48

68 Proje Alanı ġekil III.2.4. Proje alanı ve çevresi büyük ölçekli diri fay haritası Kaynak: Bursa, NK 35-12, MTA, 2011 III.3. Hidrolojik özellikler ve yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, debileri, bu kaynakların faaliyet alanına mesafeleri ve mesafelerin bir plan üzerinde gösterilmesi, faaliyet alanının yakınında yüzeysel su kaynaklarının olup olmadığı, var ise faaliyetin bu su kaynaklarına olabilecek etkisi, Proje alanı Türkiye genelinde ayrılmıģ olan su havzalarından Marmara Havzası içinde Ġstanbul-Ġzmit arası kıyı ovaları içinde yer almaktadır. Ġzmit Körfezi nin yaklaģık 2 km kuzeyinde kalan proje alanı çevresinde birçok mevsimsel akıģa sahip yüzeysuyu varken, sürekli akıģa sahip bir yüzeysuyu bulunmamaktadır. Bu mevsimsel akıģa sahip yüzeysularının en önemlileri; proje alanının yaklaģık 1.1 km batısındaki derin vadi içinde akıģ gösteren Ambarlı Deresi, yaklaģık 1.3 km doğusunda bulunan Gicik Deresi ile yaklaģık 400 m kuzeyinde ve 250 m doğusundan bulunan isimsiz kuru derelerdir. Bölgedeki tüm yüzeysuları kuzeyden güneye doğru Ġzmit Körfezi ne drene olmaktadır. 49

69 Proje alanı içinde mevsimsel veya sürekli akıģ gösteren dere yatağı bulunmamakla birlikte proje alanı çevresinde bulunan mevsimsel veya sürekli akıģ gösteren dere yataklarına katı veya sıvı atık atılmayacak, pasa veya malzeme doldurulmayacak, dere yataklarından malzeme temin edilmeyecek ve dere yataklarının doğal akıģları değiģtirilmeyecektir. Ġzmit Körfezi: Marmara Denizi nin kuzey doğusunda, proje alanının yaklaģık 2 km güneyinde bulunan, iki tabakalı bir su kütlesine sahip Ġzmit Körfezi nin hidrografik özellikleri genelde Marmara Denizi ne benzemektedir. Üst tabakadaki Karadeniz kaynaklı su kütlesinin kalınlığı genellikle m arasında değiģmektedir m derinlikten baģlayan alt tabakayı Akdeniz kaynaklı, tuzluluğu yaklaģık binde 38.5 olan daha yoğun su kütlesi oluģturur. Bu iki tabaka arasında ise haloklin olarak adlandırılan ve iki farklı su kütlesinin karıģımının meydana getirdiği bir geçiģ tabakası mevcuttur. Bu üç tabakanın kalınlığı körfezde meteorolojik koģullara bağlı olarak mevsimsel değiģim göstermektedir. Üst tabaka kalınlığının arttığı yaz döneminde yüzey suyu tuzluluğu genellikle iken, sıcaklığın düģmesi ve rüzgarın etkisinin neden olduğu sonbahar-kıģ karıģım sonucu yüzey suyu tuzluluğu Marmara da olduğu gibi, Ġzmit Körfezinde de artıģ göstermektedir. Proje alanı ve yakın çevresinde herhangi bir göl, gölet ya da baraj bulunmamaktadır. Proje alanı çevresinde yer alan mevcut su kullanım durumu, planlanan ve mevcut sulama tesisleri ġekil III.3.1. de verilmiģtir. 50

70 Proje Alanı ġekil III.3.1. Proje alanı ve çevresi mevcut su kullanım durumu, planlanan ve mevcut sulama tesisleri Kaynak: DSĠ, 2006 III.4. Hidrojeolojik özellikler ve yeraltı su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, yer altı suyu durumu (seviyesi, akıģ yönü, debileri, kalitesi vb.), bu kaynakların faaliyet alanına mesafeleri, proje sahası ve civarının bölgesel akifer sistemi içindeki konumu, hidrojeolojik etüd raporu, Faaliyet alanında zemini Ballıkaya formasyonuna ait genelde gri, koyu gri, ince-kalın tabakalı, aģınma yüzeyi baklava Ģekilli, dolomit ve dolomitik kireçtaģları oluģturur. Proje alanında yüzeylenen kayaçlar; dolomit, dolomitik kireçtaģı ve kireçtaģları, tipik karstik yapısı, erime boģlukları ve kırklı-çatlaklı yapılarıyla az geçirimli-geçirimli olup yüzeysularını taģıyarak bölgede derinlerdeki yeraltısuyu beslenimine katkıda bulunmaktadırlar. Dolomitik kireçtaģı ve KireçtaĢlarının boģluk ve kırık çatlak sistemleri boyunca hareket eden bu sular bölgede alt kotlarda kaynaklarda ve derin yeraltısuyu kuyularında ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla dolomitik kireçtaģlarının üst kotlarında yer alan cüruf depolama alanında yapılan sondajlarda yeraltısuyuna rastlanmamıģtır (Bkz Tablo III.4.1.). Ayrıca curuf depolama alanındaki kayaçların geçirimliliğinin tespitine yönelik yapılan Basınçlı Su Testi (BST) sonuçlarına göre ise cüruf depolama alanı zeminini oluģturan dolomitik kireçtaģları az geçirimli-geçirimli olarak tespit edilmiģtir (Bkz Tablo III.4.2.). Proje alanına ait 1/1000 ölçekli hidrojeoloji haritası ise Ek- 6 da verilmiģtir. 51

71 Proje alanı olan Endüstriyel Atık (Cüruf) depolama alanının zemin durumunu jeolojikjeoteknik, hidrolojik ve hidrojeolojik özelliklerini belirlemek amacıyla Mayıs 2012 tarihinde faaliyet alanı için zemin etüt raporu hazırlanmıģ olup söz konusu rapor zemin etüt raporu Ek- 15 de verilmiģtir. Bölgede proje alanı güneybatısında alt kotlarda 300 m derinliğindeki derin yeraltısuyu kuyusunda statik seviyesi 90 m, dinamik su seviyesi ise 120 m dir. Curuf depolama alanının jeolojik ve morfolojik yapısı dikkate alındığında cüruf depolama alanında 100 m den daha sığ derinliklerde yeraltusuyu ile karģılaģılması beklenmemektedir. Ayrıca sızıntı sularının yeraltı suyuna karıģıp karıģmadığının tespiti amacıyla tesiste değiģik noktalarda gözlem kuyusu teģkil edilecektir. Bölgede yüzeyleyen Ģeyl-marn arakatkılı killi-mikritik kireçtaģlarından oluģan Kretase yaģlı diğer jeolojik birimler ise killi seviyeler içermelerinden dolayı yeraltısuyu açısından verimsiz ve az geçirimlidir. Bölgedeki hidrojeolojik olarak en önemli akifer birim proje alanının yaklaģık 8.5 km batısındaki Ova Çayı çevresinde geliģmiģ olan Dilovası alüvyonlarıdır. Tablo III.4.1. Zemin Etüt Sondajları Özet Tablosu Sondaj No X Y Derinlik (m) YAS (m) SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK SK Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu,

72 Tablo III.4.2. Basınçlı Su Testi (BST) Sonuçları Kuyu Adı Derinlik (m) Lugeon Permeabilite Değeri (cm/s) Geçirimlilik Derecesi Kaya Kütlesi Süreksizlik Açıklığı SK-1 SK-2 SK-3 SK-14 6,0-9, E-05 Az Geçirimli Sıkı 9,0-12, E-05 Az Geçirimli Sıkı 12,0-15, E-05 Az Geçirimli Sıkı 15,0-18, E-05 Az Geçirimli Sıkı 18,0-21, E-05 Geçirimli Çok az açık 21,0-24, E-05 Geçirimli Çok az açık 0,0-3, E-05 Az Geçirimli Sıkı 3,0-6, E-04 Geçirimli Çok az açık 6,0-9, E-05 Az Geçirimli Sıkı 9,0-12, E-05 Az Geçirimli Sıkı 12,0-15, E-05 Geçirimli Çok az açık 15,0-18, E-05 Az Geçirimli Sıkı 18,0-21, E-05 Az Geçirimli Sıkı 21,0-24, E-05 Az Geçirimli Sıkı 0,0-3, E-05 Az Geçirimli Sıkı 3,0-6, E-05 Az Geçirimli Sıkı 6,0-9, E-05 Az Geçirimli Sıkı 9,0-12, E-05 Az Geçirimli Sıkı 12,0-15, E-05 Az Geçirimli Sıkı 15,0-18, E-05 Az Geçirimli Sıkı 18,0-21, E-05 Az Geçirimli Sıkı 21,0-24, E-05 Az Geçirimli Sıkı 3,0-6, E-05 Az Geçirimli Sıkı 6,0-9, E-05 Az Geçirimli Sıkı 9,0-12, E-05 Az Geçirimli Sıkı 12,0-15, E-05 Az Geçirimli Sıkı 15,0-18, E-05 Az Geçirimli Sıkı 18,0-21, E-04 Geçirimli Biraz açık Kaynak: Yukarı Hereke Cüruf Depolama Alanı Temel ve Zemin Etüt Raporu, 2013 Bölgede yeraltı suyu hareketi kuzeyden güneye yani Marmara Denizi ne doğrudur. Ġzmit Körfezi çevresi genel olarak yeraltı suyu açısından zengin olup yeraltısuyu potansiyeli (toplam emniyetli yeraltı suyu rezervi) 74.2 hm 3 /yıl olarak hesaplanmıģtır. Kocaeli Ġl sınırları içinde Gölcük Ġlçesi nde Yazlıkköy (Bahçecik) jeotermal sahası bulunmakta olup proje alanının yer aldığı Hereke Ġlçesi nde jeotermal saha bulunmamaktadır. 53

73 III.5. Flora ve Fauna [Bölgenin vejetasyonu, proje alanı ve etki alanında bulunan flora türleri, etkilenecek alandaki türler, bu çalıģmaların hangi dönemde yapıldığı, ulusal ve uluslararası sözleģmelerle koruma altına alınmıģ, nadir ve nesli tehlikeye düģmüģ türler, endemizm durumları, bunların yaģama ortamları ve tehlike kategorilerinin Red Data Book a göre irdelenmesi, flora ve faunanın IUCN ne göre incelenmesi, flora tablosunun oluģturulması, faaliyet alanındaki av hayvanlarının yürürlükte bulunan Av Dönemi Merkez Av Komisyonu kararlarına göre incelenmesi, faunanın uygun formda düzenlenmesi, Bern SözleĢmesi kapsamında bulunan türlerin belirlenmesi (Bern sözleģmesine göre tablolar halinde düzenlenmesi), proje faaliyetlerinden etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inģaat ve iģletme aģamasında), rekreasyon çalıģmalarının belirtilmesi] (flora-faunanın tespitine iliģkin yapılmıģ veya yapılacak olan arazi, gözlem-literatür çalıģmaları) Diler Demir Çelik Endüstri ve Tic. A.ġ. tarafından Kocaeli ili, Körfez ilçesi sınırları içerisinde, Endüstriyel Atık (Cüruf) Geri Kazanımı ve Depolama Alanı Projesi ÇED Raporu nun flora ve fauna çalıģmaları Bilim Uzmanı Biyolog Levent Biler tarafından yapılmıģtır. Flora Proje alanı, Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesinin etkisi altında kalmaktadır. Bu bölge, genel olarak Karadeniz nemli ılıman ve nemli soğuk ikliminin etkili olduğu kuzey bölgelerimiz ile Gelibolu ve Biga yarımadaları dıģında, Marmara Bölgesi ni kapsar. Bu bölgenin alt veya kıyı kuģağında nemli ılıman iklim Ģartlarında büyüyen yaprağını döken ağaç ve çalılar hakimdir; buna karģılık yüksek alanlarda soğuk ve nemli ortamlarda yetiģen iğne yapraklı ormanlar yaygındır. Proje alanımız çevresi de bu karakteristik özellikleri göstermektedir (Bkz. ġekil III.5.1). Proje alanı çevresi yaprak döken ağaç ve çalılar ile çevrilidir. ġekil III.5.1. Proje alanı çevresi yaprak döken ağaç ve çalı toplulukları 54

74 Proje alanı, Davis in grid kareleme sistemine göre A2 karesinde bulunmaktadır (ġekil III.5.2). ġekil III.5.2. Proje Alanın Grid Kareleme Sistemindeki Yeri Planlanan proje alanının 6,58 ha lık kısmının taģ ocağı olarak kullanılmakta olup (Ģekil III.5.3 ve Ģekil III.5.4), öncelikli olarak bu alanın depolama alanı olarak kullanılması planlanmıģtır. TaĢ ocakların kullanım sürelerinin bitmesiyle tekrar eski haline getirilmesi hem çevresel zorunluluk hem de mevcut doğayı bölmemek için bir mecburidir. Bu Ģekilde alan tekrar eski haline gelmesi sağlanmıģ olur ve yabani flora ve fauna türleri için tekrar kullanılabilir elveriģli hale geri gelir. Proje alanı içerisinde herhangi bir bitki yoktur. Proje alanı yakın çevresinde bulunan bitki türleri Tablo III.5.1 de verilmiģtir. 55

75 ġekil III.5.3. Proje Alan genel görünümü ġekil III.5.4. Proje Alanı Genel Görünümü 56

76 Tablo III.5.1. Proje alanı Flora listesi Familya ve Tür Adı Türkçe Ġsim (*) Habitat Endemizm ve Nadirlik Durumu Fitocoğrafik Bölge IUCN Red Data Book Kategorileri RANUNCULACEAE Anemone pavonia LAM. Manisa Lalesi Çalılık, çimen, yamaç Endemik değil - - Ranunculus ophioglossifolius VILL. Düğün Çiçeği Nemli çamurlu yer Endemik değil - - BRASSICACEAE Neslia apiculata FISCH., MEY. ET AVE-LALL. - Tarla, yol kenarı Endemik değil - - Alyssum umbellatum DESV. - Ekili alan, kayalık, moloz Endemik değil D.Akd.Ele. - Malcolmia africana (L.) R. BR. - Yol kenarı, boģ alan Endemik değil - - Descurainia sophia (L.) WEBB EX PRANTL - BoĢ alan Endemik değil - - Thlaspi perfoliatum L. - Ekili alan, boģ alan Endemik değil - - Thlaspi alliaceum L. - Gölgeli yer Endemik değil - - FABACEAE Trifolium repens L. var. giganteum LAG.-FOSS. Yonca Yol kenarı Endemik değil - - Astragalus glycyphyllos L. subsp. glycyphyllos L. Geven Orman kenarları, kayalık yerler, kıyılar Endemik değil Avr.-Sib.Ele. - Cercis siliquastrum L. subsp. siliquastrum L. Erguvan Maki ve yaprak döken ormanlar Endemik değil - - Vicia ervilia (L.) WILLD. Kara Burçak MeĢe çalılığı, taģlı yamaçlar, çağıllıklar, tarlalar, bağlar, yol kenarları Endemik değil - - Trifolium tomentosum L. Yonca Çimenlik yerler, maki, açık yerler Endemik değil - - Trifolium lappaceum L. Yonca Kayalık ve çimenlik yerler, çalılık arasında Endemik değil Akd.Ele. - ROSACEAE Rosa canina L. Asker Gülü Kayalık yamaçlar, çalılık, çitler, ormanlar ve açıklıkları Endemik değil - - Sorbus torminalis (L.) CRANTZ var. orientalis (SCHÖN.-TEM.) GABR. - Ormanlar ve açıklıkları Endemik değil - - APIACEAE Turgenia latifolia (L.) HOFFM. - Çorak ve ekili yerler Endemik değil - - ASTERACEAE Taraxacum scaturiginosum G. HAGL. Kara Hindiba Nemli alan Endemik değil - - Bombycilaena discolor (PERS.) LAINZ - Dağlık çıplak kurak alanlar Endemik değil Akd.Ele. - Crinitaria linosyris (L.) LESS. - Çalılık Endemik değil Avr.-Sib.Ele. - Senecio aquaticus HILL subsp. erraticus (BERTOL.) MATTHEWS Kanarya Otu Orman, nemli alan, step Endemik değil Avr.-Sib.Ele. - Matricaria chamomilla L. var. recutita (L.) GRIERSON Papatya Yol kenarları, boģ ve ekili alanlar Endemik değil - - SOLANACEAE Solanum alatum MOENCH - Çorak yerler, ekilmiģ yerler Endemik değil - - BUXACEAE Buxus sempervirens L. ġimģir KarıĢık yaprak döken ormanlar Endemik değil Avr.-Sib.Ele. - (*) Bitki isimleri Türkçe Bitki Adları Sözlüğü nden (Baytop T., 1994, TDK, Ankara.) yazılmıģtır. Ancak bazı türlerin Türkçe ismi ve yöresel ismi bulunmamaktadır. Bu nedenle bitki türleri binominal yazım kurallarına göre bilim dili olan Latince olarak değerlendirilmektedir. : Gözlem : Literatür 57

77 Proje alanı ve çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunma olasılığı yüksek olan taksonların fitocoğrafik bölgelerinin belirtilmesinde çeģitli kısaltmalar kullanılmıģtır. Buna göre; Avr.-Sib. Ele. (Avrupa-Sibirya Elementi ni), D. Akd. Ele. (Doğu Akdeniz Elementi ni) ve Akd. Ele. (Akdeniz Elementi ni) ifade etmektedir. GeniĢ yayılıģlı ya da fitocoğrafik bölgesi tam olarak bilinmeyenler için (-) iģareti konmuģtur. Flora listesinde yer alan tür ve tür altı kategorideki 24 adet bitkinin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı; Avrupa-Sibirya elementi 4, Doğu Akdeniz elementi 1 ve Akdeniz elementi 2 Ģeklindedir. Geri kalan 17 tür ise kozmopolit veya fitocoğrafik bölgesi belirsizler kategorisinde yer almaktadır. Türkiye, kıtalararası geçiģ bölgesi konumunda bir ülke olması sebebiyle endemik ve nadir bitkiler bakımından zengindir. Ülkemizde tespit edilen toplam bitki türünün yaklaģık % 30 unu endemik türler oluģturmaktadır. Endemik ve nadir bitki türleri için Ekim, T. ve arkadaģları (2000) tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayında kullanılan 1994 IUCN Red Data Book kategorileri aģağıdaki açıklanmıģtır. EX: TükenmiĢ EW: Doğada TükenmiĢ CR: Çok Tehlikede EN: Tehlikede VU: Zarar Görebilir DD: Veri Yetersiz NE: Değerlendirilemeyen LR: Az Tehdit Altında; Gelecekte durumlarına göre tehdit açısından sıralanabilecek 3 alt kategorisi vardır. 1) cd- Conservation Dependent (Koruma Önlemi Gerektiren): 5 yıl içerisinde yukarıdaki kategorilerden birisine girebilecek taksonlar bu gruptadır. 2) nt- Near Threatened (Tehdit Altına Girebilir): Bir önceki kategoriye konamayan ancak VU kategorisine konmaya yakın aday olan bitki türleri bu grupta yer alır. 3) Ic- Least Concern (En Az EndiĢe Verici): Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında olmayan bitki türleri bu kategoride yer alır. Proje alanında bulunan türlerden endemik veya nesli tehdit altında olan herhangi bir tür tespit edilememiģtir. Ayrıca, proje alanında; endemik, nadir, nesli tehlikede, Avrupa nın Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarını Koruma SözleĢmesi (Bern SözleĢmesi) Ek-1 listesine göre koruma altına alınması gereken bir bitki türü bulunmamaktadır. Proje alanı dolgu materyali için gerekli bütün tedbirler alındıktan sonra doldurulması flora türleri açısından herhangi bir olumsuz etki yaratmayacaktır. Dolgu alanının dolması sonucu yeniden bitkilendirme çalıģmaları yapılması zorunludur. Bunun için çevredeki bitki desenine uygun hareket etmek daha olumlu sonuçlar verecektir. 58

78 Fauna Proje alanı ve çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunması muhtemel omurgalı fauna türlerinden balık türleri, amfibi türleri, sürüngen türleri, kuģ türleri ve memeli türleri aģağıda verilmiģtir. Listelenen omurgalı fauna türleri tablolarda her türün familyası, Türkçe adı, habitatı, IUCN kategorisi, Red Data Book kategorisi ve Bern SözleĢmesi Ek-2 (kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri) ve Ek-3 (korunan fauna türleri) listelerinin hangisinde yer aldığı belirtilmiģtir. Bern SözleĢmesi Ek-2 ve Ek-3 listesinde ve IUCN de yer almayan türler için (-) iģareti konulmuģtur. Ayrıca; T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı nca 07 Haziran 2012 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları ilgili tablolara iģlenmiģtir. Koruma Altına Alınan Av Hayvanları MADDE 5 - Bu av döneminde Kanunun 4. maddesinin 1. fıkrası gereğince; EK LĠSTE- I deki yaban hayvanları Bakanlıkça; Bakanlık tarafından av hayvanları olarak belirlenen yaban hayvanlarından EK LĠSTE-II deki kuģlar ve memeliler MAK ca koruma altına alınmıģtır. Koruma altına alınan av hayvanlarının avlanması, ölü ya da canlı bulundurulması ve nakledilmesi yasaktır. Merkez Av Komisyonunca Avlanmasına Ġzin Verilen Av Hayvanları MADDE 6 - Kanunun 4. maddesinin 1. fıkrası gereğince, Bakanlıkça belirlenen av hayvanlarından, av döneminde avlanmanın serbest olduğu sürelerde avlanmasına MAK ca izin verilen av hayvanları EK LĠSTE-III te gösterilmiģtir. Bern Sözleşmesi Avrupa nın Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarının Korunması SözleĢmesi 1979 Eylül ünün 19. günü Bern de imzalanmıģ olup bu SözleĢme, tarih ve sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıģtır. SözleĢmenin amacı, yabani flora ve faunayı ve bunların yaģama ortamlarını muhafaza etmek, özellikle birden fazla devletin iģbirliğini gerektirenlerin korunmasını sağlamak ve bu iģbirliğini geliģtirmektir. o Yaban flora ve faunanın korunması ve gelecek nesillere aktarılması gerekli estetik bilimsel, kültürel, rekreasyonel, ekonomik ve özgün değerde doğal bir miras olduğunu takdir ederek, o Biyolojik dengenin devamlılığında yabani flora ve faunanın oynadığı temel rolü bilerek, o Yabani flora ve faunanın birçok türlerinin ciddi biçimde tükenmekte olduğu ve bazılarının yok olma tehlikesine maruz olduğunu kaydederek, o Yabani flora ve faunanın korunmasında, hükümetlerin ulusal amaçları ve programlarında dikkate alınması ve özellikle göçmen türlerin korunmasında uluslararası iģbirliğinin gerekliliğini takdir ederek, bu sözleģme kabul edilmiģtir. 59

79 IUCN Red List Kategorileri IUCN, Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi ("IUCN Red List") ve bitki ve hayvan türlerinin dünyadaki en kapsamlı Küresel Koruma durumu envanteridir. IUCN Kırmızı Listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından sürdürülmektedir. IUCN Kırmızı Listesi, kesin ölçüt kullanılarak, binlerce tür ve alttürlerin nesillerinin tükenme riskini değerlendirerek oluģturulmaktadır. Bu ölçüt tüm türlerle ve dünyanın her bölgesi ile ilgilidir. Kırmızı Liste ile amaçlanan; koruma meselelerine kamunun ve politikacıların dikkatini çekmek ve bununla birlikte türlerin yok oluģunu azaltmak için uluslararası camiaya yardım etmektir. Güçlü bir bilimsel altyapı ile oluģturulan IUCN Red List, biyolojik çeģitliliğin durumu ile ilgili en geçerli rehber olarak kabul edilmektedir. IUCN Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütleri, küresel tükenme riskleri yüksek olan türleri sınıflandırmak için kolayca anlaģılabilecek bir sistem olarak tasarlanmıģtır. Bu sistemin amacı, farklı türleri tükenme risklerine göre sınıflandırmak için açık ve nesnel bir yöntem oluģturmaktır. Ancak, Kırmızı Liste tükenme riski yüksek türlere dikkat çekerse de, koruma önlemleri arasında öncellikleri saptamak için tek yöntem değildir. Sistemin geliģtirilmesi sürecinde yapılan geniģ kapsamlı danıģma ve sınamalar, sistemin canlıların çoğu için sağlam sonuçlar verdiğini göstermiģtir. Sistem, türleri tehdit sınıflarına tutarlı olarak yerleģtiriyorsa da, kullanılan ölçütler her türün biyolojik özelliklerini dikkate almaz. Bu nedenle özel durumlarda tükenme riski olduğunda daha yüksek veya daha düģük olarak tahmin edilebilir öncesinde IUCN Kırmızı Kitap ve Kırmızı Listelerinde daha öznel tehdit sınıfları neredeyse 30 yıldır kullanılmaktaydı. Bu tehdit sınıflarının yenilenmesi gereği uzun zamandır bilindiği halde, son geliģtirme süreci 1989 da IUCN Species Survival Commission (SSC) Steering Committee den gelen daha nesnel bir yöntem geliģtirilmesi istemiyle baģladı. IUCN Konseyi yeni Kırmızı Liste sistemini 1994 de onayladı. IUCN Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütlerinin amaçları; DeğiĢik kiģilerce tutarlı olarak uygulanabilecek bir sistem temin etmek; Tükenme riskini etkileyen değiģik faktörlerin değerlendirilmesi için kolay anlaģılır bir rehberle değerlendirmelerin nesnelliğini artırmak; Birbirinden çok farklı türlerin karģılaģtırılabileceği bir sistem sağlamak; Tehdit altındaki tür listelerini kullananların her türün nasıl sınıflandırıldığını anlamalarını sağlamaktır. Kategoriler 9 grupta tasnif edilmiģtir (Tablo III.5.2 ve ġekil III.5.5); bu tasnifte, tükenme hızı, nüfus büyüklüğü, coğrafi dağılım alanları ile nüfus ve dağılım derecesi kriterleri dikkate alınmıģtır. 60

80 Tablo III.5.2. IUCN Kategorileri ve Anlamları Evaluated Not Evaluated (NE) Adequate data Data Deficient (DD) Extinct (EX) Extinct in the Wild (EW) Critically Endangered (CR) Endangered (EN) Vulnerable (VU) Near Threatened (NT) Least Concern (LC) Değerlendirmeye alınmıģ Değerlendirmeye alınmamıģ Yeterli data mevcut Yeterli data mevcut değil (data eksik) Türü tamamen yok olmuģ, nesli tükenmiģ tür VahĢi doğada nesli tükenmiģ tür Önemli derecede yok olma tehlikesi olan tür Yok olma tehlikesi olan tür Koruma önlemi alınmazsa ileride yok olma tehlikesi olan tür Neredeyse tehdit altında En az kaygılanılan tür ġekil III.5.5. IUCN Kategorileri Arasındaki ĠliĢkiler Amfibi Türleri Proje alanı ve yakın çevresinde herhangi bir dere, çay, göl gibi tatlı su kaynağının olmaması, amfibi türlerinin varlığını kısıtlamaktadır. Yapılan arazi çalıģmaları ve ön literatür taramaları sonucunda alanda olan veya muhtemel olan herhangi bir tür tespit edilememiģtir. Sürüngen Türleri Karasal ortamda bulunan ve bulunabilecek sürüngen türleri Tablo III.5.3 de verilmiģtir. 61

81 Tablo III.5.3. Proje Alanı Sürüngen Faunası Familya ve Tür Adı Türkçe Adı Bern IUCN AKK(*) Habitat SCINCIDAE (L) Ablepharus kitaibelii Ġncekertenkele II LC Ek-I LACERTIDAE (L) Lacerta viridis Küçük YeĢil Kertenkele II LC Ek-I (G) Ophisops elegans Tarla Kertenkelesi II - Ek-I COLUBRIDAE (L) Coronella austriaca Güneyyılanı II - Ek-I (L) Eirenis modestus Uysalyılan III LC Ek-I Kısa bitkili ağaçlık yerlerde, maki ve seyrek ağaçlı kısımlarda yaģar. Ormanlık yerlerde veya açık arazide, tarla aralarındaki çalılık ve ağaçlık kısımlarda yaģar. Az bitkili açık alanlarda taģlı ve topraklı zeminde yaģar. Genellikle çayır ve orman kenarlarındaki taģlık, kumluk ve çalılık kısımlarda yaģar. Seyrek bitki örtüsü olan taģlık arazide yaģar. Kaynak: Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar Sürüngenler, KuĢlar ve Memeliler Meteksan A.ġ., Ankara. Kaynak: Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları Sürüngenler, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K Ankara. Kaynak: Baran, Ġ., 2008, Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri, TÜBĠTAK Popüler Bilim Kitapları, Ankara. (*)=T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları G: Gözlem L: Literatür Sürüngen türlerinden 3 tür IUCN kategorilerinde bulunmasına rağmen Türkiye de herhangi bir tehdit altında değildir ve geniģ dağılımlı türlerdir. Sürüngen türlerinden 4 tür Bern Ek-II, 1 tür ise Ek-III listesinde yer almaktadır. Ayrıca sürüngen türlerinin tamamı T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün oluģturduğu Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları na göre Ek-I listesinde yer alıp, Bakanlıkça koruma altına alınmıģtır. Koruma altına alınan av hayvanlarının avlanması, ölü ya da canlı bulundurulması ve nakledilmesi yasaktır. Kuş Türleri Proje alanı aktif kullanılan bir taģ ocağı olmasından dolayı alandaki kuģ çeģitliliği az bulunmuģtur. Tespit edilen türlerin yanında literatür taramaları ile bu bilgiler geliģtirilerek Tablo III.5.4 de verilmiģtir. 62

82 Tablo III.5.4. Proje Alanı KuĢ Faunası Familya ve Tür Adı Türkçe Adı Habitat ACCIPITRIDAE (L)Buteo buteo ALAUDIDAE ġahin Açık alanlara, tarım alanlarına, meralara ve bataklıklara yakın ormanlık alanlar IUCN Red List Red Data Book Bern Statü AKK (*) LC A.3 III Y, KZ, T Ek-I (G)Galerida cristata Tepeli toygar Açık, ağaçsız kuru bölgelerde, tarlalar LC - III Y Ek-II (L)Lullula arborea COLUMBIDAE Orman toygarı Seyrek ağaçlı araziler, orman kenarları, meralar, tarımsal araziler ve yaylalar LC - III Y Ek-II (G)Streptopelia decaocto Kumru Kırlar LC - III Y Ek-II CORVIDAE (G)Corvus monedula Küçük karga YerleĢme yerleri civarı, park ve bahçeler, tarlalar, kayalıklar, harabeler LC - - Y Ek-III (G)Pica pica Saksağan Tarım alanları ile seyrek ağaçlı alanlar ve çalılıklar LC - - Y Ek-III EMBERIZIDAE (L)Emberiza hortulana HIRUNDINIDAE KirazkuĢu Dağ, bozkır, sarp kayalık, tarımsal arazi ve alçak fundalıklar LC A.3 III G Ek-II (L)Hirundo rustica Kır kırlangıcı Kırsal alanlar, ekili alanlar LC - II G Ek-I PASSERIDAE (G)Passer domesticus Serçe Bahçeler, parklar ve tarlalar LC - - Y Ek-III (L)Passer montanus STRIGIDAE Ağaç serçesi Açık tarım arazilerine yakın ağaçlık ve çalılıklarda yaģarlar. LC - II Y Ek-II (L)Athene noctua Kukumav Kırsal bölgeler tarlalar ve bahçe yakınları LC A.3 III Y Ek-I STURNIDAE (L)Sturnus vulgaris TURDIDAE Sığırcık Seyrek ormanlar, seyrek ağaçlı açık araziler, tarım arazileri, çiftlikler ve Ģehir merkezleri. LC - - Y Ek-II (L)Saxicola rubetra Çayır taģkuģu Sulak ve kuru çayırlar, kırlar, fundalıklar, alçak çalılıklar LC - II Y Ek-I Kaynak: Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar Sürüngenler, KuĢlar ve Memeliler Meteksan A.ġ., Ankara. Kaynak: Kiziroğlu, Ġ, 1993, The Birds of Türkiye (Species List in Red Data Book), TTKD, Ankara. Kaynak: (*)=T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları Prof. Dr. Ġlhami Kiziroğlu tarafından hazırlanan The Birds of Türkiye adlı yayında, kuģ türlerinin korunma durumu ve statüleri ile ilgili olarak kullanılan sembollerin açıklaması Ģu Ģekildedir: 63

83 A1 : Nesli tükenmiģ veya tükenme tehlikesi altında olan türler A1.1 : Nesli tükenmiģ olan türler A1.2 : Tüm Türkiye deki birey sayısı 1-25 çift arasında olan türler A2 : Birey sayısı çift altında kalan ve yayılıģ gösterdikleri bölgelerde büyük risk altında olan türler A3 : Birey sayısı (500) çift arasında kalan ancak bazı bölgelerde oldukça azalmıģ türler A4 : Birey sayıları fazla olmakla birlikte belirli bölgelerde azalmıģ olan türler B : Geçici olarak Türkiye ye gelen ve biyotopların yok edilmesi ile risk alına girecek türler B1 : Anadolu yu kıģlak olarak kullanan ancak Anadolu da üremeyen türler B2-B3 : Anadolu dan transit olarak geçen veya Anadolu yu kıģlak olarak kullanan ve risk derecesi daha düģük olan türler Y : Düzenli olarak yurdumuzda kuluçkaya yatan yerli kuģ türleri G : Yurdumuzda kuluçkaya yattıktan sonra göç eden türler K : Yurdumuzda kuluçkaya yatmayan, yurdumuzu transit göç esnasında kullanan türlerdir KZ : KıĢ aylarını yurdumuzda geçiren, kıģ ziyaretçisi türlerdir 64

84 KuĢ türlerinin tamamı IUCN kategorilerinde bulunup, tehdit ve tehlike altında değildir. Bu türlerden 3 tanesi Bern Ek-II ve 6 tanesi de Bern Ek-III de yer almaktadır. Ayrıca T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün oluģturduğu Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları na göre 4 tür Ek-I listesinde, 6 tür Ek-II listesinde ve 3 tür ise Ek-III listesinde yer almaktadır. Memeli Türleri Memeli hayvan türleri kendilerinden daha düģük organizasyonlu tüm omurgalı gruplarına göre her açıdan daha geliģmiģ olduklarından dolayı yakalanmaları ve izlenmeleri çok daha zordur. Çok iyi uyum ve saklanma stratejileri sayesinde tespit edilmeleri zordur. Arazi çalıģmaları sonucunda alanda herhangi bir memeli türü tespit edilememiģtir. Yapılan literatür taramaları sonucunda alanda olabilecek memeli türleri Tablo III.5.5 de verilmiģtir. Tablo III.5.5. Proje Alanı Memeli Faunası Familya ve Tür Adı Türkçe Adı Bern AKK (*) SORĠCĠDAE IUCN Red List (L)Sorex minutus Sivriburunlu Cücefare - - LC CHIROPTERA Habitat Çayır, kır, bataklık, orman, göl ve deniz kıyıları (L)Rhinolophus ferrumequinum Büyük Nalburunluyarasa II Ek-I LC Ormanlarda, ağaçlık ve çalılık yerlerde yaģarlar. (L)Rhinolophus hipposideros Küçük Nalburunluyarasa II Ek-I LC Ağaç bulunan açık alanlar ve parklarda yaģarlar. MURĠDAE (L)Rattus rattus Siyah Sıçan - - LC Toprak altındaki tünellerde CARNIVORA (L)Vulpes vulpes Tilki - Ek-III LC Kızıl tilki çok farklı yaģam alanlarında yaģar. Kaynak: Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar Sürüngenler, KuĢlar ve Memeliler Meteksan A.ġ., Ankara. Kaynak: Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları Memeliler, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K Ankara. (*)=T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları (L):Literatür (G): Gözlem Memeli türlerinin tamamı IUCN kategorilerinde bulunup, tehdit ve tehlike altında değildir. Bu türlerden 2 tanesi Bern Ek-II de yer almaktadır. Ayrıca T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün oluģturduğu Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları na göre 2 tür Ek-I listesinde ve 1 tür ise Ek-III listesinde yer almaktadır. Karasal fauna türleri her ne kadar IUCN kategorilerinde yer almalarına rağmen herhangi bir tehdit altında değildir. Ayrıca, proje alanının taģ ocağı olmasından dolayı fauna türleri üzerinde herhangi bir olumsuz etki olacağı düģünülmemektedir. Ayrıca proje alanı ve çevresinin, fauna türleri için özel bir yaģama ve üreme ortamı oluģturmaması, bu aģamadaki etkileri asgari seviyede tutacaktır. Faaliyetin iģletme aģamasında çevredeki doğal ortamlarından faaliyet alanına gelebilecek olan fauna türlerine herhangi bir zarar verilmemesi konusunda projede çalıģacak personele faaliyet sahibi tarafından gerekli uyarılar yapılacak ve Bern SözleĢmesi Ek-2 ve Ek-3 listesinde bulunan fauna türleri ile ilgili olarak Bern SözleĢmesi koruma tedbirlerine ve bu sözleģmedeki 6. ve 7. madde hükümlerine uyulacaktır. Bunlar; 65

85 Kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri ile ilgili olarak (6. madde); Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme Ģekilleri, Üreme ve dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek, Yabani faunayı bu sözleģmenin amacına ters düģecek Ģekilde özellikle üreme, geliģtirme ve kıģ uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boģ dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, Fauna türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır. Korunan fauna türleri ile ilgili olarak (7. madde); Kapalı av mevsimleri ve/veya iģletmeyi düzenleyen diğer esaslara, Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaģtırmak amacıyla, uygun durumlarda geçici veya bölgesel yasaklamaya, Yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satıģının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satıģa çıkarılmasının uygun Ģekilde düzenlenmesi hususlarına uyulacaktır. 66

86 OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK YILLIK DĠLER DEMĠR ÇELĠK ENDÜSTRĠ III.6. Meteorolojik ve Ġklimsel Özellikler Bölgenin Genel Ġklim KoĢulları Körfez kıyıları ile Karadeniz kıyısında ılıman, dağlık kesimlerde daha sert bir iklim hüküm sürmektedir. Bu özelliğiyle Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiģ oluģturduğu söylenebilir. Ġl merkezinde yazlar sıcak ve az yağıģlı, kıģlar yağıģlı, zaman zaman karlı ve soğuk geçmektedir. Meteorolojik Özellikler Bu kısımda proje sahası ve çevre alanlardaki, meteorolojik koģullar değerlendirilmek üzere; Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) tarafından gerçekleģtirilen meteorolojik sürekli ölçümlerin sonuçları analiz edilerek, sonuçlar tablo ve grafikler yardımıyla sunulmuģtur. Bu kapsamda Kocaeli Meteoroloji Gözlem Ġstasyonu nun verilerinden faydalanılmıģ olup, Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu yılları arası meteorolojik bülten ile standart zamanlarda gözlenen en yüksek yağıģ değerleri tablosu Ek-14 de verilmiģtir. III.6.1. Yerel Basınç Dağılımları Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama basınç değeri 1006,8 hpa dır. Maksimum basınç 1033,9 hpa ile Ocak ayında, minimum basınç ise 979 hpa ile Ocak ayında gözlenmiģtir. Basınç verileri Tablo III.6.1. de, verilerin grafiksel olarak gösterimi ise ġekil III.6.1. de sunulmuģtur. Tablo III.6.1. Uzun Yıllar Basınç Verileri METEOROLOJĠK PARAMETRE AYLAR Ortalama yerel ,8 Basınç (hpa) Maksimum ,9 Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) Kaynak: Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu, Verileri. 67

87 ġekil III.6.1. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan Elde Edilen Aylık Yerel Basınç Değerleri Grafiği III.6.2. Sıcaklık Dağılımları Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan elde edilen sıcaklık değerlerine göre, yıllık ortalama sıcaklık değeri 14,7 C, ölçülen maksimum sıcaklık değeri 29,4 C ile Temmuz ayında, ölçülen minimum sıcaklık değeri 3,4 C ile Ocak ayında kaydedilmiģtir. Sıcaklık verileri Tablo III.6.2., verilerin grafiksel olarak gösterimi ise ġekil III.6.2 de sunulmuģtur. Tablo III.6.2. Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri METEOROLOJĠK PARAMETRE AYLAR Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ortalama Sıcaklık ( o C) ,7 Maksimum Sıcaklık (ºC) ,4 Minimum Sıcaklık (ºC) ,4 Kaynak: Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu, Verileri 68

88 OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK YILLIK DĠLER DEMĠR ÇELĠK ENDÜSTRĠ ġekil III.6.2. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan Elde Edilen Aylık Sıcaklık Dağılımları Grafiği III.6.3. Yağış Dağılımları Kocaeli Meteoroloji elde edilen yağıģ değerlerine göre, yıllık ortalama toplam yağıģ miktarı 816,5 mm, maksimum yağıģ miktarı ise 125,8 mm ile Ağustos ayındadır. YağıĢ verileri Tablo III.6.3. de, verilerin grafiksel olarak gösterimi ise ġekil III.6.3. de sunulmuģtur. Tablo III.6.3. Uzun Yıllar YağıĢ Verileri AYLAR METEOROLOJĠK PARAMETRE Toplam YağıĢ Ortalaması (mm) ,5 Maksimum YağıĢ (mm) ,8 Kaynak: Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu, Verileri. 69

89 ġekil III.6.3. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu Verilerine Ait YağıĢ Değerleri Grafiği Standart Zamanlarda Ölçülen En Yüksek Yağış Miktarlarının Değerlendirilmesi Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu yağıģ-ģiddet-süre-tekerrür eğrileri grafiğine göre 100 yıllık yağıģ değerleri göz önüne alındığında toplam yağıģ miktarının 169,9 mm olduğu görülmüģtür. ĠnĢaat aģamasında bu değerler dikkate alınacaktır. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük YağıĢ Değerleri ve YağıĢ ġiddet-süre-tekerrür Eğrileri Grafiği Ek 14 de sunulmaktadır. III.6.4. Nispi Nem Dağılımları Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan elde edilen nisbi nem değerlerine göre, yıllık ortalama nisbi nem %71,7, en düģük nisbi nem %7 dir. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan elde edilen Nem değerleri Tablo III.6.4. de, verilerin grafiksel olarak gösterimi ise ġekil III.6.4. de sunulmuģtur. Tablo III.6.4. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan Elde Edilen Nisbi Nem Değerleri METEOROLOJĠK PARAMETRE AYLAR OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK YILLIK Ortalama Nisbi Nem (%) ,7 Minimum Nisbi Nem (%) Kaynak: Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu, Verileri 70

90 ġekil III.6.4. En düģük ve Ortalama Nispi Nem Verilerinin Grafiksel Gösterimi III.6.5. Buharlaşma Dağılımları Kocaeli Meteoroloji istasyonundan elde edilen buharlaģma değerlerine göre, yıllık ortalama açık yüzey buharlaģması 908,6 mm olup, maksimum açık yüzey buharlaģması 13,4 mm ile Temmuz ayında görülmüģtür. BuharlaĢma değerleri Tablo III.6.5. de, verilerin grafiksel olarak gösterimi ise ġekil III.6.5. de sunulmuģtur. Tablo III.6.5. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan Elde Edilen BuharlaĢma Değerleri METEOROLOJĠK PARAMETRE AYLAR OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK YILLIK Ortalama Açık Yüzey ,6 BuharlaĢması (mm) Maksimum Açık Yüzey BuharlaĢması (mm) ,4 ġekil III.6.5. BuharlaĢma Verilerinin Grafiksel Gösterimi 71

91 OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK YILLIK DĠLER DEMĠR ÇELĠK ENDÜSTRĠ III.6.6. Sayılı Günler Dağılımları Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yıllık kar yağıģlı günler sayısı 17,1; yıllık kar örtülü günler sayısı 8,7, yıllık sisli günler sayısı 17,1, yıllık dolulu gün sayısı 0,8, yıllık kırağılı gün sayısı 14,2, yıllık orajlı gün sayısı 22,1 dir. Sayılı günler verileri Tablo III.6.6. da, verilerin grafiksel olarak gösterimi ise ġekil III.6.6. ve ġekil III.6.7. de sunulmuģtur. Tablo III.6.6. Sayılı Günler Verileri AYLAR METEOROLOJĠK PARAMETRE Kar YağıĢlı Günler Sayısı Kar Örtülü Günler Sayısı Sisli Günler Sayısı Ortalaması Dolulu Günler Sayısı Ortalaması Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması Orajlı Günler Sayısı Ortalaması ,1 Kaynak: Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu, Verileri. ġekil III.6.6. Kar YağıĢlı Günler, Kar Örtülü Günler Ve Sisli Günler Sayısı Grafiği 72

92 ġekil III.6.7. Dolulu Günler, Kırağılı Günler Ve Orajlı Günler Sayısı Ortalaması Grafiği Maksimum Kar Kalınlığı Yıllık maksimum kar kalınlığı 74 cm ile ġubat ayında görülmüģtür. Aylara göre dağılımları gösteren grafik ġekil III.6.8 de sunulmuģ olup, değerler Tablo III.6.7 de verilmiģtir. Tablo III.6.7. Maksimum Kar Kalınlığı (cm) METEOROLOJĠK PARAMETRE AYLAR OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK YILLIK Maksimum kar kalınlığı (cm) ġekil III.6.8. Maksimum kar kalınlığı Grafiği 73

93 OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK YILLIK DĠLER DEMĠR ÇELĠK ENDÜSTRĠ III.6.7 Rüzgar Dağılımları (Yıllık, mevsimlik, aylık rüzgar yönü dağılımı; yönlere göre rüzgar hızı; aylık ortalama rüzgar hızı dağılımı grafiği; en hızlı esen rüzgar yön ve hızı, fırtınalı ve kuvvetli rüzgarlı gün sayısı) Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonundan elde edilen uzun yıllar esme sayılarına göre birinci derecede hakim rüzgar yönü SE (Güneydoğu), ikinci derecede hakim rüzgar yönü WNW (Batı-Kuzeybatı), üçüncü derecede hakim rüzgar yönü SSE (Güney-Güneydoğu) olup, yıllık ortalama rüzgar hızı 1,6 m/s dir. En hızlı esen rüzgarın yönü WNW (Batı- Kuzeybatı), hızı ise 33,6 m/s dir. Yıllık ortalama fırtınalı gün sayısı 8,4 dür. Yıllık ortalama kuvvetli rüzgarlı gün sayısı 42,9 dur. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu Rüzgar Dağılım Değerleri Tablo III.6.8. de, Aylık ortalama rüzgar hızı ve en yüksek rüzgar hızının grafiksel olarak gösterimi ise ġekil III.6.9 da sunulmuģtur. Fırtınalı ve kuvvetli rüzgarlı gün sayıları verileri ise ġekil III da sunulmuģtur. Tablo III.6.8. Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu Rüzgar Dağılım Değerleri AYLAR METEOROLOJĠK PARAMETRE Ortalama Rüzgar Hızı (m/s) Maksimum Rüzgâr Hızı (m/s) Maksimum Rüzgâr Yönü Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması , ,6 N WN W WNW WN W W WN W NNW NNW W , ,9 NN W WS W NW WN W ġekil III.6.9. ortalama rüzgar hızı ve Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği 74

94 OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK DĠLER DEMĠR ÇELĠK ENDÜSTRĠ ġekil III Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Grafiği - Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü Dağılımı Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına göre yönlere göre rüzgarın ortalama hızı Tablo III.6.9. da, esme sayıları toplamı ise Tablo III da verilmiģtir. Rüzgarın esme sayılarına göre yıllık rüzgar diyagramı ġekil III.6.11 de verilmiģtir. Tablo III.6.9. Yönlere Göre Rüzgârın Ortalama Hızı AYLAR YÖN METEOROLOJĠK PARAMETRE YILLIK N Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) NNE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) NE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) ENE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) E Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) ESE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) SE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) SSE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) S Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) SSW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) SW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) WSW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) W Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) WNW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) NW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) NNW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) Kaynak: Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu Verileri. 75

95 OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK DĠLER DEMĠR ÇELĠK ENDÜSTRĠ Tablo III Yönlere Göre Rüzgârın Esme Sayıları Toplamı AYLAR YÖN METEOROLOJĠK PARAMETRE YILLIK N Esme Sayıları Toplamı NNE Esme Sayıları Toplamı NE Esme Sayıları Toplamı ENE Esme Sayıları Toplamı E Esme Sayıları Toplamı ESE Esme Sayıları Toplamı SE Esme Sayıları Toplamı SSE Esme Sayıları Toplamı S Esme Sayıları Toplamı SSW Esme Sayıları Toplamı SW Esme Sayıları Toplamı WSW Esme Sayıları Toplamı W Esme Sayıları Toplamı WNW Esme Sayıları Toplamı NW Esme Sayıları Toplamı NNW Esme Sayıları Toplamı Kaynak: Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu Verileri. ġekil III Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Rüzgârın Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı, Ortalama rüzgar hızına göre yıllık rüzgar diyagramı ġekil III de verilmiģtir. 76

96 ġekil III Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu gözlem kayıtlarına gore yönlere gore rüzgarın mevsimlik esme sayıları toplamı Tablo III de, esme sayılarına gore mevsimlik rüzgar diyagramları ġekil III.6.13 de verilmiģtir. Tablo III Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Yönlere Göre Rüzgârın Mevsimlik Esme Toplamları METEOROLOJĠK PARAMETRE ĠLKBAHAR YAZ SONBAHAR KIġ N Esme Sayıları Toplamı NNE Esme Sayıları Toplamı NE Esme Sayıları Toplamı ENE Esme Sayıları Toplamı E Esme Sayıları Toplamı ESE Esme Sayıları Toplamı SE Esme Sayıları Toplamı SSE Esme Sayıları Toplamı S Esme Sayıları Toplamı SSW Esme Sayıları Toplamı SW Esme Sayıları Toplamı WSW Esme Sayıları Toplamı W Esme Sayıları Toplamı WNW Esme Sayıları Toplamı NW Esme Sayıları Toplamı NNW Esme Sayıları Toplamı Kaynak: Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonu Verileri. 77

97 ġekil III Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramı Kocaeli Meteoroloji istasyonuna ait esme sayılarına göre aylık rüzgar diyagramları ise ġekil III.6.14 de verilmiģtir. 78

98 ġekil III Kocaeli Meteoroloji Ġstasyonuna Ait Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar Diyagramı III.7. Koruma Alanları (Proje Sahası ve Etki Alanında Bulunan Duyarlı Yöreler ve Özellikleri, Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı YetiĢtirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Boğaziçi Kanununa Göre Koruma Altına Alınan Alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, içme ve kullanma su kaynakları ile ilgili koruma alanları, Turizm Alan ve Merkezleri ve koruma altına alınmıģ diğer alanlar), bunların faaliyet alanına mesafeleri, olası etkileri, Kocaeli ilinde bulunan koruma Alanları ve proje alanına olan uzaklıkları Tablo III.7.1 de verilmiģtir. Ayrıca ġekil III.7.1 de proje alanı ve korunan alanlar da gösterilmiģtir. Tablo III.7.1. Koruma Alanları ve Proje alanına olan uzaklıkları Korunan Alan Ballıkayalar TP BeĢkayalar TP Eriklitepe TP Suadiye TP Kuzuyayla TP Uzuntarla TP Kocaeli Kandıra Seyrek YHGS Sapanca Gölü Proje alanına olan uzaklık 9,8 km 29,8 km 25,3 km 38,8 km 43,2 km 44,1 km 52,3 km 41,3 km Proje etki alanında herhangi bir korunan alan kalmamakta olup herhangi bir etki beklenmemektedir. 79