Vektörlere Karşı Tuşba (Van) Sulak alanlarında Biyolojik Mücadele

Transkript

1 Vektörlere Karşı Tuşba (Van) Sulak alanlarında Biyolojik Mücadele Fevzi ÖZGÖKÇE * & Vehbi AKYÜREK ** & Necdet CELLAT ** * Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü/ Van ** Tuşba Belediyesi, Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü/Van

2 Vektörlere Karşı Tuşba (Van) Sulak alanlarında Biyolojik Mücadele Fevzi ÖZGÖKÇE 1, Vehbi AKYÜREK 2 & Necdet CELLAT 2 1. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 65080, Van 2. Tuşba Belediyesi, Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü, 65100, Van ÖZET f_ozgokce65@yahoo.com Tuşba (Van) ilçesindeki toplam m 2 alana sahip 11 farklı sulak alanda vektörlere karşı 2014 ve 2015 yıllarında biyolojik mücadele gerçekleştirilmiştir. Merkez ilçe olan Tuşbaya bağlı mahalleler ile Van Gölü kıyı şeridinde bulunan yaşam alanlarında halk sağlığını olumsuz etkileyen sinek, sivrisinek ve göl sineklerine (Chironomidae: Diptera) karşı yürütülen mücadele programı her yıl 1 Nisan - 30 Eylül tarihleri arasında yürütülmüştür. Çalışmalar larva ve ergin mücadelesi şeklinde yürütülmüş olup Larva mücadelesinde, çalışmalara başlarken öncelikli olarak göl sinekleri ve sivrisinek larvalarının üreme yerleri tespit edilmiştir. Üreme alanları sezon başından itibaren alan büyüklüğüne bağlı olarak uygun sayıda örneklemeler ile plankton kepçesi yardımıyla örneklenerek larva yoğunlukları belirlenmiştir. Örneklemelerde ilk larvalar 1 Nisanda sularda görülemeye başladığında larvasit uygulaması bu ayda başlanmıştır. Her örnekleme alanında uygulamaya başlamadan önce ve uygulamadan 2-3 gün sonra aynı yerde aynı sayıda örnekleme yapılarak uygulama etkinliği ve uygulama dozu hızlıca tespit edilmiştir. Larva yoğunluğu uygulamalardan sonra artmaya devam eden yerlerde önce uygulama doz miktarı artırımı yapılmış ve bu durumda da artış olan yerlerde preparat değişikliğine gidilmiştir. Böylece sezon boyunca sürdürülen kontrollü biyolojik mücadele ile vektörlere karşı 10 kez uygulamanın sonucunda etkili ve yüksek oranda başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Altı aylık zaman diliminde Larvasit olarak çevre ve insan sağlığına olumsuz etkisi en az ve hedef dışı canlılarr için güvenli olan Bacillus thuringiensis israelensis suşundan 600 lt ile Triflumuron 200 lt ve Diflubenzuron 400 kg içereren preparatlar kullanılmıştır. Ergin mücadelesi için üreme alanlarının ve yerleşim alanlarının çevresinde araç üstü ULV cihazıyla 600 lt (cyfluthrin %10, tetramethin %5 ve pbo %10) uygulanmıştır. Karasinek mücadelesi için yerleşim alanlarında çöp, hayvan gübresi, ağıl ve ahır çevresi gibi erginlerin yoğun olarak görüldüğü yerler atomizörler aracılığıyla %0.10 benzalkonyum klorür ile ilaçlanmıştır. Anahtar kelimeler: Biyolojik mücadele, sulak alan, sinek, sivrisinek, göl sinekleri, Tuşba.

3 Biological Challenge Against Vectors in Tushba (Van) Wetlands Fevzi ÖZGÖKÇE 1, Vehbi AKYÜREK 2 & Necdet Cellat 2 1. Yüzüncü Yıl University, Faculty of Science, Department of Biology, Van/Türkiye 2. Tushba Municipality, Department of Environmental Protection and Control, 65100, Van/Türkiye Abstract A biological challenge against vectors was carried out in 11 different wetlands intushba (Van) with a total area of 300,000 m 2 in the district in 2014 and Being a central district, in the neighborhoods connected to Tushba and in the living areas through Van Lake shoreline, the struggle program against mosquitoes and lake flies (Chironomidae: Diptera) adversely affecting public health was carried out between 1 April -September 30 each year. The studies have been carried out in the form of larvae and adults; in larviciding fight, as a priority, the breeding places of lake flies and mosquitoes larvae have been identified. Breeding areas have been sampled since the beginning of the season depending on the field size with appropriate number of sampling by means of the plankton net, by which larval density was determined.in the samplings, when the first larvae begin to be seen in the waters on April, larvacide application was introduced in this month. In each sampling area, before application and 2-3 days after application, by means of the same number of sampling in the same place, the effectiveness and dose of application was determined quickly. In areas where larval density continued to increase after applications, first the amount of the dose of the application was increased, and then in areas where this case continued to increase, the change was made with preparations. Thus, the effective and highly successful result was obtained via continued controlled biological control against vector throughout the season with a 10 timesapplication. In six-month period, as Larvacides, Bacillus thuringiensis sus israelensis 600 liters to Triflumuron 200 liters and 400 kg of Diflubenzuron preparations are used which have the least negative impact on human health and the environment; and safe enough for non-target livings. For adult struggle, around breeding ground and residential areas, with onboard ULV devices 600 liters of (cyfluthrin 10% tetramethyl 5% and 10% PBO) was applied. To combat black flies, in residential areas, such places as garbage manure, corral and barn where adults live intensively, atomizers is sprayed with 0.10% benzalkonium chloride. Key words: Biological control, wetlands, flies, mosquitoes, lake flies,tushba.

4

5

6

7

8

9

10

11 Bellevalia forniculata (Fomin) Deloney (Liliaceae) Çayır sümbülü

12 Fritillaria imperialis L. (Liliaceae) Şemdinli Ters lalesi

13 Biyolojik Çeşitlilik Biyolojik sistemlerin en önemli özelliklerinden biride çeşitliliktir. Fizik ve Kimya gibi alanlarda çalışılan temel parçacıkların ve elementlerin sayısı bir kaç yüz ile sınırlı kaldığı halde, biyolojik bilimlerin konusu olan canlı türlerinin sayısı 5 milyon üzerinde tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, bugüne kadar ancak Bir milyon Sekiz yüz bin ( ) canlı türü bilimsel olarak tanımlanıp isimlendirilebilmiştir.

14 Koruma kullanım dengesini dikkate alarak doğal kaynakların sürdürülebilirliğini sağlamak Biyolojik çeşitlilik stratejisi kapsamında kaynakları planlı bir şekilde yönetmek Halkımızı, zengin kaynakların fakir bekçileri konumundan kurtarmak

15 TÜRKİYE SULAK ALANLARININ ÖNEMİ Bulunduğu coğrafya itibariyle biyolojik çeşitlilik açısından en zengin sulak alanlar.

16 Sulak alanlar yeryüzünün en az anlaşılan ve bir o kadar da ihmal edilmiş kısımlarıdır. Bu alanlar; özel, yüksek verimliliğe sahip, kendine özgü otsu makrofitler ile kaplı, yeryüzünün önemli ekosistemlerindendir. Halk arasında göller, su birikintileri ve bataklıklar olarak isimlendirilen bu alanlar geçici yada sürekli su ile kaplıdırlar.

17 In situ (YERİNDE) koruma, Ekosistemlerin ve doğal habitatların korunması ve tür populasyonlarının kendi çevresi içinde canlı olarak saklanıp, devam ettirilmesi ya da kültür çeşitlerinin kendi özelliklerini geliştirdikleri çevre koşullarında yetiştirilmesidir.

18 Biyogüvenlik önlemlerin başında; Bilimin önünü kesmeden insan,hayvan sağlığı, biyolojik çeşitlilik ve sosyal yapı üzerinde oluşabilecek olumsuzlukları önceden belirleyerek önlem alma yolunda bazı idari, hukuki ve ahlaki sistemleri gerektirmektedir.

19 Türlerin ve habitatların birbirine bağımlılığı ile ilgili bilgiler Habitat ve türlerin koruma yönetimi esas olarak kontrol eden etkenler ve özellikle geçmiş, güncel, gelecek insan müdahalelerinin sonuçları ve farklı ilgi gurupları arasındaki ilgi çatışmaları ile ilgilidir. Doğal habitatlarda mutlak koruma uygulamak istendiğinde yöneticiler zararlı insani faaliyetler ile etkileri olabildiğince kontrol altına almalı ve bunları uzun vadede koruma sürecine dahil etmelidirler. Örneğin, avcılık, ağaç sökümü ve yakımı büyük oranda kontrol altına alınmıştır. İnsan etkisiyle oluşmuş ya da değişikliğe uğramış ve korunan alan olarak kıymetlendirilmiş habitatlar için, yöneticiler sıklıkla bu insani etkilerin sürmesini sağlarlar (çayırların kontrollü biçilmesi ya da otlatmaya açılması bu alanların bataklığa dönüşmesini engeller).

20 Bu alanlar balık üretimiyle insanlara büyük ekonomik yararlar sağlarlar. Sulak alanlar aynı zamanda aşırı yağışlarda fazla suyu sünger gibi çekerek yağışın depolanmasını sağlar, tarımsal faaliyetler için gerekli su seviyesini muhafaza eder, su taşkınlarını ve erozyonu önlerler. Ayrıca yüksek biyolojik etkinlikleri nedeniyle nitrat ve fosfat kirlenmesini azaltırlar.

21 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ramsar (Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması) Sözleşmesi uyarınca Türkiye, sınırları dâhilinde bulunan bütün sulak alanlarının doğal yapısını ve ekolojik dengesini korumayı, geliştirmeyi uygun bir şekilde yönetmeyi taahhüt etmiş bulunmaktadır.

22 Gerek 1984 yılında taraf olduğumuz "Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarının Korunması (BERN) Sözleşmesi" ile Rio'da imzaladığımız Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ve 1994 yılında taraf olduğumuz RAMSAR (Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi) Sözleşmesi ile AB Habitat ve Kuş Direktiflerinden doğan uluslararası yükümlülüklerimiz, gerekse ulusal mevzuatımızdan kaynaklanan sorumluluklarımız gereği; korunması gereken tüm alanlarımızın koruma çalışmalarına temel olması için biyolojik çeşitlilik çalışmalarının tamamlanması gerekliliğidir.

23 Sulak alanlar - Bölgelerindeki hidrolojik döngüyü düzenleyen alanlardır. - Gen havuzcuklarından oluşan laboratuvarlardır. - Çok sayıda bitkiyi barındıran alanlardır. - Yıllık temel üretim gücü en üst düzeyde olan sistemlerdir ve birçok organizma için zengin besin kaynaklarını oluştururlar. - Sulak ortamlarda yaşayan hayvanların yaşamlarını sürdürdükleri ve nesillerini devam ettirdikleri çok önemli alanlardır.

24 Sulakalanların Parasal Değeri Dünyanın tüm doğal ekosistemlerinin toplam yıllık değeri 30 tirilyon $ Tüm dünya ekonomisinin GSMH 10 tirilyon $ Tüm sulakalanların değeri % 25 (7.5 tirilyon $) Tatlısu sulakalanların değeri 10% (3 tirilyon $) (Costanza ve arka. 1997, Nature, 387:

25 Bilimsel Temelli! Ülke bazında mücadele amaçlı olarak uygulanacak insektisitlere yatırılan para; eğer, bilimsel bir metotdan geçirilmemiş ise direkt ekonomik kayıpların göstergesidir. Gelişme çabalarında olan diğer ülkeler gibi ülkemizde de, özellikle kıyı şeritlerimizde bulunan bataklık, yeterli drene edilememiş, bol taşkını olan her türlü su ortamında, çok hızlı ve çok yoğun olarak üreyen sivrisinekler ile yapılan mücadelelerde, uzun yıllardan beri, büyük miktarlarda döviz ödenerek ithal edilen insektisitler bilinçsiz bir şekilde kullanılmaktadır. Maalesef bu ekonomik kayıp yanında en az 100 katı da tabii çevre ve biyolojik çeşitlilik katledilmektedir.

26 Sivrisinek ve üvezler Van Denizi çevresinde yaşayanların en çok şikayetçi oldukları; sivri sinek ve üvezlerin temel üreme alanları insan faktörlü tüm kirleticilerin ekosistemi bozmalarından kaynaklı biyolojik döngünün bozulması sonucu sivrisinek ve bunlar gibi insanlara zarar veren parazitlerin artmasına yol açmaktadır.

27 Göl sinekleri (Chironomidae)

28 Chironomidae

29 Chironomidae

30 Chironomidae

31 Burada önemli olan Van Gölü çevresindeki belediyelerin sivrisinek, karasinek ve üvezlere karşı uyguladıklar yanlış yöntemler sonucu Göle kimyasalların verilmesiyle kaş yapayım derken gözün çıkarılmasıdır. Bazı Belediyelerin çok ilkel kalan halen dünyada sadece Afrika da bazı kabilelerin kullandığı sisleme ve dumanlama yoluyla sadece çevre kirletilmekte ve halkın gözü boyanmaktadır.

32 Öte yandan Larvasitlerin ihaleye çıkmadan mutlaka aktif maddenin ekotoksikolojik değerleri incelenmeli; Balık için LC50, Kuş için LD50, arı için LD50 toksik olup olmadığı mutlaka araştırılmalı, aktif madde yarılanma ömrü bir haftadan fazla olmamalı gibi önemli uyarılar her yıl Van Büyükşehir Belediyesi ve 7 Sahil belediyelere Üniversite olarak yapmamıza rağmen daha önce ve en son olarak 2007 den 2015 sezonuna kadar SADECE TUŞBA BELEDİYESİ UYMUŞTUR. Van Denizi asıl koruyucuları olan Belediyelerce maalesef Sivrisinek, üvez ve karasineklerle mücadele adı altında kimyasal olarak kirletilmektedir.

33 VAN ARITMAMA TESİSİ Van Atık Su ve Arıtma Tesisleri nin Van için yıllardır beklenen bir projedir. Van Gölü nün en güzel yeri olan İskele Mahallesi ndeki bölgeye Arıtma Tesisi nin kurulması çok yanlış bir karardır. Mevcut tesisin bulunduğu bölgenin yıllar önce Vanlıların yüzdüğü bir alan olmasına rağmen şimdi tamamen ölü bölge haline gelmiştir. Arıtma Tesisi nin hemen yanı başında Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Organize Sanayi Bölgesi ile Fuar ve Kongre Merkezi, Teknokent bulunmaktadır. Şehir merkezinden Van Denizine gidilebilecek en yakın nokta olması, Şehir merkezi de gittikçe o bölgeye kayıyor olması ve zamanla şehrin tam merkezi olacak bu alan sanki tarihten bu alanın başına geleceklerin bilindiği Şemsibey mahallesindeki Vayvay mevkiinde yeni Arıtma tesisi kurulmamalıdır. Çünkü; 1. Mevcut hakim rüzgar yönü arıtma tesisinden oluşacak kokuları direk Şehir merkezine getirecek yöndedir. 2. Van Gölü ne akıtılan atık sular Göl biyokimyasını ve faunasını önemli şekilde etkilemektedir. Özellikle Kampus-İskele sahil bandında yoğun atıklardan dolayı dip çamurlaşmanın çok yüksek olduğu, plankton ve bakteri yoğunluğundan göl renginin değiştiği ve bunların sonucu olarak kıyıya yakın yerleşim alanlarında rahatsız edici ölçüde kokuşma olduğu ve ÖZELLİKLE SİVRİSİNEK ÜREME ALANI HALİNE GELDİĞİ görülmektedir.

34 3. Her geçen yıl artan bu dip çamurlaşmanın derin olmayan bu sahil bandını gelecek yıllarda doldurarak daha vahim sonuçlar yaratabileceği kaçınılmazdır. Bu alanın temizlenmesinin çok ciddi miktarda maliyet doğuracaktır. 4. Göle karışan evsel atıklar içindeki çeşitli kimyasalların giderek artması belli alanlarda Van Gölü nde yaşayan endemik balık olan inci kefal (Chalcalburnus tarichi) ve diğer faydalı organizmalarda toplu ölümlere yol açabilecek ve avlanan balıklarda kalıntı riski taşıyabilecektir. 5. Tesis kurulmadan önce çok temiz ve berrak bir suya sahip geniş bir kumsal plaj olan arıtma tesisinin bulunduğu alan artık büyük bir bataklık ve çöplük şeridi olmuş durumdadır. Bu alanda göle girmek artık mümkün olmadığı gibi bir şekilde göl suyuna temas etmek dahi ciddi hastalıkların enfeksiyonuna sebep olabilmektedir. 6. Bu alanda aşırı organik yüklemeden dolayı göl ve tatlı su ile karışık göletlerde aşırı miktarda göl sineklerinin arttığı görülmüştür. Makul yoğunlukta organik atıkları parçalayan ve esasen faydalı olan bu canlılar aşırı organik deşarj neticesinde çok yüksek yoğunluklarda çoğalıp kıyıya yakın yerleşim alanlarında sosyal yaşamı ciddi ölçüde olumsuz etkilemekte ve rahatsızlık vermektedir. Yürütülen mücadele çalışmalarında kullanılan kimyasallar çevre ve insan sağlığına zarar vermektedir. Yapılan mücadele sonraki yıl yeni artışları engelleyemediğinden her yıl milyonlarca lira boşa harcanmaktadır.

35 Van İlinin İklim Diyagramı

36

37 2015 yılı Uygulama Programı VEKTÖREL İLAÇLAMA ÇALIŞMALARIMIZDAKİ PERSONEL VE EKİPMANLARIMIZ Çalışmalarımızda işin uzmanı 1 si kurum personeli 1 biyolog, yüklenici firmadan 1 ekip sorumlusu, 3 şoför, 5 uygulayıcı. 3 araç, 1 Mistblover (çok fonksiyonlu, larva ve ULV yapabilecek ) cihazı, 1 araç üstü ULV cihazı, 5 atomizor cihazı çalışıldı.

38 İLAÇLAMA ÖNCESİ VE SONRASI LARVA SAYIMI Bu çalışmalarımızı başlatmadan önce; Tür tespiti, larva miktarı tespitinin belirlenmesinin mükemmel bir mücadelenin en büyük başarıyı sağılacağımıza inanarak başlattık. Vektörel mücadelede, jit alanı tespit edilen alanların %80 ni insan faaliyetleri sonucu oluşturulan alanlarda ve %80 gibi oranda başarının larva ile yapılan mücadeledir. ilaçlama öncesi ve sonrası numune alarak vektör larva sayımlarını yaparak Popülasyon yoğunluğunu artış gösteren yerler tespit edilmektedir. Popülasyonların artığı yerlerde ilaçlarımızın dozunu arttırılarak daha sık aralıklarla ilaçlama çalışmaları yaptık. Çalışmalarımızın her kademesinde Yüzüncü Yıl üniversitesi, Entomoloji ve Biyoloji bölümleri ile koordineli bir şekilde gerçekleştirildi.

39

40 Uygulama programı Larva mücadelesi Biyolojik preparat uygulamaları (BTI ve IGR) Kullanılan preparatların etkinliklerinin kontrol edilmesi ve mücadele başarısının değerlendirilmesi Ergin mücadelesi Işık tuzakları ve mobil ULV Mobil cihazlar yardımıyla park ve kıyı şeridi ilaçlamaları

41

42

43 Laboratuar çalışmaları

44 Çalışma sonunda elde edilen verilere göre uygulamalara karar verilmiştir. Buna göre alınan kararlar : önceki uygulanan dozun değerlendirilmesi, preparat değişikliği, uygulama sıklığının arttırılması veya uygulamaya ara verilmesi Bu şekilde daha etkili ve hızlı mücadele yapılabilmiştir. Fitoplakton kepçemiz 10 cm yarıçaplı, silindirikkoni ve 5-6 sürüklenebilir ipe bağlı. Larva dağılımı: Alanın büyüklüğüne ve alan tiplerine göre en az 10 ve en çok 30 farklı noktalardan alınan Numunelerin sayımı sonrası ortalaması alınarak belirlendi.

45 Örnekleme ve mücadele Larva üreme alanlarında çalışma boyunca (22 Nisan-25 Eylül) örnekleme yapılarak çalışma başarısı takip edilmiştir. Yapılan larva mücadelelerinde sadece biyolojik preparatlar kullanılmıştır. Üç farklı preparatın en uygun dozları tespit edilerek uygulamalar çalışma boyunca bu dozlar üstünden sürdürülmüştür. Çalışmalarda sezon başında tespit edilen larva yoğunlukları bazı yerlerde hemen hemen yok seviyesine veya çok yüksek oranlarda düşürülmüş, uygulama sonuçları sürekli olarak takip edilmiştir. Başarı değerlendirmesi Her üreme alanında düzenli örneklemelerle takip edilen populasyon yoğunlukları uygulama öncesi ve uygulama sonrasını izleyen 3 gün boyunca takip edilerek uygulama başarısı ölçülmüştür. Böylece uygulama hataları veya başarısız uygulamalar anında tespit edilerek gerekli görülen yerlerde yeniden uygulamalar yapılmıştır. Numune alımında hem böcek ve hem de kimyasal analizler için su örnekleri alınmıştır. İlaçların doğal hayat üstündeki etkileri dikkatle takip edilmiştir. Sonuçlarda hedef dışı organizmaların kullanılan preparatlardan etkilenmediği belirlenmiştir. Uygulamalarda özellikle İskeleden ve Çolpan arasında kalan kıyı kesim ve ilçe sınırlarındaki sulak alanlar en yoğun üreme alanları olarak tespit edilmiş olup Larva yoğunluğu yer yer %90 dolaylarına kadar düşürülmüştür. Ancak bu bölgeye yakın olan çok fazla sazlık ve bataklık alanların varlığı bu alanlara uygulamaları güçleştirmiştir. Bu bölgelere geceleri ışık tuzakları kurularak ergin mücadelesi yapılmaya çalışılmıştır.

46 Tuşba yerleşim alanlarımızda sivrisinek (Culicidae: Diptera) ve göl sineklerine (Chironomidae: Diptera) karşı Tuşba Belediyesi olarak 2015 yılında hazırladığımız ve uyguladığımız mücadele programında larva mücadelesi için üreme alanlarında aşağıda belirtilen uygulama ve kontrol programı izlenmiştir. Çalışmalarda en yoğun olarak rastlanan Chironomidae türlerinin larva yoğunlukları saptanırken sivrisinek larvalarına göl kıyı şeridinde çok az rastlandığı için larva yoğunlukları sayılmamıştır. Daha önceki çalışmalarda belirlenen bu türler aşağıda verilmiştir (Özgökçe ve ark., 2008): Cryptotendipes holsatus (Culicidae: Diptera) Halocladius fucicola (Culicidae: Diptera) 1. Tuşba İlçemiz yerleşim alanlarına yakın Van Gölü kıyısında ve sulak alanlarda üreme alanlarının tespiti yapılmıştır Nisan dan itibaren her bir üreme alanlarında larva yoğunluğunun tespiti Larva yoğunlukları Plankton kepçesi yardımıyla her bir üreme alanının farklı noktalarında alan büyüklüğüne bağlı olarak ilaçlama öncesinde ve ilaçlama sonrasında değişen sayıda örnekleme yapılarak saptanmıştır.

47 1 sinek 2,300-3,000 yumurta bırakır 99/100 doğal düşmanlar ve diğer ölüm faktörleri DİŞİ ERKEK NESİL TOPLAM 6,6E+26

48 Larva yoğunluklarına göre mücadele kararı alınan üreme alanlarına sadece çevreye ve diğer canlılara zarar vermeyen biyolojik preparatlar ve Böcek Gelişim Düzenleyiciler kullanılmıştır. Bacillus thrugiensis israilensis IGR-Böcek gelişim düzenleyici TRİFLUMURON + DİFLOBENZERON DİFLOBENZERON TRİFLUMURON

49

50

51 İlaçlama öncesi larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek) 1 90 larva/plankton kepçesi larva/plankton kepçesi İskele mah. Y.K.Parkı altı gölet alan(13.227) İlaçlama sonrası larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek)) 60 larva/plankton kepçesi 10 larva/plankton kepçesi İlaçlama tarihleri Kullanılan ilaç Bti (Bacillus thuringiensis israelensis) sus AM Triflumuran+Dif lubezuron Uygulama başarısı (%): fark.100/ilaçla ma öncesi larva/plaktonk epçesi %33 % larva/plankton kepçesi 10 larva/plankton kepçesi Triflumuran+Dif lubezuron % larva/plankton kepçesi 12 larva/plankton kepçesi Triflumuran %85

52 Bacillus thrugiensis israilensis TRİFLUMURON + DİFLOBENZERON TRİFLUMURON Sezon boyunca en yüksek yoğunluk olan 114 larva/plakton kepçesi, sezon sonunda 10 larva/plakton kepçesi seviyesine düşürüldü.

53

54

55 İskele mah. Şemsibey cad. alt kısmı sazlık alan(21.000m2) İlaçlama öncesi larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek) İlaçlama sonrası larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek)) İlaçlama tarihleri Kullanılan İlaç Uygulama başarısı (%): fark.100/ilaçla ma öncesi larva/plaktonk epçesi 1 16 larva/plankton kepçesi 2 12 larva/plankton 3 kepçesi 8 larva/plankton kepçesi 4 larva/plankton kepçesi 4 larva/plankton kepçesi 4 larva/plankton kepçesi Bti (Bacillus thuringiensis israelensis susam 65-52) Bti (Bacillus thuringiensis israelensis sus AM 65-52) Bti (Bacillus thuringiensis israelensissus AM 65- %75 %66.6 %50

56 Bacillus thrugiensis israilensis Sezon boyunca en yüksek yoğunluk olan 13 larva/fitoplakton kepçesi, sezon sonunda 1.4 larva/fitoplaktonkepçesi seviyesine düşürüldü.

57

58

59 İskele mah. Eski briketçiler sitesi alt kısmı sazlık ve sulak alan(24.000) İlaçlama öncesi larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek) İlaçlama sonrası larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek)) İlaçlama tarihleri Kullanılan İlaç Uygulama başarısı (%): fark.100/ila çlama öncesi larva/plakt on kepçesi 1 18 larva/plankton 2 kepçesi 20 larva/plankton kepçesi 8 larva/plankton kepçesi 6 larva/plankton kepçesi Bti (Bacillus %55,5 thuringiensis israelensissus AM 65-52) Triflumuran % larva/plankton kepçesi 4 larva/plankton kepçesi Triflumuran+Diflub ezuron %83, larva/plankton 6 larva/plankton Triflumuran+Diflub %62,3

60 Bacillus thrugiensis israilensis TRİFLUMURON + DİFLOBENZERON TRİFLUMURON Sezon boyunca en yüksek yoğunluk olan 17.8 larva/fitoplakton kepçesi, sezon sonunda 5.8 larva/fitoplakton kepçesiseviyesine düşürüldü.

61

62

63 İlaçlama öncesi larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek) İskele mah. Şevginler un fab. Alt kısmı göllet alanlar İlaçlama sonrası larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek)) İlaçlama tarihleri Kullanılan İlaç Uygulama başarısı (%): fark.100/ilaçla ma öncesi larva/plakton kepçesi 1 20 Larva/plankton kepçesi 2 30 Larva/plankton kepçesi 16 Larva/plankton kepçesi 40 Larva/plankton kepçesi Bti (Bacillus % 20 thuringiensis israelensissus AM 65-52) Triflumuran+BTİ % - 33, Larva/plankton kepçesi 60 Larva/plankton kepçesi BTİ+Diflubezuron % - 36,6

64 Bacillus thrugiensis israilensis DİFLOBENZERON Sezon boyunca en yüksek yoğunluk olan 36.6 larva/fitoplakton kepçesi, sezon sonunda 5.1 larva/fitoplakton kepçesi seviyesine düşürüldü.

65

66

67 İlaçlama öncesi larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek) İskele mah. Morali sazlığı ve bataklık alanlar İlaçlama sonrası larva sayısı (birkaç farklı yerde alınan numunelerde, plankton kepçesine takılan ortalama larva sayısı, 4-5 m sürüklenerek)) Kullanılan İlaç Uygulama başarısı (%): fark.100/ilaçlama öncesi larva/plakton kepçesi 1 10 Larva/plankton kepçesi 5 Larva/plankton kepçesi BTİ+IGR % Larva/plankton kepçesi 8 Larva/plankton kepçesi BTİ+IGR % 50

68 Bacillus thrugiensis israilensis DİFLOBENZERON TRİFLUMURON IGR-Böcek gelişim düzenleyici Sezon boyunca en yüksek yoğunluk olan 16 larva/fitoplakton kepçesi, sezon sonunda 10 larva/fitoplakton kepçesi seviyesine düşürüldü.

69 Van gölü kıyısında larva çalışmalarımız 1 Temmuz dan itibaren sulak, sazlık, lokal su birikintilerinde popülasyonun düştü. 1 Temmuz gibi Van gölü sularının çekilmesi ile çok fazla alanda bataklık, balçık alanlar ortaya çıktı. Arıtmanın bölgemizde olması ve arıtmadan bütün organik atıkları kıyıya vurmasıyla yoğun larva oluşumuna neden oluyor bu üremeleri engellemek için periyodik olarak kıyılarda programımıza eklendi. Bu alanlar içinde IGR+triflumuron kullandık. Toplada m2 alanı periyodik olarak 6 defa ilaçlama yapıldı.

70

71 YETİŞKİN(UÇKUN) MÜCADESİ ULV (SOĞUK SİSLEME) 1 Haziran dan itibaren evresini tamamlayan Sivrisinek ve Karasineklere karşıda ULV çalışmasını başlattık. U.L.V. (Ultra Low Volume) son derece ince püskürtme tekniği ile oluşturulan sistemdir. Bu çalışmalarımız 10 merkez mahallelerimizde 3 günde bir periyodik olarak yapıldı. Eskide köy statüsünde olan 36 mahallemizde ise 5 günde bir periyodik olarak olarak yaptık. ULV de kullandığımız ilaçın etken maddesi: Cyfluthrin, Tetramethin, PBO dur. Teknik şartnamede bu etken madde tespiti yazılmıştır. Bu çalışma için 600 lt ilaç kullanıldı ilaçın 1lt ile 0.5 hektarlık alan ilaçlaması yapılıyor. 600x0.5: bir sezonda ortalama 300 hektarlık alan ilaçlandı. Burda: gözlemlediğimiz ile bu ilaç dk sonra sinek ve sivrisinekte etkisini gösteriyordu.

72 KARASİNEKLERİN ÜREME ALANLARINA DEZENFEKTEN İLAÇLAMA Bütün Mahallelerimizde bulunan çöp toplama konteynırları, poşetleme sistemi olan yerlerde poşet toplama alanlarında ve gübrelik alanlar da karasinek, sivrisinek ve zararlı mikroorganizmaların üremelerini engellemek amacıyla halkın sağlığını düşünerek aylık periyodik olarak dezenfekte çöp konteynırlarını 6 kez ilaçlaması yapıldı. Ürün aktif madde olarak en az % 0,10 oranında Benzalkonyum Klorür etken madde 200 lt kullanıldı.

73 İskele mahallesi farklı zamanlardaki ilaçlama çalışması

74 Bardakçı mahallesi farklı zamanlarda yapılan ilaçlama çalışması

75 Kampüs Alanında farklı zamanlarda yapılan ilaçlama çalışması

76 Yaylıyaka, Halkalı,Döşeme, yeşilsu, dağönü,özyurt mahallelerinde yapılan ilaçlama çalışması

77 Mollakasım, Alaköy, Yumrutepe mahallelerimizde yapılan ilaçlama çalışması

78 Briketçiler sitesi alt kısmı ilaçlama çalışması

79 GÖL KIYISINDA FARKLI ZAMANLARDA LARVA ÇALIŞMASI

80 LARVA SAYIM ÇALIŞMALARIMIZ

81 BİYOSİDAL GELECEĞİ Biyosidal konusunda uygulayıcıların eğitimi Biyosidal uygulamaları için ilgili kurumlar arasında eşgüdümün ve işbirliğinin güçlendirilmesi Biyosidal için yasal ve kurumsal düzenlemelerdeki eksikliklerin belirlenip giderilmesi Biyosidal için kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi Biyosidal konusunda halkın bilinç düzeyinin artırılması

82 Sonuçta Ekosistem tahribatı Ekosistem dengesinin bozulması Ekosistemin diğer bileşenlerinin etkilenmesi Habitat tahribatı Populasyon tahribatı Birey sayısında azalma Tür kaybı BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TAHRİBİ

83 Teşekkür Bu çalışmanın başından ve uygulamanın yapılma aşamalarında ciddi desteklerinden dolayı değerli fikirlerinden yararlandığımız ve her zaman yanımızda olan sevgili meslektaşımız Prof. Dr. Mehmet Salih Özgökçe ve Ekibine, Yrd. Doç. Dr. İsmail Yıldız ve ekibine ve Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü çalışanlarına ve Yüklenici firmaya ve çalışanlarına teşekkürlerimizi sunarız.

84 KAYNAKLAR Abul-Hab, J., Abdul-Latif, S., Hasani, N.H., Hab, J.A., Latif, S.A Seasonal occurence of Culicinae (Diptera:Culicidae) in central lraq. Journal of Biological Science Research, lraq, 17, 1, Adler, S., Theodor, O Transmission of disease agents by Phlebotominae sandflies. Ann. Rev. Ent., 2, Aitken, T.H.G The culicidae of Sardinia and Corsica. Bull.En.Res., 45: Akdur, R Sıtma Eğitimi Notları. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Cem Web Ofset Ltd. Şti., 69 s. Aldemir, A Mogan, Eymir gölleri çevresi ve İmrahor vadisindeki Anopheles ve Aedes (Diptera:Culicidae) türlerinin biyo-ekolojisi üzerine çalışmalar. Hacettepe Univ., Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Bilim Uzmanlığı Tezi, 127 s. Alptekin, D. ve Kasap, H Çukurova'da Sık Bulunan Culicidae (Diptera) Türlerinin Ergin Öncesi Evrelerinin Bulunduğu Habitatlar ve Bu Habitatların Önemli Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Tr.J.of.Zoology, 21, 1-6. Alten, B Doğal koşullarda Culiseta longiareolata Macquart ve Culex laticinctus Edwards (Diptera: Culicidae)'ın biyolojisi. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bilim Uzmanlığı Tezi, 91 s. Alten, B Türkiye Sivrisineklerinin Morfolojik Özellikleri, Sağlık Önemleri, Biyolojileri, Biyo-Ekolojleri ve Dağılımları. H.Ü. Mühendislik Fakültesi, "Kentlerde Ev Zararlıları ile Mücadele" Semineri. Seminer Özel kitabı, 6-43, Nisan.1991, Beytepe- Ankara. Akman, Y., İklim ve Biyoiklim, Palme Yayın Dağıtım, Ankara, Altınayar, G., Su Yabancıotları, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı DSİ Genel Müdürlüğü, Ankara. Behçet, L., Erçek, Turna ve Bostaniçi (Van) Göllerinin Vejetasyonu, Doğa Tr. J. of Botany, 18, Behçet, L., Vangölü Makrofitik Vejetasyonunun Fitososyolojik Yönden Araştırılması, Doğa Tr. J. of Botany, 18, Behçet, L., Özgökçe, F., The Vegetation of Some Lakes in East Anatolia (Turkey), Bulletin of Pure and Applied Sciences, 17 B, 1, Koçak, Ö Zararlı Savaşımı. H.Ü. Tek. Uyg. Ar. Merk. İns. Test ve Ür. Bir., Ankara, 26 s. Kula, H Pestisitlerin Depolama, Nakliye ve Atık İmhası. Türkiye'de Zarariı Savaşımı Sempozyumu, Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, 3-4 Nisan 1997, Merdivenci, A Türkiye Sivrisinekleri (Yurdumuzda varlığı bilinen sivrisineklerin biyo-morfolojisi, biyoekolojisi, yayılışı ve sağlık önemleri). İstanbul Üniv. Cerrahpaşa Tıp Fak. Yayınları, Rektörlük No: 3215, Taş Matbaası, İstanbuİ, 340 s. Söyler, Ö Sivrisinek Larvalarında İnsektisitlere Karşı Direnç ya da Duyarlılığın Saptanması. Türkiye'de Zararlı Savaşımı Sempozyumu Bildirisi. Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, 3-4 Nisan 1997, WHO Environmental Healt Criteria 217. Microbial Pest Control Agent. Bacillus thrungiensis. Geneva. YARSAN, E., ÇEVİK, A., Vektör Mücadelesinde Biyopestisitler, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 64 (1):

85 İlginiz ve dikkatiniz için teşekkür eder, Tüm çeşitliliğimize sahip çıkmak umuduyla Doç. Dr. Fevzi ÖZGÖKÇE Tuşba Belediye Başkanı