Kim.Müh. Saadet ODACI Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Kim.Müh. Saadet ODACI Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı"

Nesrin Kirdar
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Kim.Müh. Saadet ODACI Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı 1

uygulama sonrası etki azalması şeklinde görülen bir başarısızlık ve

2 İnsektisitlere karşı direnç İnsektisitlere karşı direnç, zararlı bir türe karşı mücadelede kullanılan insektisitin etkinliğinde, her uygulama sonrası etki azalması şeklinde görülen bir başarısızlık ve bu durumun popülasyona kalıtsal bir özellik şeklinde yerleşmesi durumudur. 2

3 Uygulama Dozları Ülkemizde bilinçsiz ve yanlış uygulamalar nedeniyle, gereğinden çok fazla biyosidal ürün kullanılmaktadır. Biyosidal ürünlerin kullanılacak haşere türüne karşı etkili olabilmesi, çevreye ve uygulayıcılara zararının en az seviyeye indirilebilmesi için; Doğru ürünün, Doğru zamanda, Doğru dozda ve Doğru uygulama şekliyle uygulanması gerekmektedir. 3

4 Haşerelerin İnsektisitlere Karşı Direnci Biyosidal ürün uygulamasının etiket örneğinde belirtilen uygulama dozlarında yapılması önemlidir. WHO yayınlarında belirtilen dozun altında veya üstünde biyosidal ürün uygulanması haşerelerin insektisitlere karşı direnç kazanmasına neden olmaktadır. Aynı insektisitin sık sık aynı popülasyonlar üzerinde uzun süre kullanılmasıyla, o popülasyonların içerisindeki genetik olarak farklı ve insektisit tarafından öldürülemeyen bireylerin hayatta kalması ve popülasyonlardaki sayılarının giderek artmasıyla direnç gelişir. 4

5 Biyosidal ürünler insanlar için zararlı organizmalarla mücadele amacıyla kullanılıyor ise de; insan, hayvan ve çevre açısından kontrolsüz olarak kullanıldığında toksik etkileri de beraberinde getirmektedir. İnsektisitlerin bilinçsiz kullanımı sonucu zaralılarda özel, davranışsal, yapısal, fizyolojik ve çapraz direnç ortaya çıkmaktadır. Projemiz mutasyon kökenli yeni genetik kazanımlarla ilgilidir. Direnç gelişen alanlarda daha fazla miktarda kimyasal kullanılmasına rağmen etkinlik sağlanamıyor olmasının yanında direnç geliştiren tür sayısının artışı ile pestisit uygulama miktarında da artış oluşturmaktadır. 5

6 Projenin Hedefi Bu proje ile Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü öncülüğünde Avrupa ölçeğinde bilimsel bir veri tabanı oluşturulması sürecine katkı sağlanması, Direnç karakterizasyonu belirlendikten sonra yapılacak değerlendirmeler ile sonraki yıllarda ev sineği ve sivrisinek ile mücadelede kullanılacak aktif maddelerin seçiminde yeni stratejiler oluşturulması, Direnç analizlerinden elde edilen verilere göre bu projenin Türkiye geneline yaygınlaştırılması için stratejiler geliştirilerek halk sağlığı ve çevre sağlığının iyileştirilmesine katkı sağlanması, 6

7 Haşere kontrolü ve mücadelesinde etkin pestisitlerin seçilerek gereksiz emek, zaman ve kimyasal kullanımının önüne geçilmesi ile ekonomik kazanç sağlanması, Ör: Güneydoğu Anadolu bölgesinde X aktif maddesine karşı sivrisinek ve karasinekte direnç gelişmişse, vektör mücadelesinde tonlarca X aktif maddesi içeren ürünü o bölgede kullanmamıza gerek kalmayacaktır. Bu açıdan Bölgesel Direnç Haritasının belirlenmesi, emek/zaman/maliyet açısından oldukça önemli kazanımlar getirecektir. 7

8 Bu illerde yapılacak çalışmalar neticesinde, Başkanlığımız tarafından etkinlik testi yapmak üzere yetkilendirilen diğer üniversitelerle işbirliği içerisinde çalışmaların ülke çapında yapılması için de proje başlatılacaktır. Proje çıktılarının etiket ve uygulamalara yansıtılması, etiketin doğru yorumlanması ve bu kapsamda en iyi örneklerin belirlenip uygulanması ile direnç gelişimi yönetimi sorununun fırsata dönüştürülmesi de hedeflenmektedir. 8

9 Ürünlerin Halk Sağlığı Üzerine Etkisi Çalışmamızda elde edilecek direnç gelişimi sonuçlarına göre aktif madde gruplarının hangi semptomların gelişmesine sebep olduğu veya oluşabilecek semptomların belirlenmesi ile halk sağlığı üzerinde oluşabilecek muhtemel olumsuzluklar hakkında bir öngörüye ulaşılmasına da imkan sağlanabilecektir. 9

10 Konya ve Şanlıurfa İllerinde İnsektisit Direnci Ülke genelinde izin verilen ürün uygulamalarında, sivrisinek ve ev sineklerinde direnç geliştiği gözlenmektedir. Direnç çalışmasına karar verilerek pilot bölge olarak Konya ve Şanlıurfa İlleri seçilmiştir. Sivrisineğin, permethrin, deltamethrin, cypermethrin, α-cypermethrin, Ev sineğinin, permethrin, deltamethrin, cypermethrin, α-cypermethrin, imidacloprid ve thiamethoxam aktif maddelerine karşı oluşabilecek direnç çalışılmaktadır. Yapılacak çalışmalarla ilgili Genel Müdürlüğümüz ile Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi arasında hizmet alımı protokolü, Harran Üniversitesi ve Ege Üniversitesi ile hizmet alımı sözleşmesi yapılmıştır. 10

11 Proje Laboratuvarları Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi SARGEM Laboratuvarı, Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Laboratuvarı, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Egemikal Çevre Sağlığı Laboratuvarları. 11

12 Kimyasal Kitler Direnç projesi için gerekli kitler WHO tarafından referans verilmiş olan Malaysia Vector Control Research Unit merkezinden temin edilmiştir. 12

13 Biyolojik Etkinlik (TEST) Denemeleri Konya ilinden toplanarak FI popülasyonu oluşturulan sivrisinek ve ev sineğinin belirlenen aktif maddelerle Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi SARGEM Laboratuvarında, Şanlıurfa ilinden toplanarak FI popülasyonu oluşturulan sivrisinek ve ev sineğinin belirlenen aktif maddelerle Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Laboratuvarında biyolojik etkinlik (TEST) denemeleri yapılmaktadır. 13

Konya Konya il sınırları içerisinde tüm ili temsil edecek şekilde 5 farklı örnekleme alanı seçilerek ilkbahar ve sonbahar da yapılan arazi çalışması ile ev sineği ve

14 Konya Konya il sınırları içerisinde tüm ili temsil edecek şekilde 5 farklı örnekleme alanı seçilerek ilkbahar ve sonbahar da yapılan arazi çalışması ile ev sineği ve sivrisinek örneklemesi yapılmış, toplanan örneklerin laboratuvarda FI popülasyonları oluşturulmuştur. Örnekleme alanları Konya merkez Karapınar Seydişehir Akşehir Cihanbeyli 14

15 Konya İli Ev Sineği Biyolojik Test Denemeleri İl genelinde 5 farklı bölge nin (Konya Merkez, Karapınar, Seydişehir, Akşehir, Cihanbeyli) merkez çöp döküm alanlarından toplanan populasyonlarda sentetik piretroid (Deltamethrin, Permethrin, Cypermethrin, Alfacypermethrin) aktiflerle topikal aplikasyon, neonikotinoid (İmidacloprid, Thiamethoxam) grupla ise yemleme yöntemleri ile biyolojik test denemeleri yapılmıştır. 15

16 16

17 Denemelerde popülasyonların LC50 ve LC90 değerleri ile direnç katsayıları hesaplanmıştır. 17

18 Şanlıurfa İli Ev Sineği Biyolojik Test Denemeleri Şanlıurfa kent merkezinde tüm ili temsil edecek şekilde 5 farklı örnekleme alanı seçilerek ilkbahar ve sonbahar da yapılan arazi çalışması ile ev sineği ve sivrisinek örneklemesi yapılmış, toplanan örneklerin laboratuvarda FI popülasyonları oluşturulmuştur. Örnekleme alanları: Harran İlçesi Eyyübiye İlçesi Karaköprü İlçesi Haliliye İlçesi Hilvan İlçesi 18

19 İl genelinde 5 farklı bölgeden toplanan populasyonlarda sentetik piretroid (Deltamethrin, Permethrin, Cypermethrin, Alfacypermethrin) aktiflerle topikal aplikasyon, neonikotinoid (İmidacloprid, Thiamethoxam) grupla ise yemleme yöntemleri ile biyolojik test denemeleri yapılmıştır. 19

20 20

21 Moleküler ve Biyokimyasal Testler Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Egemikal Çevre Sağlığı Laboratuvarlarında, ortaya çıkması muhtemel bir direncin karakterini belirlemek amacıyla oluşturulan FI popülasyonlarına yönelik moleküler analiz ve biyokimyasal analizler yapılmıştır. 21

22 Projenin Sonuç Raporu Sivrisineklerin proje kapsamında belirlenen aktiflerle ilgili biyolojik etkinlik testleri devam etmektedir. Projenin sonuç raporu biyolojik etkinlik test denemeleri, biyokimyasal ve moleküler testlerin proje ekibi tarafından ortak değerlendirilmesi sonucunda hazırlanacaktır. 22

23 BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM KİMYA MÜHENDİSİ SAADET ODACI HALK SAĞLIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE SAĞLIĞI DAİRE BAŞKANLIĞI 23

Benzer belgeler

Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı

Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı Geçmişten Günümüze İnsektisit Direnç Çalışmaları Figen DEMLİ Kimya Yük.Mühendisi Biyosit: Biyositler, bakteri, mantar, su yosunu, küf veya maya içeren mikroorganizmaları