Özofagusta Yabanc Cisim Saptanan Olgular m z n Retrospektif Analizi

Transkript

1 Orijinal makale Özofagusta Yabanc Cisim Saptanan Olgular m z n Retrospektif Analizi Burak SUVAK 1, Yavuz BEYAZİT 1, Abdurrahim SAYILIR 1 Mevlut KURT 1, Serkan TORUN 1, Yusuf YEŞİL 1, Tuğrul PURNAK 2, Özlem SUVAK 3, Murat KEKİLİ 1, Nurgül ŞAŞMAZ 1 1 Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi Gastroenteroloji Kliniği, ANKARA 2 Ankara Numune Eğitim ve Araşt rma Hastanesi Gastroenteroloji Kliniği, ANKARA 3 Keçiören Aile Sağl ğ Merkezi, ANKARA ÖZET Giriş: Özofagus yabanc cisimleri (ÖYC) çocuklarda ve erişkin yaş grubunda s k olarak karş laş lan ve ayn zamanda ciddi morbidite ve mortaliteye neden olabilecek önemli bir sorundur. Bu nedenle ÖYC lerin erken tan ve tedavisi hayat tehdit eden komplikasyonlar n önlenmesi için çok önemlidir. Biz bu çal şmam zda özefagus yabanc cisimleri nedeniyle kliniğimizde acil endoskopi işlemi uygulad ğ m z hastalar n retrospektif analizini yapmay hedefledik. Materyal ve Metot: Şubat 2008 ile Ocak 2011 tarihleri aras nda Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi nde özefagus yabanc cisimleri ön tan s yla endoskopi uygulanan hastalar n yaş, cinsiyeti, yabanc cisim tipi, yabanc cismin saptand ğ lokalizasyon, uygulanan endoskopik tedavi ve başvuru semptomlar çal şma için haz rlanan özel formlara kaydedildikten sonra veriler istatistiksel olarak analiz edildi. Bulgular: Çal şmaya dahil edilen 60 hastan n 28 i (%46,6) erkek 32 si (%54,4) kad nd. Erkeklerde ortalama yaş 53,2±18,7 kad nlarda 41,0±17,4 idi. En s k saptanan yabanc madde 40 (%66,7) olguda g da art ğ idi. Bunu s ras yla 15 (%25) hasta ile metalik madde, 5 (%8,3) hasta ile kabuklu meyve ve/veya çekirdeği izliyordu. En s k başvuru nedeni s ras yla 26 (%43,3) hastada yutma güçlüğü, 19 (%31,7) hastada boğaz ağr s, 15 (%25) hastada boğazda tak lma hissi olarak tespit edildi. Endoskopik işlem sonras 2 hasta cerrahiye yönlendirildi. Tart şma: Özofageal yabanc cisimlerin erken tan ve tedavisi, ciddi ve hayat tehdit edebilecek komplikasyonlar n önlenmesi aç s ndan önemlidir. Erken dönemde uygulanan üst gastrointestinal sistem endoskopisi günümüz şartlar nda en etkili ve güvenilir tedavi yöntemidir. Anahtar Kelimeler: Özofagus; yabanc cisim; gastrointestinal endoskopi ABSTRACT Retrospective analysis of esophageal foreign bodies: A single center experience Introduction: Esophageal foreign body aspiration is a common event which can cause serious morbidity and mortality in the children and adult population. For that reason, early diagnosis and treatment are crucial for preventing these life threatining complications. In this study, we aimed to analyse the characteristics of the patients with esophageal foreign bodies that were treated in our department. Materials and Methods: Patients diagnosed with esophageal foreign bodies who were admitted to Türkiye Yüksek Ihtisas Training and Research Hospital between February 2008 and January 2011 were evaluated retrospectively. The data regerding their age, gender, clinical profile, type and localization of the esophageal foreign body, performed endoscopic procedure and inital symptoms of the patients were noted and analyzed statistically. Results: Sixty patients with a diagnosis of esophageal foreign body were included in this study. Of these patients, 28 (46.6%) were male and 32 (54.4%) were female. Mean age was 53.2±18.7 in males, and 41.0±17.4 in females. Most of the foreign bodies (66.7%) detected in the esophagus was food waste. Metallic coins and fruit stones were detected in 15 (25%) and 5 (8.3%) patients respectively. The most common complaint was dysphagia (43.3%). Other reported complaints were sore throat (31.7%) and sense of food impaction on throat (25%). After endoscopic intervention two of the patients were directed to surgery. Discussion: Early recognition and treatment of esophageal foreign bodies is important as their complications are life threatining. Early management with upper gastrointestinal endoscopy is the most efficient and safe treatment method in current conditions. Key Words: Esophagus; foreign body; gastrointestinal endoscopy GİRİŞ Özofagus yabanc cisimleri çocuklarda ve erişkin yaş grubunda s k olarak karş laş lan, ciddi morbidite ve mortaliteye neden olabilen güncel bir sorundur. Yaz şma adresi: Dr. Yavuz BEYAZİT Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi Gastroenteroloji Kliniği, Ankara yavuzbeyaz@yahoo.com Yaz n n geldiği tarih : Yay na kabul tarihi : Sadece Amerika Birleşik Devletleri nde ÖYC ye bağl olarak bir y lda yaklaş k olarak ölüm vakas bildirilmektedir 1. Üst gastrointestinal sistemin en dar yeri özofagustur. Bu nedenle yabanc cisim yutulmas sonucu tak lmalar da en s k özofagusta görülmektedir. Tak lmalar özellikle özofagusun fizyolojik daralma gösterdiği lokalizasyonlarda s kt r. Özofagusun fizyolojik daralma gösterdiği lokalizasyonlar; krikofaringeus adele hizas, aortun ve sol ana bronşun özofagusu çap

2 B. Savak ve ark. razlad ğ bölge ve özofagusun diafragmay geçtiği bölgedir. Özellikle ellerine ald klar her şeyi ağ zlar na götürme al şkanl ğ ndan dolay çocuklarda, diş protezi kullanan yaşl larda, zeka geriliği olanlarda, alkoliklerde, g dalar h zl ca ve çiğnemeden yutan obez bireylerde daha s kt r 2. Yabanc cisim yutulmas, gastrointestinal kanamalardan sonra en s k gözlenen endoskopik acildir 3. Her ne kadar yutulan cisimlerin büyük bir k sm gastrointestinal sistemde tak lmadan ilerlese de vakalar n %10-20 si non-operatif girişime ihtiyaç gösteren tak lmalarla beraberdir. Bu nedenle gastrointestinal sistemde tak lma belirtileri gösteren yabanc cisimler için acil üst GIS endoskopisi tan amac yla mutlaka gereklidir. Tedavi amaçl üst GIS endoskopisi ise özellikle yabanc cisim varl ğ nda, özofagus divertiküllerinde, akalazyada ve özofagus darl klar nda gereklidir. Biz bu çal şmam zda ÖYC nedeniyle kliniğimize başvurarak acil endoskopi işlemi uygulad ğ m z hastalar m z n retrospektif olarak analizini yapmay hedefledik. MATERYAL VE METOT Şubat 2008 ile Ocak 2011 tarihleri aras nda Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesinde (TYİH) üst gastrointestinal sistem endoskopisi uygulanan hastalar retrospektif olarak incelendi. Bu hastalar içinde ÖYC ön tan s yla endoskopi uygulamas yap ld ğ saptanan hastalar n yaş, cinsiyet, semptom, yabanc cisim tipi ve saptand ğ lokalizasyon, uygulanan endoskopik tedavi, semptom ve işleme bağl komplikasyonlar çal şma için haz rlanm ş formlara kaydedildi. Araşt rmada elde edilen verilerin istatistiksel analizleri SPSS 16.0 program kullan larak yap ld. BULGULAR TYİH gastroenteroloji kliniğince Şubat Ocak 2011 tarihleri aras nda uygulanan endoskopi işlemi retrospektif olarak incelendi. İncelenen endoskopi raporlar ndan ÖYC ön tan s yla endoskopi uygulanan 82 hastan n demografik bilgileri ve endoskopik işlem raporlar kaydedildi. İncelemeye al nan 82 hastan n 15 tanesinde özofagus ve midede yabanc cisim saptanmam şt. 7 hastada yabanc cisim midede idi. ÖYC saptanan 60 hasta çal şmaya dahil edildi. Bu hastalar n 28 i (%46,6) erkek, 32 si (%54,4) kad nd, olgular n tümü erişkin yaş grubundand. Ortalama yaş erkeklerde 53,2±18,7 y l, kad nlarda 41,0±17,4 y l idi. Çal şmaya al nan 60 hastan n demografik özellikleri Tablo 1 de verilmiştir. Yabanc cisimler lokalizasyonlar na göre değerlendirildiklerinde yabanc cisim tak lmalar n n 41 i (%68,3) proksimal özofagusta, 12 si (%20) orta özofagusta, 7 si (%11,7) distal özofagusta idi. Yeni T p Dergisi 2011;28(3): Yabanc cisimlerin saptand klar lokalizasyona göre s n fland rmalar Tablo 2 de belirtilmiştir. Tablo 1. Hastalar n çal şmaya al nd klar esnadaki yaş ortalamalar Cinsiyet Yaş ortalamas (y l) n (%) Erkek 53,2±18,7 28 (%46.6) Kad n 41,0±17,4 32 (%54.4) Tablo 2. Endoskopide saptanan yabanc cisimlerin saptand ğ lokalizasyonlara göre dağ l mlar Yerleşim yeri Olgu say s % Proksimal 41 68,3 Orta Distal 7 11,7 Endoskopi işlemi uygulanarak özofagustan yabanc cisim ç kart lan hastalar, ç kar lan yabanc cisimlere göre s n fland r ld klar nda 40 (%66,7) g da art ğ (tavuk veya k rm z et ve kemik vb.), 15 i (%25) metal madde (çengelli iğne, toplu iğne), 5 i (%8,3) kabuklu yemiş parças ndan (kabuklu meyve, meyve çekirdeği, ceviz vb.) oluşuyordu (Tablo 3). Şekil 1 de ÖYC nedeniyle endoskopi işlemi uygulad ğ m z 47 yaş ndaki bir bayan hastada üst özofagusda saptad ğ m z kabuklu yemiş in endoskopik görüntüsü (Şekil 1 a) ve ç kar lan kabuklu yemiş (Şekil 1 b) gösterilmiştir. Şekil 1 a. Proksimal özofagusda lümenin neredeyse tamam n kaplayan taze ceviz e ait endoskopik görünüm b. Taze cevizin ç kar ld ktan sonraki makroskobik görünümü Tablo 3. Endoskopi esnas nda saptanan yabanc cisimlerin çeşitlerine göre dağ l mlar Yabanc cisim Olgu say s % G da 40 66,7 Metal Kabuklu meyve 5 8,3 Hastalar başvuru esnas ndaki temel şikayetlerine göre değerlendirildiklerinde 26 (%43,3) hastada yutma güçlüğü, 19 (%31,7) hastada boğaz ağr s, 15 (%25) hastada boğazda tak lma hissi mevcuttu

3 B. Savak ve ark. Başvuru esnas ndaki temel şikayetere göre s n fland r lmalar Tablo 4 te gösterilmiştir. Cinsiyet dağ l m na göre de her iki cinsiyette yine g da art klar n n tak lmada en önde gelen neden olduğu bulundu. Bir hastada epiglot üzerinde tak l bulunan toplu iğne ç kar lmak üzere KBB bölümüne, bir diğer hastada ise üst özofageal sfinkterin alt ndaki mukozaya saplanm ş vaziyette bulunan kemikli tavuk eti ise ç kart lmak üzere göğüs cerrahisi kliniğine sevk edildi. Bunlar n d ş ndaki 58 hastada endoskopik müdahele ile yabanc cisim ekstraksiyonu başar l bir şekilde sağland. Hiçbir olgumuzda özofagoskopi s ras nda ve sonras nda kanama veya perforasyon gibi bir komplikasyon gelişmedi. Tablo 4. Hastalar n Başvuru Esnas ndaki Şikayetlerine Göre Dağ l mlar Başvuru nedeni Olgu say s % Yutma güçlüğü 26 43,3 Boğaz ağr s 19 31,7 Boğazda tak lma hissi TARTIŞMA ÖYC ler hem çocuklarda, hem de erişkinlerde s k rastlanan ve ciddi boyutlara varan morbidite ve mortalitesiyle tüm dünyada önemi giderek artan bir sorundur. Erken endoskopik tedavi bu durumlarda güvenli ve etkili bir tedavi yöntemidir. Tan aşamas ndaki gecikmeler çok ciddi komplikasyonlara yol açabilmektedir. Biz bu çal şmam zda bir referans merkezi konumunda olan hastanemize, gastrointestinal sistemde yabanc cisim nedeniyle sevkedilerek endoskopik tedavi uygulanan hastalar n analizini yapmay hedefledik. Yabanc cisimler özofagusun dar olan bölgelerinde tak lmaya eğilimlidir. Özofagusun, yutulan yabanc cisimlerin orada kalmas n engelleyecek ölçüde güçlü peristaltik hareketlere sahip olmamas bunun en önemli nedenidir. Bu nedenle ÖYC leri gastrointestinal sistemin diğer bölgelerinin yabanc cisimlerinden daha farkl olarak değerlendirilir 4. ÖYC leri en s k üst özofageal darl kta tak l r. Çünkü farenks in konstriktör kaslar bu bölgede yayg n bir bas kuvveti uygular ve servikal özofageal musküler aktivite bu bölgede zay ft r. Bu nedenle krikofarengeus kas n n hemen alt nda tak lmalar meydana gelebilir. İkinci darl k (orta) arkus aorta hizas nda, üçüncü darl k (distal) ise özofagusun diyafragmay geçtiği k s mdad r. Bizim serimizde ÖYC en s k olarak proksimal özofagusta (%68,3), sonras nda s ras yla orta (%20) ve distal (%11,7) özofageal darl kta idi. Erpek ve ark. lar 5 yapt klar bir çal şmada proksimal darl kta %80, orta darl kta %13 ve distal darl kta %7 yabanc cisim tak lmas rapor etmişlerdir. Bir başka seride bu oranlar s ras yla %96, %2, ve %2 olarak bildirilmiştir 6. Bizim çal şmam z bu aç dan literatür ile uyumlu idi 7. ÖYC ler değişik serilerde farkl oranlarda rapor edilmekle birlikte s kl kla çocukluk çağ nda görülmektedir. Bu oran kimi serilerde %80 e kadar ç kmakla birlikte, baz serilerde yabanc cisimlerin %90' n n erişkin hastalarda rastlan ld ğ belirtilmektedir 4,5,8. Bizim çal şmam zda hasta yaş ortalamas 46,4±18,9 olarak belirlendi. Yaş ortalamam z n yüksek olmas hastanemizin gastroenteroloji ünitesinin erişkin yaş grubu hastalara hizmet vermesi ile aç klanabilir. ÖYC leri çok çeşitli olabilir ve yaş gruplar na göre farkl l k gösterir. Çocukluk çağ nda en s k görülen yabanc cisim metal para iken erişkin yaş grubunda en s k saptanan yabanc cisimler et lokmas, tavuk kemiği, bal k k lç ğ gibi organik, diş protezleri, piller ve toplu iğne gibi inorganik maddelerdir 9,10. Bizim serimizde ise en s k görülen yabanc cisimler s ras yla, g da art ğ (%66,7), metal madde (çengelli iğne,toplu iğne) (%25) ve kabuklu yemiş parças ndan (kabuklu meyve, meyve çekirdeği) (%8,3) oluşuyordu. Uzakdoğuda yap lan çal şmalarda, yöresel özellikler ve beslenme al şkanl klar ndan dolay en s k olarak saptanan yabanc cisimlerin kemik ve kemikli et olduğu belirtilmiştir. Kemik yabanc cisimler incelendiğinde ise; ilk s rada bal k k lç klar, ikinci s rada tavuk kemikleri ve üçüncü s rada da k rm z et kemiklerinin yer ald ğ rapor edilmektedir 4,11. Bizim çal şmam zda en s k saptanan yabanc cisim olarak et ve kemik parçalar n n görülmesi yöresel beslenme özelliklerine, çiğneme yetersizliğine, diş ile ilgili sorunlara bağlanabilir. ÖYC ler için spesifik bir bulgu mevcut değildir. Şikayetler genellikle yutulan materyalin şekline, boyutuna, tak ld ğ yere, yabanc cismin lokal komplikasyonuna ve hastan n yaş na bağl olarak değişir. Hastalar acil servise genellikle odinofaji, boğazda tak lma ve batma hissi, kusma, ağ zda tükrük birikimi, özofageal obstrüksiyona bağl trakeal aspirasyon ve nadiren de olsa miyokard enfarktüsü ile kar şt r labilen retrosternal ağr ile başvururlar. Yabanc cismin lokal komplikasyonlar ise s kl kla tak ld klar yerde meydana getirdikleri bas, inflamasyon ve ülserasyona bağl d r. Sol ana bronşta perforasyon ve aspirasyon sonucu pulmoner semptomlar da gözlenebilecek diğer bulgulard r 12. Olgular m z n başvuru şikayetleri incelendiğinde, en s k başvuru nedeninin yutma güçlüğü olduğu, onu s ras yla boğaz ağr s ve boğazda tak lma hissinin izlediği görülmektedir. ÖYC lerin en s k proksimal özofagusta lokalize olduklar göz önüne al nacak olursa teşhiste iki

4 B. Savak ve ark. Yeni T p Dergisi 2011;28(3): yönlü servikal ve akciğer grafisinin önemi anlaş lacakt r. Özofagus distalini değerlendirmek içinde mutlaka direkt kar n grafisi çektirilmelidir. Yabanc cisimlerin büyük k sm opakt r ve direkt filmde rahatl kla görülebilir ancak direkt grafinin normal olmas tan y ekarte ettirmez. Kemik gibi yabanc cisimler s kl kla servikal grafilerde hipofarenks ve servikal özofagusta görülür. Bal k k lç ğ direkt grafide görülemeyebilir. Bu nedenle yabanc cisim şüphesi ile başvuran hastalara, radyolojik bulgular negatif ise endoskopi önerilmektedir 13. Madeni para yutulduğunda, paran n kendiliğinden bağ rsak yoluyla ç kabileceği unutulmamal, boyundan anüse kadar düz ve lateral grafilerle takip edilmelidir. Aspirasyon riski nedeniyle baryum ve gastrografin içeren oral kontrastl grafi çekimlerinde dikkatli olunmal d r. Biz kliniğimize yabanc cisim nedeniyle başvuran hastalara direkt grafi sonras tesbit yap lamam şsa direkt üst GIS endoskopisi planlamaktay z. Endoskopi sadece yabanc cismin saptanmas nda değil, ayn zamanda striktürlerin ve malignitelerin tespitinde de önemlidir 14. Özofagus darl klar n n yabanc cismi taklit edebileceği ve altta yatan bir tümörün habercisi olabileceği unutulmamal d r 15. Çal şma için değerlendirilmeye al nan olgular m z n hepsine direkt grafi sonras diagnostik ve/veya teropotik endoskopi işlemi uygulanm şt. ÖYC ler invaziv ve noninvaziv yöntemlerle ç kart labilmektedir. Noninvaziv yöntemler, glukagon ve kalsiyum kanal blokörü gibi alt özofagus sfinkter bas nc n azaltan ilaçlardan oluşmaktad r 16. İnvaziv yöntemler ise endoskopi, foley kateter, basket ekstraksiyonu, bujinaj ve cerrahidir 17. Günümüzde art k birçok merkezde gastrointestinal yabanc cisimlerin ç kar lmas nda fleksibl endoskopi aletleri standart yöntem olarak kullan lmaktad r. Özellikle erişkin hastalarda bu metod ile yabanc cisimlerin %90-99 u başar ile ç kart labilmektedir 7,18. Sivri uçlu yabanc cisimlerin ç kar lmas nda keskin veya sivri uçlu k sm n n özofagoskop içerisine al narak ç kar lmas özofagus yaralanma ihtimalini azaltacağ ndan, uygun olan hastalarda daha güvenilir olan bu yöntem tercih edilmelidir. Çal şmam zdaki tüm olgulara fleksibl endoskopi uyguland, 1 hasta kulak burun boğaz bölümüne, 1 hastada endoskopik müdahale girişimi başar s z olunca operasyon aç s ndan göğüs cerrahisi bölümüne yönlendirildi. Gastrointestinal sistemden, özellikle de özofagustan yabanc cisimlerinin ç kar lmas esnas nda tüm teknik gelişmelere rağmen komplikasyonlar görülebilmektedir. Yabanc cismin uzun süre tak ld ğ yerde beklemesi ve uygulanan işlemin zorlu olmas komplikasyonlar n en önemli nedenidir. Zorlu işlem özofageal perforasyona ve buna bağl olarak mediastinit, retrofarengeal apse, sepsis, özofagus hava yolu fistülleri, yabanc cismin lümen d ş na ç kmas, aorto özefageal fistül gibi çok ciddi komplikasyonlara yol açabilir 19,20. Özofageal perforasyon hayat tehdit edici bir durum olarak acil cerrahi müdahele gerektirir. Sivri uçlu yabanc cisimler, tecrübesiz el ve başar s z manevralar perforasyon insidans n artt r r. Primer onar m tercih edilecek metoddur ve bu yöntemin konservatif yöntemlere üstünlüğü gösterilmiştir. Perforasyon gelişiminin ard ndan ilk 24 saatten sonra bile başvuran olgularda primer onar m oldukça iyi sonuçlar vermektedir 21. Literatürde endoskopik işlem komplikasyon oranlar %1 ile %13 aras nda değişmekle 22,23 birlikte biz kendi serimizde ÖYC saptanan hastalar n hiçbirinde uygulanan endoskopik işlem sonras perforasyon veya buna benzer bir komplikasyon gözlemlemedik. Bunun nedeni olarak ÖYC saptanan hasta say s n n göreceli azl ğ ve merkezimizin endoskopik işlemlerdeki deneyiminin rolü olduğunu düşünmekteyiz. Sonuç olarak, ÖYC lerin erken tan ve tedavisi, ciddi ve hayat tehdit eden komplikasyonlar nedeniyle oldukça önemlidir. Tan da anamnez, radyolojik yöntemler ve endoskopi önemli yer tutar. Yabanc cismin neden olabileceği komplikasyonlar dikkate al narak, mümkün olduğunca erken müdahale planlanmal ve yabanc cisim ç kar ld ktan sonra da özofagus perforasyonu aç s ndan hastalar yak ndan izlenmelidir. İşlemden önce ayr nt l haz rl k yap lmas, endoskopik işlem yap l rken titiz davran lmas, girişimlerin uzman düzeyinde veya gözetiminde yap lmas ile işleme bağl yan etkiler ve ölüm oranlar azalacakt r. Endoskopi günümüz şartlar nda yabanc cisim ç kar lmas için en etkili ve güvenilir yöntemdir

5 B. Savak ve ark. REFERANSLAR 1. Bloom RR, Nakano PH, Gray SW, Skandalakis JE. Foreign bodies of the gastrointestinal tract. Am Surg 1986;52(11): Kay M, Wyllie R. Pediatric foreign bodies and their management. Curr Gastroenterol Rep 2005;7(3): Craig RM, Vanagunas AD. Foreign bodies in the eosophagus. General Thoracic Surgery. 5th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2000;p: Zhang S, Cui Y, Gong X, Gu F, Chen M, Zhong B. Endoscopic Management of Foreign Bodies in the Upper Gastrointestinal Tract in South China: A Retrospective Study of 561 Cases. Dig Dis Sci 2010;55(5): Erpek G, K z lay A, Saydam L. Özafageal ve Trakeobronşial Yabanc Cisimler. KBB ve Baş Boyun Cerrahisi Dergisi 1996;4(3): Çelik O, Yalç n Ş, Aşk n Z, İnan E, Gök Ü, Hançer A. Özofagus Yabanc Cisimleri. K.B.B. ve Baş Boyun Cerrahisi Dergisi 1995:3(1); Herranz-Gonzalez J, Martinez-Vidal J, Garcia-Sarandeses A, Vazquez-Barro C. Esophageal foreign bodies in adults. Otolaryngol Head Neck Surg 1991;105(5): Gmeiner D, von Rahden BH, Meco C, Hutter J, Oberascher G, Stein HJ. Flexible versus rigid endoscopy for treatment of foreign body impaction in the esophagus. Surg Endosc 2007; 21(11): Al-Qudah A, Daradkeh S, Abu-Khalaf M. Esophageal foreign bodies. Eur J Cardiothorac Surg 1998;13(5): Soprano JV, Mandl KD. Four strategies for the management of esophageal coins in children. Pediatrics 2000; 105(1):e Nandi P, Ong GB. Foreign body in the esophagus: review of 2394 cases. Br J Surg 1978;65(1): Ashraf O. Foreign body in the esophagus: a review. Sao Paulo Med J 2006;124(6): Katsinelos P, Kountouras J, Paroutoglou G, Zavos C, Mimidis K, Chatzimavroudis G. Endoscopic techniques and management of foreign body ingestion and food bolus impaction in the upper gastrointestinal tract: a retrospective analysis of 139 cases. J Clin Gastroenterol 2006;40(9): Guitron A, Adalid R, Huerta F, Macias M, Sanchez-Navarrete M, Nares J. Extraction of foreign bodies in the esophagus. Experience in 215 cases. Rev Gastroenterol Mex 1996;61(1): Kaptanoğlu M, Erbafi E, Nadir A, Günay İ, Doğan K. Esophageal Foreign Bodies; Analysis of 97 Patients. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2001:21(6); Al-Haddad M, Ward EM, Scolapio JS, Ferguson DD, Raimondo M. Glucagon for the relief of esophageal food impaction does it really work? Dig Dis Sci 2006;51(11): Arana A, Hauser B, Hachimi-Idrissi S, Vandenplas Y. Management of ingested foreign bodies in childhood and review of the literature. Eur J Pediatr 2001;160(8): Akçal Y, Kahraman C, Dural K. Pediatrik yaş grubunda özofagus yabanc cisimleri. Pediatrik Cerrahi Dergisi 1990;4(2): Li ZS, Sun ZX, Zou DW, Xu GM, Wu RP, Liao Z. Endoscopic management of foreign bodies in the upper-gi tract: experience with 1088 cases in China. Gastrointest Endosc 2006;64(4): Lin HH, Lee SC, Chu HC, Chang WK, Chao YC, Hsieh TY. Emergency endoscopic management of dietary foreign bodies in the esophagus. Am J Emerg Med 2007;25(6): Okten I, Cangir AK, Ozdemir N, Kavukçu S, Akay H, Yavuzer S. Management of Esophageal Perforation. Surg Today 2001;31(1): Moghissi K, Pender K. Instrumental perforations of the oesephagus and their management. Thorax 1988;43(8): Loh KS, Tan LK, Smith JD, Yeoh KH, Dong F. Complications of foreign bodies in the esophagus. Otolaryngol Head Neck Surg 2000;123(5):