TOBB-ETU, Iktisat Bölümü Macroeconomics II (IKT 234) HW II (Ozan Eksi)

Transkript

1 TOBB-ETU, Iktisat Bölümü Macroeconomics II (IKT 234) HW II (Ozan Eksi) Mankiw 12-3: Iş yöneticileri/iş adamlar ve politika yap c lar ço¼gu zaman Amerikan Endüstrisinin rekabet edilebilirli¼gi (Amerikan Endüstrilerinin mallar n Dünya Marketlerinde kârl bir şekilde satabilmeleri) ile ilgili endişe duyarlar. a-) Döviz kurundaki bir de¼gişiklik rekabeti nas l etkiler? b-) Varsayal m ki, toplam geliri de¼giştirmeden yerli endüstrileri daha rekabetçi yapmak istiyorsunuz. Mundell-Fleming modeline göre, para ve maliye politikalar kombinasyonlar ndan hangisini yürütmeniz gerekirdi? Cevaplar-) a-) Paran n (dolar n) de¼ger kaybetmesi Amerikan ürünlerini daha rekabetçi yapar. Çünkü böylece dolarla sat lan ürünlerin yatlar yabanc para cinsinden daha az edecektir. b-) Ilk olarak serbest kur rejiminin uyguland ¼g n ve ülkenin küçük bir ülke oldu¼gunu (yani LM e¼grisinin dikey oldu¼gunu) varsayal m. LM e¼grisi dikey oldu¼gu için zaten toplam gelir sabittir. Hükümet harcamalar n düşürülürse (s k maliye politikas ) talepteki düşüş faiz oranlar n azaltmaya başlayacak, ülkeden sermaye ç k ş olacakt r. Böylece yabanc paraya talep artacak ve yerli para soruda istenildi¼gi gibi de¼ger kaybedecektir. Net ihracat artarken üretim de eski seviyesine gelecektir. E¼ger LM e¼grisi (büyük ekonomilerde oldu¼gu gibi) dikey de¼gilse, talepteki daralma sadece döviz kurunu de¼gil faizleri de kal c olarak düşürebilecektir. (Aşa¼g daki ilk şekilde IS e¼grisinin sola kayd ¼g n düşünün) 1

2 Bu şekilde Y 1 in azalmas n n sebebi yukar e¼gimli bir LM curve üzerinde hareket etmemiz. Yani faizleri kal c olarak düştü¼gü zaman (kapal ekonomide oldu¼gu gibi) paran n dolaş m h z n n düşmesi ve ekonomideki paran n alabilece¼gi mal ve hizmet seviyesinin (milli gelir, Y 1 ) azalmas. Dolay s yla böyle bir politikaya (hükümet harcamalar ndaki düşüş) para arz ndaki bir art ş n eşlik etmesi (Yani LM e¼grisinin sa¼ga kaymas n n) gerekmektedir ki milli gelir tekrar ilk yerine gelsin. Şimdi döviz kurunun sabit oldu¼gunu varsayal m. Böyle bir ekonomide para politikas (döviz kurunu sabit tutmaya çal şmak ad na) etkisiz, s k maliye politikas ise toplam geliri azalt c etkidedir. (Zira s k maliye politikas IS e¼grisini sola kayd r r. Bu da döviz kuru ve faizler üzerine aşa¼g yönlü bask oluşturur. Döviz al m sat m arbitraj n yapanlar de¼gersizleşen yerli paray merkez bankas na satarlar, bu da para arz n k sar. (Di¼ger bir yorumla da yerli faizler düştü¼günden yabanc paraya talep artar, merkez bankas yerli para karş l ¼g nda piyasaya yabanc para vermek durumunda kal r ve yine para arz azalm ş olur diye düşünebilirsiniz) LM e¼grisi sola kayar. Böylece döviz kuru sabitlendi¼gi yata geri yükselir ama sonuç olarak milli gelir azal r. Sonuç olarak bu ikisinin d ş nda milli geliri de¼giştirmeden kuru düşürmek için; öncelikle döviz kurunu daha düşük bir seviyeye sabitlenmesi, bu durumda artacak (d ş) talebi ise üretimi sabit tutmak ad na s k mali politikalar ile dengelenmesi gerekir. Not: Bu mekanizma şöyle işler: Döviz kuru daha düşük kura sabitlenmesi için para arz n n artmas laz md r. (Döviz al p satanlar serbest piyasadan yabanc para birimi al r ve bunu yerli merkez bankas na sat p kâr elde ederler. Bu süreç otomatik olarak para arz n art r r). Bu da milli gelirin artmas n sa¼glar. Şimdi s k mali politikalar uygulan rsa yukar da bahsetti¼gimiz gibi LM e¼grisi sola kayarken kur 2. sabitlendi¼gi seviyesinde kal r.. Mankiw 12-5: Varsayal m ki para talebi harcanabilir gelire ba¼gl, böylece para pisyasas denklemi şu şekilde yaz l yor olsun: M/P=L(r,Y-T). Küçük aç k bir ekonomide vergi indiriminin döviz kuru ve üretim üzerindeki etkisini, sabit ve de¼gişken döviz kurlar n n her ikisini de göz önünde bulundurarak analiz ediniz. Cevaplar-) De¼gişken döviz kuru için: Vergi indirimleri ile kişilerin harcanabilir gelirleri, (Y-T), dolay s yla da özel tüketimler, C(Y-T), artaca¼g ndan IS e¼grisi sa¼ga kayar. Ülke içindeki faizler yükselmeye başlarken ülkeye para girmiş, yerli para de¼gerlenmiş, ve net ihracat düşmüş olur. Küçük aç k bir ekonomi oldu¼gundan LM e¼grisini dik kabul edelim. Bu durumda tüketimdeki art şla net hiracattaki düşüş ayn olur ve toplam milli gelir de¼gişmez. Bu soruda ayr ca vergi indirimleri M/P = L [r, Y-T] paraya olan talebin artmas na da sebep olur. Para arz da sabit oldu¼gundan, LM e¼grisi sola kaymak zorundad r. Bu da döviz kurunun daha da de¼ger kazanmas, net ihracat ve dolay s yla üretimde bir düşüş olmas ile sonuçlan r. (Yani toplam etki para arz n n k s ld ¼g ndaki gibidir.) Sabit döviz kuru için: Yukar da say lanlarla ayn sebeplerden IS e¼grisi sa¼ga ve LM e¼grisi sola kayar. Yine kur artma (yerli para de¼gerlenme) e¼gilimine girer. Arbitraj yapanlar, ucuz olan yabanc para birimini merkez bankas na satarak artan döviz kuruna h zl bir şekilde tepki 2

3 verirler, bu da otomatik olarak parasal büyümeye yol açar. LM e¼grisi sa¼ga kayar, ilk baştaki döviz kuruna fakat artm ş bir üretime (milli gelire) sahip olunur. (Yani yukar daki sorudaki para arz n n k s lma Mankiw 12-6: Para piyasas şöyle tan mlanm ş olsun; M=P = L(r; Y ) Varsayal m ki para talebinin yat seviyesi, ithal edilen ürünlerin yat n içeriyor ve ithal edilen ürünlerin yat da döviz kuruna ba¼gl P = P d + (1 )P f =e P d yi (yerli mallar n yatlar ) ve P f yi (ithal mallar n kendi para birimleri ile yatlar ) sabit kabul edelim. Yukar da parametresi P yat indeksinde yerli ürünlerin pay n gösteriyor. a-) LM e¼grisinin (her zamanki P yerine) P d ve P f nin verilen de¼gerleriyle çizildi¼gini varsayal m. Neden bu modelde bu LM e¼grisi dikey olmak yerine de yukar do¼gru e¼gimli? b-) Bu modelde serbest dalgal döviz kuru alt nda genişletici mali politikan n etkisi nedir? Aç klay n z. Standart Mundell Fleming modeli ile karş laşt r n. c-) Varsay n ki, siyasi istikrars zl k ülke risk primini ve dolay s yla faiz oran n artt r yor. Bu modelde döviz kuru, yat seviyesi ve toplam üretim üzerindeki etkisi nedir? Standart Mundell Fleming modeli ile karş laşt r n. Cevaplar-) Insanlar n ürün ve hizmet almak için para talep ettiklerinden; ilgili yat seviyesinin, ald klar ürün ve servislerin yat seviyesi oldu¼gunu düşünmeleri mant kl d r. Bu hem yerli hem de yabanc ürünleri içerir, hem de yabanc ürünlerin dolar cinsinden yat na, bu da döviz kuruna ba¼gl d r. a-) Al ş lm ş LM e¼grisi dikeydir. Çünkü para piyasas döviz kuruna ba¼gl de¼gildir. Bu soruda daha yüksek döviz kuru, yabanc ürünü daha ucuz k lar ve yat seviyesi P yi düşürür. Bu düşük yat seviyesi P, reel balans arz n M=P artt r r. Para talebini para arz ile dengeye getirmek için, gelirin artmas gerekir, bu sebepten, LM e¼grisi yukar do¼gru e¼gimli olur. Yani döviz kuru artarken (yerli para de¼gerlenirken) yerli para ile al nabilecek mal seviyesi art ş olur. b-) Standart Mundell Fleming modelinde, de¼gişen döviz kuru alt nda genişletici maliye politikas n n, üretim üzerinde etkisi yoktur. Aşa¼g da gösterildi¼gi üzere, bu durum art k burada geçerli de¼gildir. Vergi indirimi ya da hükümet harcamalar n n artmas IS e¼grisini sa¼ga kayd r r (IS 1 den IS 2 ye). Sonuç olarak da.lm e¼grisi yukar do¼gru e¼gimli oldu¼gundan üretimde 3

4 art ş olur. c-) Ülke riski özellikle de gelişmekte olan ve politik istikrars zl ¼g da bulunan ülkelerin d şar dan borç almak için dünya faizlerinin üstünde faiz verme durumlar d r. Bu durumda standart IS 2 ve LM denklemleri aşa¼g daki gibi yaz labilir Y = C(Y T ) + I(r + ) + G + NX(e) (IS ) M=P = L(r + ; Y ) (LM ) Bu modelde ülke riski artarsa faizler artaca¼g ndan yat r mlar düşecek ve IS e¼grisi sola kayacakt r. Para arz sabitken ülke riskinin (faizlerin artmas ) ise ancak daha yüksek bir gelir (Y ) ile dengelence¼ginden LM e¼grisi de sa¼ga kayacakt r. Sonuç olarak döviz kuru de¼ger kaybedecek ve milli gelir artacakt r Yukar da tart ş lan n aksine soruda LM e¼grisinin yukar e¼gimli oldu¼gunu biliyoruz. Bunun d ş nda herşey yukar daki anlat mla uyumlu. LM e¼grisini pozitif e¼gimli çizersek ülke riskinin artmas yla döviz kuru yine düşecek, fakat bu sefer milli gelirin de düşme olas l ¼g do¼gacakt r. Milli gelir azalmas n n sebebi döviz kurunun de¼ger kaybetmesi (ithal edilen ürünler daha pahal ) ile P nin ( yat seviyesinin) artmas d r, ve bu mali daralma (M=P nin azalmas ) ile eşde¼gerdir. Not: Ülke riskinin artmas n n paran n de¼ger kayb na yol açmas gayet ç kar msal zira risk artt ¼g nda bu ülkenin paras ndan kaç ş olacakt r. De¼ger kaybeden para da net ihracat n doly s yla da ülkede milli gelirin artmas na sebep olacakt r. Esasen soruda faizlerdeki art ş 4

5 yat r mlar düşürecektir ancak net ihracattaki art ş bunun önüne geçmiştir. Peki gerçek hayatta gerçekten ülke riskinin artmas ülkedeki milli geliri art r r m? Çou¼gunlukla hay r. Zira yerli paran n de¼ger kaybetmesi ithal mallar n yat n art r r ki bu da 2. soruda oldu¼gu gibi para arz ndaki düşüşe benzer etki yapar. Ikinci bir sebep de faizlar art nca ülke vatandaşlar n n azalan para talebi (LM e¼grisinin sa¼ga kaymas ) yerine oluşan istikrars zl ktan dolay ellerinde para tutmak isteyebilecekleridir (LM e¼grisinin sola kaymas ) 5