TÜRKİYE NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Transkript

1 TEMEL POLİTİKALAR Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi ne göre, Türkiye nin enerji sektöründeki stratejisi; ülkenin ekonomik ve sosyal hayatında önemli role sahip enerji kaynakları ve elektriğin tüketicilere yeterli, yüksek kaliteli, kesintisiz, düşük maliyetli ve çevre dostu bir şekilde sağlanmasıdır. Hidrolik ve linyit gibi değerlendirilmemiş enerji kaynaklarının yanı sıra, Türkiye nin sahip olduğu yenilenebilir enerji potansiyeli de yatırımcılar için büyük bir fırsat sunmaktadır tarihli 6094 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, bu enerji yatırımlarını teşvik etmekte ve daha da cazip hale getirmektedir

2 TEMEL POLİTİKALAR Bu yeni destek planıyla, elektrik üretim maliyetleri arasında farklar olan yenilenebilir kaynaklar için farklı tarifeler sunulmaktadır. Genel tarife şeması aşağıdaki gibidir: Hidrolik ve rüzgâr enerjisine dayalı üretim için 7,3 ABD dolar sent/ kwh Jeotermal enerjiye dayalı üretim için 10,5 ABD dolar sent/ kwh Güneş ve biokütle enerjisine dayalı üretim için (atık gazı dahil) 13,3 ABD dolar sent/ kwh Buna ek olarak, yurt içinde üretilmiş teknik ekipman kullanan üretim tesislerine 0,4-3,5 ABD dolar sent/ kwh oranında katkı da sağlanmaktadır

3 2010 yılı elektrik enerjisi tüketim verileri Enerji Altyapısı Birim 2010 Birincil Enerji Üretim * BTEP Tüketim* BTEP Kişi Başı Tüketim* KEP Elektrik Kurulu Güç MW Termik MW Hidrolik & Jeotermal & Rüzgâr MW Üretim (Brüt) GWh Termik GWh Hidrolik & Jeotermal & Rüzgâr GWh İthalat GWh 493 İhracat GWh Tüketim (Brüt) GWh Kişi Başı Tüketim (Brüt) KWh *2009 verisi BTEP: Milyar Ton Eşdeğer Petrol KEP: Kilogram Eşdeğer Petrol GWh: Gigawatt Saat Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı & Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ)

4 Türkiye birincil enerji tüketim verileri (2011) Kaynak: TMMOB MAKİNA MÜH. ODASI Türkiye enerji görünümü

5 Elektrik enerjisi güç ve tüketim talepleri ( ) Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Projeksiyonu

6 Kurulu Gücün Kuruluşlara Göre Dağılımı ( Mart) Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)

7 Kurulu Gücün Ana Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı (2011-Mart) Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)

8 1 Mart 2011 itibariyle Türkiye de Elektrik Santralleri Kurulu Güç Dağılımı Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)

9 Sanayi Kullanıcılarına Yönelik Elektrik Fiyatları ( sent/kwh*) Kaynak: Eurostat

10 Elektrik üretim ve tüketiminin alanlara göre dağılımı

11

12 Kişi başına elektrik tüketimi kw-h Kaynak: Dünya Bankası dünya kalkınma göstergeleri 12

13 Türkiye'de Enerji Tüketimi ve Enerji Yoğunluğu Kaynak: ETKB ve TÜİK Enerji tüketiminde verimliliğin ve tasarrufun artırılması: Bir birim GSYİH üretmek için kullanılan enerji miktarını gösteren "enerji yoğunluğu" göstergesi, Türkiye'de 1970'den bu yana istikrarsız salınmalarla giderek artmıştır. 13

14 Türkiye'de Yerli Enerji Üretiminin Toplam Tüketime Oranı Kaynak: ETKB ve TÜİK

15 Türkiye deki Boru Hattı Projeleri Kaynak: Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ)

16 Türkiye deki Boru Hattı Projeleri Enerji kaynaklarının güvence altına alınması Türkiye nin öncelikleri arasında yer almaktadır. Bu amaca ulaşmak için Türkiye birçok doğal gaz ve petrol boru hattı projesi gerçekleştirmektedir. Aşağıdaki projeler tamamlandığında Türkiye ve Avrupa için güvenilir enerji kaynakları sağlanmış olacaktır. Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi* (2005 yılında tamamlandı) Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi (ITGI) Trans-Hazar Türkmenistan-Türkiye Avrupa Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi Azerbaycan-Türkiye Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi Irak-Türkiye Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi Mısır-Türkiye Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi Türkiye-Bulgaristan-Romanya-Macaristan-Avusturya Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi (Nabucco Projesi) Doğu Karadeniz Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi Batı Karadeniz Projesi Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesi

17 Enerji Projeleri Irak-Türkiye (Kerkük-Ceyhan/Yumurtalık) Ham Petrol Boru Hattı I. Hat 1986 (Irak 345, Türkiye 641), II. Hat 890 (Irak 234, Türkiye 656) km uzunluğundadır yılında işletmeye alınmıştır. Yıllık taşıma kapasitesi toplam 70,9 milyon tondur. Hattan petrol taşımacılığına yönelik süresi 2010 yılında son bulan anlaşmanın süresinin, 15 yıl uzatılmasına ilişkin anlaşma, 19 Eylül 2010 günü Bağdat ta imzalanmıştır

18 TÜRKİYE NİN ENERJİ POLİTİKALARI Enerji Projeleri Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı: Doğu-Batı Enerji Koridorunun en önemli bileşenini oluşturur km ile dünyanın en uzun ikinci boru hattıdır. Hat, Azeri-Çırak-Güneşli (AÇG) sahasından başlayarak, Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden, çevresel açıdan hassas Karadeniz ve Türk Boğazlarını by-pass ederek, Türkiye nin Akdeniz kıyısındaki Ceyhan daki terminale ulaşmaktadır. Hattın kapasitesi 1 milyon varil/gün den 1.2 milyon varil/gün e çıkarılmıştır. Kasım 2008 itibariyle, Kazak petrolü de BTC üzerinden dünya pazarlarına ulaşmaya başlamıştır. 24 Nisan 2011 tarihi itibariyle petrol yüklemesi yapılan tanker sayısı 1507 ye, söz konusu hat üzerinden yapılan petrol ihracatı da 1 milyon 174 bin varile ulaşmıştır. 18

19 Enerji Projeleri Mavi Akım Doğal Gaz Boru Hattı Rus Doğal Gazının Karadeniz Altından Türkiye Cumhuriyeti ne Sevkiyatına İlişkin Hükümetler arası Anlaşma 15 Aralık 1997 de imzalanmıştır. Aynı tarihte yılda 16 milyar m 3 doğal gaz alımına yönelik 25 yıl süreli üçüncü Doğal Gaz Alım Satım Anlaşması imzalanmıştır. Türkiye toplam 30 milyar m 3 /yıl üç kontrat ile RF nin AB den sonra 2. büyük doğal gaz pazarı haline gelmiştir km (Samsun-Ankara kesimi: 501 km) uzunluktaki hat üzerinden doğal gaz alımını 2003 yılında başlanmıştır

20 Enerji Projeleri İran-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı 1131 km uzunluğunda olan bu boru hattından, İran dan Türkiye ye yılda 10 milyar m 3 doğal gaz sevkiyatına ilişkin 25 yıl süreli Doğal Gaz Alım-Satım Anlaşması, 8 Ağustos 1996 tarihinde imzalanmıştır. Bu hat üzerinden doğal gaz nakline 2001 yılında başlanmıştır

21 Enerji Projeleri Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı Doğu-Batı Enerji Koridorunun ikinci bileşeni olan Bakü- Tiflis-Erzurum (BTE) Doğal Gaz Boru Hattı, 3 Temmuz 2007 itibariyle faaliyete geçmiştir. Hazar Denizi nin Azerbaycan a ait kesiminde yer alan Şahdeniz sahasından (Faz I) çıkarılan doğal gazı Türkiye bu hat üzerinden tedarik etmektedir. Faz I e yönelik olarak ülkemizin Azerbaycan ile yılda 6.6 milyar m 3 doğalgaz alımını öngören bir anlaşması mevcuttur. Şahdeniz Faz II bağlamında ise, 7 Haziran 2010 tarihinde İstanbul da imzalanan belgelerle, gerek Faz II den ülkemiz piyasasına yönlendirilecektir

22 Enerji Projeleri Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğal Gaz Enterkonektörü (TYİE) Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğal Gaz Ulaştırma Koridorunun Geliştirilmesine İlişkin Hükümetler arası Anlaşma 26 Temmuz 2007 tarihinde Roma da imzalanmıştır. Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı, 18 Kasım 2007 tarihinde hizmete girmiştir. Projenin Yunanistan-İtalya ayağının ise 2015 itibariyle tamamlanması öngörülmektedir. Güney Gaz Koridorunun hayata geçirilen ilk parçası olan TYİE, aynı zamanda Azeri gazının Güneydoğu Avrupa ya ulaştırılması açısından da büyük önem taşımaktadır. Proje ile Türkiye üzerinden Yunanistan a 3 milyar metreküp, İtalya ya ise 8 milyar metreküp doğal gazın ulaştırılması beklenmektedir

23 Enerji Projeleri Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı Projesi Doğal gazın Türkiye-Bulgaristan-Romanya ve Macaristan üzerinden Avusturya ya taşınmasını öngören projeye ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Bu çerçevede, Nabucco Hükümetler arası Anlaşması 13 Temmuz 2009 tarihinde Ankara da imzalanmıştır. Anlaşma, Taraf Devletlerin onay işlemlerini tamamlamaları neticesinde, 1 Ağustos 2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir km uzunluğundaki hattın km sinin Türkiye toprakları üzerinden geçmesi planlanmaktadır. Boru hattının nihai ve azami kapasitesinin 31 milyar metreküp/yıl doğal gaz olması öngörülmektedir. Gaz temin edilemediği için proje hayata geçirilememiş, hattın Türkiye topraklarında planlanan kısmı TANAP projesi kapsamında inşa edilecektir

24 Enerji Projeleri TANAP Doğal Gaz Boru Hattı Projesi

25 Enerji Projeleri TANAP Doğal Gaz Boru Hattı Projesi Azerbaycan Şah Deniz-2 sahasından çıkarılacak doğalgazın Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaştırılması ve Türkiye iç pazarında kullanılması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, Türkiye ile Azerbaycan arasında 26 Haziran 2012 de anlaşma imzalanmıştır.. Hattın taşıma kapasitesi ilk etapta yılda 16 milyar metreküp olarak planlanmaktadır. Kapasitenin 2023 te 23 ve 2026 da ise 31 milyar metreküpe çıkarılması planlanmaktadır. Türkiye sınırları içerisindeki yaklaşık uzunluğu 1800 km olan boru hattının inşasına 2014 sonunda başlanması ve projenin yılları arasında tamamlanması planlanmaktadır. Boru hattının temeli 20 Eylül 2014 tarihinde atılmıştır

26 Enerji Projeleri Arap Doğal Gaz Boru Hattı Projesi Mısır doğal gazını Ürdün ve Suriye üzerinden Türkiye ye ulaştırması öngörülen hattın yılda 10 milyar metreküp taşıma kapasitesine sahip olması planlanmaktadır. Mısır-Suriye arasında faal olan hattın, Suriye ile ülkemiz arasındaki parçasının (Halep-Kilis Hattı) tamamlanması yolundaki çalışmalar sürmektedir

27 Enerji Projeleri Irak-Türkiye Doğal Gaz Koridoru Projesi Güney Gaz Koridoru nun hayata geçirilmesi bağlamında Irak önemli bir konuma sahiptir. 15 Ekim 2009 tarihinde Türkiye ile Irak arasında imzalanan ve Nabucco projesine atıfta bulunan Doğal Gaz Koridoru Anlaşması ile Irak gazının Türkiye ye ve Türkiye üzerinden Avrupa ya taşınması gündeme getirilmiştir. Öte yandan, Nabucco Hükümetler arası Anlaşması nın imza töreni sırasında Irak, enerji sektöründeki gelişmelere bağlı olarak, Nabucco projesi için gerekli gazın yarısını tedarik etme taahhüdünde bulunmuştur

28 Enerji Projeleri Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi Yapımı planlanan boru hattı, Samsun un doğusunda Ünye den başlamakta, Sivas a ulaşmakta, devamında Bakü- Tiflis-Ceyhan ham petrol boru hattına paralel gitmektedir. 550 km uzunluğunda olması planlanan hattın Ceyhan Limanı na yılda 60 milyon ton petrol taşıması öngörülmektedir. Projeyle, Geniş Hazar petrolünün bir kısmının doğrudan Ceyhan Terminaline ve buradan dünya pazarlarına ulaşmasını kolaylaştırması, böylelikle Türk Boğazları üzerindeki yükü hafifletmesi amaçlanmaktadır

29 TÜRKİYE NİN ENERJİ STRATEJİSİ Günümüzde, ulusal ekonomilerin temel girdisini oluşturan enerji kaynakları, gerek gündelik yaşamımızın idamesi, gerek toplumsal refah seviyesinin arttırılması bakımından hayati öneme sahiptir. Dünya genelinde enerji kaynaklarının kıtlığı ve enerji talebinin fazlalığı, enerji ihtiyacının karşılanmasını stratejik bir mesele haline getirmektedir. Nitekim son yıllarda enerji arz güvenliği, dış politika, güvenlik, küresel istikrar, sürdürülebilir kalkınma, çevre ve iklim değişikliği ile birlikte anılan bir kavram haline dönüşmüştür

30 TÜRKİYE NİN ENERJİ POLİTİKALARI TÜRKİYE NİN ENERJİ STRATEJİSİ Türkiye nin Enerji Profili ve Stratejisi Enerji kaynaklarının %74 ünü ithal etmekte olan ve bu nedenle öncelikle kendi enerji güvenliğini sağlamayı hedefleyen Türkiye, enerji ihtiyacının imkanlar ölçüsünde; yerel kaynaklardan ve en düşük maliyetle karşılanmasına, çevresel etkilerin gözetilmesine, enerji arzında kaynak ülke, güzergah ve teknolojinin çeşitlendirilmesine, yenilenebilir enerji kaynaklarının payının artırılmasına nükleer enerjinin de yeni bir kaynak olarak eklenmesiyle enerji sepetinin çeşitlendirilmesine, ülke içinde ve dışında hidrokarbon kaynakları aramageliştirme faaliyetlerine önem vermektedir. 30

31 TÜRKİYE NİN ENERJİ STRATEJİSİ Türkiye, 2001 yılından bu yana enerji alanında uygulamaya koyduğu mevzuat ile artan enerji ihtiyacının, serbest piyasa kuralları çerçevesinde etkin bir biçimde karşılanmasını hedeflemekte; ayrıca, enerji verimliliğinin arttırılması ve enerji teknolojilerinin yaygınlaştırılması yolunda da yoğun çalışmalar sürdürmektedir. Son 10 yıl içerisinde, dünyada doğal gaz ve elektrik talebinin Çin den sonra en fazla arttığı ikinci ülke konumunda bulunan Türkiye nin önümüzdeki dönemde de ekonomik ve sosyal gelişme hedefleri ile tutarlı olarak, enerji talebindeki artış bakımından dünyanın en dinamik enerji ekonomilerinden biri olmaya devam etmesi beklenmektedir

32 TÜRKİYE NİN ENERJİ STRATEJİSİ Türkiye, ispatlanmış petrol ve doğal gaz rezervlerinin dörtte üçüne sahip bölge ülkeleriyle, Avrupa'daki tüketici pazarları arasında jeo-stratejik bir konuma sahiptir. Bu ayrıcalıklı doğal köprü konumu Türkiye ye enerji güvenliği bağlamında fırsatlar sağlamakta, aynı zamanda sorumluluklar da yüklemektedir. Rusya, Norveç ve Cezayir den sonra doğal gazda Avrupa nın dördüncü ana arteri olma hedefini güden Türkiye, Doğu-Batı ve Kuzey-Güney eksenlerinde, üretici ve tüketici ülkeler arasında güvenilir bir transit ülke rolünü üstlenme ve dinamik bir enerji terminali konumu edinme yönünde de girişimlerde bulunmaktadır

33 TÜRKİYE NİN ENERJİ POLİTİKALARI TÜRKİYE NİN ENERJİ STRATEJİSİ Enerji bağlamında Türkiye-AB ilişkileri: Karşılıklı dayanışma, bağımlılık ve eşitlik ilkelerine dayalı, Türkiye nin ve Avrupa nın enerji güvenliğine katkıda bulunacak doğal gaz boru hattı projeleri, Türkiye ile AB arasındaki ilişkilerin geliştirilmesini de sağlayacaktır. Öte yandan, Enerji Topluluğu Antlaşmasına (ETA) katılım müzakerelerine de 9 Eylül 2009 tarihinde başlanmış bulunulmaktadır. AB ile Enerji Faslının açılmasına yönelik tarama süreci tamamlanmıştır. Diğer yandan Türkiye nin ENTSO-E elektrik (Avrupa Elektrik İletimi Koordinasyon Birliği-eski adıyla UCTE) ağıyla senkronize bağlantısının tesisine yönelik çalışmalar da devam etmekte olup, Eylül 2010 da EN-TSO ile senkron deneme işletmesi başarı ile başlatılmış bulunmaktadır. 33

34 TÜRKİYE NİN ENERJİ STRATEJİSİ Ulusal Enerji Arz Portföyünün Zenginleştirilmesi Yenilenebilir enerji bakımından önemli bir potansiyele sahip olan Türkiye, jeotermal potansiyeli ile dünyada 7., Avrupa da ise 1. sırada yer almaktadır. Söz konusu enerji kaynağının yanı sıra, hidroelektrik kaynakları, rüzgâr ve güneş enerjisinin geliştirilmesine de öncelik verilmektedir. Bu çerçevede, 18 Mayıs 2009 tarihinde kabul edilen Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi uyarınca, 2023 itibariyle rüzgâr enerjisi kurulu kapasitesinin MW; jeotermal enerji kapasitesinin ise 600 MW a çıkartılması, elektrik enerjisinin asgari %30 luk bölümünün yenilenebilir enerjiden karşılanması hedeflenmektedir

35 TÜRKİYE NİN ENERJİ STRATEJİSİ Öte yandan Türkiye, yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesine verdiği önemin bir ifadesi olarak, 26 Ocak 2009 tarihinde Bonn da düzenlenen konferans sonunda imzalanan anlaşmayla, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı nın (IRENA) kurucu üyeleri arasında yer almıştır

36 TÜRKİYE NİN ENERJİ STRATEJİSİ Nükleer Enerji Enerji alanında mümkün mertebe bağımsızlığın giderek önem kazandığı günümüzde nükleer enerjiye duyulan ilgi de artmış, Nükleer Rönesans kavramı ortaya çıkmıştır. Bu gelişmelere paralel bir şekilde Türkiye, ulusal enerji bileşenine nükleer enerjinin eklenmesi için hazırlıklarını sürdürmektedir. Bu çerçevede, 2030 yılına kadar Türkiye nin nükleer enerjide 10 bin MW lık kurulu güce ulaşması öngörülmektedir. Bu kapsamda, ilk nükleer santralin Mersin-Akkuyu, ikincisinin ise Sinop ta inşası planlanmakta olup, 12 Mayıs 2010 tarihinde RF ile Akkuyu da bir nükleer güç santrali tesisine yönelik bir Hükümetler arası Anlaşma imzalanmıştır. Temelin 2015 de atılması, 2020 de işletmenin başlaması ve 2083 e kadar santralin işletmede kalması planlanmaktadır

37 Öneriler ve Değerlendirme 1. ) Enerji tüketiminde verimliliğin ve tasarrufun artırılması Bir birim GSYİH üretmek için kullanılan enerji miktarını gösteren "enerji yoğunluğu" göstergesi, Türkiye'de 1970'den bu yana istikrarsız salınmalarla giderek artmıştır. Sanayide enerji kullanımındaki verimliliğin artırılması ve genelde tüketimdeki savurganlığın azaltılması gereklidir. Türkiye'deki yaygın kaçak elektrik kullanımının üzerine gidilmelidir. Türkiye'de enerji tüketiminde verimliliğinin artırılması yoluyla, yıllık enerji tasarrufu potansiyelinin en az yüzde düzeyinde olduğu hesaplanmaktadır

38 Öneriler ve Değerlendirme 2.) Fosil yakıtlarla ilgili stratejik depolama olanaklarının geliştirilmesi: Mevcut duruma göre, Türkiye'nin ne doğalgazda ne de ham petrolde (mevcut taşıma boruları ve rafineri stoklarından başka!) herhangi bir stratejik depolama kapasitesi bulunmamaktadır. Türkiye'de enerji ithalatında ülke ve/veya ürün bağımlılığından doğabilecek (2005 ve 2006 kışlarında doğalgaz ithalatında yaşandığı gibi) darlıklara veya aksamalara karşı stratejik depolama olanaklarının bir an önce geliştirilmesi gerekmektedir. Buna destek olacak biçimde, enerji kaynaklarının Türkiye üzerinden (güvenli) taşınması olanaklarının geliştirilmesi de kaynak güvenliği bakımından yararlı olacaktır

39 3.) Enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yenilenilebilir enerji kaynaklarına (YEK) ağırlık verilmesi Türkiye nin sera gazı emisyonu, küresel ısınma ve iklim değişikliği olgusunu ciddiye alan temiz enerji politikalarını geliştirilmesi ve ilgili uluslararası anlaşmalara bir an önce taraf olması gerekmektedir. Fosil yakıt ağırlıklı enerji politikalarından olabildiğince çabuk vazgeçilmeli ve enerji ithalatındaki ülke ve ürün bağımlılığı azaltılmalıdır. Ülkenin bütün enerji gereksiniminin yakın bir gelecekte sadece hidroelektrik, jeotermal, güneş, hidrojen ve rüzgar enerjileri gibi YEK tarafından karşılanamayacağı açıktır, ancak YEK'e bugüne kadar olduğundan daha fazla önem verilmeli ve çeşitli YEK alternatifleri arasında da kaynak çeşitliliğine gidilmelidir

40 Öneriler ve Değerlendirme 3.) Enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yenilenebilir enerji kaynaklarına (YEK) artan bir ağırlık verilmesi Kuruluş maliyetlerinin düşüklüğü ve doğalgazın görece temiz bir fosil yakıt kaynağı olması nedeniyle, 1990'ların başından bu yana Türkiye'de kurulması teşvik edilen doğalgazla çalışan termik santrallerin, teknik açıdan mümkünse, YEK le çalışır hale getirilmesi gereklidir. Türkiye'nin doğalgaz ithalatında Rusya ve İran gibi az sayıdaki ve siyasi açıdan sorunlu ülkelere olan bağımlılığı ciddi ekonomik sorunlar yaratmaya devam edecektir. YEK e yönelik (ulusal) teknoloji geliştirme çabalarımız güçlendirilmelidir. İsveç'in 2005 yılında aldığı 15 yıl içerisinde ülke ekonomisini tamamen petrolden bağımsızlaştırma kararı örnek alınmalıdır

41 Öneriler ve Değerlendirme 4.) Nükleer enerjiden yararlanılması: Türkiye YEK'lerin yanı sıra nükleer enerjiden de yararlanmalıdır. Ancak, bu konuda şu dört noktaya dikkat edilmelidir. Nükleer reaktörlerdeki kaza risklerinin düşük olduğu iddia edilse de bu riskler ciddiye alınmalıdır. Nükleer atıkların yaratacağı imha/depolama/kirlilik sorunu önemlidir. Modern teknolojiler ile atıkların büyük bölümünü yeniden kullanılabilir hale getirilebilse de sorun tümüyle ortadan kaldırılamamıştır. Teknoloji seçimi ve kullanımında, dışa bağımlılığa dikkat edilmelidir. Türkiye'de nükleer enerji üretiminin, dünyadaki yaygın uygulamanın aksine, özel sektöre bırakılmasının, muhtemel olumsuz sonuçları çok iyi irdelenmelidir

42 Teşekkürler