MÜREKKEP PÜSKÜRTMELİ YAZICILAR İÇİN AHP METODU İLE İDEAL KAĞIT SEÇİMİ IDEAL PAPER SELECTION WITH AHP METHOD FOR INKJET PRINTERS

Transkript

1 MÜREKKEP PÜSKÜRTMELİ YAZICILAR İÇİN AHP METODU İLE İDEAL KAĞIT SEÇİMİ IDEAL PAPER SELECTION WITH AHP METHOD FOR INKJET PRINTERS Ukbe UÇAR 1 Figen BALO 2 ABSTRACT Inkjet printers are the preferred printer type for photo and color printing, used in many areas, especially in office environments. The printer performs printing by applying inkjet on paper. In addition, it is heavily demanded by users because of its quiet operation and good print quality. The paper type is the leading factor affecting the print quality of the printer. Using the right paper for printing improves print quality, reduces page costs, and contributes positively to the printer s useful life. In this study, the types of paper used by different inkjet printer companies on the market were evaluated by the Analytical Hierarchical Process method under the technical characteristics and economic criteria, and the study tried to determine the ideal paper type for the inkjet printers. Through the study, it is aimed to create awareness about increasing print quality and reducing printer usage costs. Key word: Analytical Hierarchical Process, Ink Printer, Paper Type, Print Quality. ÖZET Mürekkep püskürtmeli yazıcı ofis ortamları başta olmak üzere birçok alanda kullanılan, fotoğraf ve renkli baskı için tercih edilen bir yazıcı türüdür. Yazıcı, kağıt üzerine mürekkep püskürtme işlemini uygulayarak yazdırma işlemini gerçekleştirmekte, sessiz çalışma ve baskı kalitesinin iyi olması nedeniyle kullanıcılar tarafından yoğun bir şekilde talep edilmektedir. Yazıcının baskı kalitesine etki eden faktörlerin başında ise kağıt tipi gelmektedir. Yazdırma işlemi için doğru kağıt kullanımı baskı kalitesini arttırıken, sayfa maliyetlerini azaltmakta ve yazıcının kullanım ömrüne olumlu yönde katkıda bulunmaktadır. Bu çalışmada, farklı mürekkep yazıcı firmalarının piyasada kullandıkları kağıt tipleri teknik karakteristikler ve ekonomik kriterler altında Analitik Hiyerarşik Proses yöntemi ile değerlendirilmiş, çalışma sonucunda mürekkepli yazıcılar için ideal kağıt tipi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma ile baskı kalitesinin artırılması ve yazıcı kullanım maliyetlerinin azaltılması konusunda farkındalık oluşturulması amaçlanmıştır. Anahtar Kelime: Analitik Hiyerarşik Proses, Mürekkepli Yazıcı, Kağıt Tipi, Baskı Kalitesi. 1 Araştırma Görevlisi, Fırat Üniversitesi - Endüstri Mühendisliği Bölümü, uuucar@firat.edu.tr 2 Prof. Dr., Fırat Üniversitesi - Endüstri Mühendisliği Bölümü, figenbalo@gmail.com 1107

2 1. GİRİŞ Yazıcılar, bilgisayardaki bilgilerin kağıt vb. dökümanlara aktarılmasını sağlayan donanım parçalarıdır. Bu teknolojiler, teknik özelliklerine göre üç gruba ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi olan nokta vurucu yazıcılar, yazma kafası küçük iğnelerden oluşan bir mekanizma ile mürekkep şeride vurarak yazma işlemini gerçekleştirmekte, yazma işlemini vurarak gerçekleştirdiğinden çalışma esnasında gürültü çıkartmaktadır. Belirtilen grubun ikinci elemanı olan lazer yazıcılar, lazer ışınlarını kullanarak yazma işlemini gerçekleştirmekte ve kalitesi yüksek dökümanların elde edilmesini sağlamaktadır. Grubun üçüncü elemanı olan ve bu çalışmada dikkate alınan mürekkep püskürtmeli yazıcılar ise mürekkep püskürterek yazdırma işlemini gerçekleştirmekte, nokta vuruşlu yazıcılara göre daha sessiz ve daha kalite yazdırmalar yapabilmektedir. Baskı kalitesinin iyi olması nedeniyle de ofis ortamlarında yoğun bir şekilde kullanılabilmektedir. Yazdırma işleminde kullanılan kağıt türü, bu yazıcının performansını önemli ölçüde etkilemekte, kağıdın kalitesi arttıkça elde edilen çıktının kalitesi de artmaktadır. Bu çalışmada mürekkep püskürtmeli yazıcılar için kullanılan kağıtlar, teknik karakteristikler ve ekonomik kriterler altında Analitik Hiyerarşik Proses (AHP) yöntemiyle analiz edilmektedir. Çalışma sonucunda ilgili yazıcıda kullanılabilecek ideal kağıt türünün belirlenmesi amaçlanmakta ve matbaa sektöründe çalışanlar ile kağıt üreticileri için bir farkındalık oluşturulması amaçlanmaktadır. Çalışmada belirtilen problemin çözümünde kullanılan AHP yöntemi, çok kriterli karar verme tekniklerinden bir olup, belirli kriterleri dikkate alark çeşitli alternatifler arasından en uygunun belirlenmesi için analitik bir çözüm mekanizması sunmaktadır. AHP yöntemi ile ilgili literatürde birçok çalışma bulunmakta, bu çalışmalardan bazılarına ilişkin bilgiler Tablo 1 de gösterilmektedir. Yazar Adı Tablo 1. AHP ile ilgili literatürdeki çalışmalardan bazıları Yıl İncelenen Konu İndeks İndeks 1108 Yazar Adı Yıl İncelenen Konu 1 Adigüzel 2009 Personel seçimi 10 Lai vd Yazılım seçimi Barker vd. Chen ve Cheng Gibney ve Shang Gupta vd. Güngör ve İşler Güven ve Çelik 2011 Tersine lojistik kullanıcıları için karar verme Personel seçimi 12 Ömürbek vd. Özbek ve Eren 2013 Kuruluş yeri seçimi 2012 Lojistik firması seçimi 2007 Personel seçimi 13 Özden 2008 İlkokul seçimi 2015 Sürdürülebilir üretim uygulamaları 14 Toksari ve Toksari 2012 Otomobil seçimi 15 Uçar vd İmren Ders programı çizelgeleme İlaç sanayi için solvent seçimi Jaberidoost 2015 Hizmet kalitesi değerlendirme Kuruluş yeri seçimi İlaç tedarik zinciri risk değerlendirmesi 16 Vega vd Hedef pazarı seçimi 17 Veisi vd Sürdürülebilir tarım 18 Yıldız ve Aksoy 2015 Personel seçimi

3 Çalışmanın ikinci bölümünde mürekkep püskürtmeli yazıcılar için ideal kağıt seçimine etki eden faktörler ve seçim yapılacak alternatiflere ilişkin bilgeler verilmekte, üçüncü bölümde kullanılan çözüm metodolojisi anlatılmaktadır. Dördüncü kısımda yapılan uygulama çalışması takdim edilmekte, beşinci bölümde ise çalışmaya ilişkin genel değerlendirmelerin yapıldığı sonuç bölümü ifade edilmektedir. 2. PROBLEM Piyasada mürekkep püskürtmeli yazıcılar da kullanılabilecek çok sayıda alternatif kâğıt çeşidi bulunabilmektedir. Bu kâğıt türleri farklı teknik ve ekonomik özelliklere sahip olabilmekte, bu kadar çeşit arasından idealin seçmek, herhangi bir çözüm metodolojisi kullanmaksızın zor olmakta ve oldukça zaman almaktadır. Buna ek olarak kâğıt seçimine etki edebilecek birçok faktör bulunabilmekte, bu çalışmada kullanılan kriterler Tablo 2 de gösterilmektedir. Buna ek olarak çalışmada dikkate alınan kriterler ve alternatiflere ilişkin bilgiler sitesinden elde edilmektedir. Tablo 2. Çalışmada mürekkep püskürtmeli yazıcılar için dikkate alınan kriterler İndex Kriter Adı 1 Thickness 2 Price 3 Ratings Bu çalışmada mürekkep püskürtmeli yazıcılar için dikkate alınan alternatif kâğıt türleri tablo 3 de gösterilmektedir. Tablo 2. Çalışmada mürekkep püskürtmeli yazıcılar için dikkate alınan alternatifler İndex Alternatif Adı İndex Alternatif Adı 1 Duo-Matte Lightweight 6 Photo Rag Bright White Bizan Natural Medium Cream %40 Kozo 7 Galerie Premium Gloss 3 PhotoGloss Premium RC 8 Galerie Prestige Smooth Pearl 4 Premimum Presentation Matte 9 Fibaprint Warm Cotton Gloss (IFA-45) 5 William Turner 10 Museo Max Bir sonraki bölümde ideal kağıt türünün seçiminde kullanılacak çözüm yöntemi belirtilmekte, bölüm 4 içerisinde, belirtilen yöntem ve ikinci bölümde takdim edilen kriter ve alternatif verileri dikkate alınarak uygulama işlemi yapılarak ideal kağıt türü tespit edilmeye çalışılmaktadır. 3. METODOLOJİ AHP yöntemi, üç kademli hiyerarşik bir yapıdan oluşan ve bu yapıdaki kademelerin aşamalı olarak değerlendirilmesiyle ideal sonuca ulaşmaya çalışan çok kriterli bir karar verme tekniğini ifade etmektedir. Bu yapı amaç, kriter ve alternatiflerden oluşmakta, ilk olarak amaç 1109

4 dikkate alınarak kriterlere ait öncelikler belirlenmekte, sonraki aşamada ise kriterlerin her biri için alternatifler ayrı ayrı değerlendirilerek ideal alternatif belirlenmeye çalışılmaktadır. Yöntem içerisinde kriter ve alternatiflerin değerlendirilmesi için ikili karşılaştırma matrisleri oluşturulmakta ve bu matrislere ilişkin tutarlılık değerinin 0.1 den küçük olması istenmektedir. Büyük olması durumunda, yapılan değerlendirmelerin yeniden gözden geçirilmesi ve tablodaki değerlerin güncellenmesi beklenmektedir. Analitik Hiyerarşik Proses yöntemi, Thomas L. Saaty tarafından geliştirilmiş olup, yöntem içerisinde amaç-kriter-alternatiflerden oluşan üç hiyerarşili bir karar ağacı oluşturulmakta, ağaç içerisinde amaç dikkate alınarak kriterlerin ve kriterler dikkate alınarak alternatiflerin seçilmesi gerçekleştirilmekte, sonuç olarak ise en uygun alternatifin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bir sonraki bölümde belirtilen çözüm metodolojisi ve bölüm ikideki bilgiler dikkate alınarak uygulama işlemi gerçekleştirilmektedir 4. UYGULAMA ÇALIŞMASI Çalışmada mürekkep püskürtmeli yazıcılar için ideal kağıt türünün seçiminde AHP yöntemi kullanılmakta, ilgili metodolojinin kullanılmasında Expert Choice programından faydalanılmaktadır. Yapılan analiz çalışması sonucunda ortaya çıkan kriter öncelikleri şekil 1 de belirtilmektedir. Şekil 1. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar ait kriter öncelikleri Şekil 1 incelendiğinde en önemli kriterin «price» olduğu, bu kriteri sırasıyla «ratings» ve «thickness» kriterlerinin izlediği anlaşılmaktadır. Bu kriterlere ait öncelik bilgileri dikkate alınarak ve belirtilen amaç doğrultusunda alternatiflere öncelik sıralaması şekil 2 de belirtilmektedir. Şekil 2. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar ait alternatif öncelikleri 1110

5 Şekil 2 analiz edildiğinde 10 farklı alternatif kağıt arasında ideal kağıt türünün PhotoGloss Premium RC olduğu, bu kağıt türüne en yakın alternatifin Duo-Matte Lightweight ve Premium Presentation Matte olduğu anlaşılmaktadır. En düşük önemli kağıt türünün ise Photo Rag Bright White 310 olduğu tablodan çıkartılmaktadır. 5.SONUÇLAR Mürekkep püskürtmeli yazıcılar için kâğıt türü oldukça önemli bir faktördür. Kağıt türü baskı kalitesi ve yazıcı performansına etki etmekte, yanlış seçilmiş kağıt türü yazıcının ömrünü azaltmakta ve bakım-onarım maliyetlerini artırmaktadır. Bu çalışmada günlük hayatın her alanında kullanılan mürekkep püskürtmeli yazıcılar için piyasada kullanılan on farklı kâğıt türü, çeşitli kriterler açısından analiz edilmekte ve ideal kağıt türü AHP yöntemi ile belirlenmektedir. Çalışma ile yazıcı kullanıcıları, matbaacılar ve yazıcı üreten firmalar için bir farkındalık oluşturulması amaçlanmakta, gelecek çalışmalarda farklı kağıt türlerinin artırılmış kriter özellikleri dikkate alınarak değerlendirilmesi ve farklı çözüm metodolojilerinin kullanılması ile ekonomik ve teknik anlamda daha iyi çözümlerin elde edilebileceği öngörülmektedir. 6. KAYNAKLAR Akdeniz, H. A., & Turgutlu, T. (2007). Türkiye de perakende sektöründe analitik hiyerarşik süreç yaklaşımıyla tedarikçi performans değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), Adigüzel, O. (2009). Personel Seçiminin Analitik Hiyerarşisi Prosesi Yöntemiyle Gerçekleştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24). Barker, T. J. ve Zabinsky, Z. B. (2011) A Multicriteria Decision Making Model for Reverse Logistics Using Analytical Hierarchy Process, Omega, 39(5): Chen, L. S. ve Cheng, C. H. (2005) Selecting IS personnel use fuzzy GDSS based on Metric Distance Method, European Journal of Operational Research, 160(3): Gibney, R. ve Shang, J. (2007) Decision making in academia: A case of the dean selection process, Mathematical and Computer Modelling, 46: Gupta, S., Dangayach, G. S., Singh, A. K., & Rao, P. N. (2015). Analytic hierarchy process (AHP) model for evaluating sustainable manufacturing practices in Indian electrical panel industries. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 189, Güngör, İ., & İşler, D. B. (2012). Analitik hiyerarşi yaklaşımı ile otomobil seçimi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 1(2), Güven, Murat., Çelik, N. (2012). Analitik hiyerarşi süreci yöntemi ile otel işletmelerinde hizmet kalitesini değerlendirme: Bartın örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 3(6),

6 İmren, E. (2011). Mobilya Endüstrisinde Analitik Hiyerarşi Prosesi (Ahp) Yöntemi Ile Kuruluş Yeri Seçimi (Master s thesis, Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü). Jaberidoost, M., Olfat, L., Hosseini, A., Kebriaeezadeh, A., Abdollahi, M., Alaeddini, M., & Dinarvand, R. (2015). Pharmaceutical supply chain risk assessment in Iran using analytic hierarchy process (AHP) and simple additive weighting (SAW) methods. Journal of pharmaceutical policy and practice, 8(1), 9. Lai, V., Wong, B.K. ve Cheung, W. (2002) Group decision making in a multiple criteria environment: A case using the AHP in the software selection, European Journal of Operational Research, 137(1): Ömürbek, N., Helvacıoğlu, Ö. C., & Üstündağ, S. (2013). Kuruluş yeri seçiminde analitik hiyerarşi süreci (AHP) kullanımı: Isparta bölgesinde bir uygulama. Özbek, A. ve Eren, T. (2012) Selecting the Third Party Logistic(3PL) Firm through the Analytic Hierarchy Process (AHP), International Journal of Engineering Research and Development, 4(2): Özden, Ü. (2008). Analitik Hiyerarşi yöntemi ile ilkokul seçimi. MU Iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi, 24(1). Toksari, M., & Toksari, M. D. (2011). Bulanik Analitik Hiyerarsi Prosesi (AHP) yaklasimi kullanilarak hedef pazarin belirlenmesi. METU Studies in Development, 38(1), 51. Uçar, U., İşleyen, S., & Demir, Y. Üniversite Ders Çizelgeleme Probleminin Bulanik Ahp Ve Çok Amaçli Karişik Tam Sayili Matematiksel Modelle Çözümü. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Part C: Tasarım ve Teknoloji, 3(3), Vega, P., Peter S., Salmeron-Ochoa, I., la Hidalga, A. Nieva-de ve Sharratt, P.N. (2011) Analytical hierarchy processes (AHP) for the selection of solvents in early stages of pharmaceutical process development, Process Safety and Environmental Protection, 89(4): Veisi, H., Liaghati, H., & Alipour, A. (2016). Developing an ethics-based approach to indicators of sustainable agriculture using analytic hierarchy process (AHP). Ecological Indicators, 60, Yıldız, M. S., & Aksoy, S. (2015). Analitik hiyerarşi prosesi ile personel seçimi üzerine bir çalışma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi