ÖĞRETMENLERİN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİNİ KULLANMA DURUMLARINI İNCELEYEN ARAŞTIRMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS) Şubat 2019 February 2019 Yıl 12, Sayı XXXVIII, ss Year 12, Issue XXXVIII, pp DOI No: Geliş Tarihi: Kabul Tarihi: ÖĞRETMENLERİN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİNİ KULLANMA DURUMLARINI İNCELEYEN ARAŞTIRMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ İbrahim Yaşar KAZU 1 - Emrullah DENİZ 2 Özet Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarını inceleyen araştırmaları belirlenen ölçütlere göre incelemektir. Tarama modeline dayalı olarak gerçekleştirilen bu araştırmada, doküman analizinin temel ilkeleri benimsenmiştir. Araştırma kapsamında YÖK Ulusal Tez Merkezinde yılları arasında yayınlanmış toplam 82 tez incelenmiştir. Ulaşılan bulgulara göre, araştırma konuları olarak öğretmen görüşlerini içeren çalışmaların ön planda olduğu; en fazla yayının yılları arasında yapıldığı görülmüştür. Yapılan çalışmaların Marmara, Gazi ve Çanakkale Onsekiz Mart üniversitelerinde yoğunlaştığı ve bu çalışmaların büyük bölümünün sosyal bilimler ve eğitim bilimleri enstitülerinde gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Nicel ve karma yöntemlerin daha çok tercih edildiği araştırmalarda, anket ve görüşme teknikleri en fazla kullanılan veri toplama araçları olarak öne çıkmaktadır. Örneklem grupları olarak sınıf öğretmenleri, aday öğretmenler, sosyal bilgiler ve fen ve teknoloji öğretmenlerinin öne çıktığı; verilerin analizinde ise daha çok t-testi, anova, içerik ve betimsel analiz tekniklerinin yoğun olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçların yapılacak çalışmalara ışık tutacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Ölçme, değerlendirme, alternatif ölçme-değerlendirme teknikleri, içerik analizi 1 Doç. Dr., Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, iykazu@firat.edu.tr ORCİD: Doktora Öğrencisi, MEB Öğretmen, emrullah_0047@hotmail.com, ORCİD:

2 Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi Evaluation of the Researches Based on the Usage of Assessment and Evaluation Techniques by Teachers Abstract The aim of this study is to examine the researches based on the usage of the assessment and evaluation techniques by teachers according to the determined criteria. In this research on which based survey model, basic principles of document analysis have been adopted. 82 theses which were published between in National Thesis Center were examined. According to the findings, it was found that the studies including teachers' opinions were at the forefront as research subjects; and most of the publications were made between It has been determined that the studies are centered upon in Marmara, Gazi and Çanakkale Onsekiz Mart universities and most of the studies are carried out in social sciences and educational sciences institutes. In surveys where quantitative and mixed methods are more preferred, survey and interview technique are mostly use data collection tools. It was determined that as the sample groups, with classroom teachers, preservice teachers, social studies and science teachers were mostly studied; in the analysis of the data, t-test, anova, content and descriptive analysis techniques were used extensively. It is considered that the findings will clear up the researches that will be done in the future. Keywords: Measurement, evaluation, alternative assessment-evaluation techniques, content analysis. 1. Giriş Bilginin kapsamının hızla değiştiği günümüzde bireylerin geleceğinin, bilgiyi kullanabilme ve üretebilme becerilerine bağlı olduğu söylenebilir. Bununla birlikte istenilen becerilerin kazanılması, bilgi üretimi ve uygulama süreçlerine dayanan bir eğitim programını gerekli kılmaktadır. Eğitim programının dayandığı dört temel öğeden (amaç, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme) biri olan ölçme ve değerlendirme ise, program öğeleri arasındaki güçlü ilişkilere dayanan dinamik süreçlerden birini temsil etmektedir (Demirel, 2015: 43-44). Öğrencilere kazandırılmak istenen özelliklerin ne derece gerçekleştiği, eğitim durumlarının ne düzeyde amacına ulaştığı ölçme ve değerlendirme araçlarının etkili kullanımı belirlemektedir. Dolayısıyla, bireyin eğitim yaşamında sürekli olarak maruz kaldığı ölçme ve değerlendirme yaşantıları, [175]

3 İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ eğitim sisteminin girdi, süreç ve ürün aşamalarının tümünde önemli bir öğe olarak çok paydaşlı bir süreci içerir (Demirtaşlı, 2014). Eğitim programlarında amaçlanan öğrenme çıktıları; öğrencilerden istenen değişikliklerin açıkça belirlendiği ölçme ve değerlendirme araçları ile mümkün olduğu söylenebilir (Miller, Linn ve Gronlund, 2009: 26-27). Öğretimde değerlendirmenin zorunlu olduğunu vurgulayan Sax (1997: 9) değerlendirme süreci ve öğretim arasındaki ilişkiyi şu şekilde açıklar: Şekil 1. Değerlendirme Süreci Bu süreçte doğru değerlendirmelerin yapılabilmesi için ölçme işleminin hatasız ve objektif olarak yapılması gerektiği belirtilmektedir (Güler, 2016). [176]

4 Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi Çağdaş eğitim yaklaşımlarına göre, öğrencilerin öğrenme-öğretme sürecine aktif olarak katılmaları ve bu sürecin çok boyutlu olarak değerlendirilmesinin gerektiği vurgulanmaktadır (Gelbal ve Kelecioğlu, 2007; MEB, 2018). Dolayısıyla, geleneksel ölçme-değerlendirme tekniklerinden farklı olarak tamamlayıcı (alternatif) ölçme-değerlendirme tekniklerinin kullanılması gerektiği vurgulanmaktadır (Taşdere, 2010); çünkü bireylerin öğrenme ve başarısını ölçümlemede uygulanan geleneksel ölçme-değerlendirme teknikleri, alternatif ölçme-değerlendirme tekniklerine göre sınırlı kalmaktadır (Tezci ve Demirli, 2004). Alternatif ölçme ve değerlendirme; bilişsel, duyuşsal ve psikomotor çevrede uygulanabilir süreçlere dayanmaktadır. Bu süreçlerin gerçekleşebilmesi için ölçme-değerlendirme tekniklerinin etkili bir şekilde planlanıp uygulanması ve tarafsız bir şekilde yorumlanması gerekmektedir (Demirdelen ve Yapıcı, 2007; Karaca, 2010). Aksi takdirde, eğitim ve öğretimin niteliği, değerlendirme sürecinin niteliğinden etkilenir (Demirtaşlı, 2014). Öğretim programlarında çağdaş eğitim yaklaşımlarının benimsenmesi sonucu, öğretim programlarında çağdaş ölçme ve değerlendirme tekniklerinin eğitimin her kademesinde önem verilmeye başlandığı söylenebilir. Ülkemizde yenilenen ve şu an uygulamada olan öğretim programlarında, ölçme ve değerlendirme teknikleri süreç odaklı olup çoklu ölçme ve değerlendirme tekniklerini (alternatif ölçme ve değerlendirme) esas almaktadır (MEB, 2018). Ölçme-değerlendirme sürecinde öğrenciler kadar öğretmenler de önemli bir öğedir; çünkü öğrenme-öğretmen etkinlikleri sürecinde öğretmenlerin program içeriklerine uygun ölçme-değerlendirme tekniklerini kullanmaları; kazanımların gerçekleşmesi açısından önemli rol oynamaktadır (Tekin, 2009). Ölçme-değerlendirme sürecinde çok boyutlu bir role sahip olan öğretmenlerin, bu süreci doğru yönetebilmeleri, doğru kararlar vermeleri ve bunun sonucunda başarılı olmaları ölçme-değerlendirme alanıyla ilgili bilgi ve becerilere sahip olmalarını gerektirmektedir. Dolayısıyla, öğretmenlerin, alternatif ölçmedeğerlendirme araçlarını aktif olarak kullanmaları beklenmektedir (Kaya, Güven, Akkuş ve Günal, 2013: 120). Ancak, alanyazın incelendiğinde, öğretmenlerin alternatif ölçme-değerlendirme tekniklerini yeterli düzeyde kullanmadıklarına işaret eden çalışmalar bulunmaktadır (Çakan, 2004; Adanalı, 2008; Güven, 2008; Okur ve Azar, 2011). Öğretmenlerin, alternatif ölçme-değerlendirme tekniklerini yeterli düzeyde kullanmamaları, öğretim programlarında belirlenmiş olan hedeflerin ne derece gerçekleştiği hakkında geçerli ve güvenilir bir yanıt [177]

5 İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ bulunmasını zorlaştırmaktadır (Tekin, 2009). Bunun sonucunda da, eğitim sistemini oluşturan öğelerin (girdi, süreç, çıktı ve kontrol) nasıl işlediği (Baykul, 2015) ile ilgili önemli ipuçları değerlendirme sürecine alınamamaktadır. Diğer taraftan, MEB (2017) tarafından belirlenen Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri B4 bölümünde ve güncellenen öğretim programlarında (MEB, 2018), ölçme ve değerlendirme ile ilgili olarak öğretmenlerin; öğrenci gereksinimlerini dikkate alması, objektif olarak ölçümler yapması ve geribildirimlerde bulunması ve öğrenme süreçlerini yeniden düzenlemesi gerektiği belirtilmektedir. Bu noktadan hareketle bu araştırmanın genel amacı, eğitimin farklı kademelerinde görev alan öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini nasıl kullandıkları, bu teknikleri seçerken nelere dikkat ettiklerini konu alan araştırmaların (tezlerin); belirlenen kriterler çerçevesinde incelenerek ne tür bir eğilim gösterdiklerini ortaya koymaktır. Bu genel amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini konu alan araştırmaların (tezlerin); Üniversitelere ve enstitülere, Yayın yıllarına, Yayın dili ve düzeyine, Araştırmacı cinsiyetine, Konu alanına, Yöntemine, Örneklem seçimi ve düzeylerine, Veri toplama ve analiz yöntemlerine göre dağılımı nasıldır? 2. Yöntem 2.1.Araştırmanın Modeli yılları arasında gerçekleştirilen ve YÖK Ulusal Tez Merkezi nde yayınlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesini içeren bu araştırmada, genel tarama modeli kullanılmıştır. Karasar a (2005) göre tarama modeli, geçmişte veya halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. [178]

6 Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi 2.2.Verilerin Toplanması ve Analizi Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarının incelendiği tezlerin seçiminde; çalışmaların, yüksek lisans veya doktora tezi olması, yılları arasında gerçekleşmiş olması, YÖK Tez Merkezinde yayınlanmış olması, öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarını içermesi şeklinde araştırmacı tarafından belirlenen seçim ölçütlerine göre yapılmıştır. YÖK Tez Merkezi nde ölçme ve değerlendirme, ölçme, değerlendirme, alternatif ölçme ve değerlendirme ve tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme anahtar sözcükleri temelinde tarama yapılmıştır. Tarama sonucunda ulaşılan 82 adet yüksek lisans ve doktora tezleri araştırmacı tarafından geliştirilen tez inceleme formu yoluyla sınıflandırılmıştır. Tez incele formu, tezin kimliği ile ilgili tanımlayıcı bilgi, yayınlandığı üniversite, disiplin alanı, yayın yılı, tezin konusu, araştırma modeli, yayın dili, yayın türü, veri toplama araçları, örnekleme yöntemi ya da çalışma grubu, örneklem türü, analiz yöntemi ve enstitü türlerine göre kategoriler oluşturularak incelenmiştir. Yukarıda belirtilen aşamalara uygun olarak bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. İçerik analizi, dokümanlardan elde edilen verilerin sistematik bir şekilde işlenmesi, kodlanması, temaların oluşturulması ve bunun sonucunda bulguların oluşturulması ve yorumlanması süreçlerine dayanmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2013). Kodlama sürecinde oluşabilecek hataları önlemek amacıyla, 2 araştırmacı tarafından yapılan kodlama işlemi sonucunda kodlama güvenirliği (Güvenirlik=Örtüşenlerin Sayısı/ (Örtüşenler + Örtüşmeyenler Sayısı) formülü kullanılarak güvenirlik düzeyi %85 olarak hesaplanmıştır. Kodlama güvenirliğinin yeterlik düzeyi %80 ve üzerindeki değerleri içermelidir (Miles ve Hubermann, 1994; Akt. Baltacı, 2017: 8). Bu çalışmada, araştırmanın belirlenen kriterlerine bağlı kalınarak, her bir çalışmanın ilgili bölümleri incelenmiş; sonuçlar, frekans, yüzde ve grafik tablolarına dönüştürülerek yorumlanmıştır. Güvenirliğin sağlanmasında, çalışmaların en az iki araştırmacı tarafından incelenmesi ve görüş birliğine dayalı olarak analiz edilmesine dikkat edilmiştir Çalışmaların Betimleyici Özelliklerine İlişkin Bulgular Tezlerin betimleyici özellikleri kapsamında, yayınlandığı üniversiteler, yayın yılı, enstitü dağılımları, yayın düzeyi, yayın dili, araştırmacı cinsiyeti bakımından betimleyici özelliklerine ilişkin bulgular aşağıda frekans, yüzde ve grafik olacak şekilde sunulmuştur. [179]

7 İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ Tablo 1. Tezlerin Yayınlandığı Üniversitelere Göre Dağılımı Üniversitelere Göre Dağılımı f % Atatürk Üniversitesi 2 2,44 Abant İzzet Baysal Üniversitesi 5 6,1 Ahi Evran Üniversitesi 3 3,66 Akdeniz Üniversitesi 1 1,22 Ankara Üniversitesi 3 3,66 Celal Bayar Üniversitesi 2 2,44 Cumhuriyet Üniversitesi 2 2,44 Çağ Üniversitesi 1 1,22 Çanakkale Onsekiz Mart 7 8,54 Üniversitesi Çukurova Üniversitesi 3 3,66 Dicle Üniversitesi 2 2,44 Dokuz Eylül Üniversitesi 3 3,66 Erzincan Üniversitesi 1 1,22 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 1 1,22 Gazi Üniversitesi 8 9,76 Hacettepe Üniversitesi 6 7,32 Kafkas Üniversitesi 1 1,22 Karadeniz Teknik Üniversitesi 4 4,88 Kırıkkale Üniversitesi 1 1,22 Marmara Üniversitesi 12 14,63 Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi 2 2,44 Necmettin Erbakan Üniversitesi 1 1,22 Ondokuzmayıs Üniversitesi 1 1,22 Ortadoğu Teknik Üniversitesi 3 3,66 Sakarya Üniversitesi 3 3,66 Yeditepe Üniversitesi 2 2,44 Yüzüncü Yıl Üniversitesi 1 1,22 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi 1 1,22 Toplam 82 %100 Tablo 1 incelendiğinde, yılları arasında öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumları ile ilgili yapılan en fazla çalışmanın Marmara Üniversitesinde (%14,63) gerçekleştiği görülmektedir. Bunu sırayla, Gazi Üniversitesi (%9,76), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (%8,54), Abant İzzet Baysal Üniversitesi (%6,10) ve Karadeniz Teknik Üniversitesi (%4,88) izlemektedir. Beş üniversitede yayınlanan tezlerin toplamı 36 olduğu, yani belirtilen 13 yıllık süreçte yapılan yayınların %43,9 unu [180]

8 Çalışma Sayısı Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi oluşturduğu görülmektedir. Diğer üniversitelerde ise, belirtilen zaman diliminde 3 ve bundan daha az sayıda tezler yayınlanmıştır Çalışmaların Yıllara Göre Dağılımı f % 2,44 2,44 6,1 8,54 7,32 8,54 7, ,76 12,2 12,2 9,76 1,22 1,22 Şekil 2. Çalışmaların Yıllara Göre Dağılımı Yukarıdaki şekil incelendiğinde, öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarını inceleyen araştırmaların yıllara göre dağılımı görülmektedir. Bulgulara göre, en fazla çalışmanın eşit sayıyla (10) 2008 ve 2009 yıllarında yapıldığı görülmektedir. Bunu 9 çalışma ile 2011, 8 çalışma ile 2007 ve 2010, 7 çalışma ile 2013 ve 2015, 6 çalışma ile 2012 ve 2014 yılları izlemektedir. [181]

9 Çalışlma Sayısı Çalışma Sayısı İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ ,76 Fen Bilimleri Enstitüsü Çalışmaların Enstitülere Göre Dağılımı 42,68 42, Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Enstitüsü Sağlık Bilimleri Enstitüsü f % 9,76 42,68 42,68 4,88 4 4,88 Şekil 3. Çalışmaların Enstitülere Göre Dağılımı Yukarıdaki şekil incelendiğinde, öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarını inceleyen araştırmaların enstitülere göre dağılımları görülmektedir. Bulgulara göre, çalışmaların sosyal bilimler (35) ve eğitim bilimleri enstitülerinde (35) yoğunlaştığı ve tüm araştırmaların (82) %85,36 sını oluşturduğu görülmektedir. Diğer bulgulara göre, en az çalışmanın sağlık bilimleri enstitülerinde (4) gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Çalışmaların Yayın Düzeyi Dağılımı 90 80, , Yüksek Lisans Tezi Doktora Tezi f % 80,49 19,51 Şekil 4. Çalışmaların Yayın Düzeyi Dağılımı [182]

10 Kişi Sayısı Yayın Sayısı Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi Yukarıdaki şekil incelendiğinde, öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarını inceleyen araştırmaların yayın düzeyine göre dağılımı görülmektedir yılları arasında en fazla yayının yüksek lisans (66) düzeyinde gerçekleştiği görülmektedir. Doktora düzeyinde çalışmaların (16) ise, daha az sayıda olduğu ve bütün çalışma sayısı içinde %19,51 oranına sahip olduğu görülmektedir. Çalışmaların Yayın Dili Dağılımı , ,54 0 Türkçe İngilizce f 75 7 % 91,46 8,54 Şekil 5. Çalışmaların Yayın Dili Dağılımı Şekil 5 incelendiğinde, öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarını inceleyen araştırmaların yayın dili ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Tablo incelendiğinde, yayınlanan tezlerin 75 inin (%91,46) Türkçe ve 7 sinin (%8,54) İngilizce yayın dilinde hazırlandığı görülmektedir Çalışmaların Araştırmacı Cinsiyetine Göre Dağılımı 48,78 51, Erkek Kadın f % 48,78 51,22 [183]

11 İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ Şekil 6. Çalışmaların Araştırmacı Cinsiyetine Göre Dağılımı Şekil 6 incelendiğinde, öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarını inceleyen araştırmaların araştırmacı cinsiyetine göre dağılımları, belirtilen 13 yıllık zaman diliminde benzer sayılarda olduğu görülmektedir. 3. Bulgular Araştırmanın bu bölümünde, içerik analizine dâhil edilen çalışmalardan elde edilen bulgular sırasıyla; araştırma konuları, konu alanı, araştırma yöntemi, veri toplama araçları, örneklem düzeyi, örneklem seçilme şekli ve veri analiz yöntemleri frekans, yüzde ve grafik olarak yansıtacak şekilde sunulmuştur. Tablo 2. Çalışmaların Konu Alanı Dağılımı Konu Alanı (bilim dalı) f % Alan Eğitimi Diğer 3 3,66 Beden eğitimi ve Spor Öğretimi 3 3,66 Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretimi 1 1,22 Biyoloji Öğretimi 3 3,66 Coğrafya Öğretimi 4 4,88 Din Öğretimi 1 1,22 Eğitim Bilimleri Diğer Alanlar 7 8,54 Eğitim Programları ve Öğretim 7 8,54 Eğitim Yönetimi 3 3,66 Felsefe Öğretimi 2 2,44 Fen Öğretimi 8 9,76 Fizik Öğretimi 1 1,22 Görsel Sanatlar Öğretimi 1 1,22 İlköğretim Matematik Öğretimi 2 2,44 İngilizce Öğretimi 3 3,66 Okul Öncesi 1 1,22 Ortaöğretim Matematik Öğretimi 2 2,44 Ölçme ve Değerlendirme 8 9,76 Resim-İş Öğretimi 1 1,22 Sınıf Eğitimi 10 12,2 Sosyal Bilgiler Öğretimi 6 7,32 Tarih Öğretimi 2 2,44 Türkçe Öğretimi 3 3,66 Toplam 82 %100 [184]

12 Tez Sayısı Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi Yukarıdaki tabloda, ölçme ve değerlendirme tekniklerinin kullanım durumlarının incelendiği araştırmaların konu alanı dağılımına ilişkin bulgular yer almaktadır. Bulgulara göre, en fazla çalışmanın (%12,20) sınıf eğitiminde yapıldığı görülmektedir. Sınıf eğitimini eşit oranlarla (%9,76) ölçme ve değerlendirme ve fen öğretimi izlemektedir. Eğitim bilimleri diğer alanlar (%8,54) ve sosyal bilgiler öğretimi (%7,32) alanlarında yayınlanan tez sayıları da önemli bulgular arasında yer almaktadır Çalışmaların Yöntem Dağılımı 46, Nicel Nitel Nicel ve Nitel f % 46,34 10,98 42, , ,68 Şekil 7. Çalışmaların Yöntem Dağılımı Şekil 7 incelendiğinde, nicel çalışmaların daha fazla sayıda olduğu (38) görülmektedir. Tablodaki diğer bulgular incelendiğinde, çalışmaların %42,68 inin karma yöntem, %10,98 nin ise, nitel araştırma yöntemi kullandığı görülmektedir. [185]

13 Tez Sayısı İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ Çalışmalarda Kullanılan Veri Toplama Araçları Dağılımı ,28 Gözlem 33 22,76 Görüşme 21 14,48 Başarı Testleri Tutum, Algı, Kişilik Testleri Anket Doküman f % 8,28 22,76 14,48 18,62 28,97 6, ,62 28, ,9 Şekil 8. Çalışmalarda Kullanılan Veri Toplama Araçları Dağılımı Şekil 8 incelendiğinde, ölçme ve değerlendirme tekniklerinin kullanım durumlarının incelendiği araştırmaların veri toplama araçları dağılımı ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Bulgulara göre, veri toplama aracı olarak en fazla anket tekniğinin (42) kullanıldığı ve toplam yüzdeye göre %28,97 oranına sahip olduğu görülmektedir. Sonuçlara göre, araştırmalarda sık kullanılan veri toplama araçlarının, görüşme tekniği (33), tutum, algı, kişilik testleri (27) ve başarı testleri (21) şeklinde dağılıma sahip olduğu görülmektedir. Gözlem (12) ve doküman (10) ise en az tercih edilen yöntemler olduğu görülmektedir. Tablo 3. Çalışmalarda Kullanılan Örneklem Düzeyi Dağılımı Örneklem Düzeylerinin Seçilme Sıklıkları f % Sınıf Öğretmeni 13 14,13 Sosyal Bilgiler Öğretmeni 8 8,70 Biyoloji Öğretmeni 1 1,09 Fen ve Teknoloji Öğretmeni 7 7,61 Öğretmenler Fizik Öğretmeni 1 1,09 Tarih Öğretmeni 2 2,17 İlköğretim Matematik Öğretmeni 4 4,35 Orta Öğretim Matematik Öğretmeni 1 1,09 Türkçe Öğretmeni 4 4,35 [186]

14 Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi Öğrenci Okul Öncesi Öğretmeni 2 2,17 Beden Eğitimi 3 3,26 Zihin Engelliler Sınıf Öğretmeni 1 1,09 İngilizce Öğretmeni 3 3,26 Görsel Sanatlar Öğretmeni 1 1,09 Coğrafya Öğretmeni 1 1,09 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni 3 3,26 İlköğretim Öğretmenleri (Karma) 7 7,61 İlk ve Ortaöğretim Öğretmenleri (Karma) 1 1,09 İlköğretim (1-5) 4 4,35 İlköğretim(6-8) 8 8,70 Ortaöğretim (9-12) 5 5, ,04 Lisans (Eğitim Fak.) Toplam 92 %100 Yukarıdaki tablo incelendiğinde, ölçme ve değerlendirme tekniklerinin kullanım durumlarının incelendiği araştırmaların örneklem düzeyi dağılımı ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Bulgulara göre, en fazla sınıf öğretmenleri (%14,13) ve lisans düzeyinde öğrencilerden (%13,04) oluşan örneklem/çalışma gruplarıyla araştırmaların yürütüldüğü görülmektedir. Öğretmenlerden oluşan örneklem/çalışma grupları incelendiğinde, eşit oranlarla (%8,70) sosyal bilgiler öğretmenleri ve ilköğretim öğrencileri (6-8), yine eşit oranlarla (%7,61) fen ve teknoloji öğretmenleri ve ilköğretim öğretmenleri (karma) örneklem/çalışma gruplarının sık kullanıldığı tablo bulgularından anlaşılmaktadır. Diğer taraftan, biyoloji ve fizik öğretmenleri (1), ortaöğretim matematik öğretmenleri (1), zihin engelliler sınıf öğretmenleri (1) ve görsel sanatlar ile coğrafya öğretmenlerinin (1) örneklem/çalışma grubu olarak kullanılan araştırmaların az olması önemli bulgular arasında yer almaktadır. [187]

15 Tez Sayısı İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ ,85 Çalışmaların Örneklem Seçim Şekli 45, ,88 20, ,41 0 Küme Elverişli Amaçlı Tabakalı Tesadüfi örnekleme f % 15,85 45,12 4,88 20,73 13,41 Şekil 9. Çalışmaların Örneklem Seçim Şekli Şekil 9 incelendiğinde, en fazla amaçlı (37) örneklemenin yapıldığı ve bunu sırayla; tesadüfi (17), elverişli (13), küme örnekleme (11) ve tabakalı (4) örnekleme türlerinin takip ettiği görülmektedir. Tablo 4. Çalışmaların Veri Analiz Yöntemleri Dağılımı Veri Analiz f (sıklık) % Yöntemi Frekans/Yüzde/Çizelge 79 19,60 Nicel Betimsel Aritmetik Ortalama 57 14,14 Sapma 51 12,66 Grafikle Gösterim 9 2,23 Korelasyon 14 3,47 t-testi 36 8,93 Anova/Ancova 35 8,68 Nicel Kestirimsel Manova/Mancova 2 0,50 Faktör Analizi 17 4,22 Regresyon 1 0,25 Non-Parametrik Test 30 7,44 İçerik Analizi 30 7,44 Nitel Betimsel Analiz 28 6,95 Diğer 14 3,47 Toplam 403 %100 [188]

16 Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi Yukarıdaki tabloda, ölçme ve değerlendirme tekniklerinin kullanım durumlarının incelendiği araştırmaların veri analiz yöntemlerine ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Bulgular incelendiğinde, nicel yöntem kullanan araştırmaların sıklık tablolarının, 196 sı nicel betimsel, 135 i nicel kestirimsel olacak şekilde dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinden, frekans/yüzde/çizelge yönteminin en sık tercih edilen yöntem olduğu (%19,60) ve bunu sırayla; %14,14 ile aritmetik ortalama, %12,66 ile sapma yöntemi, %8,93 ile t-testi ve %8,68 ile Anova/Ancova yöntemlerinin takip ettiği görülmektedir. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı araştırma bulguları incelendiğinde, en sık kullanılan yöntemin (30) içerik analizi olduğu ve toplam veri analiz yöntemlerinin %7,44 ünü; betimsel analiz ise, %6,95 ini oluşturmaktadır. 3. Tartışma, Sonuç ve Öneriler Bu araştırmada, eğitim sürecinin önemli bir aktörü olan öğretmenler tarafından ölçme ve değerlendirme tekniklerinin kullanılma durumlarını inceleyen araştırmalar (tezler) çeşitli ölçütlere göre değerlendirilmiştir. Bu ölçütler; çalışmaların, üniversitelere göre dağılımı, araştırma konuları, enstitü dağılımı, araştırmacı cinsiyeti, araştırma türü, alanı-konusu, yayın yılı, yayın dili, örneklem grupları, örneklem türü, veri toplama araçları ve veri analiz yöntemleri şeklinde belirlenmiştir. YÖK Ulusal Tez Merkezinde yılları arasında yayınlanan, öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarını inceleyen tezlerin büyük bölümünün (%32,92) Gazi, Çanakkale Onsekiz Mart ve Abant İzzet Baysal Üniversitelerinde gerçekleştiği görülmüştür. Bunun nedeni bu üniversitelerde görevli akademisyenlerin ölçme ve değerlendirme konusunda yeterli kuramsal bilgiye sahip olması olabilir. Buna ek olarak, tek çalışmanın olduğu üniversite sayısının (Zonguldak Karaelmas, Kafkas, Akdeniz, Ondokuzmayıs, Çağ, Yüzüncü Yıl, Necmettin Erbakan, Kırıkkale, Erzincan ve Eskişehir Osmangazi üniversiteleri) fazla olması da önemli bulgular arasında yer almaktadır. Diğer taraftan, Tablo 1 de yer alan 28 üniversite, eğitim fakültesi bulunma durumu bakımından değerlendirildiğinde sadece 1 üniversitede (Çağ Üniversitesi) eğitim fakültesinin olmadığı görülmektedir. Eğitim fakültelerinin öğretmen yetiştirmenin yanında bilimsel çalışmalara katkı sunma görevleri dikkate alındığında; öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme araçlarını kullanım durumlarını belirlemeye yönelik yapılan çalışma sayısının az sayıda olduğu [189]

17 İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ söylenebilir. Bu bağlamda, farklı üniversitelerde öğretmenlere yönelik ölçme ve değerlendirme konulu araştırmaların yapılması, farklı bakış açılarını sunması bakımından alana katkı sunacağı düşünülmektedir yılları arasında yayınlanan tez sayısının yüksek olduğu, diğer yıllarda ise az sayıda çalışmanın yapıldığı tespit edilmiştir. Oysa MEB tarafından 2017 yılında taslak olarak planlanan ve 2018 yılında uygulamaya konan öğretim programlarının ölçmedeğerlendirme boyutunda yaşanan güçlüklerin giderilmesi ve etkili uygulamaların geliştirilmesi amacıyla yeni çalışmaların yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Çalışmaların enstitülere göre dağılımda, sosyal bilimler ve eğitim bilimleri enstitülerinde aynı oranda (%42,68) çalışmanın yapıldığı, en az çalışmanın sağlık bilimleri enstitüsünde gerçekleştiği tespit edilmiştir. Ölçme ve değerlendirme konusunun eğitim, öğretim, öğrenme ve öğretme etkinlikleri ile bağlantılı olması nedeniyle bu alandaki tezlerin çoğunlukla eğitim bilimleri ve sosyal bilimler enstitülerinde gerçekleşmiş olması beklenen bir durumdur. İçerik analizine dâhil edilen çalımların %66 sının yüksek lisans düzeyinde olduğu görülmektedir. Bu sonuç dikkate alınırsa öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanım durumlarını konu alan ve daha kapsamlı inceleyebilecek doktora tezlerinin yapılması gerektiği söylenebilir. Çalışmaların %91,46 sının Türkçe yayın dilinde yazılmış olması, ülkemizde tezlerin Türkçe dışında başka bir yayın dilinde yazılma oranının istenilen düzeye ulaşmadığını göstermektedir. Araştırmada elde edilen bir diğer bulgu ise, araştırmacı cinsiyeti dağılımının birbirine yakın olmasıdır. Bu durum, ülkemizde kadın istihdamının artırılması yönünde gerçekleşen reformların etkisi olabilir. Yayımlanan çalışmaların konu alanı dağılımına bakıldığında, en fazla çalışmanın sınıf eğitimi disiplini, ölçme ve değerlendirme, fen öğretimi, eğitim programları ve öğretim ve eğitim bilimlerinin diğer alanlarında gerçekleştiği görülmektedir. Ölçme ve değerlendirme süreci, eğitim programlarının dört temel öğesinden biri olduğundan eğitim programları ve öğretim, ölçme ve değerlendirme alanları kapsamına girdiği ve tezlerin bu alanlarda yoğunlaşmasının beklenen bir sonuç olduğu söylenebilir. Sınıf öğretmenliğinin birçok disiplini ilgilendiren bir eğitim kademesi olması, bu alanda gerçekleştirilen tez sayısının yüksek olmasına neden olmuş olabilir. Fen öğretiminde gerçekleştirilen tez sayısının diğer disiplinlere göre yüksek olması ise, bu alandaki araştırmacıların yönlendirmesi sonucu olabilir. Fen öğretimi alanında da öğrenme-öğretme süreçleri ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Dolayısıyla ölçme ve değerlendirme konulu araştırmaların çeşitli disiplinlerde [190]

18 Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi rastlanması doğaldır. Diğer taraftan, diğer alanlarda yapılan çalışma (tez) sayılarının az olması ulaşılan önemli sonuçlardan biridir. Bu bağlamda farklı alandaki araştırmacıların daha fazla çalışma yapması gerektiği önerilebilir. İncelenen çalışmalarda kullanılan yöntemlerin içerik analizi sonuçlarına göre büyük bir bölümünün (%46,34) nicel araştırma ve karma yöntemi (%42,68) kullandığı; nitel araştırmaların ise %10,98 oranında olduğu görülmektedir. Yapılan benzer araştırmalarda (Çiltaş, Güler ve Sözbilir, 2012; Özeren, 2013; Selçuk, Palancı, Kandemir ve Dündar, 2014; Kutluca ve Demirkol, 2016), araştırmanın bu sonucu ile örtüşen sonuçlar elde edilmiştir. Nicel araştırma sayısının çok olması, kolay ulaşılabilir olması, verilerin daha kısa sürede çözümlenmesi ve yorumlanması ile ilgili olabilir. Çalışmalarda kullanılan veri toplama araçlarının türleri incelendiğinde, en fazla anket ve görüşme tekniklerinin kullanıldığı; en az kullanılan veri toplama araç türlerinin ise doküman inceleme ve gözlem olduğu görülmüştür. Daha önce yapılan araştırmalarda da (Deniz, 2018) benzer bulgulara ulaşılmıştır. Selçuk ve diğerleri (2014) tarafından yapılan çalışmada, araştırmaların eğilimleri içerik analizi yöntemiyle incelenmiş ve bu çalışmada en fazla tutum, algı, kişilik test ve ölçekleri ile anket tekniğinin kullanıldığı; yine Akpunar, Kazu ve Erdamar (2018) tarafından yapılan Sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmen adayları üzerine yapılmış doktora çalışmalarının incelenmesi adlı çalışmada, ölçek ve anket tekniklerinin daha fazla kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Anket ve görüşme tekniklerinin çok kullanılması kolay ulaşılabilir, maliyetin düşük olması ve diğer tekniklere göre avantajlı olmasından kaynaklandığı söylenebilir. Örneklem seçimi ile ilgili bulgularda, en çok amaçlı (%45,12) örneklem seçme yönteminin kullanıldığı, diğer örnekleme türlerinin ise sırayla; tesadüfi (%20,73), elverişli (%15,83), küme (%13,41) ve tabakalı (%4,88) örnekleme türleri şeklinde dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Dolayısıyla örneklem seçimi konusunda karma yöntemlerin az kullanıldığı söylenebilir. Örneklem düzeylerinin seçilme sıklıklarıyla ilgili bulgularda, sınıf öğretmenleri (%14,13) ve lisans öğrencilerinin (%13,04) ön plana çıktığı görülmektedir. Bunu, sosyal bilgiler ve fen ve teknoloji öğretmenleri ile yapılan çalışmalar takip etmektedir. Benzer bulgulara, Çiltaş, Güler ve Sözbilir (2012) tarafından yapılan çalışmada da rastlanmaktadır. Türkiye de matematik eğitimi araştırmalarının içerik analizinin yapıldığı bu çalışmada, benzer şekilde daha çok [191]

19 İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ öğretmenlerin ve lisans öğrencilerinin örneklem türü olarak seçildiği sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarıyla yapılan çalışmaların, öğretmen gruplarıyla yapılan çalışmalara göre fazla sayıda olması dikkat çekmektedir. Bu durumun, örnekleme ulaşmanın kolaylığı ile ilgili olduğu yorumlanabilir. Çalışmalarda kullanılan veri analiz yöntemleri ile ilgili yapılan içerik analizinde, ağırlıklı olarak nicel veri analizlerinin (%82,13) kullanıldığı ve bu analizlerin %48,63 ünün nicel betimsel, %33,49 unun ise nicel kestirimsel analizler olduğu tespit edilmiştir. Nitel veri analizlerinin ise toplam %17,86 oranında kullanıldığı görülmektedir. En fazla kullanılan veri analiz yöntemlerinin sırayla; frekans/yüzde/çizelge (%19,60), ortalama/standart sapma (%26,79), t- testi (%8,93), anova/ancova (%8,68), non-parametrik testler (%7,44), içerik analizi (%7,44) ve betimsel analiz (%6,95) olduğu görülmektedir. Selçuk ve diğerleri (2014), Kutluca ve Demirkol (2016), Çiltaş, Güler ve Sözbilir (2012) tarafından yapılan araştırmalarda da benzer bulgulara ulaşılmıştır. Öğretmenleri temel alan ve ölçme-değerlendirme öğesini içeren tezlerin büyük bir çoğunluğunda nicel yöntem kullanıldığı; karma yöntem ve nitel araştırmaların ise az sayıda gerçekleştirildiği görülmektedir. Bu analizlerin daha çok kullanılma nedeni olarak, değişkenler arası analizlerin daha kolay açıklanabilir olması olarak açıklanabilir. Ayrıca, nicel çalışmalar zaman ve çaba harcamada nitel ve karma yöntemlere göre daha avantajlı olarak görülmektedir. Öğrencilerden beklenen 21. yüzyıl becerileri, MEB (2017) tarafından belirlenen Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri ve güncellenen öğretim programlarında belirlenen yetkinlikler birlikte değerlendirildiğinde, eğitimin hangi kademesinde olursa olsun, öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini bilmeleri ve aktif olarak kullanmaları gerektiği açıktır (Yalçın, 2018: ; Eğitim Reformu Girişimi, 2018:104). Bu hedefler doğrultusunda, yılları arasında öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarını inceleyen bu çalışmada, ulaşılan sonuçların, ölçme ve değerlendirme süreçleri ile ilgili araştırma yapan akademisyenlere, MEB Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü tarafından desteklenen araştırma projelerine, eğitim politikaları ile ilgili karar alıcılara kaynaklık etmesi beklenmektedir. Araştırmada elde edilen bulgular sayesinde araştırmacıların, ölçme ve değerlendirme ile ilgili öğretmenlere dönük yapılan çalışmaların eğilimlerini belirlemeleri ve bu doğrultuda yeni çalışma eğilimlilerine yönelmeleri konusunda yardımcı olacağı düşünülmektedir. Bu noktadan [192]

20 Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi hareketle, ileriki dönemlerde zenginleştirilmiş örneklem gruplarıyla nitel ve karma yöntemlerin kullanıldığı çalışmaların yapılması, öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma durumunu bütünsel olarak görebilmeyi kolaylaştıracaktır. KAYNAKÇA Adanalı, K. (2008). Sosyal bilgiler eğitiminde alternatif değerlendirme: 5. Sınıf sosyal bilgiler eğitiminin alternatif değerlendirme etkinlikleri açısından değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana. Akpunar, B., Kazu, İ.Y. ve Erdamar, F.S. (2018). Sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmen adayları üzerine yapılmış doktora çalışmalarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü Dergisi, 3 (1), Baykul, Y. (2015). Eğitimde ve psikolojide ölçme. Ankara: Pegem Yayınları. Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: İlk ve ortaöğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), Çiltaş, A., Güler, G. ve Sözbilir, M. (2012). Türkiye de matematik eğitimi araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), Demirdelen, C. ve Yapıcı, M. (2007). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. İlköğretim Online Dergisi, 6(2). (Erişim Tarihi:2012, 12 Ağustos). Demirel, Ö. (2015). Eğitimde Program Geliştirme: Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Yayınları Demirtaşlı, R.N. (2014). Öğrenme, öğretim ve değerlendirme arasındaki ilişkiler. Demirtaşlı, R. N. (Ed.). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Edge Akademi Yayınları. [193]

21 İbrahim Yaşar KAZU - Emrullah DENİZ Deniz, E. (2018). Kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri: Bir meta-sentez çalışması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır. Eğitim Reformu Girişimi. (2018). Eğitim İzleme Raporu: Eğitimin İçeriği. /OgrencilerVeEgitime_ pdf (06 Aralık 2018 tarihinde erişilmiştir). Gelbal, S. ve Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, Güler, N. (2016). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Yayınları. Güven, S. (2008). Sınıf öğretmenlerinin yeni ilköğretim ders programlarının uygulanmasına ilişkin görüşleri. Millî Eğitim Dergisi,177, Karaca, E. (2010). Ölçme ve değerlendirmede temel kavramlar. Gömleksiz, M. ve Erkan, S. (Editörler). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kaya, R., Güven, A., Akkuş, Z. ve Günal, H. (2013). Tarih öğretmenlerinin yeni tarih öğretim programlarındaki ölçme-değerlendirme etkinliklerinin uygulama süreci hakkındaki görüşleri(erzurum örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, Kutluca, T. ve Demirkol, M. (2016). Dicle üniversitesi Ziya Gökalp eğitim fakültesi dergisinin bibliyometrik analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, Miller, M.D., Linn, R.L. & Gronlund, N.E. (2009). Measurement and assessment in teaching. New Jersey: Pearson PLC. Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri, Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. ENLYK_MESL EYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf (26 Kasım 2018 tarihinde erişildi). [194]

22 Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmaların Değerlendirilmesi Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMI.pdf (26 Kasım 2018 tarihinde erişilmiştir). Özeren, E. (2013). Alternatif ölçme ve değerlendirme araçları üzerine bir meta analiz çalışması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ. Sax, G. (1997). Principles of Educational and psychological measurement and evaluation. Belmont: Wadsworth. Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), Taşdere, A. (2010) ve 8. Sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarına yansıyan ölçme değerlendirme anlayışının yeni fen ve teknoloji öğretim programı ışığında değerlendirilmesi(yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. Tekin, H. (2009). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınevi. Tezci, E. ve Demirli C. (2004). Bir performans değerlendirme modeli: Bireysel gelişim dosyası. XVIII. Ulusal Bilimler Kurultayı. Malatya. Yalçın, S. (2018). 21. Yüzyıl becerileri ve bu becerilerin ölçülmesinde kullanılan araçlar ve yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51(1), Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013).Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları. [195]