Bankacılık Sektörü İle Kamu İdarelerindeki İç Denetim Uygulamalarının Karşılaştırılması ve Geleceğe İlişkin Değerlendirmeler

Transkript

1 Bankacılık Sektörü İle Kamu İdarelerindeki İç Denetim Uygulamalarının Karşılaştırılması ve Geleceğe İlişkin Değerlendirmeler Gürdoğan Yurtsever Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE) Yönetim Kurulu Başkanı

2 Bankacılığımızda İç Denetim Geleneksel Yetersiz düzenleme (Bankalar yeteri kadar müfettiş çalıştırır) İcraya bağlı Standartları olmayan Geçmişe dönük Hata bulma odaklı Ceza verme amaçlı Otorite ve korkuya dayalı İçe kapalı ve katı hiyerarşi İş başında eğitim, üstat-muavin 2001 Çağdaş Detaylı düzenlemeler Yönetim Kurulu na bağlı Görev alanı: İç kontrol, risk yönetimi ve kurumsal yönetim, iştirakler Standartlara uyumlu Gelecek odaklı Hata bulma yerine önleme Süreç ve risk bazlı Bilgi teknolojileri, sürekli denetim Sertifikasyon, daha yetkin iç denetçiler Dışa açık, iletişim becerileri Danışman, stratejik ortak/değer katan

3 Bankacılığımızda İç Denetim Geleneksel Çağdaş sayılı Bankalar Kanunu (1999) Bankalar, işlemleri nedeniyle karşılaştıkları risklerin izlenmesi ve kontrolünü sağlamak amacıyla faaliyetlerinin kapsamı ve yapısıyla uyumlu etkin bir iç denetim sistemi ile risk kontrol ve yönetim sistemi kurmakla yükümlüdürler. Bankaların İç Denetim ve Risk Yönetim Sistemleri Hakkında BDDK Yönetmeliği (2001) Bankalar, bünyelerinde, faaliyetlerinin kapsamı ve yapısıyla uyumlu, değişen koşullara cevap verebilecek nitelik, yeterlilik ve etkinlikte iç denetim ve risk yönetim sistemi kurmak, idame ettirmek ve geliştirmek zorundadırlar.

4 İç Denetim ve Risk Yönetim Sistemleri Hakkında Yönetmelik Yönetim Kurulu İç Denetim ve Risk Yönetiminden Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi İç Kontrol Merkezi Teftiş Kurulu Risk Yönetimi Grubu İç kontrol elemanları İç denetim sistemi Müfettişler Üst Düzey Risk Komitesi Risk komiteleri İç denetim sistemi: iç kontrol sistemi ile teftiş sisteminden oluşan bütünleştirilmiş süreçtir.

5 İç Sistemler Yönetmeliği 5411 sayılı Bankacılık Kanunu (2005) Bankalar, işlemleri nedeniyle karşılaştıkları risklerin izlenmesi ve kontrolünü sağlamak amacıyla faaliyetlerinin kapsamı ve yapısıyla uyumlu etkin bir iç denetim sistemi ile risk kontrol ve yönetim sistemi kurmakla yükümlüdürler. BDDK İç Sistemler Yönetmeliği (2006) Bankalar, maruz kaldıkları risklerin izlenmesi ve kontrolünün sağlanması amacıyla, faaliyetlerinin kapsamı ve yapısıyla uyumlu ve değişen koşullara uygun, tüm şube ve birimleri ile konsolidasyona tâbi ortaklıklarını kapsayan yeterli ve etkin iç sistemler kurmak ve işletmekle yükümlüdürler. İç sistemler: İç denetim, iç kontrol ve risk yönetim sistemlerini ifade eder. İç sistemler birimleri iç denetim, iç kontrol ve risk yönetimi birimlerinden oluşur ve 2014 yıllarında yönetmelik yenilendi. (Bankaların İç Sistemleri ve İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci Hakkında Yönetmelik) Yönetim Beyanı (2010), Bilgi sistemleri ilkeler tebliği (2008) vb.

6 İç Sistemler Yönetmeliği Bankaların İç Sistemleri Yönetim Kurulu Denetim Komitesi İç Kontrol Birimi İç Denetim Birimi Risk Yönetimi Birimi İç kontrol personeli Müfettişler Risk yönetimi personeli Bankalarda iç denetim görevi, iç denetim birimi tarafından yürütülür.

7 Bankacılıkta Teftişten İç Denetime Dönüşüm Teftiş Kurulları İç Denetim Birimleri Teftiş kurullarından gelen denetim geleneği nitelik değiştirdi Teftiş kurulları iç denetim birimleri olarak yapılandırıldı Teftiş kurullarının geleneksel denetim yaklaşımı yerini çağdaş iç denetim uygulamalarına bıraktı

8 Bankacılıkta Teftişten İç Denetime... İç Kontrol Birimleri İç Denetim Birimleri Kontrol sisteminin tasarımı İkincil düzey kontrol faaliyetleri Günlük faaliyetlerin ayrılmaz parçası Risklerin erken tespiti ve giderilmesi İkinci defans hattı İç kontrol ve risk yönetim sistemlerinin denetimi Güvence ve danışmanlık Dönemsel ve riske dayalı denetimler İç denetim metodolojisi ve standartları Üçüncü defans hattı

9 Kamuda İç Denetim 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (2003) Kamu idarelerinin yönetim ve kontrol yapıları ile mali işlemlerinin risk yönetimi, yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek Kamu idarelerinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek, Kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak İç denetim; Bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetidir. Sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun olarak gerçekleştirilir. İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır. İkincil ve üçüncül düzey mevzuat (İDKK) Kamu iç denetim standartları, rehberler, yönergeler, eğitimler, etkinliği artan çalışmalar

10 Kamuda Denetim Teftiş Kurulları İç Denetim Başkanlıkları Geleneksel Teftiş=Denetim Denetim+Soruşturma Taşra odaklı denetimler Standart olmayan Hata bulma ve cezalandırma Müfettişler Yönetim ve kontrol süreçlerinin denetimi Güvence ve danışmanlık Bağımsız ve objektif Sistematik iç denetim metodolojisi İç denetim standartları (Kamu) Değer katma İç denetçiler Aynı kurumda 2 denetim birimi mi?

11 Algılar&Gerçekler İç denetimi değersizleştirme çabaları... İç denetim Türk kamu yönetimi ile yapısal olarak uyuşmadı...? İç denetçiler kontrol faaliyetinde bulunan kişilerdir...? İç denetim ile teftiş aynı şeydir...? vb.

12 Algılar&Gerçekler İç denetim etik kuralları, standartları, metodolojisi ile tüm dünyanın kabul ettiği bir gerçek. Uluslararası iç denetim standartlarına uygun yürütülen bir iç denetim faaliyeti tüm şirketlere, örgütlere ve kamu idarelerine değer katar. Kamu idarelerindeki risklerin yönetilmesi, olası zararların önlenmesi, kaynakların etkili ve verimli kullanılması ancak etkili bir iç denetim ile mümkündür.

13 Algılar&Gerçekler Standartları, metodolojisi olmayan ve kurumdan kuruma değişen uygulamaları bulunan farklı denetim yapıları bunu yapamaz...(yapar gibi görünür!) AB ve dünya ile entegrasyon için iç denetim önemli bir araçtır ve başka bir alternatifi yoktur. Finans ve reel sektörlerindeki tecrübeyle iç denetimin yaptığı katkı kanıtlanmıştır. Kimden ve ne amaçla gelirse gelsin iç denetimi değersizleştirme çabaları bu değeri düşüremez.

14 Algılar&Gerçekler Türkiye güçlü bir denetim geleneğine sahiptir. İç denetim bu geleneğin çağdaş şeklidir. İç denetim bir ihtiyaçtır. Kamu idarelerinin iç sistemlerinin güçlü olması için daha etkili ve yaygın bir iç denetim fonksiyonuna ihtiyaç vardır.

15 Kamuda İç Denetimin Geleceği Türkiye yaklaşık 10 yıllık kamu iç denetim tecrübesi ile tüm zorluklara rağmen önemli bir mesafe aldı. Bundan sonraki 10 yıl bu kazanımların yerleşeceği ve yaygınlaşacağı bir dönem olacak. Kamu iç denetim uygulamalarındaki aksaklıklar umut kırıcı mı? Güçlü denetim geleneği olan bir ülke için normal mi?

16 Kamuda İç Denetimin Geleceği Kamudaki çok başlı denetim yapısının yeniden ele alınıp sade ve yalın hale dönüştürülmesi, görev çatışmalarının sona erdirilmesi bir ihtiyaçtır. İç denetim birimlerinin kamu idarelerindeki temel denetim birimleri olarak konumlandırılması gerekiyor. Bir idarenin iç denetim birimi, idarenin tüm işlemleri ve süreçleri ile bağlı kurumları üzerinde denetim yapabilir. Teftiş kurulları, soruşturma ve inceleme konularında uzman birimler olarak yapılandırılabilir.

17 Kamuda İç Denetimin Geleceği Bankacılık örneğinden hareketle iç denetim uygulamalarında gözetim ve denetim otoritesi daha hızlı ve etkili sonuç almaya katkı sağlıyor. Bu nedenle İDKK nın kamu idareleri üzerindeki yaptırım gücünün artırılması önem taşıyor. Standartlara uyum, bağımsızlık, teşvik, ödüllendirme, performans değerlendirme vb. İç denetim birimlerinin etkili çalışmalar yapmaları ve iç denetimin değerini tüm taraflara göstermeleri gerekiyor.

18 Teşekkürler E-posta: