Grup kelimesi, İtalyanca'da ki "gruppo" kelimesinden gelmektedir.

Transkript

1 ÖRGÜTLERDE GRUPLAR

2 1. Grup ve Grupların Anlamı Grup kelimesi, İtalyanca'da ki "gruppo" kelimesinden gelmektedir. Grup, ortak sosyal hedefleri izleyen, sosyal normlar, ilgiler ve değerlere göre karşılıklı roller üstlenen birlikteliklerdir. Grup belirlenmiş kalıplar içinde etkileşimde bulunan, belli değerleri, inançları ve amaçları paylaşan, üyelik duygusuna sahip olan iki veya daha fazla kişiden oluşur.

3 2. Grup Türleri Gruplar, ortaya çıkış biçimlerine, oluşma nedenlerine, faaliyette bulunma biçimlerine göre farklı türlere ayrılır. a. Birincil Grup. Birincil gruplar, birbirleriyle samimi şekilde etkileşimde bulunan ve duygusal bağlılıkları bulunan iki veya daha fazla kişinin oluşturduğu gruplardır. içindedirler. Aile, akrabalık, komşuluk ve oyun grupları, birincil gruba örnektir.

4 b. İkincil Grup. İkincil gruplar, üyelerin ortaklık duygusuna sahip oldukları gruplardır. Bu gruplar ülkü ve idealler üzerine kurulmuş, grup üyeleri arasında karşılıklı ilişkilerin birbirlerini göremedikleri çok sayıda insanın bir arada bulunması nedeniyle, üyelerin birbirlerini yakından tanıma fırsatı bulamadıkları gruplardır. İkinci gruplarda haberleşme seyrektir. Örnek olarak, öğrenci sayısı fazla olan üniversiteyi, bir ülkenin tüm vatandaşları, bir sendikaya bağlı işçi gruplarını gösterebiliriz.

5 c. Referans Grupları. Referans grupları, bireyin henüz üyesi olmadığı, ancak üye olmayı istediği, gruplardır. Referans grupları fonksiyonları bakımından pozitif referans grupları ve negatif referans grupları, olarak ikiye ayrılır. Pozitif referans grupları, insanın gelecekte ait olmak isteyeceği grupları ifade eder. Negatif referans grupları ise, insanların reddettikleri ve gelecekte katılmak istemeyecekleri gruplardır. Örneğin, doktora yapmak isteyen bir kız öğrencinin, annesinin ev hanımı olan arkadaşlarını, benzemek istemeyeceği kişiler olarak görmesi ve kendini onlardan soyutlaması gibi.

6 d. Üyelik Grupları. Üyelik grupları, kişilerin halen üyesi bulundukları ve içinde faaliyette gösterdikleri gruplardır. Kişi, çoğu kez birden fazla grubun üyesi olabilir. Örneğin; bir ailenin ferdi, bir okulun mezunu, bir işletmenin mensubu v.b. olabilir ve bu gruplarda aktif bir görev alabilir

7 e. Temel Gruplar. Her toplumda sosyal ihtiyaçların ve grupların bulunması, bunların her zaman aynı biçimde oldukları anlamına gelmez. Grupların temel fonksiyonlarına göre sınıflandırılması mümkündür.

8 Bunlar; Aile grubu, temel aile yaşamını sürdürme ihtiyacını tatmin etmek amacıyla birleşen kişilerden oluşan gruptur. Eğitim grupları toplumun kültürünü yeni nesillere aktarmayı sağlar. Ekonomik gruplar, toplumdaki kişilerin fizik yaşamını sürdürmesi için zorunlu maddi mal ve hizmet üreten ve dağıtan gruplardır. Siyasal gruplar, yönetme, kamu düzenini sağlama, kanun yapma, yorumlama ve uygulama fonksiyonlarını yerine getiren gruplardır.

9 f. Resmi (Biçimsel) Gruplar. Resmi gruplar, bütün örgüt amaçlarıyla ilgili belirli amaçlan gerçekleştirmek ve belirli görevleri yürütmek üzere kurulan gruplardır. g. Gayr-i Resmi (Biçimsel Olmayan) Gruplar. Gayr-i resmi gruplar kişilerin ortak ilgileri, arkadaşlık ilişkileri ve sosyal ihtiyaçları doğrultusunda oluşan gruplardır.

10 3 - Grupların Özellikleri 1. Sosyal gruplar birbirleriyle karşılıklı ilişkide bulunan, davranışlarında birbirlerinin varlığını hesaba katan insanlardan oluşur. Aralarında bu tür ilişkiler bulunmayan topluluklar, fizik olarak çok yakın bulunsalar bile, bir grup sayılmazlar.örneğin otobüste seyahat edenler, grup sayılmazlar.

11 2. Grup eyleminin yöneldiği bazı ortak amaç ve hedefler bulunmalıdır. 3. Grup üyeleri arasında ortak değerler, hatta belli bir duygusal ortam vardır. Buna rağmen grupta çatışmalar olur. En samimi ve yakın sosyal grup olan ailede bile, eşler arasında anlaşmazlıklar olabilir.

12 4. Grubun kendine özgü bir sosyal yapısı vardır. Grup üyeleri, grubun sosyal yapısına göre belirlenen sosyal rol oynarlar. Üyeler rollerini oynamaktan vazgeçerlerse, grup da ortadan kalkar. 5. Grubun en önemli özelliklerinden biri de, sürekliliktir. Grup üyelerinin belli bir zaman içerisinde bir arada kalmaları, onları sosyal yığınlardan ayırır.

13 6. Grup üyelerinin uymak durumunda oldukları bir takım kurallar vardır. Bunlar yazılı (kanun, tüzük, yönetmelik..) veya yazısız (örf, adet..) olabilir. 7. Gruplar insan ihtiyaçlarını karşılamak için meydana getirilirler.

14 4. Örgütlerde Grupların Fonksiyonları Örgütsel gruplar, yönetim kararlarına ve uygulamalarına karşı engel veya destek olmaktır. Zira örgütsel ve doğal gruplar, yönetim üzerinde aynı zamanda etkili bir güç odağı ve baskı unsurudurlar.

15 Örneğin, yönetim, grup çıkarlarına aykırı düşen ve gruba zarar veren, grubu rahatsız eden bir değişiklik, yenilik ve düzenleme yaptığında, grup üyeleri işi yavaşlatma, sabote etme, engelleme, işi aksatma, hatalı iş yapma, işe geç gelme, izin ve rapor alma gibi olumsuz yollara başvururlar.

16 Örgütlerde doğal ve sosyal grupların diğer önemli bir fonksiyonu, yönetim ve yönetici üzerinde etkili bir denetim mekanizması oluşturmasıdır. Zira örgütte bütün gruplar, yöneticinin karar ve uygulamalarını, tutum ve davranışlarını sürekli izler, kontrol eder ve değerlendirirler.

17 Örgütlerde yöneticilerin başarısı, doğal ve sosyal gruplarla olan ilişkisine ve bu grupları iyi yönetmesine bağlıdır. Zira yöneticinin gruplarla ve özellikle, bu grupların doğal liderleriyle olan olumsuz ilişkisi, iş verimini ve hizmetleri ve en önemlisi iş tatminini engeller. Gruplar, örgütsel amaçları gerçekleştirmede etkili bir araç olarak kullanılabilirler.

18 5.Grupların Örgütsel Açıdan Yararları a. İşlerin görülmesinde etkinlik. b. İş yükünü hafifletme. c. Yönetici zayıflığını giderme. d. İş tatmini ve istikrar sağlama. e. Üyeler için uygun bir iletişim kanalı oluşturma. f. Duygusal açıdan emniyet supabı olma. g. Denetim unsuru olma.

19 6. Grupların Örgütsel Açıdan Sakıncaları a. Değişime direnç. Gayri resmi grupların birinci işlevi, kültürel değerleri koruma yönünde aşırı bir eğilim göstermeleridir. b. Rol çatışması. Gayri resmi grupların ikinci işlevi, üyelerine doyum sağlamadır. Ancak tek amacının grup doyumu olması, grubun zamanla ana hedefinden uzaklaşmasına neden olur; çünkü birey için yararlı olan, grup için yararlı olmayabilir.

20 c. Söylentiler. Söylentiler, resmi gruplarda çok görülen problemlerden biridir. Söylentiler grup içi ilişkileri olumsuz yönde etkileyen önemli bir unsurdur; d. Uyum. Grupların gayri resmi yönleri, sosyal yaşamın ayrılmaz bir parçası olduğundan, üyeler bunun varlığını fark edemezler; dolayısıyla kendilerine, gruba uymaları için uygulanan kuvvetli baskıyı da hissedemezler.

21 7. Grup Normları ve Grup Dinamiği Grup üyelerinin gerek grup içi bireysel faaliyetlerinde ve gerekse birbirleri ile karşılıklı ilişkilerinde uymak durumunda oldukları davranış kurallarına norm denir. Normların bir kısmı yazısız olarak meydana getirildiği gibi, yazılı veya biçimsel olarak meydana getirilmiş bir kısım normlara rastlanmaktadır.

22 Grup normlarının belli başlı özelliklerini şöyle özetleyebiliriz: a. Normlar, grup içinde üyelerin davranışlarını etkileyerek grubun kolektif değer yargılarıdır, b. Normlar, grubun büyük bir kısmı tarafından grup üyelerinin çoğu için önemli olduğu kabul edilen davranışlar için geliştirilirler, c. Normlar, bireyin kişisel düşüncesini ve duygularını ortadan kaldırmaz, sosyal baskı altına alır. Grup normları bireysel arzu, istek ve inançların temsilcisi değildirler.

23 Grubun üyeleri, grubun davranışı ve özelliklerinden etkilenir. Kendi davranış ve kişilik özellikleriyle grubu etkileyebilir. Bu karşılıklı etkileşime grup dinamiği denir.

24 İŞ ve İŞLETME AHLAKI

25 1. AHLAK VE İŞ AHLAKI KAVRAMI Ahlâk, doğru ve iyinin ne olduğunu veya yanlış ve kötünün ne olduğunu açıklayan ve davranış kodunu oluşturan kural koyucu ilkeler dizisi" olarak tanımlanabilir. Hızlı değişimin yaşandığı bir ortamda, ahlâkı statik bir kod veya herkes tarafından kabul gören bir ilkeler seti olarak görmek mantıklı olmaz.

26 Ahlâk, insan eylemlerinin ve karakterinin iyiliğini veya kötülüğünü, doğru veya yanlışlığını muhakeme etmeyle ilgili inanç ve tutumdur. Ahlak, doğru veya yanlışın ne olduğuyla veya ahlâki ödev ve yükümlülüğün ne olduğuyla ilgilenir.

27 Ahlakın genel tanımının yanında, çeşitli meslek gruplarına göre yapılmış ahlak kuralları da bulunmaktadır. İş ahlakı, iş dünyasında davranışlarımıza yol gösteren ahlâki ilkeler ve standartları kapsar.

28 1.2. İş Ahlakı Kavramı İş ahlâkı; ekonomi ve iş dünyasının sağladığı olanaklar doğrultusunda sağduyulu seçimler yapmamızda bize yol gösteren ilke ve değerleri inceleyen bir disiplindir.

29 Ahlâk ekonomik hedefleri başarmaya yönelik önemsiz bir araç olarak su istimal edilmemelidir. Hukuk, ahlâk ve vicdan kuralları içerisinde işlemeyen bir ekonomik sistem, çökmeye ve dağılmaya mahkumdur.

30 İş ahlakı, iş dünyasındaki mal ve hizmet üretim ve tüketim sürecindeki doğruları ve yanlışları ifade eder. Neyin doğru, neyin yanlış olduğu konusu ahlaki bir konudur.

31 İş ahlakı, normatif ve betimleyici olmak üzere ikiye ayrılır. Normatif iş ahlakı, iş ahlakına uygun davranışların neler olması gerektiği konusunu inceler ve iş ve meslek ahlakı ilkelerinin belirlenmesi üzerinde çalışır. Normatif iş ahlakı, ne yapılmalı ve yapılmamalı sorusuna cevap arar.

32 Betimleyici iş ahlakı ise iş dünyasında var olan ahlaki sorunları ve bu konudaki tutum ve davranışları ortaya çıkarmak üzerinde yoğunlaşır.

33 1.3. İş Ahlakının Önemi Dünya nüfusu giderek artmakta ve bu artışla beraber yeni istihdam ihtiyacı da giderek büyümektedir. Yeni iş imkanları oluşturulamazsa işsiz ve yoksul kesimler zenginlikten pay almak için sosyal ve siyasal şiddete başvuracak bu da medeniyeti tehdit edecektir

34 Bugün geliştirilen biyolojik ve askeri teknolojiler, iş dünyasının kontrolündedir. Eğer bunlar belli bir sorumlulukla ele alınmazsa, dünyayı yok edebilecek bir tehdit ve tehlike söz konusu olacaktır.

35 Küreselleşme sonucunda değişik kültürlerden gelen insanların çokuluslu firmalarda çalışması, yeni ahlaki sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu tür ortamlarda insanlar birbirlerini anlamalı ve bir diğerinin kültürüne saygı göstermelidirler.

36 İş ahlakının işletme açısından yararları şunlardır: a. Çalışanlarda ve müşterilerinde sorumluluk duygusunu geliştirir, b. Hissedarlara karşı sorumluluk duygusu oluşturur, c. Doğaya ve çevreye karşı sorumluluk duygusunu geliştirir, d. Rakiplere ve topluma karşı sorumluluk duygusu geliştirir.

37 İş ahlakı kavramı ile özellikle, dış çevreye karşı "sosyal sorumluluk" kavramı, bazen çatışır ve birbirleri ile uyuşmayabilir. Bir özel işletmenin asıl amacı kar sağlamaktır. Bu bakımdan, işletmenin kârını maksimize edecek kararlarda bulunması rasyonel bir tercihtir.

38 Örneğin, işletmenin kârını maksimize etmek için çalışanlara daha az ücret ödemek istemesi rasyonellik açısından doğru bir karar ve tercih olmakla birlikte, "ahlaki" açıdan ve aynı zamanda "işletmenin uzun dönem kârlılığı ve verimliliği" açısından doğru olmayabilir. Bir işletmenin kârını maksimize etmek için sigortasız işçi çalıştırması, ya da asgari ücretin altında işçi çalıştırması, hiç şüphe yok ki iş ahlakı ile bağdaşmayan davranışlardır.

39 1.4. Meslek Ahlakı Meslek ahlakı, iş ve çalışma ahlakının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Meslek, (profession) ve mesleki (profesyonel) terimleri birden fazla anlama sahiptir. Diğer bir anlamda ise profesyonellik, bir işin maharetli ve işin gereklerine uygun bir tarzda yapıldığını gösterir. Örneğin ne kadar profesyonel bir iş yapılmış dendiğinde, o işi yapanın işindeki ustalığını anlatmak isteriz.

40 Meslek, insan kişiliğinin bir parçası ve toplumsal ilişkilerinde, kendine ve topluma karşı önemli bir ödevidir. Bu ödev, kişiye yönelen yükümlülükler, mesleğin bir gerekliliğidir. Hem bireysel ahlakın hem de sosyal ahlakın gerekleri olan bu yükümlülükleri iki başlıkta inceleyebiliriz:

41 a. Bir Ahlak Sorunu Olarak Meslek Yeteneği: Kişi bir mesleğe girmekle,bu mesleğin gereklerini yerine getirme yükümlülüğünü üzerine almaktadır. Her mesleğin gereği olan bu yükümlülüklerin en önemlisi ve en başta geleni, meslek yeteneğidir.

42 b. Bir Ahlak Sorunu Olarak Meslek Onuru: Meslek onuru, kişisel onurdan başka ve onun da ötesinde bir kitle onuru olarak, kişinin mensubu olduğu mesleğe karşı kendisinin ve toplumun saygınlık duygusudur. Meslek onurunu güçlendiren tinsel öğe, meslek mensuplarının davranışlarına yön veren sorumluluk duygusudur ve sorumluluk duygusu olmadan meslek onuru olmaz. Zira meslek mensuplarını davranışlarına yön veren sorumluluk duygusunun güçsüz kaldığı hallerde, meslek krizi denen bunalım başlar.

43 1.5. İşletme ve İş Ahlakı Ahlakı, ahlaki sorunun ortaya çıktığı duruma göre değerlendirmek gerekir. Bu noktadan sonra karşımıza çıkan soru, iş ahlakını ilgilendiren alanların neler olduğudur. Bu konuda iş ahlakını oluşturan üç temel alanın varlığından söz edilebilir. Bunlar; çalışma ahlakı, meslek ahlakı ve işletmecilik ahlakıdır.

44 Çalışma, meslek ve işletmecilik ahlakları, birbirlerinden bağımsız değillerdir. Örneğin bir hekimin işe zamanında gelmesi, onun çalışma ahlakını göstermektedir. Aynı hekimin hastalarına ilaç şirketlerinin istekleri doğrultusunda gereksiz yere ilaç yazmaması, meslek ahlakının bir gereğidir; fakat bu ikisi aynı anda kendisi için çalışan sağlık firmasının işletme ahlakı ve politikası da olabilir.

45 İşletmecilik ahlakı, bir işletme örgütünün kurumsal ya da örgütsel ahlakı anlamına gelir. Örgüt kültürü, işletme örgütünü kültürel bir birim haline getirdiği için, işletme örgütü, ahlaki bir bütün haline gelmektedir. Yani işletme içinde çalışan bireylerin, tek tek kişisel ahlakı ve felsefeleri, çalışma ahlakları, meslek ahlakları olduğu gibi, onlardan ayrı olarak, işletmenin de kendine özgü bir ahlaki eğilimi ve felsefesi vardır.

46 İşletmecilik ahlakını bir işletme örgütünün sahip olduğu ahlaki normlar, değerler, eğilimler ve ilkeler bütünü olarak açıklanabilir. İşletmecilik ahlakı bakımından iki temel ayrım yapmak mümkündür: a. b. İşletme iç çevresine ilişkin ahlaki sorunlar, İşletmenin dış çevresine ilişkin ahlaki sorunlar.

47 İşletme içi ahlaki sorunlar, genellikle insan kaynakları ve eğitim departmanlarının faaliyeti sonucu ortaya çıkan sorunlardır. İşletme dışı ahlaki sorunlar ise,' daha çok pazarlama, üretim, muhasebe/finansman, halka ilişkiler ve araştırma/geliştirme gibi departmanların faaliyetlerinden kaynaklanır.

48 Organizasyonda ahlak konusuna önem verildiği açıkça hissedilmelidir. Organizasyonda iş ahlakına yönelik afiş ve sloganlar aşılmalıdır. İş ahlakı konusunda çalışanlara sürekli eğitim sağlanılmalıdır. İş ahlakına yönelik hukuksal düzenlemeler (örneğin, vergi kaçakçılığı ile mücadele programı, kaçak işçi çalıştırma ile mücadele, haksız rekabet ile mücadele, tüketici koruma, vs.) yapılmalıdır.

49 1.6. Tüketiciler ve İş Ahlakı Tüketici, bireysel ihtiyaçları için mal ve hizmet satın alan kişidir. Tüketici kavramı esas olarak yüzyılımızın ortaya çıkardığı bir kavramdır. 19. yüzyıl sanayi devriminin "seri üretime" geçişin hat safhaya ulaştığı yıllardır. Üretimde görülen bu artış, doğal olarak tüketime de yansımıştır.

50 Daha önceleri yaşamsal öneme sahip ihtiyaçlar için yapılan tüketme faaliyeti, zamanla sadece çağdaş yaşamın gerektirdiği tüketim alışkanlıklarına ve giderek zorunlu olmamakla birlikte, sadece tüketme için tüketim eğilimlerine, kısaca lüks tüketime dönüştü.

51 İşletmelerin ahlaklı bir imaj yakalayabilmesi için bazı adımlar atması gerekir Bu adımlar; Çevreyi kirletmemekten öte çevreye saygılı olma, canlılara zarara vermemek, tüketicinin koşulsuz tatmini, reklamlarda yanıltıcı olmama, çocuklara yönelik reklam yapmama, aile hayatına saygılı olma, çalışanların sağlığı için çeşitli önlemler alma, örneğin sigara bırakma kampanyaları, psikolojik danışmanlık hizmetleri gibi.

52 KİŞİSEL VE ÖRGÜTSEL İMAJ YÖNETİMİ Bir kişinin imajı üzerinde etki eden birçok faktör vardır. Beden dilinden giyim kuşama, yaptığı işten, kullandığı çeşitli araçlara kadar birçok faktör, kişisel imajını etkiler.

53 Kişilerin imajı gibi, örgütlerin de imajı vardır. Örgüt imajını örgütü temsil eden yöneticiler, örgütsel yapı, yönetim şekli, örgüt-çevre ilişkisi gibi faktörler örgütsel imajı oluşturur. Flama, rozet, arma, logo, amblem, slogan, örgüt marşı gibi imgeler, örgütsel imajın unsurlarıdır.

54 1.Kişisel İmaj Yönetimi Kişisel imaj, kişinin kendisini nasıl algıladığı ve başkalarınca nasıl algılandığı ile ilgilidir. Kişisel imaj denince ilk akla gelen, başkalarının zihnindeki resimdir. Kişisel imaj, görsel yolla oluşur. O görüntü başka insanların gözünde kişiyi temsil eder. İki kişi bir araya geldiğinde, birbirleri hakkında oluşan kanaat, onların kişisel imajıdır.

55 Kişisel imajın başarılı bir şekilde yönetilmesiyle; Kişi yetenekleriyle hak ettiklerini, görüntüsüyle kaybetmez. Kendini en etkili şekilde sunma ve iş görüşmelerinde daha başarılı olur, Özgüveni artar, daha mutlu olur, kendine olan saygısı artar, insanlar üzerinde güçlü bir etki bırakabilir ve yaşam kalitesi yükselir, İnsanlarla daha rahat iletişim kurar, çevredekilerin saygısını kazanır.

56 2. Başarı Faktörü Olarak İmaj Yönetimi İmaj kısaca başkalarının zihninde oluşan imgedir. Kişisel imajın, biri insanın kendisine dönük yüzü (dahili), diğeri başkalarına dönük (harici) yüzü olmak üzere iki yüzü vardır. Kişisel imaj denince ilk akla gelen, başkalarının zihnindeki görüntüdür; yani harici imajdır.

57 Kişisel imaj yönetiminde belirleyici olan üç faktör vardır. Bunlar; Öz imaj. İnsanın kendini nasıl gördüğü ile ilgilidir, Algılanan imaj. Başkalarının bizi nasıl gördüğüdür, İdeal imaj. İnsanın kendini nasıl görmek ve başkalarına nasıl "göstermek" istediği ile ilgili olarak iki boyutu olan imajdır.

58 3. Olumlu imaj oluşturma yöntemleri İmaj, saygı görmek ve örgütsel amaçları gerçekleştirmek gücüne sahip olmakla yakından ilgilidir. Bir insanın saygı görmesi, işinde ehil olmasına, dürüstlüğüne ve insanlarla iyi ilişkiler geliştirme yeteneğine bağlıdır.

59 İmaj (izlenim) yönetimine önem veren iş görenler, kendi güçlü ve zayıf yönlerini iyi bilirler ve davranışlarını iyi izlenim bırakacak şekilde ayarlarlar. Özellikle sosyal davranışları kendi yararlarına olacak şekilde duruma ve ortama uydururlar. Yerine göre hangi davranışın gerekli olduğunu anlamakta ve uygulamakta başarılıdırlar. Başkaları üzerinde bırakacağı izlenimi, iş gören kendini yöneterek belirleyebilir.

60 Kişisel imaj kadar, örgüt imajı da önemlidir. Örgütsel imajı, daha çok örgütü temsil eden yöneticiler yansıtmakla birlikte, iş görenler konuşma, tutum ve davranışlarıyla örgütsel imajın oluşmasında önemli rol oynarlar.

61 Örgütsel imaj oluşturmanın ilk temel kuralı, tutarlı olmaktır. Nitekim yöneticilere göre en kötü iş gören tipi, tutarsız olanlardır. İzlenim yaratmada bir başka kural uyumlu olmaktır. Uyumlu kişi olumlu ve geçimli kişidir. Bu yüzden herkes uyumlu ve geçimli kişilerle çalışmak ister.