NEDEN BU KİTABI YAZDIM?

Transkript

1 ÖN SÖZ İyi bir kuram kadar pratik bir şey yoktur. -Kurt Lewin NEDEN BU KİTABI YAZDIM? Kurt Lewin den bu alıntı, benim kuramın rolü ve kullanılışı hakkındaki felsefemi dile getirmektedir. Uzun bir zamandan beri, ki artık kaç yıl olduğunu umursamıyorum, psikolojik danışma kuramlarını öğretmekteyim ve kendimin de bir kuram delisi olduğumu söyleyebilirim. İtiraf etmeliyim ki, kuramın eğlenceli bir şey olduğunu düşünüyorum. Ancak bu süre içinde öğrendiğim bir şey de, eğer nasıl uygulayacağını bilmiyorsan kuramın bir işe yaramayacağı, kuramı pratik ve iyi yapan şeyin onun uygulaması olduğudur. Öğrencilerime kuramları nasıl uygulayacaklarını öğretmeye çalışırken, değişik metodları ve modelleri denerken çok zorlandım. Bunun bazen ne kadar zor bir şey olduğunu yaşayarak bilen birisi olarak, öğrencilerimden kuramı artık öğrendikleri için bunu kolayca da uygulayabilmelerini nasıl bekleyebilirdim? Bu kitabı, işte bu nedenle, kuramın değerinin onun uygulamasıyla olduğunu gösterme çabasıyla yazdım. Kuram, bir danışan bakımından sunulduğunda canlılık kazanmaktadır. Bir yaklaşımın güçlü ve zayıf yönleri, ancak bu şekilde sunulduğunda, belirgin olarak ortaya çıkmaktadır. Bir danışanı kuramsal bir yapı bakımından nasıl sunacağınızı düşünürken, içinde bulunduğunuz durum sizin yalnızca kuramın yapısını ve tekniklerini bilmekten de ötede farklı bir şekilde bilmenizi gerektirmektedir. Bazen bir danışanla çalışırken bir kuramı uygulamadan çalışmak düşüncesi çekici gelebilmektedir, çünkü bir kuram o danışan bakımından diğerleri kadar uygun görünmeyebilmektedir. Benim deneyimim ise, böyle bir durum ortaya çıktığında orada öğrenmek için iyi bir fırsat bulunmaktadır. Danışanlar problemlerini anlatırken kuramsal kavramları kullanmazlar. Kendi anlatım şekillerini kullanırlar ve onların bu dilini onlara yardımcı olacak şekilde anlamak için elinizden gelenin en iyisini yapmak sizin görevinizdir. Danışanın sunduklarını kuramsal terimler bakımından yorumlamak durumunda olan kişi sizsinizdir. Kuramın çok yararlı olduğunu gördüğüm bir diğer durum, danışanların benim kafamı karıştırmasıdır. Bu gibi durumlarda, otomatik pilota takılmak yerine kendime şu soruyu sormaya çalışırım: Hadi şimdi burada ne oldu?. Kuramlar beni rahatlatmaktadır ve ilk bakışta kaotik gibi görünen bir şeyi netleştirmeme yardımcı olmaktadır. v

2 vi ÖN SÖZ Bu kitabın her bir bölümünde, farklı bir kuramı net ve anlaşılabilir şekilde sunmaya çalıştım. Varolan kuram kitaplarından farklı olarak, ben bu kitapta kavramların veya süreçlerin uygulamasını söz konusu danışanın durumu ile olarak hemen orada ele alarak gösterdim. Her bir bölümde, değişik danışanları kullanmayı iki nedenle tercih ettim. Birincisi, kuramın bireysel ve kültürel farklılıklar bakımından geniş bir alanda değişik danışanlarla kullanılabileceğini göstermek istedim. İkincisi, okuyucuların her bölümde aynı danışan hakkında okuduklarıyla sıkılmalarını istemedim. Temelde, aktardıklarımın entellektüel kalitesinden ödün vermeden kitabı olabildiğince ilginç kılmaya çalıştım. Ancak aynı durum için farklı kuramları uygulamanın ilginç ve yararlı bir alıştırma olacağını da düşünerek, bu işi sizlere bırakıyor ve sizleri yaklaşımları anlamlı bir şekilde karşılaştırmaya davet ediyorum. SEÇTİĞİM KURAMLAR Böyle bir ders kitabında her zaman için hangi kuramların dahil edileceği sorunu ortaya çıkmaktadır. Klasik psikanalizi aldım, her ne kadar artık gerçek analizin yapılması yaygın olmasa da, pek çok sistemin ortaya çıkmasına neden olan temel bir kuram olması nedeniyle. Eğer Freud un çalışmalarını sevdiğinizi veya nefret ettiğinizi gösteren şeyler yazıyorsanız, gerçekten önemli bir şeyi ortaya koyuyorsunuz demektir. Diğer kuramları ise şu ölçütlere göre seçtim: a) yaygınlığı-yani gerçek yaşamda profesyoneller tarafından kullanılıp kulllanılmaması, b) okuyucu bu kuramı beğenmese bile kuramın psikolojik danışma sürecini anlamaya katkı potansiyeli, c) anlaşılabilirlik-yani kuramın kavramsal yapılar sunmakla birlikte danışma ve ilgili teknikler bakımından da ilkeler sunması. BENİM FELSEFEM Ben bir Danışma Psikoloğuyum ve de bilim insanı-uygulayıcıyım, onun için bu kitabı yazma şeklim ve sunduğum bilgiler benim bu profesyonel kimliğimden etkilenmiştir. Danışma psikologları bireylerin güçlü yanlarına bakarlar ve fonksiyon bozukluğunun yanısıra (ya da daha çok) sağlıklılığa odaklaşırlar. Ben insanlara pozitif bir lensle, onların güçlü yanlarına ve yaşamın her bir anında değişme potansiyellerine bakmayı tercih ediyorum. İnsanlara daha çok onların eksiklikleri bakımından bakmayı, insan ruhuna hizmet etmemek olarak görüyorum. Bunu vurgulamak üzere de hasta yerine danışan, hastalık yerine fonksiyonsuzluk terimleri kullanılmıştır. Ben, ayrıca her bir kuram için o bölümün sonunda kuramın sağlıklı kişilik konusundaki görüşüne de yer verdim. Danışma psikologluğu kimliğinin önemli bir özelliği, kendini bilim insanıuygulayıcı modeline adamaktır. İçimdeki bilimsel tarafım, o kuramsal yapının geçerli olduğunun tasdik edilmesini beklemektedir. Ama bu hiç bir şekilde bunun tek bir gerçek olduğu görüşünü benimsemek de değildir, ben kendimi entellektüel bir pragmatist olarak görüyorum. Yalnızca, belli bir kuramsal yapının aktarmış olduğu gerçeklik versiyonunun, benim danışma sürecini anlamama ve danışanlara yardım etmeme yarayacak bazı kanıtlar istiyorum. Her bir kuram bölümünde verilen destekleyici araştırmalar kısmı, benim bu deneyselliğe bakışımın sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Eğer tamamen dürüst olacak olursam, felsefi bakımdan bağlamsal görüş yönelimliyim ki, bu görüş de Frank ve Frank ın (1991) çalışmalarına ve daha sonra bunları destekleyici ve geliştirici çalışmalar yapan Bruce Wampold a dayanmaktadır. Bu modelin

3 ÖN SÖZ vii tanıtımını 16. Bölümde bulacaksınız. Tek bir gerçek kuram bulabilseydik bu çok iyi olurdu ama bu yakın bir gerçekde olası gözükmüyor ve öyle görünüyor ki önümüzdeki veriler de bunun hiçbir zaman olmayacağını destekliyor. Danışma psikolojisinin bir diğer ayırıcı özelliği, bireysel ve kültürel farklılıkları dikkate almasıdır. Hepimiz farkındayız ki, dünyamız değişiyor ve tarihsel olarak psikolojik danışma ve psikoterapi Batı Avrupalı, erkek ve beyaz ırk için oluşturulmuştur. Bu modelde yeralan yanlılıkları gözden kaçırmak (ör.; bireyselliğe odaklaşmak, kişilerin yaşamındaki sosyal ve kültürel güçlere dikkat etmemek gibi); vurdumduymaz olmak demektir ve bu da etik değildir. Her bir bölümde bu konuları sistematik olarak ele almaya çalıştım. Vak a sunumlarında da, farklı geçmişi olan danışan ve danışmanları seçtim. Kullanılan dil bakımından cinsiyet yanlılığı konusundaki hassasiyetim nedeniyle kitapta birincil tekil şahısları dönüşümlü olarak kullandım. Kuramlarla ilgili bölümlerde verilen vak a çalışmalarında ise tekil şahıs ifadeleri olduğu gibi verilmiştir. Kadın danışanlar için danışan konularında ve ilgili kuram tartışmalarında kadın için tekil şahıslar kullanılmıştır. Erkek danışanlar için danışan konularında ve ilgili kuram tartışmalarında erkek için tekil şahıslar kullanılmıştır. Farklı olan diğer durumlarda ise danışan ve danışman rollerinde kadın ve erkekler yeralmıştır. Birinci ve 16. bölümlerde, tekil şahıs ifadeleri dönüşümlü olarak kullanılmıştır. İKİNCİ BASKININ ÖNSÖZÜ Kitabın ikinci baskısını tanıtmaktan heyecan duyuyorum. Revize etme süreci daha önce hiç yaşamadığım bir şey olduğundan başlangıçta bunalmıştım. Yeniden düzenleme sırasında, kitabın tümünün içeriğini genel olarak güncelleştirmenin yanısıra iki amacım daha vardı: öğrencilerimden ve eğitimcilerden gelen bilgilere dayalı olarak bölümleri yeniden düzenlemek ve her bir kuramla ilgili araştırma verilerini güncellemek. Yeni baskıya ayrıca bazı yeni unsurları da ekledik ki bunları aşağıda açıklamaktayım. YENİ BÖLÜMLER Yeni baskıda üç yeni konu daha bulacaksınız: Neoanalitik Yaklaşımlar, Varoluşsal Terapi ve Anlatımsal Terapi. MRI yaklaşımını ve kişiler arası çemberi açıklayan Kişilerarası Kuram bölümü çıkarıldı. Bu bölümün içeriğindekiler 13. Bölüme, Aile Sistemleri Kuramına eklendi. Kuram bölümlerinin seçimi çeşitli faktörlere dayandırılmıştır. Merrill deki elemanlar: öğrencilerin, eğiticilerin ve inceleme yazısı yazanların geribildirimlerini dikkatlice dinlediklerinde, kitapta nelerin eksik olduğunu söylediklerinde en çok dile getirilen şey üç konunun eksik olduğu idi. Bunlardan birisi, Neoanalitik Yaklaşımlar idi, her ne kadar bunlar okuması ve uygulaması en güç kuramlar olsa da, Neoanalitik kuramın bilinmesinin yararlı olduğu gittikçe artan bir şekilde kabul görmüştü. Daha çok psikanalitik yaklaşımdan yana olan terapistler bunun farkındadırlar ve bu bakış açısını kullanmaktadırlar. Varoluşsal Terapi de, benzer nedenlerle eklenmiştir. Pek çok kişi herhangi bir terapistin bu konularda farkındalıklarının olması gerektiği görüşünde idi. Onbeşinci bölümdeki Anlatımsal Terapide, görece yeni olan bir yaklaşım tartışılmaktadır ki, bu yaklaşım yapıcı yaklaşımlarla aynı çizgidedir ve eğer alanımızdaki güncel dergilere bakacak olursanız bunu açık bir şekilde görebileceksiniz. Kanımca, Anlatımsal Terapi ortalıktaki yapıcı terapilerin en iyi formüle edilmiş şeklidir (Çözüm Odaklı Terapi dışında, onun için bu da kitaba dahil edildi).

4 viii ÖN SÖZ ORİJİNAL KAYNAKLARI OKUMA Değişik yaklaşımları birlikte tanıtan yazarlar, ki bu ben veya başkası olsun, böyle bir kitap yazarken kuramları sunmak bakımından yapı ve düzey olarak tutarlı olma avantajına sahip olmanın yanısıra her bir kuramın orijinal savunucusunun sesini doğrudan olduğu gibi verme fırsatından yoksun olarak okuyucuları bundan mahrum etmek gibi bir dezavantajla da karşılaşmaktadır. Böyle bir yaşantının, psikolojik danışma alanındaki öğrenciler için değerine inanan birisi olarak, her bir bölüme yeni bir özellik eklemek üzere o yaklaşımla ilgili temel bir kuramcıdan bir alıntı ekledik. YENİ ARAŞTIRMALAR BAKIMINDAN GENEL OLARAK GÜNCELLEME Her bir bölümdeki araştırma verileri kısmını güncellemek, benim için gözüpeklik olarak niteleyeceğim bir iş oldu. Pek çok durumda, aktarabileceğimizden çok daha fazla araştırma vardı, bu nedenle aktarılanlar yalnızca benim seçtiklerimden oluşmaktadır. Kuramın yapısında ve ilkelerinde yeni gelişmelerin olduğu durumlarda bunları da ekledim. Tahmin edeceğiniz üzere, bazı durumlarda (bilişsel kuram ve çözüm odaklı terapi gibi) çok fazla malzeme vardı. Diğerlerinde (özellikle klasik psikanalizde belirgin bir şekilde), doğrudan kuramla ilgili araştırmalar çok az idi. VİDEOLAR DİZİSİ: KURAMLARIN UYGULAMALARI* Belkide bu yeni baskıdaki en heyecan verici ekleme, Kuramların Uygulamaları (Theories in Action) videolarıdır. İlk baskıyı yazarken, editör Kevin Davis le bu fikir üzerinde tartışmıştık ama o akılcı bir şekilde bu fikri bir süre geride tutmaya karar verdi, 14 bölümü tamamladıktan sonra yorgunluktan tükenmiş olacağımı düşünerek. Ancak ikinci baskıda bu fikri tekrar canlandırdık, umarım siz de benim bu proje ile ilgili heyecan ve neşemi paylaşırsınız. Her bir kitapta verilen DVD de danışan Helen ile değişik kuramsal perspektifler bakımından (Klasik Psikanaliz, Gestalt Terapi, Feminist Terapi, Bilişsel Terapi, Anlatımsal Terapi ve Aile Sistemleri Terapisi) 20 dakikalık seanslar verilmektedir. Her bir seansın ardından pskolojik danışmanla kısa bir görüşmeye yer verilmektedir ve danışman şu iki soruya yanıt vermektedir: a) Uyguladığınız yaklaşım bakımından en ayırıcı bir özellik olarak ne yaptınız?, b) Gelecek seansta Helen ile ne yapacaksınız? DVD deki, her biri 50 dakika kadar olan seansların tümüne < adresinden ISBN numarası ile erişebilirsiniz. EĞİTİCİLERİN MALZEMELERİ Bu kitabı benimseyen eğiticiler için Online Eğitici El Kitabı ve Test Bankası ücretsizdir. Bu elektronik malzemenin içinde her bir bölüm için çoktan seçmeli ve kısa yanıt türü test bankası bulunmaktadır. Online Power Point slaytlarda derslerin başlıkları yeralmaktadır. Bu kitabı benimseyen eğiticiler Eğitici Kaynak Merkezinden alacakları kullanıcı şifresi ile adresinden ISBN numarası ile bunları tedarik edebilirler. * Kitapla birlikte orjinal CD içinde verilen kuram uygulamalarının Türkçe yazılı dökümü Ek-B'de verilmiştir.

5 ÖN SÖZ ix TEŞEKKÜRLER Öğretmenlerim olan tüm öğrencilerim ve profesörlerim burada söz edilmeyi hakediyor, ancak bu liste çok uzun olacağından yalnızca Virginia Commonwealth Üniversitesindekilere ve benim kuram öğreten bir insan olma maceramda anlamlı eğiticiler olan doktora sonrası mesleğimdeki tüm öğrencilerime teşekkür ediyorum. Pek çok öğrencim, kitabı okudu ve bölümlerle ilgili görüşlerini bildirdi ki onların bu yararlı geribildirimlerini içtenlikle takdir ediyorum. Ayrıca meslek yaşamım boyunca birlikte çalışma şansına sahip olduğum tüm danışanlarıma çok şey borçluyum. Bundan 10 yıl önce, Merril in Yönetici Editörü Kevin Davis beklenmedik bir şekilde benim ofisimde göründüğünde, şans kurabiyelerim beni yarı yolda bırakmıştı. Haftada en az bir kere yakındaki Çin Lokantasında yemek yeme gibi bir alışkanlığım vardır, buraya bağlılığım da orada yemekle birlikte gelen özel kurabiyelerin içinden çıkan şans kağıtlarıyla ilgilidir. Genellikle, kurabiyelerimden bana anlamlı mesajlar çıkardı ya da en azından kendi kendini kanıtlayan bir kehanet, örneğin zengin ve meşhur olacaksın gibi bir şans kağıdı. Arada sırada da işitmek istemeyeceğim şeyler de çıkardı, örneğin önünde güçlükler var gibi, ama ben yine de dikkatli olurdum. O gün şansıma çıkan kurabiye, bana yaşamımın değişeceği konusunda hiç bir uyarıda bulunmamıştı! Kevin kapıyı çaldığında, hiç şüphem yok ki odamın penceresinden dışarıya bakarak başka bir yerde olmayı arzuluyordum. Geriye dönüp baktığımda, bu arzuma yenik düşmediğime memnunum yoksa bugün bu kitabı okuyor olamayacaktınız. Kitap yazma konusundaki düşüncelerimin tam net olmamasına rağmen, Kevin bana bir fikrin uygulamaya dönüşebileceğini görmeme yardım etti. Kevin, ben yazarken de desteği, cesaretlendirmesi ve sağduyusu ile katkıda bulundu. Pek çok inceleme yazarı, birinci baskının üzerindeki anlamlı gelişmelerden sorumludurlar ve onlara bölüm müsveddelerini okuyarak yorum yapmak istedikleri için müteşekkirim: James Archer, Jr., Florida Üniversitesi; Jerry Chandler, Central Oklohama Üniversitesi; Kevin A. Fall, Loyola Üniversitesi, New Orleans; Marijane Fall, Güney Maine Üniversitesi; Mary A. Herman, Mississippi Devlet Üniversitesi; James W. Lichtenberg, Kansas Üniversitesi; Christopher J. Mc Carthy,Texas Üniversitesi-Austin; Woodrow Parker, Florida Üniversitesi; Herman C. Salzberg, Güney Caroline Üniversitesi; ve Thomas Scofield, Nebraska Üniversitesi-Kearney. Texas Women s Üniversitesinden Roberta Nutt, 13. Bölümdeki Feminist Terapi için ekstra katkılarda bulundu. İkinci baskının inceleme yazarları ise şunlardır: Dulin Clark, Penn Devlet Üniversitesi; James Kreider, Kansas Üniversitesi; Marcy Marinelli, Maryland Üniversitesi; David Powers, Loyola Koleji, Charles R. Ridley, İndiana Üniversitesi; Edward H. Robinson, III, Central Florida Üniversitesi; Jim Sells, Kuzey İllinois Üniversitesi; Heather C. Trepal, Texas Üniversitesi-San Antonio. Benim için danışanları bir olgu olarak sunmak oldukça önemli olduğundan, ayrıca da bunlar ilginç içerikler sunduğundan, geniş bir yelpaze içinde karşılaşılan danışanlar iyi bir şekilde temsil edilmeye çalışıldı. Tüm olgularda, bireylerin kimliklerini korumak amacıyla bazı belirleyici bilgiler değiştirilmiştir. Bazı olgular, kısmen benim danışanlarımla ilgilidir ki bunlar bana gerçek bir psikolojik danışman olmayı öğretmiş olan danışanlarımdır. Diğer katkıda bulunanlar, benim öğrencilerimdir ve özel olarak Shawn Roberson, Natalie Wilcox, Laura Shaughnessey ve Meredith Porter a teşekkür ederim. Ayrıca, 3. Bölümde Theo vak asını kullanmam için veren Aaron Rochlen e, 6. Bölümde kullanılan Helen vak asını yaratan Kate Forristall ve David Donovan a teşekkür ederim.

6 x ÖN SÖZ Bu kitabın birinci baskısında destek ve yardımları için pek çok kişiye teşekkür etmiştim. Şimdi onlara tekrardan ve birkaç kişiye daha minnetimi ifade etme şansına sahibim. Destek grubum, benim aklımı yerinde tutmama yardımcı olmaya çalıştı ve programımda geciktiğim için sızlanmalarım sırasında beni sabırla dinledi: (bunlar belli bir sıralama olmaksızın) Julie ve Mike Hurton (ve Riley ile Conner), Tamera Murdock, Amy Winn, Holly Garcia, Laura Logan, Phil ve Genie Reid, Bob Lewis (ayrıca editörlerin dışında tüm bölümleri okuma sabrını ve dayanıklılığını gösteren tek kişidir). İyi bir arkadaş olduğu kadar iyi bir fotoğrafçı da olan Heidi Hancock, 1. bölümdeki fotoğrafı tedarik etti. Jeffrey J. Bentley ve Jezebel wom Drache Feld e de, sevgileri ve cesaretlendirmeleri için özel olarak teşekkür ederim. Fakültemin, elemanların, UMKC deki Danışma ve Eğitim Psikolojisi Bölümünün öğrencilerinin ve Dekan Linda Edwards ın sabrı ve desteği, bu revize etme sürecinde yardımcı oldu. Danışma Psikolojisinde doktora öğrencisi April Connery, geniş bir kaynak taraması yaparak ve inanılmaz kaynaklara ulaşarak ve de 1. Bölümdeki Scarlett in adındaki daktilo hatasını bularak, araştırma asistanı olarak kahramanca işler yaptı. April ve araştırma grubundaki üç kişi; 3., 6. ve 9. Bölümlerdeki kutularda bulacağınız ilginç içeriklere katkıda bulundular. Bir kere daha, Merrill in elemanları çok harika idi. Kevin Davis, yaşamdan mezun olarak başka bir gezegene gitti ama gitmeden önce bu baskı için yeni fikirler geliştirmeme, yeni unsurlar eklememe yardımcı oldu, revizyonu tamamlama mücadelem sırasında sabırlı davrandı. Meredith Fossel, 2006 Ağustosunda editörlüğü üstlendiğinde aynı sabır, yaratıcılık ve desteği gösterdi. Video projesi; çok sıkı çalışan, çok yetenekli bir grubun ortak çabalarıyla ortaya çıkmıştır ki onlara çok minnettarım. UMKC de İletişim bölümünde Doçent olan Peter Morello, İletişim bölümünde stüdyo mühendisi olan Kevin Mullin ile birlikte çalışarak; yapımcı, bizim kameramanımız ve de edit uzmanımız olarak çalıştı. Danışan Helen i oynayan aktris Kate Forristall çok şahaneydi, videonun belli bölümlerini izleyen pek çok kimse onun gerçek bir danışan olmadığından hiç şüphelenmedi. Kate i ve diğer terapistleri bulmamıza yardımcı olan ve aynı zamanda psikanalist olarak göreceğiniz David Donovan a çok teşekkürler. Onun ofisi ayrıca danışma seansları için güzel bir ortam da sağladı. Kate, David ve diğer terapistlere-paul Anderson, Jennifer Lundgren, Jim Kreider, Linda Moore ve Shelley Stelmach a takdir ve şükranlarımı ifade etmek için uygun kelimeleri bulmakta zorlanıyorum, onlar olmasaydı bu proje hiç gerçekleşmeyecekti. Son olarak da, ebeveynlerim Mary Elizabeth Frojd Murdock ve Sandlan John Murdock u ve kızkardeşlerim Kathy Winn ve Cecelia Niemann ı, benim bu kitabı yazabilecek kişi olmama yardım ettikleri için anmak istiyorum. Benim en tatlı anılarımdan birisi, anneme kedilerin neden mırladığını sormamdır. Bu soruya yanıt bulabilmem umuduyla, annem bana yaptığım ilk literatür araştırmamı gönderdi. Kızkardeşlerim, pek çok şeyin yanısıra bana önemli beceriler olan yüzmeyi, dans etmeyi, bitişik elyazısını yazmayı öğretti ki, bunların hepsinde değişik derecelerde başarılı oldum. Bunlardan daha da önemlisi, ailem bana ilişkilerin ve başkalarına karşı özenli olmanın önemini öğretti ki bunlar bir yardımcı olabilmek için çok gereklidir. Nancy L. Murdock

7 xi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNÜN NOTU Yıllarca psikolojik danışma kuramları dersini lisans ve lisans üstü düzeylerde vermiş ya da öğretmeye çalışmış birisi olarak, bu kitapla karşılaştığımda güzel bir heyecan yaşadım. İçeriğinin güncelliği, örneklerinin çok ve yerinde olması, ilgili araştırmaların paylaşılması, dahası bireysel ve kültürel çeşitlilik konusunun en azından dile getirilmiş olması nedeniyle, çok heyecanlandım. Yazarın tam amaçladığı gibi, bu kitabı eğlenceli, pratik ve kullanışlı buldum. Yıllardır, kuramlarla ilgileniyorum ve yabancı kaynakları da sürekli okuyarak üzerinde düşünmekten zevk alıyorum ama yine de bu kitap benim için bir ziyafet oldu. Artık üniversiteden emekliye ayrıldığım için bunu ders kitabı olarak kullanmam söz konusu değil ama bu kitabın çevirisini sizlerle paylaşmakla da, kuramların öğretilmesinde bir bakıma aracı olabileceğimi düşünerek çeviri editörlüğünü ve bazı bölümlerin çevirisini kabul ettim. Bu kitapta belli başlı yaklaşımlar güncel olarak aktarılmaktadır. Kitabın birinci ve son bölümünü, özellikle içerdiği tartışmalar ve sunduğu görüşler bakımından çok değerli buluyorum. Böylece kuramların tek başına tanıtılmasına ek olarak kuramları bir bütün olarak ele alan değişik tartışmalara da yer verilmiş olmaktadır. Ayrıca yazarın kendisiyle de haberleşerek bazı paylaşımlarda bulunmak benim için bir zevk olmuştur. Okuyucular, benim bu kitapla ilgili olarak görüşümü anladıktan sonra, bazıları Ama Transaksiyonel Analizi almadığı halde nasıl olur bu kadar olumlu olabiliyorsunuz? diye sormak isteyebilir, eğer benim bu konudaki yatırımlarımın en azından bir kısmından bile haberdar ise. Yazarın kendisinin de benimle paylaştığına göre bunun bir nedeni TA'nın artık ABD'de popüler olmamasıdır. Diğeri de, TA'nın içeriğinin çok geniş olmasıdır. Yazarla görüşmelerimize dayalı olarak s. 104'te bu konuyla ilgili bazı bilgiler eklemiş bulunuyorum. Oysa Avrupa, Asya veya Avusturalya dan çıkan bir yazar için durum çok değişik olacaktı. İlginç olan, kuramın çıktığı yerdeki durum böylesine kuru iken, başka kıtalarda giderek popüler olmasıdır. Burada düşündürücü olan yine kültür konusudur ki, bu da ayrı bir yazıda paylaşılmayı gerektirmektedir. Kültürel konular deyince, bizim önümüzde de tartışılmayı bekleyen kocaman bir soru bulunmaktadır: Peki kuramlar ve bizim kültürümüz? Okuyucuları bu konuda düşünmeye davet ederken, iki ayrı boyutu gözönüne almalarını öneriyorum. Birincisi, kendi bireysel ihtiyaçlarınız ve kişilik özellikleriniz bakımından. İkincisi, toplumun ihtiyaçları ve toplumun gelişmesi, kendini aşmasına katkıda bulunmak bakımından; bilim insanı gözlüğünü takarak ki burada fiziksel bir hasarı olmayan herkesin düşünce kapasitesinin olduğuna inanarak hiçbir şekilde akademik dereceleri kastetmiyorum. Kişisel ihtiyaçlarınız ile toplumsal ihtiyaçlar boyutlarındaki yanıtlarınızın birbirinden çok farklı olmasına şaşırmayınız ve sevinçle karşılayınız. Güzel bir tartışma ve gelişme ortamını böylece yaratabileceğimiz umuduyla, ikisinin arasındaki farkı farkedenleri kutluyorum. Ayrıca bu farkı farkedenlerin de daha iyi bir danışma psikoloğu, psikolojik danışman veya psikoterapist olacağını tahmin edebiliyorum. Genel olarak fikrimi söyleyecek olursam, bizim kültürümüzdeki çeşitlilik nedeniyle değişik yaklaşımların değişik bakımlardan yararlı olacağına inanıyorum. Onun için de belli bir kuramdan yana taraf olamıyorum. Ancak unutmamamız gereken bir şey de zaten bir danışanın özelliğinin seçilen kuram bakımından dikkate alınarak kullanılacak olmasıdır. Özellikle örneklerden anlayacağınız üzere, bu kitabı okuduğunuzda ABD kültürünü de bir bakıma tanımış olacağınızı söyleyebilirim. Örnek danışanların getirdikleri problemler ve içinde bulundukları bağlam, bizim kültürümüzden pek çok bakımdan farklıdır. Bunun için bazı durumlar tuhaf ya da anlamsız gibi gelebilir ancak bunun da farklı bir kültürü tanımak için fırsat olabileceği düşüncemi sizlerle paylaşmak istiyorum. Böyle hacimli ve ayrıntılı bir kitabın çevirisinin altından kalkabilmek için bir ekip gerekiyordu ve böyle de oldu. Bana gelen ilk teklif editörlük yapmam şeklinde idi, onun için de hiç düşünmeden hemen kabul ettim ama sonra bir iki daha derken iş giderek bü-

8 xii yüdü ve birçok bölümün çevirisini de üstlenmek durumunda kaldım.yazarın dili zaman zaman akademik zaman zaman da konuşma dilindedir. Belki okudukça sizin de farkedebileceğiniz gibi, bazı yerleri sanki bir ders anlatıyormuş gibi yazılmıştır. Böyle olunca da, çok fazla bir şekilde günlük dil, hatta bazı yerlerde bizim kültürümüz için kesinlikle argo olarak adlandırılabilecek bir dil kullanılmıştır. Yazarın dediklerini değiştirmeden, bunları usturuplu bir şekilde aktarma konusunda epey zorlandık. Onların günlük diline aşina olmadan çeviriyi yapabilmek neredeyse imkânsız görünüyordu. İngilizceyi akademik olarak anlayabilecek kadar bilmek yeterli değildi. Yazarın kültürünün içinde yaşamamış birisi olsaydım, herhalde bu editörlük işini almaya hiç cesaret edemezdim.yine de, zaman zaman anladığımın doğru olduğundan emin olmak için yerel insanlarına sormadan edemedim. Çeviri sırasında yaşanan bir diğer zorluk da, bazı kelimelerin karşılığını bulmak konusundaydı. Örneğin; dysfunction için kolaylıkla fonksiyon bozukluğu ya da işlev bozukluğu denilebilirdi, ancak yazar bozukluk kelimesini kullanmamayı tercih ettiğini özellikle belirttiğinden, bu nedenle fonksiyonsuzluk diyerek sözde bir ara yol bulunmaya çalışıldı. Sonuçta, o kadar hoşnut olmasam da bundan daha iyi bir sözcük uyduramadığımızdan bunu kullanmayı tercih ettim. Bunun gibi bazı kelimeler bakımından, Aaa... Türkçe de bu böyle denmez diye düşünülmesi söz konusu olabilir; bu gibi durumlarda bunu daha çok orijinal yazarın bir tercihi olabileceğini düşünmenizi (gerekirse de orijinal kaynağa bakmanızı) öneririm. Özellikle de ADDT nin sunumunda argo kullanımları oldukça yumuşatarak kullanmak zorunda kaldık, bizim kültürümüz için artık bu kadarı da pes dedirtecek düzeyde olduğundan. Ama ADDT nin, daha çok da Ellis in havasını yansıtmak üzere sokak jargonunu esirgemeden olduğu gibi kullandık. Kitabın yazarının da, kitap boyunca bazen akademik bazen informel dili dönüşümlü olarak kullandığına dikkatinizi çekmek isterim. Ayrıca, metnin içinde psikolojik danışma ve psikoterapi, çoğunlukla danışma ve terapi şeklinde kullanılmıştır, orijinal yazarının kendisinin kısaltma yaparak aktarmasına dayalı olarak. Bazı kavramlar bakımından da; eğer daha önce Türkçe literatürde yer almış ise, bizim önerdiğimizin yanında parantez içinde belirterek bunların farklı bir kavram olarak anlaşılmasını önlemeye çalıştık. Çeviri grubu olarak zorlandık, sıkıştık ve çok terledik ama sonunda umarım yazarın ifade etmek istediklerine haksızlık etmeden, onun demek istediklerini doğru bir şekilde Türkçe okurla buluştururken, kitabın dilini anlayabileceğiniz bir şekilde sunabilmişizdir. Sürçü lisan ettikse, affola! Füsun Akkoyun

9 KİTABA EŞLİK EDEN WEB SİTESİ HAKKINDA MERRILL İN DESTEK WEB SİTESİ SANAL ÖĞRENME ORTAMI Teknoloji, giderek geliştikçe bizim çalışma alanımızda da değişiklikler yaratıyor. Merrill de ortaya çıkan bu ihtiyacı dikkate alarak öğrenciler ve öğretim üyeleri/okutmanlar için bir online öğrenme ortamı oluşturarak, Destek Web sitesi ile ders kitaplarına yardımcı olmayı amaçlamıştır. Destek Web sitemizi yaratırken, amacımız ders kitaplarında verilenleri daha da geliştirmek idi. Bunun için, ayrıca kullanışlı olmasına da özen gösterdiğimiz web sitemizde kitabın her bir bölümünde öğrenciler ve öğretim üyeleri/okutmanlar için pek çok kaynak sunulmuştur. Destek Web sitesinin temel özellikleri şunlardır: Bölümün Hedefleri*: Bölümün genel olarak tanıtılması Kendi Kendine İnteraktif Olarak Sınamalar Yapma: Burada öğrenciler için hemen anında geribildirim sağlanmaktadır; yanıtlarken öğrenciye ipucu olarak nereye bakacağı konusunda ipucu verilmektedir ve yanıtlar yanıtlamaz da hemen anında otomatik olarak puanlama yapılmaktadır. Öğrenciler; interaktif olarak kendi kendilerini sınadıklarında, Destek Web sitesi onlara bir sonuç raporu göndermektedir ki bu raporda onların yüzdelik puanı, doğru ve yanlış yanıtlarının oranı, ayrıca her bir soru için sınama analizleri verilmektedir. Öğrenciler elde ettikleri bu sınav sonuçlarını kendilerinin belirlediği en fazla dört e-posta adresine iletebilmektedirler (Bu adresler; öğretim üyesi/okutman, araştırma görevlisi, ortak çalışma arkadaşı veya başka birisi olabilir.). Klasik/ Soru Cevap Türünde Sorular:** Burada öğrencilerin çalışma ortamında öğrendiklerini uygulamalı olarak her bir bölümde yer alan konular ve hedefler bakımından yanıtlamaları beklenmektedir. Değişik kaynaklardan yararlanma avantajını kullanmak üzere, sizleri Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları ders kitabı için aşağıdaki Destek Web sitesini ziyaret etmeye davet ediyoruz. * Bölüm hedefleri, ilgili web sitesinden alınıp Türkçeye çevrilmiş ve kitabın xxiii-xxviii sayfalar arasında yer verilmiştir. ** Klasik soru-cevap türü ve çoktan seçmeli sorular ve cevapları, ilgili web sitesinden alınıp Türkçeye çevrilmiş ve kitabın Ek-A bölümünde yer verilmiştir. xiii