TERTiP, DÜZEN, TEMiZLiK

Transkript

1 TERTiP, DÜZEN, TEMiZLiK Seiri Seiton Seiso Seiketsu Shitsuke (Sınıfla: Tertip-Yapılanma), (Sistemleştir: Düzen), (Süpür: Temizlik), (Standardlaştır: Sebat-Süreklilik), (Sürdür: Disiplin-Özen)

2 5S in amacı; israfta, iş kazasında, arızada, hurdada, setupta, gecikmede, şikayette sıfır noktasına ulaşmaktır!.

3 5S in ÖNEMi İşyeri ortamının iyileştirilmesinde birincil öneme sahiptir. İşletmede yapılan diğer iyileştirme çalışmalarına temel oluşturur.

4 ÖRNEĞiN!.. Bir fabrika düşünün ki insanlar kir, pas ve yağ içinde çalışmaktan rahatsız olmasınlar. Bu fabrikada kaybolan takım ve malzemenin aranması, için bir parçası gibi algılanır ve bu işte başarılı olanlar değerli görülür. Bu fabrikada tertip düzen yoktur ve çok sayıda kusurlu üretim beklenir.

5 SÜREÇ

6 Seiri (Sınıfla:Tertip-Yapılanma) Yapılanma amacıyla,eşyaları doğru yere yerleştirmek,eşyaları sınıflandırmak,kir ve pisliğin gerçek sebebini bulmak,temizlenmesi zor alanlardan kurtulmak,gereksiz olanlardan kurtulmak,kir ve kaçakların sebebini bulmak,yerleri temizlemek,ambarları düzenlemek gibi yöntemleri vardır. Mevcut faaliyet için gerekmeyen herşeyi işyerinden uzaklaştır. Neyin gerekip neyin gerekmediğini ayırtetmek başlangıçta zordur. Bu nedenle başlangıçta bu iş sinir bozucu olabilir.

7 DAĞINIKLIK VERiMLiLiK KAYBIDIR Tertipli İşyerinde; Verimlilik artar Kusurlar azalır Termine uyulur İş güvenliği sağlanır.

8 Seiton (Sistemleştir:Düzen) Düzen amacıyla fonksiyonel yerleşim planı belirlemek,yerleri tanımlamak-sınıflandırmak-işaretlemek,böylece ihtiyaç duyulan şeylere,ihtiyaç duyulan anda hızla ulaşabilmek,arama çabasını minimize etmek,ilk giren ilk çıkar kuralını uygulamak,açık uyarı panoları yerleştirmek gibi yöntemleri kullanır. Gereken herşeyi kolayca bulunabilecek şekilde yerleştirip işaretle. Ancak herşey tertiplendiğinde sadece gerekli olanlar ortada kalacaktır. Düzenleme bu durumda yapılabilir.

9 Seiso (Süpür:Temizlik) Temizlik amacıyla çöp,pislik ve yabancı maddelerden kurtulunması,herzaman teftişe hazırlanıyormuş gibi temiz olunması,bireysel sorumlulukların tanımlanması,temizlik kampanyasının başlatılması,temizlik kontrollerinin yapılması gibi yöntemleri kullanır. Temizlik;yerlerin süpürülmesi,tezgahların silinmesi ve herşeyin temizlenmesi demektir. Temizlik gündelik bakım çalışmaları ile birleştirilmelidir. Düzenleme çalışmaları yapılmadan temizlik başarılı olmaz.

10 TEMİZLİK STRESİ VE GERİLİMİ ALIR Fabrikalar da insanlar gibi temizliğe ihtiyaç duyarlar. Temizlik ruh sağlığı için gereklidir.

11 Seiketsu (Standardlaştır:Sebat-Süreklilik) Tertip;düzen ve temizlikten farklıdır. Bir faaliyet değil,bu faaliyetlerin sürdürülme biçimidir. Her üç faaliyetler ilişkili olsa da daha çok temizlikle ilişkilidir. Süreklilik amacıyla ideal durumun,standart çözümlerin ve sorumlulukların tanımının yapılması,tehlikeli bölgelerin işaretlenmesi,etiketlerin kullanılması,fonksiyonel işaretlemelerin kullanılması,kabloların düzenlenmesi,kontrol noktalarının-hassas bakım noktalarının-alt/üst limitlerin işaretlenmesi,şeffaflığın sağlanması,organizasyonun düzen ve sürekliliğinin korunması gibi yöntemleri kullanır.

12 TERTİP DÜZEN VE TEMİZLİKTE KARARLI OLMAK Eğer koşullar tekrar yığınlaşma, dağınıklık ve kirliliğe dönecekse tertip, düzen ve temizliğin faydası kalmaz.

13 Shitsuke (Sürdür:Disiplin-Özen) Disiplin,doğru uygulamaları düzgün biçimde sürdürmek ve bunu alışkanlık haline getirmek anlamına gelir. Disiplinli olunmayan işyerinde ilk dört maddeyi uygulamak imkansızdır. Disiplinin sağlanması amacıyla herzaman doğru uygulamaların kurallarına göre yerine getirilmesi,alışkanlıkların yaratılması,disiplinli bir çalışma alanının oluşturulması,toplu temizlik,etrafı toplama egzersizleri,güvenli kıyafetlerin giyilmesi,topluma açık yerlerin yönetimi,acil durumlar için tatbikat yapılması gibi yöntemleri kullanır.

14 Disiplin;alışkanlık haline getirmek demektir.

15 Tertip Sebat Disiplin Düzen Temizlik

16 İş yerinizi düşünün; Hiç kullanmayabileceğiniz bir şey söyleyin. Yerini değiştirerek daha etkin kullanabileceğiniz bir şey söyleyin. Temizlemekle daha yararlı kullanabileceğiniz bir şey söyleyin. İşyerinizin tertip, düzen ve temizliğine ilişkin geliştirebileceğiniz bir davranış tarzı söyleyin. Bu davranışınızı özendirip sürdürebilmeniz için oluşturabileceğiniz bazı temel koşulları söyleyin.

17 TERTİP DÜZEN VE TEMİZLİĞE KARŞI BAZI İTİRAZLAR Tertip ve düzen yeni bir şey değil! Temizlersin gene kirlenir! Tertip ve düzenle üretimi artıramazsın! Daha önce de böyle birşey uygulamıştık Yıllar önce uygun bir düzen kuruldu! Bu işlere ayıracak vaktimiz yok! Bize neden gereksin ki?

18 TERTİP DÜZEN VE TEMİZLİKLE SİZİN SAĞLAYACAĞINIZ YARARLAR İşinizi ve işyerinizi düzenleme fırsatı İşyerinizi daha keyifli hale getirme şansı İşinizi daha doyurucu kılma olanağı İşinizin önündeki engelleri kaldırabilme Sizden neyin beklendiğini anlayabilmeniz İş arkadaşlarınızla daha kolay iletişim

19 TERTİP DÜZEN VE TEMİZLİKLE FİRMANIN SAĞLAYACAĞI YARARLAR Sıfır hazırlık süresi, ürün çeşitliliğini Sıfır hata, yüksek kaliteyi Sıfır atık, düşük maliyeti Sıfır gecikme, zamanında teslimatı Sıfır yaralanma, iş güvenliğini Sıfır arıza, donanım verimliliğini Sıfır şikayet, güven ve itibarı Böylece firmanın büyümesini sağlar.

20 Tertip (Sınıfla:Seiri) Herşey gerekli ve gerekli olmayan biçiminde gruplandırılarak o anda kullanılmayacak olanların çalışma mahallinden uzaklaştırılması demektir. İş yerinde, sadece o andaki iş için ne gerekiyorsa, ne kadar gerekiyorsa ve ne zaman gerekiyorsa bulunmalıdır. Gereği konusunda kuşku varsa uzaklaştırın. Böylece iş akışına ilişkin sorunlar azaltılırken iletişim ve verimlilik artırılmış olacaktır.

21 Tertip olmayınca şu sorunlar çıkar; Fabrika giderek kalabalık hale gelir ve çalışma şartları zorlaşır Çalışanların arasına çekmeceler, dolaplar ve raflar girer, iletişim zorlaşır Takım ve malzeme aramakla çok zaman yitirilir Gereksiz donanımın bakımı da pahalıdır Eldeki fazla stok, üretim sorunlarını gizler Gereksiz malzeme ve donanımla süreç geliştirme zorlaşır

22 Gerekenle gerekmeyeni ayırdet! Bu çok kolay olmayabilir. Çalışanlar neyin gerekmeyeceğini bilemeyebilirler Yöneticiler de gerekmeyen atık malzemeyi tanımayabilirler

23

24 Kırmızı Etiket Stratejisi Kırmızı etiket fabrikadaki gerekmeyen şeylerin tanımlanıp değerlendirilmesi ve uygun biçimde kaldırılması için uygulanabilecek kolay bir yöntemdir. Bu şey gerekli mi? Gerekliyse ne miktarda? Burda bulunması şart mı

25 Kırmızı Etiket Bölgesi İzlemeye alınan şeyler tanımlandıktan sonra ya kırmızı etiket bölgesine alınır ya kaldırılır ya yeri değiştirilir ya da bulunduğu yerde bırakılır Bu uygulamada kırmızı etiket bölgesi tayin edip izlemeye alınan şeyleri belirli bir süre bu bölgede izlemek gerekir.

26 Uygulama Adımları

27 Projeyi başlat Kırmızı etiket hedeflerini tanımla Kırmızı etiket kriterlerini sapta Kırmızı etiket tasarımı yap Kırmızı etiket tak Kırmızı etiketli şeyleri değerlendir Kırmızı etiket projesinin sonuçlarını kaydet

28 Gereksiz Şeyler Kusurlu yada çok sayıda küçük parçalar Kullanılmayan yada kırık kalıp aparatlar Aşınmış kalem, matkap uçları Kullanılmayan yada bozuk takım ve mastarlar Eski üstüpü veya diğer temizlik malzemesi Kablosu kopuk elektrik donanımı Eski veya kullanılmayan poster, not ve benzerleri

29 Nerelere Bakmalı? Kullanım amacı olmayan oda ve alanlar Giriş ve çıkışa yakın köşeler İç ve dış duvar kenarları, bölme arkaları Dolap boşlukları ve altları Masa altları, raf ve çekmece içleri Yüksek yığın dipleri Kullanılmayan program panoları Tertipli olmayan takım çantaları

30 Düzen (Sistemleştir:Seiton) Gerekli herşeyin gerektiğinde herkes tarafından bulunabilecek ve yerine kaldırılabilecek biçimde düzenlenmesi ve etiketlenmesi demektir. Düzen önemlidir çünkü üretim sırasında oluşan bir çok savurganlığın önüne geçer. Tertip olmadan düzen kurulamayacağı gibi düzen olmadan da tertip etkili olmaz

31 Düzen olmayınca şu sorunlar çıkar Hareket savurganlığı Araştırma savurganlığı İnsan enerjisi savurganlığı Aşırı stok savurganlığı Kusurlu ürün savurganlığı İş güvenliği savurganlığı

32 Standardizasyon, görevleri ve prosedürleri kararlı biçimde yürütebilecek yollar oluşturmak demektir!. Standartizasyonlar Tezgah Operasyon Çizim DÜZEN İletişim Süreç Envanter

33 Görsel kontrol iş yerinde bulunan ve ilk bakışta işlerin nasıl yapılması gerektiğini gösteren iletişim araçlarıdır

34 Takım ve aparatlar için uygun yerleşim yerleri Sık kullanılanları yakın yere yerleştirin Birlikte kullanılanları bir arada yerleştirin Takımlar bırakılınca yerine otursun Yerleşim yerleri yerleştirilenden cisimlerden daha büyük olsun Çok sayıda takım yerine çok amaçlı takım geliştirin Ürüne yada fonksiyona göre yerleştirin.

35 Hareket Ekonomisi İlkeleri İşlerin başlangıç ve bitişlerinde her iki el de hareketli olsun Her iki kol simetrik ve ters yöne hareket etsin Gövde hareketleri en azda tutulsun Yol kuvveti yerine yerçekiminden yararlanın Ani yön değiştirmelerinden ve zigzaglardan kaçının Düzgün bir ritim ile hareket edin Rahat bir konumda rahat hareket edin Uygun olduğunda açma kapama işleri için ayağı kullanın Takım ve malzeme yakında ve önde bulunsun Takım ve malzemeyi kullanım sırasına göre dizin Malzeme beslemek yada iletmek için kolay yöntemler bulun Operatörler işe uygun yükseklikte çalışsın Malzemeler ve parçalar kolay kaldırılsın Kol ve tutamaklar kolay kavranabilsin

36 Yerleşim Düzeni Haritası İş yerinin diagramını çizip tezgahları yerleştirin Tezgahlar arasındaki iş akışını oklarla gösterin Çizime bakıp bir düzen geliştirmeye çalışın Bir başka diagramla yeni yerleşimi çizin Yeni yerleşimin etkinliğini tartışın Değişik secenekler deneyerek en iyi çözümü bulun Yeni yerleşimi uygulayın Bu değerlendirmeyi sürdürün

37 Temizlik (Süpür:Seiso) Herşeyin ve heryerin temizlenmesi ve sürekli olarak temiz tutulması demektir. Kullanılan malzeme kirli ise, takım aparat sürekli sorun yaratıyorsa, tertip ve düzenin yararı kalmaz. Herşey en üst kondisyonda tutulmalı ve gerektiğinde kullanıma hazır olmalıdır.

38 Temizlik olmayınca şu sorunlar çıkar; Kirli Pencereden ışık girmez Karanlık ve kirli yerde kusurlar görülemez Yağ ve su birikintileri kaymaya neden olur Tezgahlara yeterli bakım yapılamaz Talaşlar üretim ve montaj hatlarına karışır İnsanların gözlerine çapak kaçar İnsanların çalışma şevkleri kırılır

39 Temizlik Kampanyasını Başlatmak Temizlik hedeflerinin saptanması (stok sahaları, araç, gereç, donanım, yerler ve alanlar) Fabrikanın bölümlere ayrılıp temizlik görevlendirmelerinin yapılması Temizlik yöntemlerinin hedeflere uygun biçimde saptanması Temizlik araçlarının hazırlanması ve hazır tutulması Temizliğin uygulanması kıyı köşe temizlik duvar cam ve kapılardan toz alma her türlü kirin temizlenmesi gerektiğinde temizleyici kullanılması

40 Temizlik kapsamında muayene ve bakım Günlük ve periodik temizlikler alışkanlık haline geldiğinde temizlik prosedürlerinin içine sistematik muayene prosedürleri de yerleştirilebilir Somun ve cıvatalar gevşek yada eksikmi? V kayışları gevşek yada kırık mı? Tezgahtan garip sesler geliyor mu? Yerlere yağ sızıntısı var mı? Kablolarda atlama var mı? Göstergeler kirli mi? Motor ısınıyor mu? Tezgah kirli mi?

41 Temizlik Bakımı

42 Sebat (Standardlaştır:Seiketsu) Araç, gereç, donanım, alan ve koridorların sürekli ve güvenli biçimde tertipli, düzenli ve temiz tutulması demektir. Eğer koşullar tekrar geriye dönecek ise yapılan tertip düzen ve temizliğin ne yararı kalır? Sebat, tertip, düzen ve temizliği bir bütün haline getiren unsurdur.

43 Sebat olmayınca şu sorunlar çıkar; Koşullar eski istenmeyen düzeye döner. Gün sonunda gereksiz malzeme yığınları görülmeye başlar. Takım ambarı dağılmaya başlar ve her gün düzenlemek gerekir. Etrafa talaş birikmeye başlar ve sürekli süpürmek gerekir. Tertip düzen uygulamasından sonra bile çalışanlar malzeme biriktirmeye başlar

44

45

46

47 Bir üst aşama: Önlem Sağlam bir tertip düzen ve temizliğe rağmen bazı sorunlar oluşmaya devam ediyorsa bir üst düzeyde sebat göstermek gerekir Tertipli olmamıza rağmen neden hala etrafta malzeme birikiyor? Düzenli olmamıza rağmen takımlar neden hala dağınık? Temiz olmamıza rağmen yerler neden hala kirli?

48 Önleyici Yaklaşım Gerekmeyen şeylerin birikmemesi için önleyici tedbir almak (önleyici tertip) Kurulan düzenin bozulmasını önleyici tedbir almak (önleyici düzen) Yerlerin kirlenmesini önleyici tedbir almak (önleyici temizlik) Eğer herşeye rağmen sorunlar devam ediyorsa bunların temeline inmek gerekir. Bunun için 5 Neden ve 1 Nasıl sorusu sorulur

49 Disiplin (Sürdür:Shitsuke) Doğru prosedürleri uygun biçimde sürdürme alışkanlığı demektir. Tertip düzen ve temizlikle ilgili standardlar ve prosedürler disiplin olmadan hiç bir işe yaramaz. Disiplin, günlük yaşantımızda da, dış şartlar bizi aksi yöne sevketse bile içimizden kaynaklanan bir güçle kararlaştırdığımız bir eylemi sürdürmemiz anlamına gelir.

50 Disiplin olmayınca şu sorunlar çıkar; Tertiplenen eşyalar yeniden birikmeye başlar İyi planlanmış bir düzende bile malzemeler kullanıldıktan sonra yerine bırakılmaz Kirlenen malzemeler temizlenmez Yerlere bırakılan eşyalar insanların düşüp yaralanmalarına neden olur Kirli tezgahlar bozulmaya başlar Dağınık ve kirli bir işyeri moral bozar.

51 Disiplin neden önemlidir? İnsanlar kendilerini belirli bir eylem doğrultusunda disipline sokarlar çünkü disipline girmekle sağlanan kazançlar disiplinsiz davranmakla sağlananlara göre daha fazladır. Tertip düzen uygulamasında disiplin olmazsa diğer tertip, düzen, temizlik ve sebat kısa zamanda birbirinden kopar. Tertip düzen uygulamalarından sağlanacak kazanç uygulamamaya göre daha fazla ise disiplinli uygulamanın gereği vardır.

52 Üçüncü sınıf bir iş yerinde; Çalışanlar yere çöp atar, kimse o çöpü yerden alıp çöp kutusuna koymaz. İkinci sınıf bir iş yerinde; Çalışanlar yere çöp atarlar, ama o çöpü yerden alıp çöp kutusuna koyanlar da vardır. Birinci sınıf iş yerinde; Kimse yere çöp atmaz, ama yerde kim çöp görürse o çöpü yerden alır ve çöp kutusuna atar.