HIZLANDIRILMIŞ DERS NOTU KANUN İLE BİRLİKTE OKUYUNUZ. Anonim ortaklık Önem, yarar ve sakıncaları

Transkript

1 HIZLANDIRILMIŞ DERS NOTU KANUN İLE BİRLİKTE OKUYUNUZ. Anonim ortaklık Önem, yarar ve sakıncaları Başlıca yararları, a. Tek başlarına işe yaramayan ve atıl durumda bulunan küçük tasarrufların bir araya gelmesinin sağlayarak, büyük sermayeler oluşturur. b. Asgari bir sermayeyle kurulması mümkün, ortaklarının sorumluluğu sınırlı, payların devri şahıs şirketlerine oranla kolay ve tek kişi ile kurulması mümkündür. Kısaca, çok büyük sermayelerin bir araya gelmesine olanak sağlar. Pay sahibi sayısının beşyüzü aşması şirketin halka açık anonim ortaklık hükümlerine tabi olmasına yol açar. (serpk 16) c Özel mülkiyetin halka yayılmasına katkıda bulunur. d.şirkete girmek ve çıkmak oldukça kolaydır. Borsa şirket hisselerinin el değiştirmesi için elverişli ortamdır. Sakıncaları ise, a. Anonim şirketler, çoğunluk ilkesine göre yönetildiği için bazen örgütlü küçük bir azınlık şirket yönetimini ele geçirerek şirketi, çoğunluğun çıkarlarına göre değil, kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirebilir. b. Tekelleşme eğilimi ve tehlikesi mevcut.

2 Tanımı ve unsurları TTK 329 daki iki fıkraya göre, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, borçlarından dolayı sorumluluğu malvarlığı ile, ortaklarının sorumluluğu ise taahhüt etmiş oldukları sermaye miktarı ile sınırlı ve yalnızca şirkete karşı olan ortaklık şeklinde tanımlanabilir. Şirket bir tüzel kişiliğe sahip olduğuna göre, zaten ortaklarından ayrı ayrı bir ticaret ünvanı seçmek kullanmak zorundadır. (TTK 18, 40 ve 329) Sermaye unusur ve özellikleri TTK 460 ile iki sistem belirlenmiştir. 1 Kayıtlı sermaye sistemi, anasözleşmede gösterilen alt ve üst limitler arasında, yönetim kurulu kararı ile ve anasözleşme değişikliği usulüne uyulmaksızın sermaye arttırımına izin veren bir sistemdir. 2 Esas sermaye sistemi ise, kuruluş sırasında şirketin ana sözleşmesinde gösterilerek ticaret siciline tescil edilen ve daha sonra değiştirilebilmesi anasözleşme değişikliği gerektiren bir tek rakam vardır; o da esas sermayedir. 1. Nakit ile ifade edilmesi Ttk da esas sermayenin en az 50 bin türk lirası, kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş anonim ortaklıklarda ise başlangıç sermayesinin en az 100 bin türk lirası olması öngörülmüştür. Ayrıca Bakanlar kuruluna bu belirlenen asgari tutarları artırabilme konusunda yetki tanınmış, böylece kanun değişikliğine gerek kalmadan bu asgari tutarların değişebilmesinin yolu açılmıştır. 2.Tamamen taahhüt edilmiş olması. 3. önceden belirlenmiş ve sabit olması

3 4.Paylara bölünmüş olması; Pay (hisse) kavramı, esas, çıkarılmış sermayenin bir parçası, pay senedi, ortaklık statüsü olmak üzere farklı anlamları vardır. Her pay bir ortaklık statüsünü temsil etmekte yani paya sahip olan kişi o pay nedeniyle bazı hak ve yükümlerin de sahibi olmaktadır. B. Malvarlığı ile sorumluluğu Her kişi gibi AŞ de alacaklılarına karşı malvarlığı ile sorumludur. ;Ortakların sorumluluğu sınırlı olduğu için şirket alacaklılarının tek güvencesi ortaklık malvarlığıdır. Bu sebeple kanun koyucu, malvarlığı değerinin esas/çıkarılmış sermaye rakamı altına düşmemesi, ortakların sermaye taahhütlerinin şirkete gerçek değeri ile getirilebilmesi ve sermayenin iade edilmemesi için çeşitli önlemlere yer verilmiştir. Nominal değerden aşağı bir bedelle pay oluşturulamaması (347) ayni sermayeye bilirkişilerce değer biçilmesi (343) ancak bilançoda gözüken kazançtan veya bunun için ayrılmış yedeklerden kar dağıtılabilmesi (523) malvarlığı değerlernin azalması halinde duruma göre alınması gereken tedbirlerin öngörülmüş olması ( ) Anasözleşmede yer alan sermaye rakamı, üzerinde tasarruf edilemeyen bağlı malvarlığına dönüşmekte, üçüncü kişiler ve alacaklılar yararına bir güvence işlevi görmektedir. C Ortakların sınırlı sorumluluğu Ortaklar şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye miktarı ile sınırlı olarak sorumludurlar.

4 Bir ortağın sınırlı sorumluluğunun sona ermesi için ortaklığa karşı tek (asli) borcu olan sermaye taahhütünü tamamen ifa etmiş olması gerekir. TTK 421/2 a hükmü bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararların alınabilmesi için oybirliğinin şart olduğunu hükme bağlamıştır. Sınırlı sorumluluğun kime karşı olduğu konusuna gelince, TTK 329/2 ortakların sınırlı sorumluluğunun şirkete karşı olduğunu açıkça ifade etmiştir. Şirketten alacağını tahsil edemeyen bir şirket alacaklısı, sermaye borcunu henüz ifa etmemiş ortağa değil, şirket tüzel kişiliğine başvurabilecek, ortağın seröaye koyma borcunun ifasını ise ancak şirketin yönetim kurulu (481), şayet şirket iflas halinde ise iflas idaresi veya tasfiye halinde tasfiye memurları isteyebilecektir. (542/1 a) Anonim ortaklık türleri A. Özel hükümlere bağlı olup olmama açısından 1- Özel hükümlere bağlı anonim ortaklıklar a- kendi özel kanunu bulunan ortaklıklar; ereğli demir çelik fabrikaları AŞ, TC merkez bankası kanunu gibi b- Belirli faaliyet dallarına ilişkin özel düzenlemelere bağlı ortaklıklar; Bankalar kanununda bankalar, Sermaye piyasası kanununda piyasa işletmecilerinin gibi c- 233 sayılı KHK düzenlemesine bağlı ortaklıklar; Kamu iktisadi teşebbüslerinin düzenleyen bu KHK, KİT statüsündeki ortaklıklara ilişkin hükümler içermektedir. 2- Genel hükümlere bağlı ortaklıklar Yukarıda belirtilen özel hükümlere tabi olmayan ortaklıklar doğrudan genel hükümlere tabidir.

5 Bir anonim ortaklığın, Bir veya birden çok ortaklığın paylarına sahip olması veya yönetimine hakim olması durumunda bu şirketlerin, holding ilişkisi içerisinde olduğu belirtilmektedir. Bir holding yalnız yavru şirketlere katılıyor veya yönetimlerine hakim oluyorsa saf; bunun yanında üretim ticaret gibi faaliyetlerde de bulunuyorsa karma holdingdir. B- Halka açık olup olmama açısından Temel önemi, halka açık anonim ortaklıklarının öncelikle SerPK ve ilgili mevzuata tabi olması; boşluk bulunan hallerde yine TTK hükümlernin genel hüküm olarak uygulanmasıdır. (SerPK 2/2) Halka açık olmayanlar ise doğrudan TtK ve ilgili mevzuat hükümlerine tabidirler. Halka arz, SerPK 3/f de tanımlanmış olup, bir şirket, kuruluşu veya sermaye arttırımları sırasında paylarını halka arz edebileceği gibi, mevcut paylarını halka arz etmesi de mümkündür. Yeni kanun buna yer vermemiştir. Anonim ortaklıkların kuruluşu A- Kuruluş sistemleri 1- Ferman sistemi; Devletin özel fermanla verdiği bir imtiyaza dayanır. Bu 15. YY larda uygulanmıştır 2- İzin sistemi; Bu sistemde anonim şirketin kurulabilmesi için kanundaki hükümlere riayet edilmiş olması yetmez; ayrıca devletten bir kuruluş izninin alınması şarttır. 3- Normatif sistem; Normatif sistemde kuruluş, devletin iznine bağlı değildir; kanunda öngörülen işlemler ve şartlar gerçekleştirildiğinde ortaklık tüzel kişilik kazanır. Kişilerin ve ortaklık konusunun önemi yoktur. Kanun hükümlerine uyan herkes bir anonim ortaklık kurabilir.

6 B- Türk hukukunda durum Öğretide POROY'a göre, yapılan değişiklik ile etk normatif sisteme çok yakın olan, sınırlı izin sistemi veya istisnalı normatif denilebilecek bir sistemi geçmiştir. TTK 333 oldukça farklı bir düzenleme getirmektedir; Bakanlık incelemesi sadee kanunun emredici hükümlerine aykırılık bulunup bulunmadığına bakabilir. Anonim ortaklık kuruluşunda tescil kurucu nitelik taşıdığına ve tüzel kişilik tescil ile doğduğuna göre (TTK 355) bu işlemi yok sayarak sırf TTK 333 teki izin sözcüğünden hareketle, Bakanlık iznine muhtaç anonim ortaklıklarda izin sisteminin yürürlükte olduğunun savunulamayacağı görüşündeyiz. C- Kuruluş türü ve aşamaları ETTk döneminde ani ve tedrici iki tür kuruluştan bahsetmişken TTK sadece ani kuruluş sistemine göre tanımlanmıştır. Ani kuruluşta şirketin tüm payları, kurucular tarafından taahhüt edilmektedir. 1- kurucu sıfatı sayısı ; Anasözleşmeyi imzalayan ve sermaye koymayı taahhüt eden gerçek veya tüzel kişiler urucu sıfatını kazanır (337/1) 2- Ani kuruluşun aşamaları a- Anasözleşmenin hazırlanması ve içeriği aa- Ana sözleşme, ortaklığın anayasası niteliğindedir. Ortaklığın kurulması için bir takım bilgilerin bu belgede gösterilmesi zorunlu olduğu gibi, bazı hususların geçerlilik kazanması için de anasözleşmeye yazılması gerekir. Anasözleşme pay devralmak veya sermaye artırımlarına katılmak suretiyle sonradan ortak olanları da bağlayıcı olduğundan katılıma açık niteliktedir.

7 Anasözleşmede bulunmaları zorunlu hususlar( zorunlu hususlar) öngörülmeleri koşulu ile anasözleşmede bulunmları zorunlu hususlar ( şartlı zorunlu içerik) ve nihayet anasözleşmede bulunabilen hususlar ( ihtiyari içerik) 3 tip husus var. Emredici hükümler ilkesi (340); Anasözleşmenin kanundan ayrı bir düzenleme getirmesi ancak kanunun buna açıkça izin vermesine bağlıdır. Bu düzenleme ile BK 26 ve 27 de gördüğümüz sınırları içerisinde sözleşme özgürlüğü ilkesi fiilen ortadan kalkmaktadır. Kısaca, kanunda öngörülen bazı hükümlerin anasözleşmeye yazılması zorunludur. Kanunun izin verdiği hususlarda pay sahiplerince öngörülen diğer bazı hususların geçerli olması da, kural olarak anasözleşmeye hüküm konulması şartına bağlıdır. Anasözleşmenin ihtiyari nitelikte hükümler içerebilmesi dahi, kanunun buna dair açık izin vermiş bulunmasına gerek vardır. Aaa- sözleşmede bulunmaları zorunlu olan hususlar Şirketin ticaret ünvanı ile merkezinin bulunacağı yer ( 339/2.a) * Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış işletme konusu (339/2b) Şirketin sermayesi ile her payın itibari değeri ile bunların ödenmesinin şekil ve şartları (339/2 c) Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları ( 339/2 d) Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bu kişilerden ortaklık adına imza almaya yetkili olanlar ve ilk yönetim kurulu üyelerinin kimler olduğu (339/2 g ve 339/3)

8 Genel kurulların toplantıya ne şilde çağrılacakları (339/2) Şirkete ait ilanların nasıl yapılacakları Şirketin hesap dönemi (339/2 k ) bbb- öngörülmeleri koşulu ile anasözleşmede bulunması zorunlu hususlar; anasözleşmede bulunmalarının mutlak gerekli olmamasıdır. Ihtiyarilik mevcuttur. Geçerlilik kazanabilmeleri için anasözleşmede öngörülmeleri zorunludur. Ccc- Anasözleşmede bulunabilen (ihtiyari) hususlar Anasözleşmeye yazılabilen, ancak yazılmasa dahi başka bir hukuki işlem formu içerisinde de (örneğin genel kurul kararı ile) geçerlilik kazanabilen hususlar. Bu konuda TTK 347/1, 366/1, 394/1, 536/1, 539/3 ve 543/3 hükümlerine bakabilirsin arkadaşım. Kitapta örnek olarak bunlar verilmiştir. b- Kurucu imzaları ve noter onayı (önemli bir konudur, elini yüzünü yıka kendine gel ve dikkatlice oku) aa- şeklin niteliği ve noter onayı; TTK 339 uyarınca, anasözleşme, kurucularca noter huzurunda imzalanacak ve imzalar noterce onaylanacaktır. Bu şekli, resmi onamaya bağlı yazılı şekil olarak nitelemek gereklidir. bb- Önortaklık kavramı ve niteliği Ttk 335 ile oldukça ilginç bir hüküm getirilmiş olup, hükme göre, şirket, kurucuların, kanuna uygun düzenlenmiş

9 bulunan anasözleşmede, sermayenin tamamını ödemeyi şartsız taahüt ettikleri ve şirket kurma iradelerini açıkladıkları anasözleşmedeki imzalarının, noterce onaylanması ile kurulur; tüzel kişiliğin tescil ile doğacağına dair 355/1 saklıdır. Bu düzenlemeyle şirketin pay sahipleri arasında kurulma ve tüzel kişilik kazanma anları birbirinden kesin çizgilerle ayrılmakta ve anonim ortaklık kurmak amacıyla bir araya gelen kurucuların, ortaklığın tesciline kadarki dönemde aralarında oluşan ilişkinin, alman hukuku örnek alınarak, önortaklık sayılacağı görülmektedir. Önortaklık sayesinde, gelecekte kurulmak istenen şirket adına hak sahibi olanabildiği gibi, borç altına girilebilmektedir. Türk hukunda ortaklığın kuruluşunun en fazla birkaç günde gerçekleştirilebilmesi nedeniyle, hocaya göre bu değişikliğe gidilmesi gerekli değil. TTK da önortaklık kabul edilmiş fakat önortaklığın ehliyeti ve sorumluluğu ile ilgili özel bir düzenleme yapılmamış, şirket adına ve hesabına yapılan işlemlerden doğan sorumlulukla ilgili hükümler muhafaza edilmiştir ( 335) oysa Alman hukukunda önortaklığın edindiği haklar ve borçların, asıl ortaklık kurulunca kendiliğinden asıl ortaklığa geçmesine olanak tanınmaktadır. Mevcut sistemimizde yeni kanuna dek, kurucular arasındali ilişki, adi ortaklık ilişkisi olarak nitelendirilmiş ve bu ilişkiye adi ortaklığa ilişkin hükümler uygulanarak uyuşmazlıklar çözülebilmiştir. TTK 335 gerekçesinde ise önortaklığın adi ortaklık olmadığı, bir elbirliği mülkiyeti niteliği bulunduğu vurgulanmıştır. Oysa adi ortaklıktaki mülkiyet ilişkisi de, kural olarak elbirliği mülkiyeti olduğuna göre değişikliğin gerekçesi izaha muhtaçtır. ( hoca bu konuya takık sınavda

10 gelirse kısaca 335 gerekçesinde yeni sistemde önortaklığın adi ortaklık olarak kabul edilmediği ve elbirliğiyle mülkiyet olarak kabul edildiğini fakat adi ortaklığında elbirliğiyle mülkiyet olması dolayısıyla bu değişikliğin anlamsız olduğundan bahset) c- kurucular beyanı ve pay bedellerinin ödenmesi kurucular beyanı; 349 da kamuyu aydınlatmak ve sermayenin korunmasını sağlamak amacıyla, kuruculara, varsa ayni sermaye konulmasının vs gibi konularda ayrıntılı bir şekilde açıklama yükümlülüğü getirilmiştir. Ticaret sicili müdürleri kanuna ve amaca uygun olmayan bir kurucular beyanını 32/3 e dayanarak reddedebilir. Pay bedellerinin ödenmesi ; TTK 344/1 göre, nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az yüzde yirmi beşi ile çıkarma piriminin öngörüldüğü hallerde bunun tamamı, tescilden önce, nakdi sermayenin geri kalanı da ananonim ortaklığın tescilini izleyen yirmi dört ay içinde ödenecektir. d- gerekiyorsa bakanlık izni faaliyet konusu yönünden sayılacak bazı şirketlerin kuruluşu ve anasözleş değişiklikleri izne tabidir. e- tescil ve ilan Ortaklık, merkezinin bulunduğu yerin ticaret siciline yağılacak tescille tüzel kişilik kazanır. ( ) Tescil kurucu niteliktedir. Tescilden sonra yapılacak ilan ise açıklayıcıdır. Bakanlık iznine bağlı anonim ortaklıklarda bu iznin alınmasından, diğer anonim ortaklıklarda TTK 335 de öngörülen şirketin kurulması tarihinden itibaren

11 30 günlük süre içinde, anonim ortaklık, merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil olunur. Ortaklığın tüzel kişilik kazanamamasına yönelik olarak TTK 345/2 de şirketin 335/1 de öngörülen noter onayı tarihinden itibaren, 3 ay içinde tüzel kişilik kazanamadığı takdirde, bu hususu doğrulayan bir sicil müdürlüğü yazısının sunulması üzerine bedellerin banka tarafından sahiplerine geri verileceği hükme bağlanmıştır. TEKİNALPe göre 30 günlük süre ile tescilin kısa sürede gerçekleştirilmesini teşvik amaçlanırken, 3 aylık süre ile ortaklığın kurulma süresinin çeşitli nedenlerle uzaması durumunda, kuruluştan hemen vazgeçilmemesinin hedeflendiği öngörülmektedir. 3- Kuruluştan sonra payların halka arz edilmesi olanağı ( 346) Anasözleşmede taahhüt edilmiş olup da, taahhüt sahiplerince şirketin tescilinden itibaren en geç 2 ay içerisinde halka arzedileceği ana sözleşmede belirtilmiş ( öngörülmesi şartıyla zorunlu husus) ve ayrıca garanti edilmiş bulunan nakdi payların karşılıkları, satıştan elde edilen gelirle ödenir. Halka arz edildiği halde süresinde satılamayan bedellerinin tamamı, süresinde halka arzedilmeyenlerin bedellerinin ise yüzde 25 i, iki aylık süreyi izleyen 3 işgünü içinde ödenecektir. D Kuruluş işlemlerindeki eksiklik ve aykırılıkların yaptırımı sorunu (353) Ttk 353 kuruluşta ve sermaye arttırımında önemli sebeplerin varlığında, kuruluş eksikliklerinden dolayı tescil ve ilandan itibaren 3 aylık hak düşürücü süre içinde, belirli şartlarla, ortaklığın feshi davası açılabilmesine olanak tanımıştır.

12 Kuruluşta ve sermaye arttırımında bazı önemli sebeplerin varlığında şirketlerin feshine karar verilebilir. Bu fesih kararı mahkeme tarafından verilmiş şirketin feshi kararı gibi sonuç doğurur ve şirketin tasfiyesini zorunlu kılar. Feshe sebep olan kanun hükümlerine aykırılığın, alacaklıların, pay sahiplerinin ve kamunun menfaatinin önemli şekilde tehlikeye düşürmüş veya ihlal etmiş olması şarttır. Sonuç olarak, anonim ortaklığın kuruluşu sırasında kanunda öngörülen işlemlerin eksik yapılması ya da hiç yapılmaması veya iradelerin sakatlanmış olması veyahut da sözleşmenin zorunlu içeriğine uyulmaması gibi durumlarda anonim ortaklık her nasılsa tescil edilip tüzel kişilik kazanmışsa ne yapılacağına ilişkin boşluk doldurulmuştur. Fesih davası açılabilir kısacası. Ortaklığın tescil ve ilanında itibaren 3 ay içinde ortaklığın feshi için dava açılabilecektir bu dava paysahipleri, alacaklılar ve bakanlık tarafından açılır. E- kuruluş sırasında yapılan işlemlerden ortaklığın sorumluluğu (355) tescilden önce şirket adına işlem yapanlar ve taahhüte girişenler; bu işlem ve taahhütlerden şahsen ve müteselsilen sorumludur. Ancak işlem ve taahhütlerin, ileride kurulacak şirket adına yapıldığı açıkça bildirilmiş ve şirketin ticaret siciline tescilinden sonra 3 aylık süre içerisinde bu taahhütler şirket tarafından kabul olunmuşsa, yalnız şirket sorumludur. TTK 335 ile önortaklık modeli kabul edilmiştir ve 355 ile de önortaklık ile, daha sonra tescille oluşan asıl ortaklık arasında bir malvarlığı devri değil, bir ayniyet ve kendiliğinden geçiş söz konusudur. Dolayısıyla bu özel düzenlemenin gerekliliği sorgulanmalıdır. Çünkü önortaklığın 335 ile kurulması ile zaten asıl ortaklığın bu borç altına

13 girmesi gereklidir. Asıl ortaklığın bunu kabul etmesi ile sorumluluğu üzerine alması uyumsuzdur. Eğer asıl ortaklık yani tüzel kişiliğin kazanılmasından sonra oluşan ortaklık borçları devralmaz ve üstlenmezse kuruluş giderlerinden sorumluluk kuruculara ait olup bu ortaklığa rücu edilemez. (355/2-3) Kurucular açıkça ileride kurulacak ortaklık adına işlem yapmışlar ise, tescilden itibaren 3 aylık sürede ortaklık bunları kabul ederse sorumluluk ortaklıktadır. Kabul etmez veya ortaklık kurulamaz ise kurucuların sorumluluğu yoluna gidilmemesi gerekir. Çünkü 3. kişiler kurucuların, ilerde kurulacak ortaklık adına işlem yaptıklarını bilmektedirler. Dolayısıyla ortaklığın 3 ay içinde kabul edip etmedğini açıklayıncaya dek bu işlem askıdadır. Istisnai olarak kurucuların yaptıkları işlemlerden sorumluluk ortaklıklarındır. ( 339/2 ortaklık anasözleşmesinde gösterilmiş olması) F- Kuruluştan sonra devralma TTK 356 ya göre şirketin tescilinden itibaren 2 yıl içerisinde bir işletme veya aynın, sermayenin onda birini aşan bir bedel karşılığında devralınmasına veya kiralanmasına ilişkin sözleşmeler genel kurulca onaylanıp ticaret siciline tescil edilmedikçe geçerli olmaz. Şarlar; 10 da biri 2 yıl bu devir ve kiralama işletme konusuna girmeli

14 Anonim ortaklığın organ ve nitelikleri A- zorunlu organlar ve ilişkileri TTK da kanunen zorunlu Genek kurul ve yönetim kurulu bulunmaktadır. 530 uyarınca bunların olmaması durumunda ve genel kurul toplanamaması durumunda fesih davasını alacaklılar pay sahipleri ve bakanlık tarafından açılabilmesi hükmü bulunmaktadır. Yeni düzende bağımsız denetim sistemine geçilmesine bağlı olarak denetçi organ olmaktan çıkarılmıştır. TTK Denetçinin eski düzendeki gibi genel kurulu toplantıya çağırma ve kararların iptali için dava açma yetkisi artık yoktur. Yeni kanun, genel kurul ve yönetim kuruluna tanınan devredilmez yetkileri gösteren yeni maddeler öngörmekte. Bunlar ve 408/1 B- Zorunlu organ olarak GENEL KURUL Pay sahipleri veya temsilcilerinin katılımı ile, yılda en az bir defa ve gerektiğinde toplanan organ olup, ortaklığın bir çok konudaki kararları burada alınır. Aldığı kararlar; toplantıya katılsın katılmasın tüm ortakları, yönetim kurulunu, diğer yöneticileri ve ortaklığı bağlar. ( 423) Sorumluluğu yoktur çünkü karar organıdır. Sorumluluk alınan kararları uygulayan yönetim kurulunda ve organ niteliği olmamasına rağmen bağımsız denetçilerdedir (TTK 553) Pay sahipleri şirket işlerine ilişkin haklarını, istisnalar saklı kalmak üzere, GK da kullanır. (407) bu istisnalar 437 ve 445 de belirtilmiştir. TTK 527/5 de Genel kurullara elektronik ortamda katılmaya ilişkin esaslara ilişkin gümrük ve ticaret bakanlığınca

15 hazırlanan yönetmelikte düzenleneceği, çıkarılacak yönetmelikte genel kurula elektronik ortamda katılmaya ve oy vermeye ilişkin anasözleşme hükmü örneğinin yer alacağı ve AŞ yönetmelikten aynen aktarılacak olan bu hükümde değişiklik yapamayacakları belirtilmiştir. Bütün pay sahiplerine Genel kurul toplantısına elektronik yoldan katılımı ile fiziki toplantı yapılmaksızın oybirliğiyle karar alınma ihtimalinde alınan karar geçersiz olup yokluk yaptırıma tabidir. 1- GK yetkileri ve yetki devri Genel kurulun kanunda ve anasözleşmede açıkça öngörülmüş olan durumlarda karar alacağını hükme bağlayan 408. madde genel kurulun devredilmez görev ve yetkilerini de, 2. fıkrasında göstermiştir. Bu hükme göre çeşitli hükümlerde öngörülmüş bulunan devredilmez yetki ve görevler saklı kalmak kaydıyla; Anasözleşmenin değiştirilmesi yönetim kurulu üyelerinin seçimi görev süreleri kanunda öngörülen istisnalar dışında ortaklığın feshi önemli miktarda şirket varlığının toptan satışı genel kurulun devredilmez yetkisine giren konulardandır. Tek pay sahipli anonim ortaklıklarda bu pay sahibi, genel kurulun tüm yetkilerine sahiptir. Tek pay sahibinin genel kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerliliği bu kararların yazılı olması şartına bağlıdır. TTK 408/3 Kanunda genel kurula özgü yetki ve görevlere ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. TTK 151, 173, 189, 536/1, 527/1, 340, 408 Gk yetkilerinin sınırları a- Gk ya açık yetki vermeyen kanun hükümleri

16 408/1 de kanunda ve anasözleşmede açıkça öngörülmüş bulunan hallerde karar alabileceği hükme bağlanmıştır. Kısacası artık GK yetkilerinin kanun hükümleri ile sınırlanmış olduğu sonucuna varılmıştır. b- YK ya ve bağımsız denetçilere özgü yetkiler. Örneğin ortaklığın yönetiminde ve dışarıya karşı temsilinde YK yetkilidir, GK bu yetkiyi kullanamaz. ( 365vd 375) TTK 375 de devredilemez ve vazgeçilemez YK yetkileri sayılmıştır. Yani GK istediği anda YK dan bu yetkileri alır diye bir anlayış yoktur. c- İmtiyazlı (ayrıcalıklı) paylar TTK 478 uyarınca ilk anasözleşme ile ve anasözleşme değişikliği yoluyla bazı paylar lehine diğer paylara oranla ek ve üstün haklar sağlayan imtiyazlı paylar yaratılabilir. 360 uyarınca yönetimde temsil edilebilme hakkı imtiyaz konusu olabilir. Örneğin imtiyazlı paylara birden fazla oy hakkı tanınması GK kararları imtiyazlı pay sahiplerinin haklarına zarar verici nitelikte ise, bu genel kurul kararlarının uygulanabilmesi için hakları zarar uğrayacak olan imtiyazlı pay sahipleri özel kurulunun toplanıp, genel kurulun karara bağladığı be değişiklik teklifini 454/3 deki yeter sayılarla onaylaması gerekir. Bu onay olmadıkça GK kararı gerçekleştirilemez. Tüm anasözleşme değişikliklerinde haklarının zarara uğraması şartına bağlı olarak imtiyazlı pay sahiplerine onay yetkisi tanınmıştır. d- azınlık hakları Sermayenin belirli bir kısmını ( kural olarak onda birini, halka açık şirketlerde 20 de birini) temsil eden pay

17 sahiplerine bir takım haklar tanımış olup, azınlık hakları öngörülen hususlarda GK nın yetkileri sınırlıdır. Örneğin azınlık GK toplantıya çağırabilir e- bireysel haklar /2 Kanun bireysel haklar içerisinde de müktesep ve vazgeçilmez haklardan söz etmiştir. f- üçüncü kişilerin hakları Ortaklığa karşı üçüncü kişi konumunda bulunanların hakları, genel kurulca tek taraflı olarak ihlal edilemez. 3- Genel kurul toplantıları a- toplantı türleri zaman yer ve gündemleri Genel kurul toplantıları, yapılış zamanı açısından olağan ve olağanüstü(409) çağrı yapılıp yapılmama açısından çağrılı ve çağrısız ( ) ve fiziken yapılan ve elektronik ortamda ( ) ayrılır. Olağan toplantı her faaliyet dönemi sonundan itibaren 3 ay içinde yapılır. Olağanüstü toplantılar belirli bir dönemi olmaksızın gerektiği zamanlarda yapılan toplantılardır. 409/2 Anasözleşmede aksine hüküm bulunmadığı sürece toplantılar şirket merkezinin bulunduğu yerde yapılır 409/3 Şirket merkezinin bulunduğu mülki idare birimi sınırları dışındaki başka bir yerde veyahut yurtdışında tapılabilmesi bunun anasözleşmede düzenlenmesine bağlıdır.

18 Gündem genel kurulu toplantıya çağıran tarafından belirlenir 413/1 Gündeme bağlılık kuralı; İster olağan ister olağanüstü olsun istisnalar saklı kalmak kaydıyla gündemde bulunmayan konular müzakere edilemez ve karara bağlanamaz. 413/2 istisna olarak 413. madde görülmektedir. Bu madde ile genel kurula, yönetim kurulu üyelerini her olağan genel kurul toplantısında görevden alabilme olanağı tanınmıştır. Diğer bir istisna ise 364 de karşımıza çıkmaktadır. Yönetim kurulu üyeleri anasözleşme ile atanmış olsalar dahi, haklı bir sebebin bulunması halinde GK kararıyla her zaman görevden alınabilirler. 413/3 den farklı olarak 364 de haklı bir nedenle YK üyelerinin görevden alınabilecekleri belirtilmesine rağmen genel kurulun aynı toplantıda yeni üye seçmesinden söz edilmemitir. Görevden alınanların yerine seçim de yapılabileceğinin belirtilmesi dahga doğru olur. Azınlık hakları ile bireysel haklar için de gündemde madde bulunması söz konusu edilemez. Örneğin finansal tabloların müzakeresinin bir ay sonraya bırakılmasını isteyebilme. (420) bunun dışında bi takım farklı örnekler de mevcuttur. ( ) b- Toplantıya çağırmaya yetkili olanlar 410 da GK yı toplantıya çağırmaya yetkili ve görevli olanlar sayılmış. aa- yönetim kurulu TTK 410/1 bb- pay sahibi

19 TTK 410/2 de tek bir payın sahibi bile mahkemeye başvurarak kendisine genel kurulunu toplantıya çağırma izni verilmesini talep edebilir; mahkemenin kararı kesindir. cc- Azınlık pay sahibi TTK 411 e göre sermayenin en az 10 da birini, halka açık anonim şirketlerde 20 de birini oluşturan pay sahipleri, YK dan yazılı olarak gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek, GK toplantıya çağrılmasını talep edebilir. Anasözleşme ile çağrı hakkı daha az paya saip pay sahiplerine tanınabilir ( yuzde 10 un altı) Çağrı istemi noter aracılığıyla yapılır. YK çağrıyı kabul ettiği takdirde genel kurul en geç 45 gün içinde yapılacak şekilde toplantıya çağrılır. Aksi halde çağrı istem sahiplerince yapılır. 45 günlük sürenin başlangıcı YK karar tarihindedir. TTK 412 de azlığın çağrıya ilişkin talebi yönetim kurulu tarafından reddedildiği veya isteğine 7 iş günü içinde cevap verilmediği takdirde şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinin karar verebileceği belirtilmiştir. Azınlığın talebi uygun görülmesine rağmen 45 gün içinde gerçekleşecek toplantı için çağrı yapılmaması durumunda istem sahibi azınlığın çağrı yapacağı öngörülmüş ancak azınlığın bu yetkiyi nasıl kullanacağı gösterilmemitir. Mahkemeye başvurularak kayyım atanması istenmesi ve onun aracılığıyla toplantı çağrısı yapılması gerektiği savunulabilir. dd- tasfiye memurlar TTK 410/1 ff- Kayyım MK 427

20 C toplantıya çağrı usulü aa- Çağrılı GK 414, bu çağrı ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere toplantı tarihinden en az 2 hafta önce yapılır. Halka açık AŞ bakımında ise bu çağrı ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere toplantı tarihinden en az 3 hafta önce yapılır. bb- Çağrısız TTK 416, küçük ve aile tipi ortaklıklarda yaygın olarak kullanılan bu usulde çağrıya ilişkin olanlar dışındaki tüm hükümlere uyulması gerekmektedir. 416, bir pay sahibinin toplantıyı terk etmesi ile o andan itibaren çağrısız genel kurulun karar alabilme yeteneği ortadan kalkar. D- GK toplantılarına katılma yetkisi ve hazır bulunanlar listesi ve oy hakkı TTK 407/2 ye göre murahhas üyeler ile en az bir yönetim kurulu üyesinin GK toplantısında hazır bulunmasını şart koymuştur. TTK 415/1 e göre GK toplantısına yönetim kurulu tarafından düzenlenen hazır bulunanlar listesinde adı bulunan pay sahipleri katılır. Gerçek kişiler kimlik, tüzel kişi temsilcileri vekaletname sunmak zorundadır. ( 415/4 417/4 417/5 426/1 434/2 478/2) 436, pay sahipleri kendileri ve belirli derecedeki yakınları ile ortaklık arasındaki işlere dair görüşmelerde oy kullanamayacaklar. E- GK toplantılarında temsil ve türleri 425 e göre pay sahibi paylarında doğan haklarını kullanmak için genel kurula kendisi katılabileceği gibi pay sahibi olan veya olmayan bir kişiyi de temsilci olarak genel kurula

21 yollayabilir. Temsilcinin pay sahibi olmasını öngören anasözleşme hükümleri geçersizdir. Oy haklarını temsilci sıfatıyla kullanan kişinin temsil edilenin talimatlarına uyması gerektiğini fakat talimata aykırılığın oyu geçersiz kılmayacağını hükme bağlamıştır. Temsil edilenin temsilciye karşı hakları saklıdır. (427/1) Bir pay birden çok kişinin ortak mülkiyetinde ise, bu kişiler, ya içlerinden birisinin ya da üçüncü bir kişiyi temsilci olarak genel kurula atayabilirler 432/1 bb- bireysel temsil türleri aaa- Adi temsilci ; Genel hükümler anlamındaki temsilci olup kendisine temsil yetkisinin yazılı olarak verilmesi gerekir. 426 bbb- Tevdi eden temsilcisi; Tevdi eden teriminden payını kayden veya pay senedini fiziken bir kişiye bırakan ve kendisini genel kurulda temsil ettirmek isteyen kişinin anlaşılması gerekir. Temsil yetkisinin ttk 426 ya bir ile 427/2 uyarınca yazılı olarak verilmelidir. Tevdi edilen kişinin kendisine tevdi olunan pay ya da pay senetlerinden kaynaklanan GK toplantısına katılma ve oy hakkını kullanabilmesi için taraflar arasındaki sözleşmede açık bir düzenleme olması gerekir. Tevdi eden temsilcisi nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda tevdi edene başvurmak zorundadır. 429/1. Yetki süreli ya da süresiz olabilir. cc- Toplu temsil türleri aaa- Organın temsilcisi bağımsız temsil

22 TTK 428, organ temsilcisi bir YK üyesi veya bir ortaklık çalışanı gibi ortaklıkla bağlantılı bir kişi olabilir. Pulaşlı ya göre şirketin organın temsilcisi ile bağımsız temsilci atama yükümünün ihlal etmesi ya da hakkını kötüye kullanması durumunda pay sahiplerinin GK kararının iptalini isteyebileceği savunmakta. Bbb- kurulsal temsilci F Genel kurul toplantı ve karar yeter sayıları GK da alınan kararlar toplantıya katılsın veya katılmasın herkesi bağladığından madde 423 kanun koyucu toplantı yapabilmesi ve karar alabilmesi için belirli oranda katılım olmasını öngörmüştür. Toplantı yeter sayısı iki türlüdür. aa- Basit (olağan) yeter sayılar Kanunda veya anasözleşmede aksine daha ağır bir yeter sayısı öngörülmüş olmadıkça GK sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır. Bu oranın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda bu oran sağlanmadığı takdirde ikinci toplantıda bu oran aranmaz. Kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğuyla verilir. ( 418) 418 de yenilik olarak sermayenin en az dörtte birini karşılayan yetersayının toplantı süresince korunması şartı kılınmıştır. Bu anlayıl, gündem çerçevesinde alınan bir kararın diğerinden bağımsız olduğu ilkesine aykırılık oluşturmaktadır. Zira buna göre örneğin genel kurulun gündemini oluşturan dört maddenin üçü karara bağlandıktan sonra toplantı nisabı bozulursa daha önce alınmış olan kararlar da geçersiz sayılacaktır.