SİYAH ALACA BUZAĞILARDA ERKEN SÜTTEN KESMENİN PERFORMANS ÜZERİNE ETKİLERİ 1

Transkript

1 Ç.Ü Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2012 Cilt:28-3 SİYAH ALACA BUZAĞILARDA ERKEN SÜTTEN KESMENİN PERFORMANS ÜZERİNE ETKİLERİ 1 The Effects Of Early Weaning Practice At Performances Of Black And White Calves İbrahim EREZ Zootekni Anabilim Dalı Serap GÖNCÜ Zootekni Anabilim Dalı Özet Bu çalışmada erken sütten kesme uygulamasının buzağı büyüme performansı ve yem maliyeti üzerine etkileri araştırılmıştır yılı Kasım ayından 2011 May ayına kadar Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma Uygulama Çiftliğinde doğan dişi ve erkek buzağılar denemeye alınmıştır. Buzağılar doğumu izleyen ilk 3 gün analarıyla barındırılmış ve daha sonra süt içirme programıyla günde iki öğünde yemlenmişlerdir. Buzağılar bireysel bölmelerde barındırılmış ve sıvı yemler kova içinde verilmiştir. Buzağılara ikinci haftadan itibaren serbest buzağı başlangıç yemi verilmiştir. Buzağıların gün boyunca ve serbest olarak temiz su almaları sağlanmıştır. Sonuçlar, erken sütten uygulamasının buzağıların sonuç performansı üzerinde olumsuz etki etmediğini göstermiştir. Deneme gruplarının gün ve 0-70 günler arası yemden yararlanma değerleri arası farklar istatistikî olarak önemli tespit edilmiştir. Fakat 120. gün performans değerlerinin karşılaştırmasında bu farklılıkların ortadan kalktığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Buzağı, erken sütten kesme, performans, Siyah Alaca Abstract The present study was carried out to investigate the effect of early weaning practice on calf health and performance of Holstein calves. Female and male calves born from November 2010 to May 2011 in Agricultural Faculty Farm, University of Çukurova, Adana, Turkey were used in the experiment. All calves were kept together with their mothers for the first 3 days after calving and then were housed in individual calf hutches. Calves were also received a commercial calf grower from second week of the trial to the weaning. Fresh water were supplied to the calves ad libitum in pail after consuming their liquid feeds. The results showed that the early weaning practice did not detrimental effect on calf performances. The feed conversion rate of the groups and 0-70 days showed diffences between the groups. But the differences between the groups disappear and they showed similar performances. Key Words: Calf, early weaning, black and white * Yüksek Lisans Tezi-Msc. Thesis

2 Giriş Süt sığırcılığı işletmelerinde çeşitli nedenlerle (yaşlılık, düşük verim, hastalıklar veya mecburi kesim gibi), inekler sürüden çıkarılmakta ve doğan dişi buzağılar ile sürü yenilenmektedir. Bu gibi nedenlerle yapılan ayıklama oranları işletmeler arasında büyük değişim gösterse de kabul edilebilir sürü yenileme oranı %18-22 arasında olup, her yıl ortalama sürüden ayrılan ineklerin % 20 sinin yerine sağlıklı bir şekilde yetiştirilmiş düvelerin seçilerek sürüye katılması gerekecek demektir. Bu buzağılara buzağı döneminde uygulanacak bakım ve besleme, ergin dönem performanslar üzerinde etkilşi olmakta (Keleş, 2010) ve buda sürünün geleceği açısından sağlıklı buzağı büyütme programlarının önemini ortaya koymaktadır. Süt sığırcılığında süt, toplam gelirin % 60 nı oluştururken buzağı ve envanter değer artışı toplam gelirin % 40 ını oluşturmaktadır. Bir diğer deyişle, bir işletme karlılığında üretilen buzağı sayısı % 40 etkili olmaktadır. Bir işletmede buzağı kayıplarının %2-12 (ort. %4) arasında olması normal kabul edilmektedir. Ancak bu oran işletmenin sağladığı bakım-yönetim koşulları ile büyük değişkenlik gösterebilmektedir. Buzağı kayıpları bir işletmeye buzağı ölümleri, ikame düve yetiştirme masraflarını artırması ve toplam süt verim miktarında oluşacak kayıplar ile veteriner ve tedavi masrafları ile karlılığa olumsuz yönde etkide bulunmaktadır (Anonim, 2011). Bu nedenlerle karlılıkta, bir işletme satılabilir süt miktarını artırmak ve elde edilen buzağı sayısı ile bunların sağlıkla büyütülmesi çok büyük öneme sahiptir. Sığırcılık işletmelerinde buzağı büyütme konusunda hem satılabilir süt miktarını artırmak hem de sağlıklı büyümelerini sağlayacak programların geliştirilmesi amaçlı çalışmalara çok rastlanmaktadır. Bu amaca hizmet edecek en önemli uygulamalardan birisi de buzağıların içecekleri süt miktarı ve süt içirme süresini ayrıca buzağı sağlık ve gelişimini olumsuz etkilemeden azaltmak yönünde yapılan çalışmalardır (Jones ve Heinrichs, 2007, Lengemann ve Allen, 1959). Temel amaç, süt sığırcılığı işletmelerinde yetiştirilen buzağılara sıvı besleme döneminde sağlıklarını, büyüme ve gelişmeleri ile hayat boyu verimliliklerini etkilemeyecek miktarda sıvı temin edilmesidir. Ancak buzağıların sütten kesilmesinde temel ölçüt rumen gelişimi olup rumeni gelişmiş ve kaba ve kesif yemlerden faydalanabilen buzağının sütten kesilebileceği bildirilmektedir (Keleş, 2010). Bu süre buzağıya uygulanan bakım besleme ve idari uygulamalar ile yakından ilgilidir. Buzağılar hemen doğum sonrasında en büyük mideleri abomasum olup, diğer midelerin iki katı hacme sahiptir. Bu dönemde alınan kolostrum rumen ve retikulumdan geçmeden emme refleksi ile birlikte oluşan özafagus oluğu vasıtasıyla doğrudan abomasuma geçmektedir (Jones ve Heinrichs, 2007; Lengemann ve Allen, 1959; Anderson ve ark., 1987; Greenwood ve ark., 1997). Burada buzağı bazı maddeler asit, pepsin ve rennin salgılayarak sütün pıhtı veya katılaşmış hale gelmesini sağlar. Bu haldeki süt daha sonra yavaşça bağırsaklara geçiş yaparak sindirilir ve absorbe edilir. İlk üç mide (rumen, retikulum, omasum) gelişinceye kadar, buzağının sindirebileceği tek besin kaynağı süttür. Rumen, alınan kurumadde miktarıyla orantılı olarak gelişerek fonksiyonel duruma geçer. İlk üç midenin görevi,

3 maliyeti daha düşük olan konsantre yemleri ve otları ayırarak parçalamak ve içindeki besin maddelerini, bağırsaklarda sütün absorbe edildiği şekilde kolayca absorbe edilecek forma getirmektir. Rumenin fonksiyonel hale gelmesi de ancak katı yem tüketiminin başlamasıyla mümkündür. Rumenin hızlı gelişmesi ile süt yerine katı yemlerin kullanılması buzağı büyütme maliyetlerinin azaltılması yanında, kuru yemleri daha kısa sürede sindirebilir hale gelerek daha güçlü yetişmesini de sağlayabilir. Rumen gelişimi 3-8 haftalar arasında hızlı gerçekleşmekte oılup, bu süreçlerde rumen gelişminin uyarılması erken sütten kesmeyi sağlamada büyük yardımcıdır (Quigley ve ark., 1991). Türkiye de ise koşullara ve işletmelere göre sütten kesim süresi 70 gün ile 180 gün arasında değişmektedir (Karakaş 2002; Arpacık ve ark., 1977). Amerika da buzağıların 8-10 haftalık yaşlarda sütten kesildikleri bildirilmektedir (USDA, 2002). Katı yemlere erken geçiş yapabilen 4 haftalık yaştaki buzağıların sütten kesim yapılabileceğinin göstergesi olan kan uçucu yağ asit içeriği ve buzağı başlangıç yemi tüketiminin arttığı bildirilmektedir (Quigley ve ark., 1991). Buzağı rumen bakteri populasyonunun 3 haftalık yaşda gelişmeye başladığını bildiren çalışma sonuçları da mevcuttur (Anderson ve ark., 1987). Perston (1956) ve Quayle (1958), buzağıları gün sütle büyütmede canlı ağırlık artışları ve gelişmelerinde olumsuz yönde bir etkilenmenin olmadığını bildirmektedirler. Buzağılar genel olarak 3 haftadan itibaren uçucu yağ asitlerinden faydalanabilmekte (Martin ve ark., 1959) ve bu nedenle erken sütten kesim yapılabilmektedir. Rumenin hızlı gelişmesi ile süt yerine katı yemlerin kullanılması buzağı büyütme maliyetlerinin azaltılması yanında, kuru yemleri daha kısa sürede sindirebilir hale gelerek daha güçlü yetişmesini de sağlayabilir. Bu gelişme ise işletmenin uyguladığı buzağı büyütme programına bağlı olarak değişen sürelerde gerçekleşir. Karakaş (2002), Bursa ili Yenişehir ilçesinde süt sığırı yetiştiren 10 işletmede doğan 135 Holstein dişi ve erkek buzağıda 32 ve 35 kg doğum ağırlığı tespit edildiğini bildirilmektedir. Ayrıca, işletmelerde buzağıların sütten kesim yaşı ortalamasını 82 gün, bu süre içerisinde tüketilen süt miktarı ise 419 kg olarak bildirmektedir. Arpacık ve ark. (1977), Karacabey Tarım İşletmesinde Karacabey Esmeri dişi buzağıların 350 kg yağlı, 300 kg yağsız toplam 650 kg süt verilen büyütme gruplarına 4. ayın sonunda sütten kesme metodu uygulandığını bildirmişlerdir. Ancak yurtdışında yapılan çalışmalarda daha kısa sürelerde buzağıların rumen gelişimini tamamladığı ve erken sütten kesmenin mümkün olduğu bildirilmektedir (Perston, 1956; Quayle, 1958; Norton ve Eaton, 1946). Kehoe ve ark (2007), yemleme sıklığı ve sütten kesim yaşının buzağı gelişimi sağlığı ve rumen gelişimi üzerine etkileri konulu çalışma sonuçlarında, 14 Siyah Alaca buzağının 3, 4, 5 veya 6 haftalık yaşta sütten kesmenin fark oluşturmadığını bildirmektedirler. Erken sütten kesmede ise farklı yöntemler uygulanmakta olup, sütten kesim çağını saptamada önemle üzerinde durulması gereken husus buzağının günlük kesif yem tüketiminin gr a ulaşmasıdır. Quigley ve ark., (1991) bir buzağının 3 gün arka arkaya g kesif yem tükettikleirnde sütten kesilebileceklerini bildirmektedirler

4 Materyal ve Yöntem Materyal Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma Uygulama Çiftliğinde yılında doğmuş olan erkek ve dişi 40 baş buzağı ile bireysel buzağı büyütme bölmelerinde yürütülmüştür. Denemede ortaya konulan amacı gerçekleştirmek için erkek ve dişi buzağılarda 35 ve 70 gün süt içirme periyodu uygulanmış ve sütten kesim sonrası 120 güne kadar günlük canlı ağırlık artışı, yem tüketimleri, yemden yararlanma oranları üzerinde durulmuş ve ekonomik analizleri yapılmıştır. Şekil 1. Ç.Ü.Z.F. Araştırma Uygulama Çiftliği buzağılığı Deneme grupları, erkek ve dişi olmak üzere iki cinsiyet ve 35 ile 70 günlük süt içirme periyotları olmak üzere 2 faktörlü olarak oluşturulmuştur. Her grupta en az 10 buzağı olmak üzere toplam 40 buzağıya ait veriler elde edilinceye kadar denemeye devam edilmiştir. Buzağılar 120. gün performansları belirleninceye kadar bireysel büyütme bölmelerinde(şekil 1 ve Şekil 2) tutulmuşlardır

5 Şekil 2. Bireysel buzağı büyütme kulübeleri Buzağılar doğduktan sonra bakımı yapılıp, annesinden ilk yarım saat içinde ağız sütü almaları sağlanmıştır. Buzağılar daha sonra doğum bölmesinin karşısında annesini görebileceği şekilde olan bireysel bölmelerde, buzağılıktaki bireysel buzağı 4 gün boyunca barındırılmış ve 5. Günden sonra buzağılıktaki bireysel buzağı büyütme bölmelerine alınmışlardır. Bütün gruplardaki buzağılara denemede önceden planlanmış süt içirme süreleri dâhilinde, bir sabah bir akşam olmak üzere günde 2 defa toplam 4 lt./gün tam yağlı süt verilmiştir. Buzağılıktaki bireysel bölmelerine alındıkları 4. günden itibaren bütün deneme gruplarındaki buzağıların önünde, buzağı başlangıç yemi ve öğütülmüş yonca kuru otu ayrı ayrı ve sürekli olarak bulundurulmuştur (Çizelge 1 ve Çizelge 2). Çizelge 1. Denemede kullanılan buzağı başlangıç ve buzağı büyütme yeminin besin maddesi kompozisyonu Besin Maddesi İçeriği Buzağı Başlangıç Yemi Buzağı Büyütme Yemi Besin Maddesi Buzağı Başlangıç Yemi Buzağı Büyütme Yemi Kuru madde (% en az) Ham protein (% en az) Ham selüloz (% en çok) Ham kül (% en çok) Metabolik enerji (kcal/kg, en az) Hcı'de çözünmeyen kül (% en çok) İçeriği Kalsiyum (% en azen çok) Fosfor (% en az) Sodyum (% en azen çok) 8 10 A vitamini (ıu/kg en az) D3 vitamini (ıu/kg en az) 1 1 E vitamini (mg/kg en az) 1,0-2,0 1,0-2,0 0,5 0,5 0,1-0,4 0,1-0,

6 Çizelge 2. Denemede kullanılan yoncanın besin maddesi içeriği Kuru madde (%) 91,83 Adf (%) 46,79 Ham protein (%) 13,12 Ndf (%) 54,87 Ham kül (%) 6,70 Ham yağ (%) 0,87 Bütün gruplara 70 ile 120. günler arası, %60 yonca samanı ve %40 buzağı büyütme yemi içeren rasyon serbest olarak verilmiştir. Temiz su, buzağıların önünde her zaman serbest olarak bulundurulmuştur. Yöntem Buzağılar doğdukları günden itibaren, plastik kulak numaraları takılarak numaralanmıştır. Daha sonra bireysel büyütme bölmelerine alınmış ve deneme boyunca bireysel bölmelerde tutulmuşlardır. Buzağılardan, cinsiyet, yaş ve canlı ağırlık bakımından mümkün olduğunca birbirine yakın ve en fazla 10 gün aralıkla doğanların deneme gruplarına dağıtılması ile zaman farklılığının etkisi elemine edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada buzağıların gelişme performansları ve yem tüketimleri ayrıca muamelelerin buzağı büyütmenin ekonomikliğine olan etkilerinin de ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu nedenle buzağı gelişiminin takibi amacıyla canlı ağırlık 15 günlük aralıklarla, yem tüketim verileri haftalık dönemler halinde belirlenmiştir. Deneme süresince elde edilen rakamlardan yararlanılarak günlük canlı ağırlık artışı, günlük yem tüketimi ve yemden yaralanma oranları hesaplanmıştır. İstatistik analizler Çalışmanın her iki cinsiyette yürütülmesi söz konusu olduğundan deneme tesadüf parsellerinde 2x2 faktöriyel tertipte yürütülmüş ve süt içirme süresinin 2 düzeyi (kontrol-erken sütten kesilen) ile cinsiyet (erkek-dişi) etkisi interaksiyon ile birlikte ortaya konmuştur. Verilerin analizi SPSS paket programı ile yapılmıştır. Araştırma Bulguları ve Tartışma Bu çalışmada 35 ve 70 gün süt içirme uygulamasına tabii tutulan buzağıların sütten kesim öncesi ve sonrası dönemde performans verileri Çizelge 3 de verilmiştir. Denemeye erkek ve dişi buzağılar 2 ayrı grup halinde alınmış ve doğum ağırlıkları arası farklar istatistikî olarak önemli saptanmamıştır. Erken sütten kesilen grup ile diğer grubun 35 ve 70. gün canlı ağırlıklarındaki farklılıklar da istatistikî olarak önemli (P<0.05) bulunmuştur

7 Çizelge ve 70 gün süt içirme uygulamasına tabii tutulan buzağıların sütten kesim öncesi ve sonrası dönemde performans verileri SÜT KESİM ZAMANI (SK) ERKEN (35 Gün) NORMAL (70 Gün) SÜRE CİNSİYET (C) DİŞİ ERKEK DİŞİ ERKEK SEM SK C SK x C Doğum Ağırlığı DA (kg) 38,03 39,22 37,10 39,14 0,91 0,58 0,08 0, Gün YT (g/gün) 202,26 190,71 139,48 206,79 26,89 0,39 0,31 0,15 KBYT (%) 8,70 11,01 7,36 15,86 4,26 0,68 0,21 0,47 KSYT (%) 37,96 40,66 30,97 42,47 6,69 0,70 0,29 0,51 GCAA (g/gün) 464,31 472,22 507,47 499,72 43,54 0,42 1,00 0,86 YYO (GCAA/GYT) 2,83 2,81 3,97 2,97 0,38 0,09 0,18 0, Gün Ağırlığı CA (kg) 51,96 53,38 52,33 54,13 1,54 0,72 0,30 0,90 YT (g/gün) 1716, , , ,57 124,42 0,40 0,95 0,59 KBYT (%) 12,03 13,50 11,26 14,81 2,36 0,91 0,29 0, Gün KSYT (%) 87,97 84,84 87,08 85,20 2,38 0,91 0,30 0,79 GCAA (g/gün) 805,94 816,04 870,00 927,71 54,26 0,11 0,54 0,66 YYO (GCAA/GYT) 0,48 0,47 0,55 0,61 0,05 0,03 0,68 0, Gün Ağırlığı CA (kg) 84,20 86,03 87,13 91,24 3,05 0,19 0,34 0,71 YT (g/gün) 959,17 986,83 898,08 909,50 69,58 0,33 0,78 0,91 KBYT (%) 10,37 12,25 9,31 15,34 2,81 0,72 0,17 0, Gün KSYT (%) 62,96 62,75 59,02 63,83 3,86 0,71 0,56 0,52 GCAA (g/gün) 615,56 624,11 666,99 694,67 35,61 0,09 0,61 0,79 YYO (GCAA/GYT) 0,66 0,65 0,79 0,81 0,05 0,01 0,88 0, Gün Ağırlığı CA (kg) 98,86 99,76 103,10 108,83 3,27 0,05 0,32 0,46 YT (g/gün) 3883, , , ,00 100,37 0,92 0,94 0,85 KBYT (%) 21,07 18,92 20,66 21,04 1,31 0,52 0,50 0, Gün KSYT (%) 78,93 81,08 79,34 78,96 1,31 0,52 0,50 0,34 GCAA (g/gün) 837,04 811,85 820,56 876,30 57,58 0,68 0,79 0,49 YYO (GCAA/GYT) 0,22 0,21 0,22 0,23 0,02 0,58 0,93 0, Gün Ağırlığı CA (kg) 121,87 122,56 124,05 130,68 3,42 0,14 0,29 0, gün YT (g/gün) 2163, , , ,75 65,98 0,58 0,90 0,85 KBYT (%) 14,78 15,00 13,98 17,68 1,60 0,56 0,23 0,28 KSYT (%) 69,54 70,30 67,39 70,06 2,56 0,64 0,51 0,71 GCAA (g/gün) 698,61 694,51 724,58 762,78 26,45 0,08 0,52 0,43 YYO (GCAA/GYT) 0,32 0,32 0,35 0,36 0,02 0,04 0,75 0,60 Buzağının 1 günlük maliyeti (TL) 1183, , , ,03 50,90 0,50 0,31 0,63 DA: Doğum ağırlığı, CA: Canlı ağırlık, YT: Yem tüketimi, KBYT: Kaba yem tüketimi, KSYT: Kesif yem tüketimi, GCAA: Günlük canlı ağırlık artışı, YYO: Yemden yararlanma oranı, GYT: Günlük yem tüketimi. 90. gün kontrol tartım sonuçları arasındaki farkların istatistikî olarak önemli olduğu ve 70 gün süt içirme programına tabi tutulan grubun (108 kg), erken sütten kesilen gruptaki buzağılara göre (99 kg) daha yüksek canlı ağırlıkta olduğu saptanmıştır. Ancak 120. gün canlı ağırlık tartımı analiz sonuçları, bu farkın 120. günde ortadan kalktığını göstermektedir. Grupların 120. gün canlı ağırlıklarına bakıldığı zaman, erken sütten kesilen buzağıların canlı ağırlıklarının (122 kg) 70. günde sütten kesilen gruptan (127 kg) daha düşük olarak saptanmasına rağmen grup içi varyasyon nedeniyle bu farkın istatistikî olarak önemli olmadığı tespit edilmiştir (P<0.05). Yemden yararlanma oranlarına bakıldığında, hem erkek hem de dişilerde gün ile günler arası yemden yararlanma oranları P<

8 arasındaki farkların istatistikî olarak önemli olduğu ve erken sütten kesilen gruplarda gün ile günler arası yemden yararlanma oranlarının daha düşük olduğu saptanmıştır günlük performans verileri incelendiği zaman erken sütten kesilen buzağıların yemden yaralanma oranlarının normal sütten kesilen gruba göre daha az olduğu ve aralarındaki farklılığın istatistikî olarak önemli olduğu saptanmıştır (P<0.05). Bu durum erken sütten kesilen buzağıların yem tüketimlerinin, normal sütten kesilen gruba göre daha fazla olduğundan kaynaklanmaktadır. Aynı zamanda günler arasında, erken sütten kesilen buzağılar gereksinmelerini sadece yemden karşılarken, diğer grup yeme ek olarak günlük 4 litre de süt tüketmektedir. Bundan dolayı 70. günde sütten kesilen grupta GCAA değerleri, 35. günde sütten kesilen gruba göre daha fazla bulunmuş ve aralarındaki farklılık istatistikî olarak önemli olma eğiliminde saptanmıştır (P<0.09). Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, buzağıları gün sütle büyütmede canlı ağırlık artışları ve gelişmelerinde olumsuz yönde bir etkilenmenin olmadığını bildiren Perston (1956) ve Quayle (1958) ve beş hafta sonunda erken sütten kesilen Esmer, Holstein ve Simmental buzağılarda erken sütten kesmenin büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkilemediğini bildiren Tüzemen (1991) in sonuçları ile benzer yönde gerçekleşmiştir. Türkiye de buzağılarda sütten kesme uygulamasında farklı süreler söz konusu olup 2 aydan 6 aya kadar değişen uygulamalar mevcuttur (Karakaş, 2002; Arpacık ve ark., 1977). Ancak yurtdışında yapılan çalışmalarda daha kısa sürelerde buzağıların rumen gelişimini tamamladığı ve erken sütten kesmenin mümkün olduğu bildirilmektedir (Perston, 1956; Quayle, 1958; Norton ve Eaton, 1946). Winter (1985), 3, 5 ve 7 haftalık yaşlarda sütten kesilen buzağıların sütten kesim önce ve sonrasında günlük canlı ağırlık artışı ve kuru madde alım değerleri arasında fark olmadığını bildirmektedir. Bu çalışma, özelikle sütten kesim sonrası performansın erken sütten kesmede olumsuz etkilenmediği ve 120. günde olası farklılıklarında ortadan kalktığını göstermektedir. Ancak bu konuda yapılmış çok fazla çalışma olmaması karşılaştırmayı zorlaştırmaktadır. Yine bu çalışma sonucunu destekler nitelikte olan Uğur ve ark. (2004), 30, 45 ve 60. günde sütten kesilen buzağıların performanslarını karşılaştırmak amacıyla yaptıkları çalışma sonucunda ilk buzağılama yaşı, 305 gün süt verimi ve süt yağı değerleri arası farkların istatistikî olarak önemli olmadığını bildirmektedir Ekonomik değerlendirme Yapılan ekonomik değerlendirme sonucu Çizelge 4. de verilmiştir. Günlük 2 öğünde toplam 4 litre süt içirilen bir süt içirme programında 35 günde bir buzağı (4 lt.x35 gün) 140 lt. süt içmektedir. Bu süre 70 güne çıktığında içirilen süt miktarı (4 lt.x70 gün) 280 lt. ye çıkmaktadır. Entansif bir işletmede sütün litresinin 0,60 TL olduğu hesap edilecek olursa, 1 buzağı için aradaki fark (140 lt.x0,60 gün) 84 TL ye karşılık gelmektedir. Bu verilerden anlaşıldığı üzere 35 günlük bir süt içirme programıyla 1 buzağının içtiği süt miktarı ve maliyeti 70 günlük bir süt içirme

9 programına göre % 50 daha ekonomiktir. Ayrıca 100 sağmallık bir işletmede kulübe maliyeti buzağıların kulübede kalma süresi ile ilişkili olup işletme ilk yatırım maliyetleri üzerinde etkilidir. Bu nedenle, işletmede uygulanan süt içirme süresinin 70 günden 35 güne düşürülmesiyle, işletmenin toplam kulübe gereksinimi yarı yarıya düşecektir. Çizelge ve 70 gün süt içirme programlarında süt maliyeti Sütten Kesme Zamanı Günlük İçirilen Süt Miktarı (litre) Sütten Kesime Kadar 1 Buzağıya İçirilen Toplam Süt Miktarı (litre) Sütten Kesime Kadar 1 Buzağıya İçirilen Sütün Maliyeti (TL) Sütten Kesime Kadar 100 Buzağıya İçirilen Sütün Maliyeti (TL) 35. Gün Gün Tüzemen (1991) beş hafta sonunda erken sütten kesilen Esmer, Holstein ve Simental buzağılarda erken sütten kesmenin büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkilemediğini ayrıca önemli boyutta ekonomi sağlandığını bildirmiştir. Bu çalışmada elde edilen bulgular, erken sütten kesme uygulaması ile yaklaşık % 50 avantaj elde edilebileceğini bildiren araştırma sonuçları (Tüzemen 1991; Arpacık ve ark. 1977; Uludağ 1967) ile benzer sonuç vermiştir. Sonuç Bu çalışma neticesinde, rumen gelişimini uyarmak ve satılabilir süt miktarını artırmak için, işletme koşulları buzağı bakım ve takibinde yeter koşullara sahip ise sütü değer fiyatlara satabiliyorsa 35 günde sütten kesebilecekleri anlaşılmaktadır

10 Kaynaklar ANDERSON, K. L., T. G. NAGARAJA, J. L. MORRILL, T. B. AVERY, S. J. GALITZER, AND J. E. BOYER, Ruminal microbial development in conventionally or early-weaned calves. J. Anita. Sci. 64:1215. ANONIM, Buzağı Büyütme Metodları. altekran.asp?id=24 (Erişim Tarihi: ). ARPACIK, R., YOSUNKAYA, H., ERTURAN, M. Farklı miktarlarda süt ile beslenen Karacabey Esmeri dişi buzağıların büyüme ve fertilite performanslarının karşılaştırılması. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi. 1977, XVII, 3-4, GREENWOOD, R.H., MORRİLL, J.L., TİTGEMEYER, E.L., Using Dry Feed İntake As a Persentage of initial Body Weight as a Weaning Criterion Department of Animal Sciences and Industry. Kansas State University, Manhattan JENNY, B.F., VAN DIJK, H.J., GRIMES, L.W., Performance of Calves Fed Milk Replacer Once Daily At Various Fluid Intakes and Dry Matter Concentrations Department of Dairy Science, Clemson University, Clemson, SC JONES, C., HEINRICHS, J., Early Weaning Strategies. (Available: Weaning_Strategies, 10 April 2010) KARAKAŞ, E., Bursa-Yenişehir İlçesinde Yetiştirilen Holştayn Buzağıların Doğum Ağırlığı, Sütten Kesim Yaşı, Süt Tüketimleri ve Yaşama Güçleri. Uludag Univ. J. Fac. Vet. Med. 21 (2002) KELEŞ, A.E., Sütten Kesim Öncesinde Kaba Ve Kesif Yem Verilme Şeklinin Sütten Kesim Sonrası Buzağı Büyüme Performansına Etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, KEHOE, S.I., DECHOW, C.D., HEINRICHS, A.J Effects of weaning age and milk feeding frequency on dairy calf growth, health and rumen parameters. Livestock Science 110 (2007) LENGEMANN, F.W., ALLEN, N.N., Development of rumen function in the dairy calf. II. Effect of diet upon characteristics of the rumen flora and fauna of young calves. Journal of Dairy Science 42(7): MARTIN, W.G., RAMSEY, H.A., MATRONE, G., WISE, G.H., Responses of young calves to a diet containing salts of volatile fatty acids. J. Dairy Sci. 42, NORTON, C. L., EATON, H. D., Dry calf starters for dairy calves. Cornell Agric. Exp. Sta. Bull. 1946, 835. PERSTON, T. R Dry feeding of calves. Agriculture. 1956, 62:462. QUAYLE, P. D A study of the effects of dietary aureamycin and methods of weaning in early weaned calves. J. Agric. Sci. 1958, 50:535. QUIGLEY III, J.D., SMITH, Z.P., HEITMANN, R.N., Changes in plasma volatile fatty acids in response to weaning and feed intake in young calves. J. Dairy Sci. 74,

11 ŞEKERDEN, Ö., ÖZKÜTÜK, K., Büyükbaş Hayvan Yetiştirme. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı No: C 122, Adana. TÜZEMEN, N., Erken sütten kesilen Esmer, Siyah Alaca ve Sarı Alaca buzağıların yemden yararlanma ve büyüme özelliklerinin karşılaştırılması. Doğa- Tr. Journal of Veterinary and Animal Sci. 1991, 16: UĞUR, F., SAVAŞ, T., DOSAY, M., KARABAYIR, A., ATAŞOĞLU, C., Growth and behavioral traits of Turkish Saanen kids weaned at 45 and 60 days. Small Rumin. Res. 52: ULUDAĞ, N Yağsız sütle buzağı büyütme ve ekonomisi. TUBİTAK 1. Bilimsel Kongre tebliği,ankara, 8-10 Ekim, USDA, Part I: Reference of dairy health and management in the United States, USDA:APHIS:VS,CEAH, Natl. Anim.Health Monitoring Sys., Fort Collins, CO. WINTER, K.A., Comparative performance and digestibility in dairy calves weaned at three, five, and seven weeks of age. Can.J. Anim. Sci. 65,