GATA EĞİTİM HASTANESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİNDE YATAK KULLANIM UYGUNLUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 ARAŞTIRMA GATA EĞİTİM HASTANESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİNDE YATAK KULLANIM UYGUNLUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ Yrd.Doç.Dr. Abdulkadir TEKE*, Doç.Dr. Cesim DEMİR*, Doç.Dr. Mustafa ÖZER**, Yrd.Doç.Dr. Muharrem UÇAR***, Prof.Dr. Erdal GÖKÇAY**** * GATA Sağlık Hizmetleri Yönetimi BD, Ankara ** GATA Askeri Sağlık Hizmetleri AD, Ankara *** GATA Tıp Tarihi ve Deontoloji AD, Ankara **** GATA Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD, Ankara Gönderildiği Tarih: 9 Haziran 2005, Kabul Tarihi: 15 Temmuz ÖZET Bu çalışmanın amacı, Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Eğitim Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Servisinde yatak kullanım uygunluğunu değerlendirmektir. Bu amaçla, 01 Ocak-31 Mart 2002 döneminde, genel pediyatri servisinde yatarak tedavi gören ve taburcu olan 525 hastadan örneklem olarak 175 hastanın dosyası seçilmiştir. Her bir hastanın dosyası incelenerek hastaneye yatışları ve hastanede kaldıkları her bir günü (909 gün), Pediyatrik Uygunluk Değerlendirme Protokolü kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde Ki-kare testi kullanıldı. Elde edilen sonuçlara göre, 172 hastanın (%98.3) hastaneye yatışının ve 806 hasta Sorumlu Yazar (Corresponding Author): Abdulkadir TEKE, GATA Sağlık Hizmetleri Yönetimi BD, Etlik/Ankara Tel : E-posta: ateke@gata.edu.tr gününün (%88.7) tıbbi olarak uygun (gerekli) olduğu belirlenmiştir. Hastanın yatak kullanım uygunluğunu etkileyen; yaş, cinsiyet, geldiği yer ve geliş biçimi gibi faktörler değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda, 2 yaş üstü ve Ankara dışından gelen hastaların daha uygun olmayan hasta gününe sahip olduğu görülmüştür. Acil servis yoluyla gelen hastaların uygun olmayan hasta günü oranının daha düşük olduğu görülmüştür. Sağlık bakım sisteminin geliştirilmesi için uygun olmayan yatak kullanımını etkileyen faktörlerin ve bunların nedenlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu amaçla bu alanda yapılması gereken çalışmalar teşvik edilerek uygun yatak kullanımı için politikalar belirlenmelidir. Anahtar Kelimeler: Gereksiz Kullanım, Kullanım İncelemesi, PAEP. 238

2 ABSTRACT THE EVALUATION OF THE APPROPRIATENESS OF BED USE IN DEPARTMENT OF GENERAL PEDIATRICS IN GÜLHANE MILITARY MEDICAL ACADEMY TRAINNING HOSPITAL The purpose of the article is to evaluate the appropriateness of bed use in Department of Pediatrics in Gülhane Military Medical Academy, in Ankara, Turkey. The records of 175 patients, were selected randomly out of 525 patients hospitalized in the period between January 01-March The hospital files of these patients were retrospectively reviewed and evaluated according to the Pediatric Appropriateness Evaluation Protocol (PAEP) which have criteria specific to children for admissions and days of stay. A total of 175 patient admission and 909 patient days were evaluated. It was determined that medically appropriate admission rate was 98.3 %and appropriate patient day rate was 88.7%. The influence of factors which can affect the appropriateness of bed use such as the age and gender of the patients, the region where the patients live, and the admission route to the hospital was investigated. While the children older than 2, and the patients from outside Ankara had higher inappropriate rate of patient days, the children admitted through the emergency service had less inappropriate rate of patient days. The factors affecting hospital bed use should be clarified and the reasons for inappropriate bed use in hospitals should be identified in order to improve the health care systems. The researchs to identify the extent of inappropriate bed use should be encouraged to draw policy conclusions to reduce the inappropriate bed use. Keywords : Inappropriate bed use, Utilization Review, Patient day, PAEP. GİRİŞ Maliyetlerinin hızla artması karşısında hastaneler, başta sigorta şirketleri ya da sosyal güvenlik kuruluşları gibi ödeme yapanların ve işverenlerin baskısıyla maliyetleri düşürme, verimliliği artırma, gereksiz kullanımı azaltma ve birbirleriyle rekabete girmeye zorlanmışlardır (1,2,3). Tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de sağlık sektörüne ayrılan kaynakların yaklaşık yarısı hastanelerde harcanmakta ve bu harcamaların %70-80 lik kısmında hekimler etkili olmaktadırlar (4,5). Dolayısıyla tıbbi hizmetlerin uluslararası kabul görmüş kriterlere göre değerlendirilmesi, gereksiz kullanım (uygun olmayan kullanım) söz konusu ise bunun nedenlerinin ortaya konularak çözüm getirilmesi, sağlık kaynaklarının daha etkin ve verimli kullanılması açısından kaçınılmaz olacaktır (5). Uygunluk tanımı ülkeden ülkeye ve sağlık sisteminin kendi dinamiklerine göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak iki farklı türde uygunluk vardır. Hizmetin uygunluğu ve bakımın verildiği yerin uygunluğu. Semptomlar, fiziksel bulgular ve tanısal test sonuçlarına göre belirli bir hastanın verilecek hizmetten yarar göreceği bekleniyorsa hizmet 239

3 yönünden uygunluk sağlanmış olacaktır (6). Bakımın verildiği yerin (sağlık kuruluşunun) uygunluğu, hastanın klinik özelliklerinin ve bakımı için gerekli hizmetlerin, bakımın verildiği yere uyup uymadığı ile belirlenir (6,7). Bakım yerinin uygunluğu denilince, hem verilen hizmetlerin uygun olduğu, hem de bu hizmetlerin teknik olarak doğru bir şekilde ve doğru bir sağlık kuruluşunda sunulduğu varsayılmaktadır. Hastanın gereksinim duyduğu hizmetler alternatif yerlerde (ayaktan tedavi kuruluşları gibi) mevcut olmayabilir. Bu yüzden, bakım sağlanan yerin uygunluğu, alternatif ve daha ucuz bakım yerinin varlığına da bağlıdır (6). Uygun olmayan hastane kullanımı, hastanın tıbbi yönden gereksinimine uygun olmayan kullanımdır. İki tip uygun olmayan kullanım vardır: Fazla kullanım (overutilization) ve yetersiz kullanım (underutilization). Fazla kullanım, hastaya yararı olmayan (hastanın eve gidecek kadar iyileşmesinden sonra, hastanede fazladan yattığı günler gibi) ya da yatarak değil de ayaktan ve maliyeti daha düşük bir sağlık kuruluşunda verilebilecek olan bakımdır. Yetersiz kullanım ise, hastanın tıbbi gereksinimini karşılamada tür, süre, yer ya da yoğunluk açısından yeterli olmayan bakımdır. Örneğin, yatarak bakıma gereksinimi devam eden bir hastanın taburcu edilmesi, komplikasyon riski dolayısıyla hastanede yatarak tedavi görmesi gereken hastanın ayakta takip işlemlerinin yapılması vb. gibi. Hastanın hastaneye gereksiz yatış ve hastanede gereksiz kalış nedenleri genel olarak üç grupta toplanabilir (5,8,9,10): Hekim ya da hastaneden kaynaklanan nedenler, Hasta ya da ailesinden kaynaklanan nedenler, Çevresel nedenler. Bu çalışmanın amacı, Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Eğitim Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Servisinde yatarak tedavi gören hastaların yatak kullanım uygunluğunu değerlendirmektir. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmada, hastanın hastaneye yatışının ve hastanede kaldığı her bir günün uygunluğunun değerlendirilmesinde, geçerliliği ve güvenirliği kanıtlanmış olan ve literatürde yaygın olarak kullanılan Pediyatrik Uygunluk Değerlendirme Protokolü (Pediatric Appropriateness Evaluation Protocol - PAEP) kullanılmıştır (11, 12, 13, 14). 240

4 bölümünde verilen literatür bulgularıyla karşılaştırıldığında da oldukça iyi düzeyde olduğu görülmektedir. KAYNAKLAR 1. Ravid, M. Hospital Utilization in Cardiovascular Disease. Israel Journal of Medical Science, 1989; 25 (7): Restuccia JD, Payne SMC, Tracey LV. A Framework for the Definition and Measurement of Underutilization. Medical Care Review, 46 (3), 1989, pp Rishpon S, Lubacsh S, Epstein LM. Reliability of a Method of Determining the Necessity for Hospitalization Days in Israel. Medical Care, 24 (3), March 1986, pp Evans JH, Hwang Y. Cost Reduction and Process Reengineering in Hospitals. Journal of Cost Management, 11 (3), May/June 1997, pp Restuccia JD, Payne SMC, Lenhart G, Constantine, HP, Fulton JP. Assessing the Appropriateness of Hospital Utilization to Improve Efficiency and Competitive Position. Health Care Management Review, 12 (3), 1987, pp Feldstein PJ, Wickizer TM, Wheeler JRC. The Effects of Utilization Review Programs on Health Care Use and Expenditures. The New England Journal of Medicine, 318 (20), May 1988, pp Black N. Why We Need Qualitative Research? Journal of Epidemiology in Community Health, 48, 1994, McCormick E, Tan JKH, Sheps S. Utilization Care Plans and Effective Patient Data Management. Hospital and Health services Administration, 38 (1), Spring 1993, pp Mozes B. Unnecessary Hospitalization Days. Israel Journal of Medical Science, 25 (7), July 1989, pp Payne SMC, Ash A, Restuccia JD. The Role of Feedback in Reducing Medically Unnecersary Hospital Use. Medical Care, 1991; 29 (8): As91-As Kreger BE, Restuccia JD. Assessing the Need to Hospitalize Children: Pediatric Appropriateness Evaluation Protocol. Pediatrics, 84 (2), August 1989, p

5 12. Gloor JE, Kisson N, Joubert GI. Appropriateness of Hospitalization in a Canadian Pediatric Hospital. Pediatrics, 91 (1), January 1993, p Formby DJ, McMullin ND, Danagher K, Oldham DR. The Appropriateness Evaluation Protocol: Application in an Australian Children s Hospital. Australian Clinical Review, 11 (4), 1991, p Saleta CJL, Rodryiguez SA, Aboal SA. Pediatric Version of the Adequacy Evaluation Protocol: Application of the Four Diagnostic Related Groups Most Frequently Used in a Pediatric Hospital at La Coru-na. The Review of Espanol Salud Publica, 71 (3), 1997, p Kaya S, Erdem Y, Doğrusöz S, Halıcı N. Reliability of a hospital utilization review method in Turkey. InternationalJournal for Quality in Health Care 1998;10: Kemper KJ. Medically Inappropriate Hospital Use in a Pediatric Population. The New England Journal Of Medicine, 318 (16), 1988, p