EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİSAYAR KULLANIMI VE EĞİTİMDE BİLGİSAYAR KULLANIMI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Transkript

1 EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİSAYAR KULLANIMI VE EĞİTİMDE BİLGİSAYAR KULLANIMI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ THE USE OF COMPUTER BY PRE-SERVICE TEACHER AND THEIR OPINIONS ABOUT USING COMPUTER ON THE EDUCATION Sakıp KAHRAMAN Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, 69000, Bayburt, ÖZET: Bu çalışmada eğitim fakültesi öğrencilerinin bilgisayar kullanım amaçlarının ve sıklıklarının belirlenmesi ve eğitim amaçlı bilgisayar kullanımı hakkındaki görüşlerinin saptanması amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören toplam 146 (73 kız, 73 erkek) öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen geçerlik ve güvenirliği uzman görüşüne başvurularak oluşturulan anket kullanılmıştır. Ayrıca öğrencilerin eğitimde bilgisayar kullanımı ile ilgili görüşlerini ortaya koymak amacı ile bilgisayarın eğitimde kullanımının avantajları ve dezavantajları gibi hususları yazılı olarak cevaplamaları istenmiştir. Aynı zamanda derinlemesine bir inceleme yapmak için sınıflardan rasgele seçilen altı öğrenci ile yarı yapılandırılmış mülakat yapılmıştır. Elde edilen veriler SPSS paket programı ile analiz edilmiş, yazılı görüşler ise içerik analizine tabi tutulmuştur. Bulgular öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun sadece ihtiyaç duyduğunda bilgisayar kullandığını ve bilgisayarın öğretmen adayları tarafından büyük oranda haber alma ve genel bilgi edinme amaçlı kullanıldığını göstermektedir. Ayrıca, veriler öğrencilerin ders içerikli konular için haftada birkaç kez bilgisayar kullandıklarını ve her defasında bilgisayar başında ortalama olarak bir saat vakit geçirdiklerini ortaya koymaktadır. Yazılı materyaller içerik analizine tabi tutulduğunda öğrencilerin bilgisayarı görselliği ön plana çıkarması, zamandan tasarruf sağlaması ve istenilen bilgiye en kapsamlı ve daha hızlı bir şekilde ulaşmayı sağlaması gibi nedenlerden dolayı oldukça yararlı bir eğitim aracı olarak gördükleri saptanmıştır. Buna karşın araştırmaya katılan öğrencilerin bilgisayarın sosyal yaşamı olumsuz yönde etkilemesi, sağlık sorunlarına sebebiyet vermesi ve maliyetli olması gibi nedenleri eğitimde bilgisayar kullanımının dezavantajları arasında gösterdikleri görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Bilgisayar, Eğitimde bilgisayar kullanımı, Öğretmen adayı ABSTRACT: In this study, it is aimed to determine the cause and the frequency of pre-service teachers computer use and their opinions about using computer on the education. The sample of this study consists of total 146 (73 female and 73 male) pre-service teachers enrolled in the Faculty of Education at Bayburt University. A survey developed by researchers and its validity and reliability constituted according to expert views were used as a data collection tool. However, pre-service teachers were asked open-ended questions (advantages and disadvantages of using computer on education e.g.) determining their opinions about using computer on education. At the same time, it was conducted semistructured interviews with randomly selected six pre-service teachers. Obtained data was statistically analyzed by SPSS and written materials were made content analysis. The findings showed that the majority of pre-service teachers use computer only when they need and they generally use computer to get general information. However, the data revealed that pre-service teachers use computer few times a week for educational purposes and they spend one hour in front of a computer. The results of content analysis indicated that pre-service teachers think computer is a useful educational tool and it has many advantages like increasing visuality, providing time saving and access to demanded information more rapidly. Contrary to this, the participants stated that computers have some disadvantages like influencing negatively social life, causing health problems and very high cost. Key words: Computer, the use of computer on education, pre-service teacher

2 GİRİŞ Yirminci yüzyılın en etkili bilgi-işlem aracı olan bilgisayar ve bilgi teknolojisi insan yaşamını ve çevresini hızla değiştirmekte ve hayatımızı gitgide kolaylaştırmaktadır. Bilginin üretilmesi, aktarılması, saklanması ve kullanılması alanlarında yüzyılların oluşturduğu kuram ve yöntemler köklü değişikliklere uğramaktadır. Geleceğin toplumlarının bilgi toplumları olacağı gerçeği, tüm ülkeleri bu yönde bir çabaya yöneltmiştir. Büyük bir hızla gelişen bilgi-işlem teknolojisi ülkelerin diğer sistemlerini etkilediği gibi eğitim sistemlerini de etkilemiş ve bu durum gelişmiş ülkeleri 1950 li yıllardan itibaren eğitimde bilgisayarın kullanımıyla ilgili çalışmalar yapmaya sevk etmiştir. Yapılan bu çalışmalar, bilgisayarın eğitimde fizik (Pektaş vd., 2009; Fiolhais & Trindade, 1998), kimya (Falvo, 2008; Talib, Matthews, & Secombe, 2005), biyoloji (Meir et al., 2005; Stith, 2004), coğrafya (Özcan, 2008; Çelik, 2007), dil eğitimi (Ateş, 2005) ve tıp eğitimi (Friedl et al., 2002) gibi çok geniş bir yelpazede etkili bir şekilde kullanıldığını göstermektedir. Bilgisayar, diğer öğretim araçlarından farklı olarak öğretme ve öğrenme açısından benzersiz imkânlar sunan çok yönlü bir araçtır. Bilgisayarın eğitimdeki önemi ve bilgisayarı diğer araçlardan ayıran en önemli özelliği bir üretim, öğretim, yönetim, sunu ve iletişim aracı olarak kullanılabilmesidir (Yalın, 2002). Ayrıca bilgisayarlar, yapısında bulunan özelliklerden dolayı klasik eğitim araç ve gereçlerinin yetersiz kaldığı pek çok konuda önemli bir boşluğu doldurmakta ve hem öğretmenlere, hem de öğrencilere büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Bu özelliklerinden dolayı bilgisayarlar, öğrenmeyi kolaylaştıran ve zevkli bir süreç durumuna getiren, etkili öğrenmenin gerçekleşmesine katkı sağlayan, öğrenme yaşantılarını daha etkili hâle getiren ve güdüleyici bir araç olma özelliğini taşımaktadırlar. Bilgisayarın ulaştığı noktada bugün, yapılan çalışmalar eğitimde bilgisayar kullanımının öğrenci başarısını ve tutumunu pozitif yönde etkilediği yönünde sonuçlar ortaya koymaktadır (Barnea & Dori, 1999; Sanger et al., 2000; Jimoyiannis & Komis, 2001). Eğitimde bilgisayar kullanmanın başarıyı arttırmanın yanı sıra öğrencilerde üst düzey düşünme becerilerinin gelişmesini sağladığı, dolayısı ile öğrencilerin ezberden çok kavrayarak öğrendikleri tespit edilmiştir (Renshaw & Taylor, 2000). Bilgisayarın müfredat programına getirdiği yenilikler, öğretmenlerin sınıf ortamındaki geleneksel rolünü değiştirmeye başlamış ve bunun neticesinde öğretmenlerin sınıf etkinlikleri, öğretim yöntem ve teknikleri, stratejileri değişmek durumunda kalmıştır. Bilgisayar teknolojisi; öğrenmeyi kolaylaştırıcı, destekleyici bir araç olarak eğitimde yerini aldıktan sonra, uygulayıcı öğretmenlerin bu teknolojiyi sınıflarında kullanabilecek nitelikte yetiştirilmesi gerekliliği gündeme gelmiştir. Bu durum da geleceğin öğretmenleri olacak olan öğretmen adaylarının eğitimde bilgisayar kullanımının yararına inanması ve teknolojiye karşı olumlu tutum geliştirmesiyle yakından ilişkilidir. Bu nedenle öğretmen adaylarının bilgisayar kullanım amaçları ve sıklıkları ile eğitimde bilgisayar kullanımı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada eğitim fakültesi öğrencilerinin bilgisayar kullanım amaçlarının ve sıklıklarının belirlenmesi ve eğitim amaçlı bilgisayar kullanımı hakkındaki görüşlerinin saptanması amaçlanmıştır. YÖNTEM Örneklem Araştırmanın örneklemini Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören toplam 146 (73 kız, 73 erkek) öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veri Toplama Aracı Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen geçerlik ve güvenirliği uzman görüşüne başvurularak oluşturulan anket kullanılmıştır. Ayrıca öğrencilerin eğitimde bilgisayar kullanımı ile ilgili görüşlerini ortaya koymak amacı ile bilgisayarın eğitimde kullanımının avantajları ve dezavantajları gibi hususları yazılı olarak cevaplamaları istenmiştir. Aynı zamanda derinlemesine bir inceleme yapmak için sınıflardan rasgele seçilen altı öğrenci ile yarı yapılandırılmış mülakat yapılmıştır. Verilerin Analizi Elde edilen veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin bilgisayar kullanım sıklıklarını belirlemek için frekans analizi yapılmıştır. Aynı zamanda, eğitimde bilgisayar kullanımı hakkında öğrenci görüşlerinin belirlenmesi için toplanan yazılı materyaller içerik analizine tabi tutulmuştur. Veri kaybına uğramamak için kayıt altına alınan mülakat sonuçları analiz edilmiştir.

3 BULGULAR Tablo 1. Öğrencilerin bilgisayardan yararlanma sıklıklarının dağılımı Her Gün İhtiyaç duyduğumda Hiç f % f var % f % f yok % Bilgisayar sahibi olan kız öğrencilerin %29 u her gün bilgisayar kullandığını belirtirken %71 i sadece ihtiyaç duyduğunda bilgisayar başına geçtiğini ifade etmiştir. bilgisayarı olan erkek öğrencilerdeki duruma bakıldığında ise her gün bilgisayar kullananların oranı %37 iken sadece ihtiyaç duyduğunda kullananların oranı %63 tür. Buna karşın bilgisayar sahibi olmayan kız öğrencilerin %18 inin her gün bilgisayar kullandığı saptanırken %82 sinin ihtiyaç duyduğu zaman bilgisayar başına oturduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kişisel bilgisayarı olmayan kız öğrencilerde her gün bilgisayar kullanma oranı %11 iken ihtiyaç olduğunda kullanma oranı %89 dur (Tablo 1). Tablo 2. Öğrencilerin bilgisayardan yararlanma amaçlarına göre dağılımı Oyun oynamak Sohbet etmek Haber almak Ders içerikli var yok f % f % F % f % Tablo 2 ye bakıldığında araştırmaya katılan öğrencilerden bilgisayar sahibi olan kız öğrencilerin yarısı (%50) ağırlıklı olarak bilgisayarı haber alma aracı olarak kullandıklarını belirtirken %36 lık kısmı ise ders içerikli konular için kullandıklarını ifade etmişlerdir. Diğer taraftan kişisel bilgisayarı olmayan kız öğrencilerin %36 sı haber almak için bilgisayar kullanırken %57 lik gibi büyük bir bölümünün ders içerikli konular için bilgisayarı kullandıkları tabloda görülmektedir. öğrencilerin bilgisayar kullanımı durumları incelendiğinde ise bilgisayar sahibi olan erkek öğrencilerin %71 lik gibi çok büyük bir kısmı ağırlıklı olarak haber almak için bilgisayarı kullanırken sadece %11 i ders içerikli konular için bilgisayarı kullanmaktadırlar. bilgisayarı olmayan erkek öğrencilerde haber ve genel bilgi edinme amaçlı bilgisayar kullanım oranı %60 iken ders içerikli bilgisayar kullanma oranı %23 tür. Tablo 3. Öğrencilerin bilgisayardan eğitim amaçlı yararlanma sıklıklarına göre dağılımı Her gün Haftada birkaç Haftada bir Ayda bir Hiç kez kez kez var yok f % f % f % f % Tablo 3 incelendiğinde kişisel bilgisayarı olan kız (%69) ve erkek (%71) öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun haftada birkaç kez ders içerikli konular için bilgisayarı kullandıkları görülmektedir. bilgisayara sahip olmayan kız (%71) ve erkek (%66) öğrenciler içinde ders içerikli konular için bilgisayar kullanım sıklığının bilgisayar sahibi olanlarla benzer olduğu tabloda açıkça ortaya konmuştur. Bilgisayar

4 sahibi olan erkek öğrencilerin %3 ünün kişisel bilgisayarı olmayan erkek öğrencilerin %8 inin ise eğitim amaçlı olarak bilgisayarı hiç kullanmadıkları belirlenmiştir. Tablo 4. Öğrencilerin tek seferde bilgisayar başında geçirdikleri süreye göre dağılımı 1 saatten 4 saat veya 1 saat 2 saat 3 saat daha az daha fazla var yok f % f % f % f % Tablo 4 e bakıldığında bilgisayar sahibi olan kız (%49) ve erkek (%42) öğrencilerin hemen hemen yarısının bilgisayar başında her seferde ortalama olarak iki saat vakit geçirdikleri görülmektedir. bilgisayarı olmayan öğrencilerde ise bilgisayar başında tek seferde vakit geçirme süresinin ortalama olarak 1-2 saat arasında olduğu ortaya konmuştur. Buna karşın bilgisayar sahibi olan kız öğrencilerin %2 sinin erkek öğrencilerin ise %13 ünün, kişisel bilgisayarı olmayan hem kız hem de erkek öğrencilerin %3 ünün bilgisayar başında tek seferde 4 saat veya daha fazla zaman geçirdikleri tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının eğitimde bilgisayar kullanımı ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmaya yönelik olarak yazılı görüşlerine başvurulmuştur. Ayrıca derinlemesine inceleme yapmak için rasgele seçilen altı öğrenci ile mülakat yapılmıştır. Aşağıda yazılı materyallerin analizi sonucu elde edilen veriler kategoriler halinde yer almaktadır. Aynı zamanda mülakat sonucu öğrenci görüşlerinden elde edilen bazı örnek ifadelere yer verilmiştir. Tablo 5. Öğrencilerin Eğitimde bilgisayar kullanımının avantajları nelerdir? sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Kategoriler f Görsel çekiciliği arttırır 78 Bilgiye hızlı ve kolay ulaşım imkânı sunar 60 Zamandan tasarruf sağlar 53 Tekrar tekrar okuma ve izleme imkânı sunar 35 Zamandan ve mekândan bağımsız olarak bilgiye ulaşmayı sağlar 34 Bilginin kalıcılığını arttırır 28 Öğrenmeyi (anlamayı) kolaylaştırır 21 Motivasyonu sağlar 13 Bireysel farklılıkları ortadan kaldırır 13 Güvenli gözlem yapma imkânı sunar 12 Öğrenmeyi zevkli hale getirir 11 Daha kapsamlı bilgiye ulaşmayı sağlar 11 Öğrenciyi süreçte aktif kılar 8 Güncel bilgiye ulaşmayı sağlar 5 Bireysel çalışma imkânı sunar 4 Tablo 5 ten de görüldüğü gibi öğretmen adaylarının büyük bir çoğunluğu, kısıtlı renk seçimine sahip karatahtaya resmedilen iki boyutlu çizimler ile kıyaslandığında farklı renk seçenekleri içeren ve üç boyutlu gösterimlerle bilgi örüntüleri ve onlara ait değişkenleri daha gerçekçi bir ortamda sunan bilgisayarların görsel çekicilik açısından çok daha etkileyici ve dikkat çekici olduğunu ifade etmişlerdir. Ayrıca bu tür görsel özelliklerden dolayı bilgisayardaki öğretim materyallerinin öğrenciler için bir ilgi merkezi haline geldiği, bu durumun da öğrencilerin derse karşı olan motivasyonunu pozitif yönde etkilediği araştırmaya katılan öğretmen adayları tarafından vurgulanmıştır. Bununla birlikte katılımcılar tarafından gelişen teknolojiyle birlikte hızla artan bilgi miktarına en kolay ve hızlı ulaşım aracı bilgisayar olarak görülmektedir. Aynı zamanda öğretmenin tahtaya yazarak kaybedeceği zamanı bilgisayarda hazır materyalleri göstererek kazanıp, kazanılan bu zamanı da öğrencileriyle farklı sınıf içi aktivitelerde değerlendirebileceği ifade edilmiştir. Başka bir ifadeyle, bilgisayarlar eğitim öğretim sürecinde zamandan tasarruf sağlamaktadır. Diğer taraftan, tekrar tekrar okuma ve yazma imkânı sunması, zamandan ve mekândan bağımsız bir şekilde bilgiye ulaşmayı sağlaması, daha kapsamlı ve güncel bilgiye ulaşmaya

5 imkân vermesi gibi durumlar bilgisayarın diğer avantajları arasında gösterilmektedir. Aşağıda öğretmen adayları ile yapılan mülakat sonuçlarından elde edilen bazı örnek ifadeler yer almaktadır. Dersleri bilgisayar destekli olarak işlemenin kısıtlı bir görsele sahip olan kitapların yarattığı boşluğu hem işitsel hem de görsel açıdan zenginlik sağlayarak doldurduğunu ve bu tür görsellerin motivasyonu arttırdığını ve öğrenmede kalıcılığı sağladığını düşünüyorum. Ben sınıf ortamında çekingen bir öğrenciyim. Konuyu anlamadığımda öğretmene tekrar ettirmekten çok çekinirim. Bu noktada bilgisayarlarla yapılan eğitimde böyle bir durum söz konusu değil. Konuyu bilgisayar istediğim kadar tekrar ettirebilirim. Karşımda surat asacak bir öğretmen yok ve ders saatini beklemek zorunda da değilim. Bilgisayarlar sayesinde aradığım bilgiye çok kolay ve hızlı bir şekilde ulaşabiliyorum. Bilgisayardaki bilgi sınırsızlığı sayesinde kapsamlı bir araştırma yaparak daha güncel bilgilere erişebiliyorum. Geleneksel öğretim yöntemi yerine bilgisayardaki çeşitli görsellerin yardımıyla eğitimde devamlılığın sağlanacağını, öğrencilerin derse bakış açısının değişeceğini, ilgisiz öğrencilerin daha ilgisinin çekilerek başarının yükseleceğini düşünüyorum. Bir kütüphaneden veya ansiklopediden bir konuyu araştırıp öğrenmek hem zahmetli hem yorucudur. Bilgisayarlar ise çok daha fazla bilgiye kolay ve kısa sürede ulaşmayı sağlar. Bilgisayarların kişiye özel öğrenme seçenekleri sunduğunu düşünüyorum. Örneğin, hızlı öğrenen bir öğrenci ile yavaş öğrenen bir öğrenci bilgisayar aracılığı ile eğitim sürecinde uyum sağlar. Bilgisayar öncelikle erişilmesi zor olan deneyler, görseller, belgeseller, animasyonlar vb. yapılması zor olan görüntüleri tek dokunuşla izleme imkânı sunar. Ayrıca sadece bireye yönelik, istenilen zamanda durdurmak veya devam ettirmek gibi olanaklara sahiptir. Bilgisayarlar dünyanın diğer ucundaki bilgi ve yapılan araştırmalara ulaşma ve yapılan araştırmaları yerinde inceleme imkânı sunar. Gelişen ve globalleşen dünyamızda artan bilginin hızına ancak bilgisayarların yetişebildiğini düşünüyorum. Bu nedenle bilgisayarların araştırmalarda ve ödevlerde kullanılması taraftarıyım. Tablo 6. Öğrencilerin Eğitimde bilgisayar kullanımının dezavantajları nelerdir? sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Kategoriler f Sosyal gelişimi engeller 59 Maliyetin yüksek olması 41 İnsan sağlığını olumsuz yönde etkiler 35 Ders dışı (facebook, msn, oyun) etkinliklere sevk edebilir 29 Öğrencileri hazırcılığa sevk eder (Kes, Kopyala, Yapıştır) 29 Bağımlılık yapabilir 16 Bilgi yığını içinde kaybolma 15 Tablo 6 incelendiğinde araştırmaya katılan öğretmen adaylarının hemen hemen yarısının bilgisayarın sosyal gelişimi olumsuz yönde etkilediğini düşündükleri görülmektedir. Ayrıca gelişen teknolojiyle birlikte üretimin hızla artmasına rağmen henüz bilgisayar fiyatları her bütçeye uygun hale gelmemiştir. Bu nedenle öğretmen adayları tarafından eğitimde bilgisayar kullanımının dezavantajlarından bir diğeri maliyet olarak görülmektedir. Bununla birlikte bilgisayarın insan sağlığını olumsuz yönde etkilediği ve katılımcıların bilgisayarları eğitim amaçlı kullanılabilecekleri gibi onları ders dışı etkinliklere (facebook, msn, oyun) sevk edebileceği düşünülmektedir. Bunların dışında öğrencileri hazırcılığa sevk etmesi, bağımlılık yapması ve aşırı bilgi yığını içerisinde bireylerin kaybolması gibi nedenler bilgisayarların dezavantajları arasında yer almaktadır. Aşağıda öğretmen adayları ile yapılan mülakat sonuçlarından elde edilen bazı örnek ifadeler yer almaktadır. Bazı programlar çok pahalı olduğu için almaya bütçem yetmiyor. Ayrıca o tür programları alabilsem dahi bilgisayar konusundaki bilgim yetersiz olduğu için programı kurabileceğimi düşünmüyorum. O yüzden bilgisayar kullanımı benim için bir dezavantajdır. Aşırı derecede bilgisayar kullanımı kişilerin çevresinden bağımsız bir şekilde hayat sürmesine neden olabilir. Bu durumun da sosyal yaşamı baltaladığını düşünüyorum. Bilgisayar sadece eğitim amaçlı olmadığı için öğrencileri ders dışı etkinliklere (oyun, sosyal paylaşım siteleri) sevk ederek bağımlı hale getirebileceğini düşünüyorum. Bilgisayar bir konuyu tekrar tekrar anlatabilir. Evet, bu bir avantajdır. Ancak aynı şeyi defalarca dinlemek sıkıcı olabilir. Buna karşın öğretmen aynı konuyu farklı cümlelerle ifade edebilir. Bence bu eğitimde bilgisayar kullanımının bir dezavantajıdır. Bilgisayar kullanımının derste sürekli hale getirilmesinin öğretmeni de öğrenciyi de pasifleştirdiğini düşünüyorum. Örneğin bazen öğretmen öğrencinin anlayıp anlamadığına bakmadan hazırladığı slaytları

6 hızlı bir şekilde geçerek konuyu bitirme çabası içerisine girmektedir. Bu da öğrencinin o dersten hiçbir verim almamasına neden olmaktadır. Bilgisayar çok amaçlı kullanılabilecek bir araçtır. Bu nedenle saatlerce bilgisayar başında vakit geçiren çocuklarda zihinsel ve bedensel rahatsızlıklar ortaya çıkarabileceğini düşünüyorum. Öğrencilerin hepsi bilgisayarla motive olacak veya daha iyi öğrenecek diyemeyiz. Bilgisayar ortamındaki video ve animasyon gibi görseller bazı öğrencilerin dikkatini dağıtabilir. Örneğin, bilgisayardan göreceği bir resim onu hayal alemine sürükleyebilir. Benim için tek dezavantaj maliyettir. Yani şahsi ın olmayışı ve okul bünyesinde sürekli açık bilgisayar laboratuvarlarının bulunmayışı eğitim sürecinde bilgisayar kullanmamı engellemektedir. Ayrıca ihtiyacımız olan her programa ulaşamıyor olmamız da bir olumsuzluktur. Tablo 7. Öğrencilerin Öğretmen olduğunuzda eğitim sürecinde bilgisayar kullanmayı düşünüyor musunuz? Neden? sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Kategoriler f Görsel çeşitliliği arttırdığı için 47 Dikkat ve ilgi çektiği için 37 Birden fazla duyu organına hitap ettiği için 26 Kalıcı bir öğrenme sağladığı için 18 Evet (138) Eğlenceli bir öğrenme ortamı oluşturduğu için 14 Güncel bilgiye ulaşmayı sağladığı için 11 İyi bir pekiştireç olduğu için 9 Veri işlemeye yaradığı için 7 Soyut olayları somutlaştırdığı için 6 Öğretmen öğrenci ilişkisini olumsuz yönde etkilediği için 4 Hayır (8) Öğrenciyi pasifleştirdiği için 2 Sıkıcı bir öğrenme ortamı oluşturduğu için 2 Tablo 7 den de görüldüğü gibi öğretmen adaylarının hemen hemen tamamına yakını öğretmen olduğunda eğitim sürecinde bilgisayar kullanacaklarını ifade etmişlerdir. Bunun nedenleri arasında öncelikli olarak bilgisayarın görsel çeşitliliği arttırmasını göstermişlerdir. Aynı zamanda öğretmen adayları ilk atamalarının büyük bir ihtimalle köy okullarına olacağını düşünerek köy okullarındaki öğrencilerin bilgisayar kültürünün ileri seviyede olmadığını ve bu nedenle orada bilgisayar ortamında işlenen dersin o öğrenciler için çok daha fazla dikkat ve ilgi çekici olacağını düşündüklerini belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmen adayları tayin olacakları okuldaki var olabilecek imkânsızlıkları bilgisayarın varlığı ile ortadan kaldırabileceklerine inanmaktadırlar. Örneğin; fen laboratuvarı yeterli kapasiteye sahip olmayan bir köy okuluna tayinleri çıktığında bu eksikliği bilgisayarda sanal ortamda deney yaparak ya da projeksiyon yardımıyla deneylerin videolarını göstererek giderebileceklerine inanmaktadırlar. Bunun yanı sıra eğlenceli bir öğrenme ortamı oluşacağı için öğrencilerin derse karşı motivasyonlarının artacağını düşündüklerini ifade etmişlerdir. Ayrıca bilgisayar birden fazla duyu organına hitap ettiği için öğrenmenin çok daha kalıcı olacağı düşünülmektedir. Bununla birlikte tabloda, bilginin hızla arttığı gümünüzde bilgisayarın güncel bilgiye ulaşmayı sağlayan bir araç olarak düşünüldüğü görülmektedir. Öğretmen adayları ileride fen bilgisi öğretmeni olacaklarına vurgu yapmışlar ve fen derslerinin büyük oranda soyut olaylar içerdiğini belirtmişlerdir. Ders verecekleri öğrencilerin yaşları itibariyle somut işlemsel dönemde oldukları düşünülürse fen konuları içerisinde yer alan soyut konuların somutlaştırılması konunun anlaşılırlığı açısından büyük önem taşımaktadır. Buna karşı bazı öğretmen adayları eğitim-öğretim sürecinde bilgisayardan çok fazla yararlanmayı düşünmediklerini, öğrencilerini kitaplardan araştırma yapmaya yönlendireceklerini ifade etmişlerdir. Çünkü bu şekilde bilginin çok daha kalıcı olacağına inandıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmen adayları eğitim-öğretim sürecinde sürekli bilgisayar kullanımının öğrencileri ile arasındaki ilişkiyi olumsuz yönde etkileyeceğini düşündükleri görülmektedir (Tablo 7). Aynı zamanda bazı öğretmen adayları bilgisayarın öğrenciyi pasifleştirdiğine inandıklarını belirtmişlerdir. Aşağıda öğretmen adayları ile yapılan mülakat sonuçlarından elde edilen bazı örnek ifadeler yer almaktadır. Kesinlikle düşünüyorum. Çünkü bir tek tahtayı kullansam tek renkli bir anlatım olacak. Örneğin, biyolojide bir organeli tahtaya çizmeye çalıştığım zaman çok basit bir görüntü oluşurken bilgisayarda gösterdiğimde daha gerçekçi bir öğrenme ortamı oluşur. Bilgisayarın bana sadece ders işlerken değil, öğrencilerin notlarını hesaplarken ve öğrenciler ile ilgili verileri depolarken de kolaylık sağlayacağını düşünüyorum.

7 Evet düşünüyorum. İlk atanacağım okul büyük olasılıkla köy veya kasabada olacağı için buradaki öğrenciler için bilgisayarın çok daha büyük ilgi kaynağı olacağını düşünüyorum. Evet düşünüyorum. Çünkü öğretmen olduğumda anlattığım konuları öğrencilerimin indirip tekrar edebilmeleri için bilgisayar aracılığı ile internette paylaşabilirim. Evet düşünüyorum. Öğrencilerin anlamakta zorluk çektiği veya soyut olan kavramları somutlaştırmak, dersi ara ara eğlenceli kılmak ve öğrencilerin dikkatini çekmek için bilgisayar kullanmayı düşünüyorum. Kesinlikle kullanacağım. Öğretmen olduğumda imkânsızlıklardan dolayı yapamadığım fen deneylerini bilgisayar aracılığı ile öğrencilerine gösterip birden fazla duyu organına hitap ederek kalıcı öğrenmenin gerçekleşmesini sağlamak istiyorum. Biz öğretmen olacağımızı bildiğimiz halde bir şeyleri öğrenmek zorunda olduğumuzun farkında iken bile derslerden kopma, dinlememe gibi bir durumu yaşıyorsak küçük yaştaki öğrencilerin dersten kopması çok ta tuhaf olmaz. Bu nedenle öğrencilerimin seviyesine ve dikkat durumlarına göre onların dikkatlerini çekerek derse bağlayacak renkli slayt, animasyon, video gibi görseller kullanmayı düşünüyorum. Hayır, kullanmayı düşünmüyorum. Çünkü öğrencilerimle aramdaki ilişkiyi olumsuz yönde etkileyeceğini düşünüyorum SONUÇ VE TARTIŞMA Günümüzde eğitim kurumlarında halen uygulanmakta olan öğretim yöntemleri incelendiğinde öğretmenin aktif öğrencinin ise pasif bir rol üstlendiği, öğretmenin sevk ve idare ettiği, fakat öğrencilerin öğretim sürecine aktif bir şekilde katılma olanağı bulamadıkları tek yönlü bir öğrenme biçimi olan geleneksel öğrenme yönteminin ağırlıklı olarak uygulanmaya devam edildiği görülmektedir. Geleneksel öğretim yöntemlerinin hâkim olduğu öğretmen merkezli eğitim uygulamalarında öğrencilere düşen görev, kendisine verilen bilgileri öğrenmek, öğretmenin görevi ise bu bilgileri doğrudan öğrencilere aktarmaktır. Ancak yıllardır kullanılan bu öğretim etkinliği, öğrencilerde öğrenmeye olan motivasyonu oluşturamamakta, öğrencilerde istendik davranış değişikliklerini sağlayamamakta ve onları ilerideki yaşamlarında sorunlarını çözebilecek güçte yetiştirememektedir (Çevik, 2006). Öğrencileri çağın gerektirdiği şekilde düşünen, araştıran, sorgulayan, tartışan bireyler olarak yetiştirebilmek için öğretim süresince öğrencilerin bilgi teknolojilerinden yararlanmaları sağlanmalıdır. Bu nedenle bilgisayarın eğitimde kullanım uygulamaları daha da yaygınlaştırılmalı ve öğrenciler bilgisayarın eğitimde etkili bir şekilde kullanılması konusunda eğitilmelidir. Bu noktada en büyük görev öğretmenlere düşmektedir. Bu nedenle geleceğin öğretmenleri olacak olan eğitim fakültesi öğrencilerinin bilgisayar kullanım amaçları ve sıklıkları ile eğitimde bilgisayar kullanımı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesinin amaçlandığı bu çalışmada elde edilen bulgular öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun bilgisayarı sadece ihtiyaç duyduğunda kullandığını göstermektedir. İstatistiksel veriler öğrencilerin bilgisayarı genellikle haber almak ve genel bilgi edinmek için kullandıklarını gösterirken sadece kişisel bilgisayarı olmayan kız öğrencilerin %57 sinin bilgisayarı büyük oranda eğitim amaçlı kullandıklarını ortaya koymaktadır. Genel ortalamaya bakıldığında ise öğrencilerin %30 unun bilgisayarı ders içerikli konular için kullandığı görülmektedir. Şahin (2011) tarafından yapılan bir çalışmada öğrencilerin %31 inin bilgisayarı ders amaçlı kullandıkları belirlenmiştir. Sonuçlar öğrencilerin eğitim amaçlı konularda ortalama olarak haftada birkaç kez bilgisayardan yararlandıklarını göstermektedir. Yazılı materyallerin analizi sonucu elde edilen bulgulara göre, öğrenciler bilgisayarların görselliği arttırarak daha kolay bir öğrenme sağladığını, farklı bir öğrenme ortamı oluşturarak motivasyonu arttırdığını, kalıcılığı arttırarak hatırlamayı kolaylaştırdığını ve bu nedenlerden dolayı öğrenmeye büyük katkı sağlayarak akademik başarıyı arttırdıklarını düşünmektedirler. Bununla birlikte bilgisayarların sunmuş olduğu renk, ses ve animasyon özelliklerinden dolayı zevkli öğrenme ortamları yaratabildiği ve bu nedenle öğrenmeyi kolaylaştırdığı savunulmaktadır. Trindade, Fiolhais & Gil (2005) tarafından yapılan bir çalışmada bilgisayar ortamında ders alan öğrencilerin oldukça hevesli oldukları belirlenmiştir. Ayrıca araştırmaya katılan bir öğrencinin bu tür görsel materyallerin soyut olayların anlaşılmasını kolaylaştırdığını ifade ettiği saptanmıştır. Sonuç olarak, öğretmen adaylarının eğitim amaçlı bilgisayar kullanım oranlarının beklenenden az olmasına rağmen eğitimde bilgisayar kullanımı hakkındaki görüşleri umut vericidir. Ancak eğitimde bilgisayar kullanımına karşı olumlu tutumun yanı sıra bilgisayarın bu süreçte etkili bir şekilde kullanılabilmesinin öğretmenlerin bilgisayar kullanımı konusundaki yeterlilikleriyle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle ayrı bir çalışmanın konusu olarak öğretmen adaylarının bilgisayar kullanımı konusundaki yeterliliklerinin belirlenmesi gerekliliği açıktır.

8 KAYNAKLAR Ateş, A., (2005). Bilgisayar destekli İngilizce öğretiminin ortaöğretim hazırlık öğrencilerinin İngilizce ye ve Bilgisayara yönelik tutumları üzerindeki etkililiği, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir. Barnea, N. & Dori, Y. J. (1999). High-School Chemistry Students Performance and Gender Differences in a Computerized Molecular Modeling Learning Environment. Journal of Science Education and Technology, 8(4), Çelik, E., (2007). Ortaöğretim coğrafya derslerinde bilgisayar destekli animasyon kullanımının öğrenci başarısına etkisi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Çevik, E., (2006). Bilgisayar destekli kimya eğitimi ile ilgili öğretmen ve öğrenci görüşleri. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Falvo, D. (2008). Animations and simulations for teaching and learning molecular chemistry. International Journal of Technology in Teaching and Learning, 4(1), Fiolhais, C. & Trindade, J.A., (1998). Use of Computers in Physics Education, Proceedings of the Euroconference'98 New Technologies of Higher Education, Aveiro, Portugal (September 1998). Friedl, R., Preisack, M.B., Klas, W., Rose, T., Stracke, S., Quast, K.J., Hannekum, A., & Gödje, O. (2002). Virtual Reality and 3D Visualizations in Heart Surgery Education. The Heart Surgery Forum, 5(3), Online available: Jimoyiannis, A. & Komis, V., (2001). Computer Simulations in Physics Teaching and Learning: A Case Study on Students' Understanding of Trajectory Motion. Computer & Education, 36(2), Meir, E., Perry, J., Stal, D., Maruca, S. & Klopfer, E. (2005). How Effective Are Simulated Molecularlevel Experiments for Teaching Diffusion and Osmosis? Cell Biology Education, 4, Özcan, F., (2008). Dokuzuncu Sınıf Coğrafya Öğretiminde Animasyonların Yeri ve Önemi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya. Pektaş, H.M., Çelik, H., Katrancı M. & Köse, S., (2009). 5. sınıflarda ses ve ışık ünitesinin öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin öğrenci başarısına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), Renshaw, C. E. & Taylor, H. A. (2000). The educational effectiveness of computer based instruction. Computers and Geosciences, 26(6), Sanger, M. J., Phelps, A. J. & Fienhold, J., Using a Computer Animation to Improve Students' Conceptual Understanding of a Can-Crushing Demonstration. Journal of Chemical Education, 77(11), Stith, B.J., (2004). Use of Animation in Teaching Cell Biology, Cell Biology Education, 3, Şahin, Y. (2011). Yabancı Dil Öğrenen Öğrencilerin Bilgisayardan Yararlanmalarına İlişkin Görüşleri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, Talib, O., Matthews, R. & Secombe, M. (2005). Constructivist Animations for Conceptual Change: An Effective Instructional Strategy in Understanding Complex, Abstract and Dynamic Science Concepts. Malaysian Online Journal of Instructional Technology (MOJIT), 2(3), Trindade, J., Fiolhais, C. & Gil, V. (2005). Atomic orbitals and their representation: Can 3-D computer graphics help conceptual understanding? Revista Brasileira de Ensino de F ³sica, 27(3), Yalın, H.İ., (2002). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.