GAZİ ANTEP VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ GAZİ ANTEP İL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 GAZİ ANTEP VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ GAZİ ANTEP İL ÇEVRE DURUM RAPORU 2003

2 T.C. GAZİ ANTEP VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ GAZİ ANTEP İLİ ÇEVRE DURUM RAPORU GAZİ ANTEP I

3 II

4 Sertaç Tanıtım & Organizasyon Tlf.: pbx pbx III

5 İÇİNDEKİLER Sayfa A. COĞRAFİ KAPSAM... 1 A.1. Giriş... 2 A.2. İl ve ilçe sınırları... 2 A.3. İlin coğrafi durumu... 2 A.4. İlin topoğrafyası ve jeomorfolojik durumu... 2 A.5. Jeolojik yapı ve stratigrafi... 3 A.5.1. Metamorfizma ve magnatizma... 4 A.5.2. Tektonik ve paleocoğrafya... 4 B. DOĞAL KAYNAKLAR... 7 B.1 Enerji Kaynakları... 8 B.1.1. Güneş... 8 B.1.2. Su Enerjisi... 8 B.1.3. Kömür... 9 B.1.4. Doğalgaz... 9 B.1.5. Rüzgar... 9 B.1.6. Biyogaz-biyomas... 9 B.1.7. Petrol... 9 B.1.8. Jeotermal sahalar... 9 B.2. Flora ve fauna... 9 B.2.1. Ormanlar... 9 B.2.2. Çayır ve mera B.2.3. Sulak alanlar B.2.4. Endemik bitkiler B.2.5. Fauna ve endemik hayvanlar B.2.6. Milli parklar, tabiatı koruma alanları ve tabiat parkları B.3. Toprak B.4. Su kaynakları B.4.1. İçme suyu kaynakları ve barajlar B.4.2. Yeraltı su kaynakları B.4.3. Akarsular B.4.4. Göller-göletler B.5. Mineral kaynakları B.5.1. Sanayi Madenleri B.5.2. Metalik madenler B.5.3. Enerji hammaddesi B.5.4. Taş Ocakları Tabi Olan Doğal Malzemeler C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) C.1. İklim ve hava C.1.1. Doğal etmenler C Rüzgar C Basınç C Sis ve nem C Sıcaklık C Buharlaşma ve transparasyon C Yağışlar C Seller C Kuraklık C.1.2. Yapay etmenler C Plansız kentleşme C Yeşil alanların azalması C Isınmada kullanılan yakıt C Endüstriyel emisyonlar C Trafikten kaynaklanan emisyonlar C.2. Hava kirletici gazlar ve kaynakları C.2.1. Kükürtdioksit konsantrasyonu ve duman IV

6 C.2.2. Partikül madde emisyonları C.2.3. Karbonmonoksit C.2.4. Nitrojenoksitler C.2.5. Hidrokarbon ve kurşun emisyonları C.3. Atmosferik kirlilik C.3.1. Ozon tabakasının incelenmesinin etkileri C.3.2. Asit yağmurlarının etkileri C.4. Hava kirleticilerinin çevreye etkileri C.4.1. Doğal çevreye etkileri C Su üzerine etkileri C Toprak üzerine etkileri C Flora fauna üzerine etkileri C İnsan sağlığı üzerindeki etkisi C.4.2. Yapay çevreye etkisi C Gürültü kirliliğine etkisi D. SU D.1. Su kaynaklarının kullanımı D.1.1. Yeraltı suları D.1.2. Akarsular D.1.3. Göller, göletler ve rezervuarlar D.2. Doğal drenaj sistemleri D.3. Su kaynaklarının kirliliği ve çevreye etkileri D.3.1. Yeraltı suları ve kirlilik D.3.2. Akarsular ve kirlilik E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI E.1. Genel toprak yapısı E.2. Toprak kirliliği E.3. Arazi E.3.1. Arazi varlığı E Arazi sınıfları ve kullanma durumu E.3.2. Arazi problemleri F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. Ormanlar F.1.1. Ormanların ekolojik yapısı F Alan F Kara özellikleri F İklim özellikleri F Topoğrafya F Jeoloji F Hidroloji F Toprak özellikleri F.1.2. Bölgenin orman envanteri F Ağaç türleri ve yayılım alanları F Orman örtüsü istatistikleri F Orman alanlarının mülkiyeti F Orman ürünleri F.1.3. Orman varlığının yararları F Savunma ve güvenlik F.1.4. Orman sayılan alanların daraltılması F.2. Çayır ve meralar F.2.1. Çayır ve meraların varlığı F.2.2. Kullanım amaçları ve yararları F.3. Flora F.3.1. Türler ve populasyonlar F3.2. Habitat ve topluluk F.4. Fauna F.4.1. Türler ve populasyonlar V

7 F Karasal türler ve populasyonlar F Aquatik türler ve populasyonlar F.4.2. Habitat ve topluluklar F.4.3. Hayvan yaşama hakları F Evcil hayvanlar F Sahipli hayvanlar F Sahipsiz hayvanlar F Nesli tehlike altında olan ve olması muhtemel olan evcil hayvanlar F Hayvan hakları ihlalleri F Valilikler, belediyeler ve gönüllü kuruluşlarla işbirliği F.5. Hassas yöreler F.5.1. Milli parklar F.5.2. Tabiat parkı F.5.3. Tabiat anıtı F.5.4. Tabiatı koruma alanları F.5.5. Orman içi dinlenme yerleri F.5.6. Sulak alanlar F.5.7. Biyogenetik rezerv alanları F.5.8. Biyosfer rezerv alanları F.5.9. Özel çevre koruma bölgeleri F Av hayvanları koruma ve üretme alanları F Su ürünleri üretim sahalrının çevresindeki kıyılar F Endemik bitki ve hayvanların yaşama ortamı olan alanlar F Koruma altına alınan yabani flora-faunanın yaşama ortamı olan alanlar F Akdeniz e has nesli tehlikede olan deniz türlerinin yaşama ve beslenme ortamı olan alanlar F Kültür ve tabiat varlıklarının bulunduğu koruma alanları F Sit alanları F Dünya kültür ve tabiat mirasının korunması sözleşmesinde yeralan Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar F Anıtlar F Yapı toplulukları F Sitler F F Akdenizde Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sitler Listesinde Yer Alan Tarihi Sit Alanlarının Yerleri ve Bunların Hangi Kriterlere Göre Belirlendiği Su kirliliği kontrol yönetmeliğine göre belirlenen Kıta içi yüzeysel suları kapsayan içme ve kullanma suyu rezervuarları F Mutlak koruma alanları F Kısa mesafeli koruma alanları F Orta mesafeli koruma alanı F Hava kalitesi kontrol yönetmeliğinde belirlenen hassas kirlenme bölgeleri F Tarım alanları G. TURİZM G.1. Yörenin Turistik Değerleri G.1.1. Yörenin doğal değerleri G Konum G Fiziki özellikleri G.1.2. Kültürel değer G.2. Turizm çeşitleri G.3. Turistik altyapı G.4. Turist sayısı G.5. Turizm ekonomisi G.6. Turizm-çevre ilişkisi H. TARIM VE HAYVANCILIK H.1. Genel tarımsal yapı H.2. Tarımsal üretim H.2.1. Bitkisel üretim H Tarla bitkileri VI

8 H Bahçe bitkileri H Gazi Antep ili tarla meyve ağaç sayıları verim ve üretimi H Gazi Antep ili sebze ürünleri ekilişi, verim üretimi H.2.2. Hayvansal Üretim H Gazi Antep ili hayvan potansiyeli H Büyükbaş hayvancılık H Küçükbaş hayvancılık H Kümes hayvancılığı (Kanatlı üretim) H Arıcılık ve ipekböcekciliği H.3. Organik tarım H.4. Tarımsal işletmeler H.4.1. Kamu işletmeleri H.4.2. Özel işletmeleri H.5. Tarımsal faaliyetler H.5.1. Pestisit kullanımı H.5.2. Gübre kullanımı I. MADENCİLİK I.1 Maden kanununa tabi olan madenler ve taş ocakları nizamnamesine tabi olan Doğal malzemeler I.1.1. Sanayi madenleri I.1.2. Metalik madenler I.1.3. Enerji madenleri I.1.4. Taş ocakları nizamnamesine tabi olan doğal malzemeler I.2. Madencilik faaliyetlerinin yapıldığı yerlerin özellikleri I.3. Cevher zenginleştirme I.4. Madencilik faaliyetlerinin çevre üzerine etkisi I.5. Madencilik faaliyetlerinin sonucumda arazi kazanım amacıyla yapılan rehabilitasyon çalışmaları J. ENERJİ J.1. Kaynaklarına göre enerjinin sınıflandırılması J.1.1. Birincil enerji kaynakları J Güneş enerjisi J Rüzgar enerjisi J Su enerjisi J Biyogaz enerjisi J Biyomas enerjisi J Odun J Kömür J Petrol J Jeotermal enerji J Doğalgaz enerjisi J.1.2. İkincil enerji kaynakları J Termik enerji J Hidrolik enerji J Nükleer enerji J.2. Enerji tüketiminin sektörlere dağılımı J.2.1. Mesken J.2.2. Ticaret J.2.3. Sanayi J.2.4. Resmi daire J.2.5. Diğer J.3. Enerji tasarrufu ile ilgili çalışmalar K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ K.1. İl sanayinin gelişimi, yer seçimi süreçleri ve bunu etkileyen etmenler K.2. Genel anlamda sanayi gruplaması K.3. Sanayinin ilçelere göre dağılımı VII

9 K.4. Sanayi gruplarına göre işyeri sayıları ve istihdam durumu K.4.1. Bölgelere göre istihdam sayısı, istihdam kalitesi ve firma sayıları K yaş nüfusunun sektörlere Ve cinsiyete göre dağılımı K.5. Sanayi gruplarına göre teknoloji ve enerji kullanımları K.6. Sanayiden kaynaklanan çevre sorunları ve alınan önlemler K.6.1. Sanayi tesislerinden kaynaklanan hava kirliliği K.6.2. Sanayi tesislerinden kaynaklanan su kirliliği K.6.3. Sanayi tesislerinden kaynaklanan toprak kirliliği K.6.4. Sanayi tesislerinden kaynaklanan gürültü kirliliği K.6.5. Sanayi tesislerinden kaynaklanan atıklar K.6.7. Sanayi tesislerinin acil durum planı L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1. Altyapı L.1.1. Su sistemi L.1.2. Atık su sistemi-kanalizasyon L.1.3. Yeşil alanlar L.1.4. Elektrik iletim hatları L.1.5. Doğalgaz boru hatları L.2. Ulaşım L.2.1. Karayolları L Karayolları genel L Ulaşım planlaması L Toplu taşıma sistemleri L Kent içi yollar L Araç sayıları L.2.2. Demiryolları L Kullanılan raylı sistemler L Taşımacılıkta demiryolları L.2.3. Deniz, göl ve nehir taşımacılığı L Limanlar L Taşımacılık L.2.4. Havayolları L.3. Haberleşme L.4. İlin imar durumu L.5. İldeki baz istasyonları M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS M.1. Kentsel ve kırsal planlama M.1.1. Kentsel alanlar M Doğal özelliklerin kent formuna etkileri M Kentsel büyüme deseni M Planlı kentsel gelişme alanları M Kentsel alanda yoğunluk M Kentsel yenileme alanları M Endüstri alanları ve yer seçimi M.1.2. Kırsal alanlar M Kırsal yerleşim deseni M Arazi mülkiyeti M.2. Altyapı M.3. Binalar ve yapı çeşitleri M.3.1. Kamu binaları M.3.2. Okullar M.3.3. Hastaneler ve sağlık tesisleri M.3.4. Sosyal ve kültürel tesisler M.3.5. Endüstriyel yapıları M.3.6. Göçer ve hareketli barınaklar M.3.7. Otel motel ve turizm amaçlı diğer binalar M.3.8. Bürolar ve dükkanlar M.3.9. Kırsal alanda yapılaşma VIII

10 M Yerel mimari özellikler M.3.11 Bina yapımında kullanılan yerel materyaller M.4. Sosyal ve ekonomik yapı M.4.1. Gazi Antep in yıllara göre nüfus artış hızı M.4.2. Göçebe işçiler M.4.3. Kent toprağının mülkiyet dağılımı M.4.4. Konut yapımı süreçleri M.4.5. Gecekondu ıslah ve önleme bölgeleri M.5. Yerleşim yerleri çevresel etkileri M.5.1. Binalarda ses izolasyonu M.5.2. Havaalanları ve çevresinde oluşturulan gürültü zonları M.5.3. Ticari ve endüstriyel gürültü M.5.4. Kentsel atıklar M.5.5. Binalarda ısı yalıtımı M.6. Nüfus M.6.1. Nüfusun yıllara göre gelişimi M.6.4. Nüfus Değişim Oranları M.6.5. Yer değiştirme olayları M.6.6. Turizm ve seyahat N. ATIKLAR N.1. Evsel katı atıklar N.2. Tehlikeli ve zararlı atıklar N.3. Özel Atıklar N.3.1. Tıbbi atıkları N.3.2. Atık yağlar N.3.3. Pil ve aküler N.3.4. Cips ve diğer yakma fırınlarından kaynaklanan küller N.3.5. Tarama Çamurları N.3.6. Elektrik ve elektronikatıklar N.3.7. Kullanım ömrü bitmiş araçlar N.4. Diğer atıklar N.4.1. Radyoaktif atıklar N.4.2. Hayvan kadavraları N.4.3. Mezbaha atıkları N.5. Atık yönetimi N.6. Katı atıkların miktar ve komposizyonu N.7. Katı atıkların biriktirilmesi, toplanması, taşınması ve transfer istasyonları N.8. Atıkların bertaraf yöntemleri N.8.1. Katı atıkların depolanması N.8.2. Atıkların yakılması N.8.3. Kompost N.9. Atıkların geri kazanımı ve değerlendirilmesi N.10. Atıkların çevre üzerine etkisi O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM O.1. Gürültü O.1.1. Gürültü kaynakları O Trafik gürültüsü O Endüstri gürültüsü O İnşaat gürültüsü O Yerleşim alanlarında oluşan gürültü O Havaalanları yakınlarında oluşan gürültü O.1.2. Gürültünün çevreye olan etkileri O Gürültünün fiziksel çevreye etkileri O Gürültünün sosyal çevreye etkileri O.1.3. Gürültünün insanlar üzerine olan etkisi O Fiziksel etkileri O Fizyolojik etkileri O Psikolojik etkileri IX

11 O Performans etkisi O.2. Titreşim P. AFETLER P.1. Afet olayları P.1.1. Depremler P.1.2. Heyelan ve çığlar P.1.3. Seller P.1.4. Orman ve otlak yangınları P.1.5. Fırtınalar P.2. Afetler ve sağlık zararları P.2.1. Radyoaktif maddeler P.2.2. Denize dökülen petrol ve diğer tehlikeli atıklar P.2.3. Tehlikeli ve zararlı maddeler P.3. Afetlerin etkileri ve yardım tedbirleri P.3.1. Sivil savunma birimleri P.3.2. Yangın kontrol ve önleme tedbirleri P.3.3. İlkyardım servisleri P.3.4. Afetzede ve mültecilerin yeniden iskanı P.3.5. Tehlikeli ve xehirli maddelerin sınırlararası taşınması için alınan tedbirler P.3.6. Afetler ve büyük endüstriyel kazalar R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1. Temel Sağlık Hizmetleri R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı R.1.2. Bulaşıcı hastalıklar R İçme ve Kullanma Sularının Sağlık Durumu R Zoonoz hastalıklar R.1.3. Gıda hijyeni R.1.4. Aşı çalışmaları R.1.5. Bebek ölümleri R.1.6. Ölümlerin hastalık, yaş ve cins grublarına göre dağılımı R.1.7. Aile planlaması çalışmaları R.2. Çevre kirliliği ve zararlarından oluşan sağlık riskleri R.2.1. Kentsel hava kirliliğinin insan sağlığı üzerine etkileri R.2.2. Su kirliliği kirliliğinin insan sağlığı üzerine etkileri R.2.3. Atıkların insan sağlığı üzerine etkileri R.2.4. Gürültünün insan sağlığı üzerine etkileri R.2.5. Pestisitlerin insan sağlığı üzerine etkileri R.2.6. İyonize radyasyondan korunma S. ÇEVRE EĞİTİMİ S.1. Kamu kuruluşlarının çevre eğitimi ile ilgili faaliyetleri S.1.1. Gazi Antep Büyükşehir Belediye Başkanlığı doğa dostu 2000 projesi S.1.2. Gazi Antep İl Çevre ve Orman Müdürlüğü S.1.3. Gazi Antep Üniversitesi Çevre Araştırma Merkez Müdürlüğü (GÜÇAMAR) S.2. Çevreyle ilgili gönüllü kuruluşlar ve faaliyetleri S.2.1. Vakıflar S Çevre koruma vakfı S Tema vakfı S.2.2. Çevre dernekleri T. ÇEVRE YÖNETİMİ ve PLANLAMA T.1. Çevre kirliliğinin ve çevresel tahribatın önlenmesi T.2. Doğal kaynakların ekolojik dengeler esas alınarak verimli kullanımı, korunması ve geliştirilmesi T.3. Ekonomik ve sosyal faaliyetlerin sonuçlarının çevrenin taşıma kapasitesini Aşmayacak şekilde planlanması T.4. Çevrenin insanın psikolojik ihtiyaçlarıyla uyumunu sağlaması T.5 Çevreye duyarlı arazi kullanımı planlanması X

12 TABLOLAR, GRAFİKLER VE HARİTALAR LİSTESİ Tablo Grafik Harita Gazi Antep il haritası... 5 Güneşlenme süresinin aylık ortalaması...8 İl sınırları içerisinde ortalama debi ölçümleri yapılan kaynak ve akarsular.8 İlimizin akarsu debi ölçümleri...8 Orman ürünü üretim listesi...9 İlimiz sınırları içerisinde bulunan orman alanları...10 Orman zenginliklerimizin yeri Rüzgar diyağramı Gazi Antep rüzgar yön ve hız ortalamaları Gazi Antep rüzgar yön ve hız ortalamaları Gazi Antep rüzgar yön ve hız ortalamaları Gazi Antep rüzgar yön ve hız ortalamaları En yüksek rüzgar hızı ve yönü tablo En yüksek rüzgar hızı ve yönü tablo En yüksek rüzgar hızı ve yönü tablo En yüksek rüzgar hızı ve yönü tablo Ortalama aktüel basınç Ortalama aktüel basınç Ortalama aktüel basınç Ortalama aktüel basınç Buharlaşma miktarı Buharlaşma miktarı Buharlaşma miktarı Buharlaşma miktarı Ortalama nisbi nem Ortalama nisbi nem Ortalama nisbi nem Ortalama nisbi nem En düşük sıcaklık En düşük sıcaklık En düşük sıcaklık En düşük sıcaklık En yüksek sıcaklık En yüksek sıcaklık En yüksek sıcaklık En yüksek sıcaklık Yağışlı gün sayısı Yağışlı gün sayısı Yağışlı gün sayısı Yağışlı gün sayısı Donlu günler sayısı Donlu günler sayısı Donlu günler sayısı Donlu günler sayısı Güneşlenme (saat) miktarı Güneşlenme (saat) miktarı Güneşlenme (saat) miktarı Güneşlenme (saat) miktarı Yağış miktarı Yağış miktarı Yağış miktarı Yağış miktarı Gazi Antep te yıllar itibariyle motorlu taşıt sayısı...27 Yıllar itibariyle SO2 ve duman ortalamaları Yılına ait hava kalitesi ölçümlerinin aylık ortalaması...28 XI

13 Tablo Grafik Harita 2003 Yılına ait hava kalitesi ölçümlerinin aylık ortalaması Yılına ait hava kalitesi ölçümlerinin aylık ortalaması Yılına ait hava kalitesi ölçümlerinin aylık ortalaması Kömür satış izni alan firmalar...30 Gaski Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan Yeraltı su kaynakları...34 İlçe ve Belde Belediyeleri içme suyu kaynakları...37 Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü nün ilçe ve köylere ait içme ve sulama sularını temin ettikleri su kaynakları...38 DSİ ce Gazi Antep il sınırları içerisinde debi ölçümü yapılan su kaynakları39 Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü nün ilçe ve köylere ait içme ve sulama sularını temin ettikleri akarsular...40 İçme Suyu arıtma tesislerinde 2001 yılında Ham su ve Temiz su ile uç noktalarından alınan numune miktarı...41 İçme suyu arıtma tesislerinde 2001 yılında üretilen ozon miktarı...41 Ham su ve temiz su ile uç noktalardan alınan numune sayısı...42 İçme suyu arıtma tesislerinde 2001 yılında kullanılan kimyasal madde miktarları...42 Gazi Antep ili mevcut orman durumu...57 Potansiyel alanlar tablosu...57 Flora Of Turkey e göre ilimizde yayılışı gösterilen 56 endemik bitkinin familya, tür, ve Türkçe adı...59 İlimizde doğal olarak yaşayan hayvanların listesi...61 Gazi Antep ili ve ilçelerindeki 2863 yasa kapsamındaki taşınmaz kültür varlıkları listesi...69 İldeki Arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...69 Askeri yapılar (Kaleler)...74 Dinsel yapılar (Camiler)...74 Mescitler...75 Türbeler...75 Hanlar...75 Hamamlar...76 Çeşmeler...76 Köprüler...76 İdari yapılar...76 Arazilerin tarımsal yapı itibariyle dağılımı...77 İlimizdeki önemli gün ve festivaller...89 İlimizdeki Turizm işletme belgeli Oteller...94 Gazi Antep hava limanı, İslahiye ve Karkamış sınır Kapılarının 2003 yılı giriş çıkış yapanların aylara göre listesi...95 Turistlerin yıllara göre bıraktıkları döviz miktarları Gazi Antep geneli...95 Gazi Antep ili Arazi Kullanımı Arazilerin tarımsal yapı itabariyle dağılımı Tarım topraklarının sulanabilme oranı Gazi Antep ili tarla ürünleri ekilişi, verim ve üretimi Gazi Antep ili tarla meyve ağaç sayıları verim ve üretimi Gazi Antep ili sebze ürünleri ekilişi, verim ve üretimi Gazi Antep ili hayvan potansiyeli Gazi Antep ili mezbaha ve kombina kesim miktarları Yılında kullanılan pestisitler ve kullanım miktarları Gazi Antep ilinde kullanımı yaygın olan kimyevi gübre çeşitleri ve Kimyasal özellikler Gazi Antep ilindeki sanayi maden ocakları Gazi Antep ilindeki taş ocakları nizamnamesine tabii olan Dogal malzeme ocakları Gazi Antep ili merkezi ve ilçelerindeki ortalama rüzgar hızları Organize sanayi bölgesi verileri Organize sanayi bölgesi sektörel dağılımı Organize sanayi bölgesi verileri Organize sanayi bölgesi sektörel dağılımı XII

14 Tablo Grafik Harita 3. Organize sanayi bölgesi verileri Organize sanayi bölgesi sektörel dağılımı Örnek sanayi ve küçük sanayi sitesi verileri Diğer sanayi bölgeleri verileri Gazi Antep serbest bölge verileri Gazi Antep te sektörlere göre istihdam dağılımı Bölgelere göre istihdam sayısı, istihdam kalitesi ve firma sayıları yaş nüfusunun sektörlere ve cinsiyete göre dağılımı Nizip Atıksu Arıtma Tesisi ve 2021 Yılları Proje Debileri Gazi Antep elektrik iletim hatları Trafiğe kayıtlı motorlu taşıtların cinsi ve sayıları İlimizde bulunan GSM baz istasyonları sayısı İlimiz içerisindeki telefon hatlarının yeraltından ve yerüstunden geçen Miktarları yılı ilçelere göre şehir ve köy nüfusu, yüzölçümü ve nüfus yoğunluğu İl ve ilçe merkezlerine göre cinsiyet ve yaş guruplarına göre nüfus Okur - Yazarlık ve cinsiyetlere göre nüfus oranı (6+ Yaş) Okuma yazma bilenlerin dağılımı Yılı nüfus sayım sonuçları Nüfus değişim oranları ve 2003 yılları toplanan çöpün aylara göre miktarı Gazi Antep katı atık madde grubu analizlerinin gelir gruplarına göre mevsimsel değişimleri Gazi Antep katı atık parametre analizlerinin gelir gruplarına göre mevsimsel değişimleri Yılı ilimizde trafiğe kayıtlı motorlu taşıtların cinsi ve sayıları Trafiğin yoğun olduğu yerlerdeki gürültü ölçümü Gazi Antep te demiryollarındaki gürültü seviye ölçümleri Endüstriyel işyerlerinde yapılan gürültü ölçüm değerleri İlimizde yerleşim birimlerinde gürültü ölçüm değerleri Havaalanında yapılan gürültü ölçüm değerleri Tüm kayıtların özel dökümleri Gazi Antep ilinde meydana gelen depremlerde zarar Gören yerleşim alanları Gazi Antep ili deprem bölgeleri Son 10 yıllık orman yangınları tablosu yılında otlak alanlarda meydana gelen yangınlar Sağlık kurumlarının dağılımı Okur - Yazarlık ve cinsiyetlere göre nüfus oranı (6+ Yaş) Bulaşıcı hastalıklar Zoonoz hastalıklar Aşı çalışmaları Ölümlerin hastalık yaş ve cins grublarına göre dağılımı İlimizde (RİA) uygulama ünitesi bulunan sağlık kuruluşlarının dağılımı Aile planlama yöntemleri ve yararlanan kişi sayısı yılı Zirai mücadeleda kullanılan ilaçlar ve miktarları Gazi Antep Çevre Koruma Vakfı Yönetim Kurulu XIII

15 XIV

16 ÖNSÖZ 20. yüzyılın ortalarından itibaren, yaşlı dünyamız, insanoğlunun ona verdiği zararları telafi edemeyeceğini gösteren işaretler vermeye başlamıştır. Ve çevre kavramı bu zamandan itibaren gün geçtikçe daha fazla insanlığın gündemine yerleşmiştir. Yirminci yüzyılın son çeyreğine geldiğimizde ise, sanayileşme uğruna doğanın yıkımının, insanoğlunun kalkınmasına hizmet etmeyeceği anlaşılmıştır. Ancak, doğayla uyumlu kalkınma planlarının sürdürülebilir bir gelişme sağlayacağı bilinci gelişmiştir. Bu süreçten sonra tüm dünya ulusları, çevre kirliliklerinin oluşmadan önlenmesi ve çevre üzerinde olumsuz etkileri bulunmayan teknolojiler seçilmesi konusunda çalışmalara başlamışlardır. Kalkınma ve sanayileşme sürecinde hızlı adımlarla ilerleyen ülkemiz ve ilimiz için de, sanayileşmenin doğa ve çevre ile birlikte düşünülmesi gerekmektedir. Bu bizlerin, gelecek nesillere yaşanılabilir bir dünya bırakabilmemiz için yüreklerimizde duymamız gereken bir sorumluluktur. Dünyamızın yeraltı ve yerüstü kaynaklarının artan bir hızla tükenmesi, insanların üretimleri sonucu ortaya çıkan ve geri dönüşümü olmayan atıkların çoğalması, çevre kirliliğinin en basit anlamlı sebepleridir. Bununla birlikte, bilinçsizlik ve eğitimsizlik ise çevre kirliliğinin katlanarak artmasını sağlayan etmenler olmaktadır. İnsanoğlunun bu üretim ve tüketim faaliyetleri sonucu oluşan kirliliğin önüne geçebilmek için, sahip olmamız gereken en önemli silahlar ise bilinç ve eğitim dir. İl Çevre ve Orman Müdürlüğümüz tarafından hazırlanan Gazi Antep İl Çevre Durum Raporu bu anlamda, Gazi Antep coğrafyasında çevresel bilgilere ve envantere ulaşmamız konusunda oldukça önemli bir çalışmadır. Gerçeğe objektif bir gözle bakabilmek, sorunları gerçekçi bir şekilde ele alabilmek, rasyonel çözümler üretebilmenin vazgeçilmez yollarıdır. Bu bakış açısıyla hazırlanan raporun, ilimiz coğrafyasındaki çevre kirliliklerinin önlenmesine vesile olmasını diliyor ve bu çalışmada emeği geçen İl Çevre ve Orman Müdürlüğümüz Personeline Teşekkür ediyorum. Lütfullah BİLGİN Gazi Antep Valisi XV

17 XVI

18 TEŞEKKÜR 1992 yılından itibaren ilimizde hizmet veren, İl Çevre Müdürlüğümüz, 2003 yılından itibaren, Çevre Bakanlığı ile Orman Bakanlığının birleşmesi sonucunda çalışmalarına İl Çevre ve Orman Müdürlüğü olarak devam etmektedir. Kurumsal anlamda yaşanan bu gelişme, ilimizdeki çevre sorunlarına daha geniş bir boyuttan ele alma imkanı vermekle birlikte, Müdürlüğümüz üzerindeki iş yükünü ve sorumluğunu da bir o kadar arttırmıştır. Müdürlüğümüz tarafından ilimizdeki çevre sorunlarını çözmeye yönelik çalışmalar arasında, ilimizdeki çevresel verilere ulaşıp, çevre sorunlarının çözümlerinin, elde edilen analiz ve sentezler doğrultusunda oluşturulması da yer almaktadır. Bu sebeple Müdürlüğümüz tarafından, ilimize ait tüm bilgi ve veriler toplanıp, detaylı bir çevre envanteri oluşturularak, her yıl yeniden İl Çevre Durum Raporu yayımlanmaktadır. Bu yıl sekizincisi yayımlanan İl Çevre Durum Raporu, artık ilimiz ve Müdürlüğümüz açısından bir geleneği ifade etmektedir. Ayrıca bu çalışmamızın ilimizdeki bir çok kurum, kuruluş ve kişi tarafından ciddi bir kaynak ve çevre envanteri olarak değerlendirilmesi de bizlere mutluluk vermektedir. Bu sebeple yayımlandığı tarihten itibaren, bu çalışmaya emeği geçen tüm kamu kurum ve kuruluşlarına, Müdürlüğümüzde görev almış personelimize teşekkür eder, bu çalışmanın daha temiz bir Gazi Antep e ulaşma hedefine hizmet etmesini temenni ederim. Mesut NİZİPLİOĞLU Gazi Antep İl Çevre ve Orman Müdürü XVII

19 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU A. COĞRAFİ KAPSAM 1

20 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU A.1. GİRİŞ İlimiz, ilk uygarlıkların doğduğu Mezopotamya ve Akdeniz arasında bulunuşu, Güneyden ve Akdeniz den; Doğuya, Kuzeye ve Batıya giden yolların kesişme noktasında olması dolayısıyla uygarlık tarihine yön vermiştir. Bu nedenle ilimiz tarih öncesi çağlardan beri insan topluluklarının yerleşme alanı ve uğrak yeri olmuştur. Gazi Antep'in tarih devirlerini; Kalkeolitik, Paleolitik, Demir, Hitit, Med, Asur, Pers, İskender, Selefkoslar, Roma, Bizans, İslam-Arap, İslam-Türk devirleri olarak sıralamak mümkündür. Bir süre Babil İmparatorluğu'nun egemenliği altında kalan Gazi Antep, M.Ö yıllarında Hitit Devleti'nin bir kenti olmuştur. Dülük şehrinin ise Hititlerin önemli bir merkezi olması ayrı bir önem taşımaktadır. İlimiz ve çevresi M.Ö M.S. 546 yılları arasında Asur, Med ve Pers İmparatorlukları'nın yönetimine girmiş olup, Büyük İskender'in Pers İmparatorluğu'nu yıkmasından sonra Romalıların, M.S. 636 yılına kadar da Bizanslıların egemenliği altına girmiştir. Hz. Ömer döneminde, İslam Ordusu'nu Komutanı Ganem Bin İlyas Gazi Antep ve Hatay yöresinin tamamını Bizanslılardan almıştır. Böylece 639 yılında yöre halkı Müslümanlığı kabul etmiştir Malazgirt Savaşı'ndan sonra bölgede Selçuklu İmparatorluğu'na bağlı bir Türk Devleti kurulmuştur. Yör, 1270 yılında Moğollar ın, 1389 yılında Dulkadiroğulları'nın, 1471 yılında da Memluklar'ın eline geçmiştir yılında Yavuz Sultan Selim tarafından Memluklar'a karşı yapılan Mercidabık Meydan Muharebesi'nden sonra Gazi Antep ve yöresi Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetimine girmiştir. Mondros Mütarekesi ile Gazi Antep'e ilk olarak İngilizler, daha sonra da Fransızlar girmiştir. 11 ay boyunca süren savunma neticesinde Gazi Antep halkı 6317 evladını şehit vermiştir. 25 Aralık 1921 tarihinde son Fransız askeri Gazi Antep'i terk ederken, Kahraman Türk Ordusu halkın coşkun gösterileri arasında Gazi Antep'e girmiştir. Antep savunmasındaki üstün çabalarından ötürü T.B.M.M. tarafından 8 Şubat 1921 tarihinde ilimize Gazilik Unvanı verilmiştir. A.2. İL VE İLÇE SINIRLARI İlimizin İl ve İlçe sınırlarını gösteren harita raporumuzun ekinde (Ek-1) sunulmuş olup, İlimize bağlı İlçelerimiz Şahinbey, Şehitkamil, Araban, Yavuzeli, Oğuzeli, Nizip, Karkamış, İslahiye ve Nurdağı'dır. İlimize bağlı Kilis İlçesi 1995 yılında Vilayet statüsüne kavuşturulduğundan ilimizden ayrılmıştır. A.3. İLİN COĞRAFİ DURUMU Akdeniz Bölgesi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin birleşme noktasında yer alan ilimiz 36 28' ve 38 01' doğu boylamları ile 36 38' ve 37 32' kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. İlimizin doğusunda Şanlıurfa, batısında Osmaniye ve Hatay, kuzeyinde Kahramanmaraş, güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Adıyaman ve güneybatısında Kilis illeri bulunmaktadır. İlimiz 7642 km²'lik alanıyla Türkiye topraklarının yaklaşık olarak %1'lik bölümünü kapsamaktadır. A.4. İLİN TOPOĞRAFYASI VE JEOMORFOLOJİK DURUMU: İlimizde genellikle dalgalı ve engebeli araziler yaygındır. Güneyde Hatay ve Osmaniye sınırını oluşturan Amanos (Nur) Dağları yer almaktadır. Burada tepeler 1527 m.'ye kadar yükselmektedir. İlin diğer dağlık kısmı ise bir yandan Nur Dağları'na paralel, İslahiye İlçesi ile Kilis İli arasında, güneyde Suriye'den başlayıp kuzeyde Kahramanmaraş sınırına ulaşmakta, diğer yandan ise ilin kuzey sınırını Kahramanmaraş ve Adıyaman sınırı boyunca, doğu da Fırat Nehri'ne kadar 2

21 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU uzanmaktadır. Buradaki tepelerin yükseklikleri güneyden kuzeye doğru; Dormik Dağı 1250 m., İlkikiz Dağı 1200 m., Kas Dağı 1250 m., Sarıkaya Dağı 1250 m. ve Gülecik Dağı 1400 metredir. Araban ile Yavuzeli İlçeleri arasında bulunan Karadağ'ın yüksekliği ise 950 metredir. Nur Dağları ile arasında kalan bölgede taban araziler yayılmıştır. Doğu kısmında bu dağlardan doğup Fırat Nehri'ne boşalan Karasu ve Merzimen Çayı boyunca vadi tabanı ve etek araziler göze çarpmaktadır. Gazi Antep İlinin geriye kalan güney ve güneydoğusundaki dalgalı ondüleli arazilerin yanında Barak Ovası olarak anılan doğuda Fırat Nehri, güneyde Suriye sınırı boyunca düz ve hafif meyilli taban araziler yayılmış durumdadır. A.5. JEOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ Gazi Antep ve civarında yüzeyleşen birimleri dört grupta sınıflandırabiliriz. Bunların yaşları Oligosen - Miyosen arasındadır. Gazi Antep Formasyonu Birim killi kireçtaşı ve tebeşirden oluşmaktadır. Formasyonun en tipik yüzeyleşmelerinin görüldüğü ve tanımının yapıldığı yer Gazi Antep İli dolayıdır. Killi kireçtaşı, tebeşirli kireçtaşı ve kireçtaşından oluşan bu formasyon yumuşak topoğrafya gösteren killi kireçtaşı ve tebeşirli kireçtaşı şeklinde görülmektedir. Bazı yerlerde ise bu killi ve tebeşirli kireçtaşları yerine kalın tabakalı kireçtaşları gözlenmektedir. Killi kireçtaşları beyazımsı, gri, krem, kirli sarı renkli, gevşek, ince - orta tabakalı yer yer marn ara katkılı çok az çört ve tebeşirli düzeyler içermektedir. Gazi Antep formasyonu yanal ve dikey olarak, fasiyes değişimleri göstermektedir. Güneyden kuzeye gidildikçe derin su ortamından, çalkantılı sığ su ortamında ise çökelen kaya türleri izlenmektedir. Birim üst Eosen - Alt Oligosen yaştadır. Fırat Formasyonu Birim yer yer resifal karakterli kireçtaşlarından oluşmaktadır. Fırat formasyonu, özellikle Gazi Antep'ten Kahramanmaraş'a, Yavuzeli'ne, Şanlıurfa'ya ve Kilis'e giden karayollarının geçtiği güzergahlar boyunca yoğun olarak görülmektedir. Formasyon altta krem, beyazımsı, kirli sarı renkte, orta-kalın tabakalı yer yer tabakasız kireçtaşı ile başlamakta, bunların üzerine kirli sarı renkte, orta-kalın tabakalı, bol çört yumruk ve bol fosil katkılı kireçtaşı gelmektedir. En üst bölümünü ise beyazımsı, krem ve kirli sarı renkte kalın-çok kalın tabakalı, az çört yumrulu, bol ekinit, ostrea, gastropod ve lamelli biyoklastik kireçtaşlarından oluşmaktadır. Kireçtaşları genellikle çatlaklı ve çatlakları kalsit dolguludur. Formasyonu oluşturan kireçtaşları yanal ve dikey olarak bir fasiyes değişikliği göstermeden her yerde aynı özellikte izlenirler. Fırat formasyonu Alt Oligosen - Alt Miyosen yaş aralığında çökelmiştir. Yavuzeli Bazaltı Bu formasyon bazalt lavından oluşmuştur. Yavuzeli bazaltı, kırmızımsı, koyu kahve, koyu gri ve siyahımsı renkli, tabakasız, yer yer çok kalın tabakalı, gözenekli, gözenekler arası kalsit dolgulu olup, genel olarak lav akıntısından oluşmuştur. 3

22 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU Genellikle geniş yüzeyleşmesine karşın, oldukça az kalınlıklar sunmaktadır. Kalınlığı 0-50 m. arasında değişmektedir. Yavuzeli bazaltı tek düze özellik göstermektedir. Ancak çok az yerlerde aglomera ve tüf yüzeyleşmeleri görülmektedir. Bu formasyon üst miyosen yaşındadır. Alüvyon Genellikle nehirlerin eski yataklarında ve yüksek tepelerle çevrili ovalarda geniş yüzeyleşmeler göstermektedir. Gevşek tutturulmuş çakıl, kum ve çamurdan oluşan bu yüzlek birikintileri üzerinde tarım yapılmakta veya kum ve çakıl deposu olarak kullanılmaktadır. Gazi Antep ve yöresindeki tektonik özellikler, genel hatlarıyla Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki tektonik özellikleri yansıtmaktadır. Genel olarak üç safhada incelenebilir. Üst Kretase (Üst Maestrihtiyen Öncesi) Tektoniği Bu tektonik Gazi Antep yöresinde pek görülmemektedir. Bölgesel olarak izlenilebilen ilk tektonik rejim olup genellikle ters faylar ve yer yer doğrultu atımı faylar oluşmuştur. Orta Miyosen Tektoniği Orta Miyosen'de gelişen sıkışma tektoniği, Üst Maestrihtiyen-Alt Miyosen arasında çökelen kayalarda büyük faylar (Özellikle ters faylar ve doğrultu atımlı faylar, yer yer normal atımlı faylar) ve kıvrımlaşmalar oluşturmuştur. Bu tektonik hatların doğrultuları Doğu-Batı, Kuzeydoğu-Güneybatı'dır. Günümüz Tektoniği Türkiye'nin en önemli hatlarından olan ve Gazi Antep'in Kuzeybatısından geçen Doğu Anadolu Fayı (DAF) ile batısından geçen Ölüdeniz yarılımı günümüzde zaman zaman etkinliklerini sürdürmektedir. Aktivitesini devam ettiren bu fay sisteminin etkileri (deprem) Gazi Antep'te az oranda hissedilmektedir. A.5.1. METAMORFİZMA VE MAĞMATİZMA Gazi Antep İli ve civarında metamorfik ve mağmatik oluşumlar görülmemektedir. Bu grup içinde yer alan kayaçlar İlimiz civarında gözlenmemektedir. Yalnız jeolojik yapı bölümünde anlatılan ve Yavuzeli Bazaltı olarak isimlendirilen volkanik oluşumlar yer almaktadır. A.5.2. TEKTONİK VE PALEOCOĞRAFYA: Bölgemizdeki depremler; Antakya, Kahramanmaraş, Malatya doğrultusunda uzanan Doğu Anadolu Fay zonuna paralel olarak uzanan ikincil kırık hatlardan biri üzerinde oluşmaktadır. İlimiz 4. derecede deprem bölgesinde olup civar deprem merkezlerinin etkisinde kalarak yersel küçük depremler olmaktadır. İslahiye İlçemiz ise Kahramanmaraş ve Antakya tektonik hattının tesir sahası içinde olduğundan 3. derecede deprem bölgesine girmektedir. Yoğun bir yerleşim ve sanayi bölgesi olan Gazi Antep Doğu Anadolu Fayına 50 km. kadar uzakta yer almaktadır.bu ana fay ile buna paralel ve ana fay ile Gazi Antep arasında yer alan tali fayların bulunması ve bunların aktif olmaları nedeniyle İlimizin bu fayların üzerinde olabilecek daha büyük depremlerden ciddi olarak etkilenebileceği görülmektedir. 4

23 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU 5

24 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU 6

25 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU B. DOĞAL KAYNAKLAR 7

26 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU B.1. ENERJİ KAYNAKLARI: B.1.1. Güneş: İlimizde güneş enerjisi su ısıtmada kullanılmaktadır. Son yıllarda yapılan konut alanlarında güneş enerjisinden yoğun bir şekilde yararlanılmaktadır. Yıllık tüketilen güneş enerjisi hakkında herhangi bir çalışma mevcut değildir. İlimiz merkezinde güneşleme süreleri ile ilgili ölçümler yapılmaktadır. Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi ilimizin aylık ortalama güneşlenme süresi en fazla Ağustos ayında 10 saat 18 dk., en az ise Ocak ayında 2 saat 36 dk. olarak tespit edilmiştir. GÜNEŞLENME SÜRESİNİN AYLIK ORTALAMASI (Saat ve Dakika) Meteoroloji İstasyon Yıllık Gazi Antep 2,6 3,4 4,6 5,7 9,8 9,8 10,1 10,3 8,7 7,7 5,4 3,3 6, Meteoroloji İl Müdürlüğü B.1.2. Su Enerjisi: İlimizde bulunan ırmak, çay gibi enerjiye dönüştürülebilecek su kaynakları ortalama debileri aşağıda gösterilmektedir. Sıra No Kaynak İsmi ve Yeri Ortalama Debi (l/s) Sıra No Kaynak İsmi ve Yeri Ortalama Debi (l/s) 1 Karpuzatan (Oğuzeli) Beceali (Yavuzeli) 66 2 Kırkgöz (Oğuzeli) Kayabaşı (İslahiye) Kayacık (Oğuzeli) Göze (İslahiye) Akpınar (Oğuzeli) Bahçe İçi (İslahiye) 57 5 Aynafar (Oğuzeli) Karapınar (Araban) Karpuzatan (Burç) Sakçagözü (Sakçagözü) Kerret (Nizip) Kemre (İslahiye) 20 8 Karaali İncirli Halil Baş (Yavuzeli) Üçlut (Yavuzeli) 181 Kayabaşı Gülpınar (İslahiye) 162 İlimizin akarsu debi ölçümleri 2003 D.S.İ. Sıra No Kaynak İsmi ve Yeri Ortalama Debi (1/s) 1 Tüzel Suyu İçerisu Deresi 0,285 3 Ardıl Çayı 1,389 4 Emen Gölü Tahliye Kanalı 0,952 5 Fırat Nehri 909,294 6 Alleben Deresi 1,466 İlimizin akarsu debi ölçümleri 2003 D.S.İ. 8

27 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU B.1.3. Kömür: İlimiz sınırları içerisinde işletilebilecek kömür rezervleri mevcut değildir. B.1.4. Doğalgaz: İlimizde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. B.1.5. Rüzgar: Rüzgar enerjisi ölçümleri Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü'nce yapılmaktadır. Düşük hızlarda çalışan rüzgar jeneratörlerinin yapılması, ayrıca bazı bölgelerde yapılan ölçümlerin neticesi yararlanılabilecek bir rüzgar potansiyelinin olabileceğini ortaya koymuştur. İlimizde bulunan istasyonlarda rüzgarın yönü ve hızı tespit edilmiştir. Yıllık ortalama rüzgar hızının 0.92 m/sn olduğu tespit edilmiştir. B.1.6. Biyogaz-Biyomas: Biyogaz; gübre, bitkisel atık ve benzeri organik artıkların oksijensiz ortamda fermante olması sonucu meydana gelen yanıcı bir gazdır. Biyomas tabiri daha ziyade bitkisel ürünlerin, hayvan ve orman atıklarının, şehir ve endüstri artıklarının çevirimi yoluyla enerji elde etme metodudur. İlimizde biyogaz denilen enerji türünden yararlanılmamaktadır. Biyomasdan ise çok az oranda yararlanılır. Örneğin ceviz kabuğu, çiğit ve mısır artıkları ısınmada kullanılır. Hayvan gübresi, tezek olarak köylerde büyük miktarda kullanılmaktadır. İlimiz sınırları içerisinde sadece İslahiye ilçemizde orman ürünü üretimi gerçekleştirilmektedir yılı üretim miktarı aşağıda verilmiştir. Sıra No Orman Ürünü Envalin Cinsi Miktarı 1 Kızılçam Tomruk 47 m3 2 Kızılçam Maden Direk 17 m3 3 Kızılçam Sanayi Odunu 1143 m3 4 Kızılçam Kağıtlık Odun 187 m3 5 Kızılçam Yakacak Odun 3885 ster 6 Kızılçam lif-yonga Odunu 4821 ster 7 Kızılçam İnce Sanayi Odunu 325 ster B.1.7. Petrol: İlimiz sınırları içerisinde petrol rezervleri bulunmamaktadır. B.1.8. Jeotermal sahalar: İlimizde jeotermal kaynak bulunmamaktadır. B.2. FLORA VE FAUNA: B.2.1. Ormanlar: İlimiz sınırları içerisinde bulunan orman alanları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Orman zenginliklerimizin yeri aşağıdaki harita üzerinde gösterilmiştir. 9

28 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU Genel Orman Açık Alan Koru Ormanı Bozuk Bataklık Orman ha ha ha ha İlimiz Ormanları 2001 Ağaçlandırma Başmühendisliği B.2.2. Çayır ve Mera: İlimiz çayır ve mera varlığı ha. civarındadır. Bu konuyla ilgili geniş bilgiler F.2. bölümünde verilmiştir. B.2.3. Sulak Alanlar: İlimizde sulak alanlar ile ilgili detaylı bilgiler Akarsular, Göller ve Göletler bölümünde belirtilmiştir. B.2.4. Endemik Bitkiler: İlimizdeki endemik bitkiler ile ilgili geniş bilgiler F.3.1 bölümünde verilmiştir. Gazi Antep Süseni (İris Kiskwoodii idaceae) 10

29 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU B.2.5. Fauna ve Endemik Hayvanlar: Keklik, Tilki, Tavşan, Çakal, Domuz ve Gelincik gibi hayvanlar yaşamlarını bölgedeki ormanlarda sürdürmektedirler. Ayrıca yayılım alanı olmamakla birlikte az da olsa şahin, doğan gibi yırtıcı kuşlar ve Tahtaköprü barajında aynalı sazan bulunmaktadır. Ayrıntılı bilgi için bkz. Flora ve Fauna. B.2.6. Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Parkları: İlimiz sınırları içinde Milli park ve Tabiat parkı bulunmamaktadır. Ancak dinlenme amaçlı olarak kullanılan orman içi mesire yerleri mevcuttur. İlimizde sulama amaçlı kullanılan barajlarla enerji üretim amacıyla yapımı sürdürülen barajlar hakkında D.1.3. bölümünde geniş bilgiler verilmiştir. 11

30 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU B.3. TOPRAK: İklim, Topografya ve ana madde farklılıkları nedeniyle zamana bağlı olarak Gazi Antep'te çeşitli büyük toprak gruplarının yanı sıra, toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. İlimizdeki toprak dağılımı Ek-3'te verilmiştir. B.4. SU KAYNAKLARI: B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar: İlimizdeki tüm İlçe ve Belde Belediyeleri de dahil toplam lt/sn su kullanılmaktadır. Ayrıca yine kullanıma alınmayan 800 lt/sn kaynak suyu da dere yataklarına akmaktadır. Böylece kullanılabilir mevcut su limiti lt/sn olarak belirlenmiştir. Tespit edilen bu rakam içerisine köy içme suları ile şahıslara ait kuyular dahil değildir. Toplam lt/sn olan içme suyunun karşılandığı kaynaklar ise 21 adet Sondaj Kuyu, 20 adet Kaynak Suyu, 2 adet Baraj Gölünden olmak üzere toplam 43 adet kaynaktan karşılanmaktadır. İlimiz merkezine Kartalkaya Baraj Gölünden lt/sn yerel kaynaklardan ise lt/sn olmak üzere toplam lt/sn su verilmektedir. Nizip ilçemize ise verilen 410 lt/sn içme suyunun 350 lt/sn'si Birecik Baraj Gölünden diğer kısmı ise doğal kaynaklardan sağlanmaktadır diğer İlçe ve Belde Belediyeleri'nin kullandığı toplam lt/sn'lik suyun 825 lt/sn'si doğal kaynaklardan, 792 lt/sn'lik kısmı ise sondaj kuyularından sağlanmaktadır. İlimizde sulama amaçlı kullanılan barajlarla enerji üretimi amacıyla yapımı sürdürülen barajlar hakkında D.1.3 bölümünde geniş bilgiler verilmiştir. B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları: D.1.1 bölümünde detaylı bilgi verilmiştir. 12

31 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU B.4.3. Akarsular: İlimizdeki nehir ve çay gibi akarsularla ilgili geniş bilgiler, B.1.2. Su Gücü bölümü ile D.1.2. bölümünde verilmiştir. B.4.4. Göller-Göletler: İlimizdeki göl ve göletlerle ilgili bilgilere D.1.3 bölümünde geniş yer verilmiştir. B.5. MİNERAL KAYNAKLARI: B.5.1. Sanayi Madenleri: İlimiz sınırları içinde maden rezervi mevcut ancak ekonomik olarak işletmeyi değer maden işletmesi mevcut değildir. Çimento hammaddesi olan kil ile kireçtaşı hammaddesi bulunmaktadır. Bu maddeleri işleyen Çimento Fabrikası ile sınırlı sayıda kireç ocağı vardır. Ayrıca ilimizin muhtelif yerlerinde karayolu alt yapı malzemelerinin temin edildiği taş ocakları da mevcuttur. B.5.2. Metalik Madenler: İlimizdeki metalik maden olarak sadece İslahiye ilçemizde kromit yataklarına rastlanmaktadır. Kromitler ofimolitler içinde yataklaşmış bulunmaktadır. İlkel usuller ile işletilebilen bu yatakların ekonomik yönden önemi bulunmamaktadır. B.5.3. Enerji Madenleri: İlimiz sınırları içinde Asfaltit, Linyit, Petrol, Tabii buhar, Taş kömürü, toryum, bitümlü şist vb. enerji hammaddeleri rezervleri mevcut değildir. B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler ( I ) 1.4 bölümünde incelenmiştir. Kaynaklar: - Meteoroloji Müdürlüğü / D.S.İ / Ağaçlandırma Başmühendisliği / Orman İşletme Müdürlüğü /

32 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU 14

33 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) 15

34 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU 16

35 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU C.1 İKLİM VE HAVA: Akdeniz Bölgesi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesinin birleşim noktalarında yer alan Gazi Antep 36 28' ve 01' Doğu boylamlarıyla 36 38' ve 37 32' kuzey enlemleri arasında yer alır. Rakımı 855 metre olan il topraklarının yeryüzü şekillerine göre dağılımı şöyledir; dağlar % 51.9, ovalar % 26.9, platolar % 19.0, yaylalar % 2.2'dir. Birçok çanaklaşmış havza ve alçak tepeden oluşmuş olup az yüksek bir plato olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer almaktadır. Hatay-Kahramanmaraş çukurluğu ile Fırat Irmağı arasındaki Gazi Antep Platosu'nun kuzeyi, yine bir çukurluk olan Araban Ovası ile kaplıdır. Ortalama yüksekliği 750 metre olan bölgede metre ve metre yükseltili basamaklar İl toplamı alanının yaklaşık % 83'nü oluşturur. Plato üzerinde, tabanlı vadiler ve çukurlar oldukça yaygındır. İslahiye, Gazi Antep'in en verimli ovalarından olan İslahiye Ovası'nın üzerinde kurulmuş olup yüzölçümü km 2 dir. İlin doğusunda yer alan Nizip yüzölçümü 475 km 2 dir. Yavuzeli, İlin en küçük İlçesi olup yüzölçümü 463 km 2 dir. Gazi Antep İstasyonu'nda ortalama yüksek sıcaklığın en yükseği ve ortalama düşük sıcaklığın en düşüğü alınarak bu iki değerin farkı ve aritmetik ortalamalar bulunup klimaogramdaki iklim tipleri tespit edilmiştir. Gazi Antep'in Güneyinde ve Batısında Akdeniz İkliminden mutedil yarı karasal iklim tipi özellikleri gözlenirken İl Merkezi ve çevresinde özellikle doğu ve kuzey kesimlerinde mutedil karasal iklim özellikleri görülmüştür. Tespit edilen ılımanlıktan karasallığa geçiş bölgenin coğrafik ve topoğrafik yapısından kaynaklanmaktadır. C.1.1 Doğal Etmenler: C Rüzgar: Şehrimizde 2003 yıllının rüzgar hızları karşılaştırıldıklarında en yüksek rüzgar hızı 0,92 m/sn olarak N (Kuzey) yönünden, Mayıs ayında gözlemlenmiştir. C Basınç: Gazi Antep'te 2003 yılı ortalama aktüel basıncı 917,07 milibardır. İlimizde Kasım ayı ile Ocak ayları arasındaki basınç farkı 0,6 milibardır. Bu basınç farklarının nedeni mevsimlik sıcaklığın değişmeleri ile farklı basınç sistemlerinin etkisindendir. Tablo 1 Rüzgar Yön ve Hız Ortalamaları (Metre/Saniye) GAZİ ANTEP 2002 YILI: W E WNW WNW WNW WNW WNW WNW WNW W E ENE 0,8 0,9 0,9 0,9 0,8 1,2 0,9 1,2 0,9 0,6 0,5 0,8 Rüzgar Yön ve Hız Ortalamaları 2002 Yılı Değerler Seri 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 17

36 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU Tablo 2 GAZİ ANTEP 2003 YILI: E E WNW W W WNW WNW WNW WNW WNW SSW ENE 0,8 0,9 1,1 1,0 0,8 1,2 1,3 1,0 1,0 0,6 0,6 0,7 Rüzgar Yöne ve Hız Ortalamaları 2003 Değerler 1,5 1 0,5 0 Seri 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Aylar Tablo 3 En yüksek Rüzgar Hızı ve Yönü (m/sec) 2002 Yılı GAZİ ANTEP 2002 YILI: ENE NNW NNW NW NW NW NNW ESE SW WSW SSW NW 8,5 14,3 9,8 9,8 12, ,7 13,2 7,5 13,5 6,2 6,3 En Yüksek Rüzgar Hızı Yönü (m/sec) Değerler Seri 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Aylar En yüksek Rüzgar Hızı ve Yönü (m/sec) 2003 Yılı GAZİ ANTEP 2003 YILI: SSW ESE ESE SSW WNW NW NW NW WNW WNW SSW ESE 6,7 7,0 10,6 9,6 8,8 11,2 9,8 7,6 10,8 11,3 10,8 10,6 En Yüksek Rüzgar Hızı Yönü (m/sec) Değerler Seri 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Aylar 18

37 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU C Sis ve Nem: İlimiz de 2003 yılı ortalama nispi nem % 63,4 dir yılı içerisinde ise en sisli gün sayısı 3 gün ile Gazi Antep Merkez inde olmuştur. En büyük sisli gün 2 gün ile Gazi Antep Merkezinde olmuştur. Nem yoktur. Tablo 2 Fırtınalı günler sayısı (rüzgar hızının 17,2 metre/saniyedeki hızı 17,2 m/sec veya daha fazla olduğu rüzgarlı havaya fırtınalı gün denir.) ilimizde fırtınalı gün uzun yıllar boyunca görülmemiştir. Tablo 4 Ortalama Aktüel Basınç (HPA) 2002 Yılı ,6 919,9 914,6 912,9 913,0 911,5 910,5 911,2 916,5 918,4 920,7 920,5 Ortalama Aktüel Basınç (HPA) Seri 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Aktüel Basınç (HPA) 2003 Yılı ,7 916,4 917,1 916,5 917,3 913,4 910,7 912,6 916,7 919,4 921,4 921,7 Ortalama Aktüel Basınç (HPA) Değerler Seri 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Aylar Tablo 5 Buharlaşma Miktarı (Aylık) MM 2002 Yılı ,1 250,6 317,2 301,6 206,5 120,

38 GAZİ ANTEP İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2003 ÇEVRE DURUM RAPORU Buharlaşma Miktarı MM Değerler Seri 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Aylar Buharlaşma Miktarı (Aylık) MM 2003 Yılı ,0 285,6 366, ,3 113,8 0 0 Buharlaşma Miktarı MM Değerler Seri 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Aylar Tablo 6 Ortalama Nispi Nem % 2002 Yılı ,0 62,9 64,9 70,8 55,9 49,6 51,0 53,1 59,7 59,8 71,9 89,6 Ortalama Nispi Nem Değerler Seri 1 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Aylar Ortalama Nispi Nem % 2003 Yılı ,6 77,5 69,7 65,8 61,2 49,9 46,3 46,5 56,8 65,8 69,6 76,6 20