Sanayide Temiz Üretim ve Eko-Verimlilik Örnek Uygulamaları

Transkript

1 1 Sanayide Temiz Üretim ve Eko-Verimlilik Örnek Uygulamaları Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü UNIDO Eko-Verimlilik Programı UNIDO, TTGV 5 Mart 2009, Kayseri Organize Sanayi Bölgesi, Kayseri 6 Mart 2009, Nigde Ticaret ve Sanayi Odası, Niğde 12 Mart 2009, Adana Sanayi Odası, Adana

2 2 KÜÇÜK ÖLÇEKLİ İŞLETMELERDE GERÇEKLEŞTİRİLEN EKOVERİMLİLİK UYGULAMA ÖRNEKLERİ

3 3 Hammadde ambalajının değiştirilmesiyle verimin arttırılması Sinokrot Gıda A.Ş., Filistin 50 kg lık 20 çuval Sorun Öneri kg Öğütme Makinesi Yatırım: US$ Yıllık Tasarruf: US$

4 4 Hammadde Kaybını Önleyerek Kazancı Arttırmak Rayyan Süt Ürünleri Ltd., Filistin Milk Milk Milk Milk Milk Süt Süt Sorun Öneri Dozajlama vanası Yatırım: 600 ABD $ Yıllık Kazanç: ABD $ Milk Süt Milk Süt Milk Süt Milk Süt Milk Süt Milk Süt

5 5 Gaz sızıntılarının güvenli ve düşük maliyetli malzemelerle önlenmesi Ulusual Gaz Endüstrileri Sanayi., Ürdün Sorun GAZ Yatırım: 36 US$ Yıllık Kazançlar: US$ Öneri GAZ polyester reçine

6 6 Hammadde kazanımı için modern teknoloji uygulanması Metal Üretim Sanayi, Ürdün Sorun Öneri Yatırım: US$ Yıllık Kazanç: US$ Ürün (65 ton / yıl) Atık Ürün % 15 den az atık

7 7 ORTA VE BÜYÜK ÖLÇEKLİ İŞLETMELERDE GERÇEKLEŞTİRİLEN EKOVERİMLİLİK UYGULAMA ÖRNEKLERİ

8 8 GAZBETON ÜRETİMİNDE OLUŞAN FİRENİN ÜRETİM SÜRECİNDE GERİ KAZANILMASI AKG YALITIM VE İNŞAAT MALZ. SAN. ve TİC. A.Ş. (İZMİR) AKG Gazbeton m3/yıl kapasiteli İzmir ve m3/yıl kapasiteli Kırıkkale üretim tesisleriyle gazbeton yapı malzeme ve elemanları üretmektedir. Duvar blokları ve donatılı elemanlarını da kapsayan bir ürün yelpazesine sahiptir. Hedef: İzmir tesisinde gazbeton üretiminden oluşan ve satışa konu olamayacak fire ürünün, ürün kalitesini bozmayacak şekilde tekrar üretime geri kazandırma sürecinin geliştirilmesi. Yöntem: Dış kaynaklı doküman araştırmasının yapılması ile fikrin doğrulanması Malzeme ve mikro yapıda araştırma yaparak uygun adımların belirlenmesi Prototip çalışmaların yapılması ve sonuçlarının değerlendirilmesi İstatistiki değerlendirme ile en uygun yaklaşımın seçilmesi Nihai olarak kullanılabilecek olan uygulama reçetelerinin dizaynı Eldeki bilgilerle uygulamaya geçilmesi ve sonuçların takibi Üretim prosesine uyumun gerçekleştirilmesi ve sistemin kullanımı Finansal Kaynak: Firma özkaynakları + TTGV Çevre Teknolojileri Desteği

9 9 Sonuç: Prosesteki değişikliklerin aktif kullanımı ile üretimden çıkan firenin geri kullanımına olanak sağlanmıştır. Üretim tesislerinde kaçınılmaz olan proses firesinin, kaliteyi bozmadan aynı ürün içinde kullanılabilirliği çevresel etki açısından da oldukça önemlidir. Oluşan firenin atık bertaraf maliyeti olarak TL nin yanısıra, Hammadde kullanımının azaltılması ile yıllık TL tasarruf elde edilmesi düşünülmektedir. (Sistemin aktif kullanımı 1 yıllık periyodu tamamlanmadığından, rakamlar hedef değer olarak değerlendirilmelidir) Yatırım Maliyeti: Personel, teçhizat, sarf malzemeleri, araştırma ve test giderleri, proses ekipmanları için toplamda yaklaşık $ maliyet oluşmuştur. Yıllık Kazanç: TL Proje Geri Dönüş Süresi: Yaklaşık 1 yıl Kaynak: AKG YALITIM VE İNŞAAT MALZ. SAN. ve TİC. A.Ş.

10 10 ATIK SÜLFÜRİK ASİT ÇÖZELTİSİ A.G. SIMPSON CO. LTD. (Oshawa, Ontaria, Kanada) A.G. Simpson Co.Ltd. tampon başta olmak üzere farklı otomotiv bileşenleri üreten bir firmadır kişinin çalıştığı tesiste bu bileşenlerin kromla kaplanması ve boyanması da gerçekleştirilmektedir. Hedef: Demir ve nikelle kontamine olmuş, %70 lik atık sülfürik asit çözeltisinin %50 daha az üretimi ve tesis dışında tasfiye gereksiniminin tümüyle ortadan kaldırılması Yöntem: Varolan uygulamaların ve atık üretiminin detaylı bir incelemesi sonucu, olası geri kazanım olasılıkları belirlenmiş ve en uygun yöntem basit bir proses modifikasyonu ile hayata geçirilmiştir. Sonuç: Yıllık 4000 kg sülfürik asit atığının üretimi önlenmiş, 4000 kg atığın arıtma tesisine yollanması yerine, yeniden kullanılması sağlanmıştır. Yatırım Maliyeti: Dolar Yıllık Kazanç: Dolar Kaynak:

11 DURULUMAMA SUYU AZALTIMI JOHN CRANE CANADA INC. (Bundy of Canada, Bramalea) 11 Bundy Şirketi entegre sıvı ve buhar transfer sistemleri, borulama (tubing) ve montaj sistemleri üreten, dünyanın önde gelen otomotiv endüstrisi tedarikçilerinden birisidir. Tesiste otomotiv yakıt ve fren sistemlerinin elektrokaplamasının yapıldığı bir proses yer almaktadır. Hedef: Elektrokaplama işlemlerinden taşan durulama suyunun birim parça üretimi başına %20 azaltılması Yöntem: Kullanılan debi kontrolü ve geliştirilmiş proses yönetimi ile tesisteki su kullanımı ile arıtma tesisindeki kimyasal kullanımı azaltılmıştır. Sonuç: Gerçekleştirilen çalışma sonrasında, iki yıl boyunca üretim %20 artmasına karşın, su kullanımı sabit kalmıştır. Yatırım Maliyeti: Yok Yıllık Kazanç: Toplam su kullanımı ve arıtma maliyetinin % 20 si Kaynak:

12 Yüzey Kaplama (Anotlama) Yapan Bir Firma 12 Sprey durulama sistemine geçildi Borular onarıldı Ürünler üzerindeki kimyasalların kaplama yapılan tanklar üzerinde uzun süreler süzülmeleri sağlandı Günlük kontrol programı uygulandı Su kullanımı % 46 azaltıldı

13 Specific water consumption of an anodizing company l/m² specific water consumption

14 Oto Tamir Atölyesi 14 Bir ultrafiltrasyon ünitesi kullanılmaya başlandı Temizleme sistemi modifiye edildi Yıkama kimyasalı kullanımında % 76, su kullanımında % 80 azalma sağlandı

15 15 Firma Alt Sektör Uygulanan Atık Azaltım Etkinlikleri Sağlanan Atık Azaltımı Tasarruf Açıklanmamış. Dokuma tekstil ürünleri Kapalı devre ultrafiltrasyon sistemi ile tesiste kullanılan lan polivinil alkolün n (PVA) geri kazanımı ve yeniden kullanımı sağlanm lanmıştır Belirtilmemiş Dolar/yıl l (Amortisman süresi: 13 ay)

16 TEMİZ ÜRETİM NEDİR? (4/6) Firma CFI, Kuzey Karolina,, ABD. 16 Alt Sektör Uygulanan Kirlilik Önleme YöntemiY Atık Azaltım Etkinlikleri Atık Azaltımı Tasarruf Boyama, AğartmaA Ekipman Modifikasyonu (otomasyon) Boyama tanklarında nda varolan ancak kullanılmayan lmayan debi metreler, aktif hale getirildi. Boyama tanklarına na yerleştirilen diferansiyel basınç ileticileri yardımı ile tanklardaki boyama çözeltisi miktarlarının n sürekli s olarak ölçümü sağland landı. Kullanılan lan bir bilgisayar programı/otomasyon sistemi yardımı ile boyama tanklarında nda uygulanan boyama süres reçleri otomatik olarak izlenebilir/kontrol edilebilir hale getirildi. Bu otomasyon sistemi, farklı nitelik ve miktarlardaki kumaşlar ların boyanması için in gerektiği i kadar boya/boyama çözeltisi kullanımına na olanak verdi. Su, ısı ve kimyasal kullanımında nda % arasında azaltım sağland landı. Toplam m3/yıl l su ve 407,8 ton/yıl l kimyasal tasarrufu sağland landı. Su kullanımı ve ayrıca arıtılmas lması gereken atık k su miktarı da ciddi ölçüde azaldı Dolar/yıl l (Amortisman süresi: s 4 ay)

17 17 Firma Sektör Uygulanan Yöntemler Atık Azaltımı ve Tasarruf Ekonomik Fayda The Zhongce Beijing Bira Fabrikası, Çin Bira Üretimi Ekipman Modifikasyonu Yüksek bira kaybını ve diatomit kullanımına sebep olan ve tam üretim kapasitesini karşılamayan diatomit filtre için santrifüj sistemi adapte edilmiştir. Üretimde optimizasyon çalışmaları yapılmıştır. Üretimde optimizasyon sonucu yıllık bira üretimi 3200 ton artırılmıştır, KOİ emisyonu azaltımı yıllık 35,2 ton olarak gerçekleşmiştir. Hammadde tasarrufu ve atık azaltımı sonucu yıllık ton KOİ emisyon azaltımı sağlanmıştır. Temiz üretim teknolojileri uygulamaları sonucu elde edilen yıllık KOİ emisyon azaltımı 102 ton dur Dolar/yıl (Amortism an süresi : 2,6 yıl)

18 18 ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TARAFINDAN BÜYÜK ÖLÇEKLİ İŞLETMELERDE GERÇEKLEŞTİRİLEN TEMİZ ÜRETİM ÇALIŞMALARINA ÖRNEKLER

19 BİR SÜT ÜRETİMİ FABRİKASI İÇİN TEMİZ ÜRETİM FIRSATLARININ ARAŞTIRILMASI 19 Bu çalışmada Türkiye nin önde gelen bir süt işleme tesisindeki pastörize süt üretimi prosesinde temiz üretim fırsatları araştırılmıştır. Süt üretim prosesi kaynaklı çevresel yükler belirlenmiş ve kütle-denge analizine dayanan bir atık azaltım denetlemesi yöntemi aracılığıyla atık azaltım olanakları belirlenmiştir. Daha sonra seçilen olanaklar çevresel fayda ve ekonomik uygulanabilirlik yönünden değerlendirilmiş ve tesise sunulmuştur.

20 Çalışılan Tesis 20 Çalışmada incelenen firma yıllık 18 milyon litre süt işleme kapasitesine sahip bir süt ürünleri fabrikasıdır. Fabrikanın bir atıksu arıtma tesisi bulunmadığından, üretilen atıksu fabrikanın yanındaki bir çaya deşarj edilmektedir. Dolayısıyla TÜ teknikleri ile kirliliğin azaltılması hem bir ihtiyaç hem de önemli bir fırsatı işaret etmektedir. Pastörize süt üretimi çiğ süt alımı ve pastörizasyon olmak üzere iki temel prosesi içermektedir.

21 İşletmenin Proses Akım Şeması 21 Klarifikatör CW T Çið Süt Filtre Dengeleme Tanki FM ÇigSütTanki Filtre Clarifier Klarifikatör Çamuru CW SogutmaPlakalari ÇigSüt Saklama Tanklari 1 A.ÇigSüt AlimProsesi HW Pastörizasyon Krema HW Odor 1 FM Dengeleme Tanki CW Separatör Separatör camuru CW Kokusuzlastirma (Deodorizasyon) Homojenizatör Sicak tutma borulari PastörizeSüt Saklama Tanklari Sise Paketleme Karton Paketleme B.SütPastörizasyonu FM Kanal Herzaman kullanilmayan hat Karistirma Debiölcer T Pompa Zaman Kontrollu Çek Vana Piston

22 22 YÖNTEM Bu çalışmada uygulanan temiz üretim denetlemesi yöntemi bu konuda önde gelen kurumlarca (UNEP, DEPA, 2000; Technical Pollution Prevention Guide, 1997; Environment Protection Authority, 1997; Sustainable Business Associates, 1998; New York State Department of Environmental Conservation Pollution Prevention Unit, 2001) hazırlanan farklı kılavuz ve kontrol listelerinin derlenmesi ve yeniden organize edilmesiyle oluşturulmuştur. Temiz üretim denetlemesi yöntemi olarak kütle-dengesi kullanılmıştır. Bu çalışmada kapsamında sadece süt üretimi prosesi ele alınmıştır. Kütle dengesine girdi ve çıktılarının belirlenmesi için debi ölçümleri ile proseslerin farklı basamaklarından kaynaklanan atık yüklerini belirlemek üzere deneysel analizler (KOİ, AKM, Alkalinite ve ph) yapılmıştır. Kullanılan yöntemin temel aşamaları Tablo 1 de verilmektedir.

23 Çalışmada kullanılan yöntem 23 Aşama 1-Planlama ve organizasyon İş TÜDenetlemesi Programının Oluşturulması ve Organizasyonu İşin alt tanımlar mları A.Yönetimden onay alınması B.TÜplanı geliştirilmesi için takımın oluşturulması 2-Ön-denetleme (niteliksel denetleme) Tesis Bilgilerinin Toplanması İşletme profilinin oluşturulması 3-Denetleme (niceliksel denetleme) Çevresel Denetleme Yapılması A.İşletme verilerinin derlenmesi B.Saha gözleminin yapılması C.TÜfırsatlarının belirlenmesi D.TÜfırsatlarının organize edilmesi 4-Değerlendirme ve Fizibilite Çalışması Fizibilite Çalışmasının Yapılması A.Fizibilite çalışmasının yapılması

24 Önerilen TÜ araçları arasında: 24 İyi işletme prosedürü (GHK) Ekipmanların ve bağlantıların onarılması, Küçük proses kontrolü ekipmanlarının yerleştirilmesi İşletme yöntemlerinin değiştirilmesi Çeşitli proses sularının yeniden kullanımı, Süt çamuru ve sütlü suların saha dışında hayvan yemi olarak ve sığırların sulanmasında kullanımı Alkali çözeltinin başka ekipmanların temizlenmesinde yeniden kullanımı, Teknolojik değişikliği Otomatik temizleme sistemi (CIP) kullanımı Su kullanımında verimlilik için shut-off spray nozüllerin monte edilmesi Alternatif kimyasallar Temizlik için alternatif kimyasal maddelerin kullanılması yer almıştır.

25 Bu çalışmanın sonuçlarına göre: 25 Engellenebilecek Geri Azaltılan lan Su Kullanımı (kg/gün) Deşarj (kg/gün ) Kimyasal kullanımı (kg/gün) Kazanılan Su (kg/gün) KOİ (kg/gün ) AKM (kg/ g/gün ) Alkalinite (kg/gün) Ω Bu değerler, önerilen TÜ önlemleri hayata geçirildiğinde, bu fabrikanın kullanım suyunu %50, varolan atık su deşarjlarını %9.3, varolan kimyasal madde kullanımını %65.4, KOİ yükünü181.9 kg/gün ve AKM yükünü20.7 kg/gün oranında azaltabileceğini, ve kullanım suyunun % 19.6 ı da yeniden kullanabileceğini göstermektedir.

26 ÖRNEK ÇALIŞMA 1 26 BİR KAĞIT HAMURU VE KAĞIT FABRİKASINDA TEMİZ ÜRETİM OLANAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Bu çalışmada, bu fabrika için temiz üretim fırsatları araştırılmıştır. Bu kapsamda bir metodoloji geliştirilmiş, hammadde, enerji ve su girdileri belirlenerek, tesisin çevresel performansı, sonraki çalışmalara temel oluşturması için, diğer ülkelerde benzer sistemlerle çalışan kağıt hamuru ve kağıt fabrikaları için önerilen ve uygulanan Çevresel Performans Göstergeleri ile karşılaştırılmıştır. Gerçekleştirilen kütle dengesi analizi sonrası, ilgili literatür de kullanılarak, uygulanabilir atık azaltım seçenekleri belirlenmiştir. Son olarak, fabrikanın üretim verimliliğini arttırmak için belirlenen atık azaltım seçenekleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir.

27 Fabrikanın Akım Şeması 27

28 28 METODOLOJİ Farklı kaynaklardan birtakım atık denetimi kılavuzları (UNEP, UNIDO, USEPA ve diğerleri) araştırılmış ve bu çalışmada kullanılacak metodolojiyi derlemek amacı ile kullanılmıştır. Atık denetimini gerçekleştirmeden önce, denetim için gerekli tüm bilgilerin toplanıldığını gösterecek bir kontrol listesi (checklist) hazırlanmıştır. Toplanan veriler, ABD, Kanada, Avustralya ve Avrupa daki şirketlerin uluslararası çevresel performans göstergeleri ile karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma tesisteki çeşitli süreçlerin geliştirilmesi için çeşitli fırsatlar sunmuştur. Bu yöntemle belirlenen her temiz üretim fırsatı için farklı atık azaltımı yöntemleri incelenmiş ve belirlenmiştir.

29 ÖNERİLEN TEMİZ ÜRETİM OLANAKLARI ve UYGUN ATIK AZALTIMI DÜZEYLERİ SEKA Balıkesir Fabrikası nın üç ana proses bölümü için farklı kaynaklardan toplanan ÇPG ler tablolaştırıldıktan sonra, fabrikanın performansı bu göstergelerin ortalama değerleri ile karşılaştırılmıştır. Daha sonra bunlar tesis yönetimi ve personeli ile tartışılmıştır. Tesisin her proses bölümü için belirlenen maksimum atık azaltımı düzeyleri (farklı çalışmalardan, kitapçıklardan, rehberlerden vb. edinilen) ile birlikte temiz üretim olasılıkları da tesis yönetimi tarafından onaylanmıştır. Zaman kısıtlaması nedeniyle Temiz Üretim yöntemlerinin detayları bu sunumda yer almamıştır. Ancak gerekli bilgilere ana kaynaktan ulaşılabilir. 29

30 Odun depolama ve doğrama işlemleri için belirlenen atık azaltımlarının özeti 30 Parametre Beklenen Maksimum Azaltım Kütük Yüzdürme Suyunun Geri Devri Yağmur Suyu Kontrolü Beklenen Toplam Maksimum Azaltım Su Tüketimi (m 3 /ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur) 3-3 BOİ 5 (kg/ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur) 2-2 KOİ (kg/ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur) 3-3 TAKM (kg/ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur) Atık Su Üretimi (m 3 /ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur) 3-3

31 31 CTMP Proses işlemleri için belirlenen atık azaltımlarının özeti Parametre Geliştirilmiş Hammadde Seçimi Beklenen Maksimum Azaltım Geliştirilmiş Doğrama ve Eleme Uzatılmış Delignifikasyon Dökülme Kontrolu Beklenen Toplam Maksimum Azaltım Su Tüketimi (m 3 /ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur) BOİ 5 (kg/ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur) KOİ (kg/ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur) TAKM (kg/ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur) Atık Su Üretimi (m 3 /ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur)

32 Kağıt makine işlemlerinde belirlenen atık azaltımlarının özeti 32 Beklenen Maksimum Azaltım Parametre Ek Vakum Çekme Tankları Vakum Pompaların da Kullanılan İzolasyon Suyunun Azaltılması Keçe Duşlarınd a (Felt Shower) Kullanılan Temiz Suyun Azaltılması Bez İzolasyonların (Gland Seal) değiştirilmesi Beklenen Toplam Maksimum Azaltım Su Tüketimi (m 3 /ton üretilen kağıt) BOİ 5 (kg/ton üretilen kağıt) KOİ (kg/ton üretilen kağıt) TAKM (kg/ton üretilen kağıt) Atık Su Üretimi (m 3 /ton üretilen hava ile kurutulmuş hamur)

33 33 TEKSTİL SEKTÖRÜNDE AVRUPA BİRLİĞİ IPPC DİREKTİFİ İLE UYUM ÇALIŞMALARI: BAT UYGULAMALARI PROJESİ Prof.Dr. Ülkü Yetiş yürütücülüğündeki bu proje kapsamında Türkiye nin önde gelen bir tekstil fabrikasında kirlilik önleme ve arıtma çalışmaları sürdürülmektedir. Halen devam eden bu çalışma kapsamında Tekstil Sektörü BAT Referans Dokümanı baz alınarak Mevcut En İyi Teknikler arasından işletme ile paralellik gösterenler seçilmiştir. Tesiste varolan prosesler ile ilgili olduğu için seçilen kirlilik önleme ve azaltma olanakları prosesler özelinde incelenmiş ve proses değerlendirmeleri sonucunda 22 adet uygulanabilir Kirlilik Önleme ve Azaltma Seçeneği belirlenmiştir ve bunlardan 4 tanesi uygulanmıştır.

34 34 IPPC Integrated Pollution Prevention and Control EKÖK Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü IPPC Direktifi (96/61/EC ) endüstriyel üretim; kaynaklı kirliliğin in önlenmesini (örneğin ham madde seçimi, temiz teknolojiler, vd.) ve sürecinde ortaya çıkan kirliliğin kontrolünü (örneğin arıtma tesisleri ile) kapsamaktadır.

35 PROJE KAPSAMINDA 35 KİRLİLİK ÖNLEME SÜRECS RECİ Prosesler Hakkında Bilgi Edinimi BAT Referans Doküman manı İle Çakıştırma 22 Adet Kirlilik Önleme Seçene eneği Seçeneklerin eneklerin Uygunluğunun unun Belirlenmesi Uygulanması Öngörülen 4 Adet Seçenek enek

36 PROJE KAPSAMINDA KİRLK RLİLİK ÖNLEME SÜRECİ (Devam) 36 Yüksek Su, Boya ve Yardımc mcı Kimyasal Kullanımı nedeniyle Dikkat Çeken Prosesler (Proses SırasS rasına Göre); G BOYAMA HAŞILLAMA TERBİYE

37 37 UYGULANAN SEÇENEKLER ENEKLER 1. ALTERNATİF KİMYASAL KULLANIMI 2. HALAT BOYAMADA TERS AKIM PRENSİBİ İLE YIKAMA 3. KULLANILMAYAN TEKNELERDE KILAVUZ ATLAMA 4. KOSTİK K GERİ KAZANIMI

38 SEÇENEK ENEK 1: ALTERNATİF 38 KİMYASAL KULLANIMI Amaç: Çevre ve İnsan Sağlığı üzerinde Daha az Zararlı Kimyasal Kullanımı Neler yapıld ldı; Mevcut Kimyasallar İncelendi (Tüketim Miktarları, Reçeteler, eteler, GBF leri leri) Problemli Kimyasallar Belirlendi (Toksik Biyo-Par Parçalanabilirlik, alanabilirlik, Kansorejen vs.) Toksik,, Düşük D

39 SEÇENEK ENEK 1: ALTERNATİF 39 KİMYASAL KULLANIMI Neler yapıld ldı; 8 Adet Problemli Görünen G Kimyasal Madde Belirlendi Rekabet? 2 Adet İyon Tutucu, 1 Stabilizatör,, 3 Kükürt K Boyarmadde, 1 Formaldehit İçerikli Reçine ve 1 Adet Dispergatör Alternatifler Belirlendi, Proseslere ve Ürün n Kalitesine Uygun Olan Yeni Kimyasallar Kullanılamaya lamaya Başland landı Çevresel İzlemeler Yapıld ldı Biyo-Par Parçalanabilirlik alanabilirlik Testleri

40 40 SEÇENEK ENEK 1: SONUÇLAR Boyama BölümüB İyon Tutucu Madde Değişikli ikliği, i, Atıksu Biyo-par parçalanabilirliği i Arttırıld ldı (%40 tan %60 a) Arıtma Tesisi KOİ yükü azaltıld ldı (Aylık k 3100 kg KOİ yükü azaltımı) Boyama BölümüB Kükürt Boya Değişikli ikliği, i, Sucul Yaşam am ve Mikroorganizmalar için i in Çok Toksik özelliğe e sahip Sülfid Miktarı azaltıld ldı (%70 in üzerinde Sülfid azaltımı)

41 41 TEŞEKKÜRLER Prof. Dr. Göksel N. Demirer Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi Tel: , Faks: e.posta: